Andrzej Sikorski,Maria Miśkiewicz
Dębczyno, woj. koszalińskie, St. 53,
AZP 19-19
Informator Archeologiczny : badania 24, 71-72
Informator Archeologiczny J 990 71
fragm enty wędzidła, rękojeść sztyletu, podkowa, związane w większości z osadą przy grodową. Znaleziono także n a terenie osady takie przedmioty codziennego użytku. Ja k osełki t noże. W zachodniej części wykopu XVIII udało się także odszukać fragm enty d e n a ra krzyżowego z XI w ieku. Z teren u grodu pochodzi znalezisko trzech odważników żelaznych w koszulkach brązo wych (obiekt 137) oraz znalezisko glazurow anej grzechotki i glazurowanej zawieszki glinianej w kształcie gwiazdy.
M uzeum W armii i M azur w Olsztynie____________
B adania prowadziła Włodzimiera Zlemlińska-Odojowa. Finansow ało BBDZ w Olsztynie. Pierwszy sezon b ad ań . Ciałopalne cm entarzysko w czesnośredniow ieczne.
Stanow isko odkryto w trakcie b ad a ń AZP w Jesieni 1989 r. Usytuowane Jest n a wydłużo nym wzgórzu, przylegającym od północy do bagnistego obniżenia. B adania w Jesieni 1990 r. miały ch a ra k te r rozpoznawczy i trwały 10 dni. w ykopy sondażowe usytuow ano n a kulm inacji wzgórza — najbardziej zniszczonej części cm entarzyska n a skutek upraw ianego pola. Na powierzchni około 140 m ä odsłonięto 15 pochówków ciałopalnych oraz fragm ent m iejsca po stosie. Pochówki to przeważnie płytkie, niewielkich rozmiarów ciem ne wkopy z niewielką ilością przepalonych kości, oraz węgielków drzewnych, niekiedy z fragm entam i ceram iki. Na uw agę zasługuje pochów ek n r 7. Była to głęboka, d u ża ja m a, Intensyw nie czarna, z d u żą ilością węgla, przepalonych kości, fragmentów ceramiki. Z jej w ypełniska w ypreparow ano k ilka fragm entów okuć brązowych, zdobionych z uprzęży konia, o k u ćżelaznych z nilam i, sprzączką i nożyk żelazny, drobne fragm enty brązu. Przy powierzchni Jamy odkryto wydzielone skupisko przepalonych kości, węgli oraz sprzączkę żelazną. Dwa duże pochówki ze śladam i w yposażenia n r 151 16, byty zupełnie zniszczone.
Miejsce po stosie, to ow alna ciem na plam a o w ym iarach około 4 к 3 m, t miąższości 20 cm. Tworzyła je spalona ziemia z niewielką ilością kości i węgli. Sporadycznie występowały w niej fragm enty ceram iki. Znaleziono w niej również haczyk do wędki, żelazny, oraz fragm ent brązowej klam ry pasa. Pod w arstw ą spalenizny odkryto wgłębione w calec m ałe pochówki.
Fragm enty ceram iki żłobkowanej pozwalają narazle określić chronologię cm entarzyska n a III fazę wczesnegośredniowlecza.
Przewiduje się kontynuację badań.
I Cyców, woj. chełm skie patrz okres lateński
U niw ersytet im, A dam a Mickiewicza w Poznaniu
B adania prowadzili: mgr Andrzej Sikorski 1 Maria Miśkiewicz. F in an so wał UAM w Poznaniu. Siódmy sezon badań. Stanow isko w ielokulturo we. Elem enty kultu ry am for kulistych; osada — kultu ry pucharów lejkowatych, kultu ry łużyckiej/pom orskiej (?). oksywskiej, wielbarskiej; elem enty grupy dębczyńsklej POR; o sada — ludności k u ltu ry wczesnego średniowiecza (VII ? — IX w.); elementy rozw iniętego/późnego średnio wiecza. Cm entarzysko „szkieletowe* z XI-XIII w.
Poszerzano nadal płaszczyznę obserwacji archeologicznej — um ow nie — w zachodnim i północnym sektorze stanow iska o kolejne 265 m 2, uzupełniając tym sam ym bazę źródłową co do organizacji przestrzennej, wyposażeń grobowych i finalnie do określenia recepcji idei chrześcijaństw a: określenia typu i planigrafli śladów gru p ludzkich (obozowiska — osady) egzystujących lub penetrujących zbadany teren od neolitu po schyłek średniowiecza. Niezbęd ne dan e o cm entarzysku i o pozostałych elem entach osadniczych opisane zo stan ą w dwóch oddzielnych gru p ach inform acyjnych.
A. C m entarzysko
B adania były generalnie skoncentrow ane z jednej strony n a rozpoznaniu „starszego" (XI- wiecznego) sek to ra obiektu, г drugiej zaś n a zakreśleniu .młodszej" (XII-XIII-wiecznej) części
1 w końcu na u staleniu wzajemnej relacji przestrzennej pomiędzy nimi.
W efekcie odkryto 5 nowych grobów „szkieletowych" (25-29), które tym sam ym zwiększają liczbę pochówków n a „starszej" nekropolii do 20. Poza tym, rejestracja 3 ja m -cm entarnych', uzupełniona znaleziskiem grobu 29. gdzie szczątki zmarłego w ciśnięto do jednej z podobnych Jam o zagadkowej dotąd funkcji pozwala u znać sezon za szczególnie udany. Na w iększą uwagę zasługują 2 groby: 25 i 29. ńerw szy, ze względu n a przem yślną konstrukcję kam ien n ą n a wysokości kości nóg — do budowy której wykorzystano m ateriał ze zniszczonego (przez wkop jam y grobowej) paleniska. Drugi (grób 29) z powodu niespodziewanego [w jednej z ja m „cmen
tarnych") i nienaturalnego układu szkieletu (bez kości podudzia), przy czym zm arłego nie
D ębczyno, woj. k oszaliń sk ie St. 5 3 AZP 1 9 - 1 9 /—________ C erkiew nik, gm. Dobre Mia s t o woj. o ls z ty .s k ie S t. XI AZP 2 1 - 6 0 /1 8 _______________
72 W czesne średniowiecze
wyposażono w żadne przedm ioty lub ozdoby. J e s t to zatem 4 ju ż grób, który zarejestrow ano w zwykłej Jamie, gdzie zdeponowano zwłoki, niezgodnie ze znanym i n am regułam i. Jakie udało się rozpoznać n a cm entarzysku w Dębczynie. Wyposażenie innych, zbadanych grobów s ta n o wią m.in. srebrny kabiączek skroniowy (odm. A wg. H. Koćka-Krenz), pierścionki, krzyżówka, nożyki w pochew kach, okutych brązową b la ch ą i — po raz pierwszy — fragm enty ceram iki, zaliczane do RT „G" (Vipperow).
W zakresie ogólnej planigrafii stwierdzić trzeba, że coraz wyraźniej rysuje się przerw a pomiędzy obydwoma zgrupowaniam i grobów, co w znacznym stopniu potwierdza w cześniejsze su g estie o ciągłym sk ład an iu zm arłych n a tym sam ym cm entarzysku, ale w różnych częściach praw dopodobnie rozleglej nekropolii.
B. O bozow isko/osada
W stępna analiza m egaskopow a silnie rozdrobnionego m ateriału ceram icznego i krzem ien nego potw ierdziła wcześniejsze u stalenia, dotyczące ewentualnej penetracji i/lu b okupacji przez grupy ludzkie co najm niej 6 -8 Jednostek kulturow ych. Frekwencja obiektów .stałych" [łącznie 46 obiektów: w tym 7 palenisk. 11 ja m gospodarczych. 1 m agazyn żwiru i 27 ja m poslupowych) i źródeł ruchom ych, sugeruje — pomijając stopień dew astacji starożytnej i n o wożytnej — względnie Intensyw ną eksploatację teren u stanow iska przez ludność kultury pucharów lejkowatych, kultu ry oksywskiej, wlelbarskiej i — być może — w czesnośrednio wiecznej, chociaż zarejestrow ane ślady osadnictw a ostatniej z w ymienionych k u ltu r należeć m ogą — ja k o peryferia - do dużej osady (V1/VI1-IX w.). Dębczyno, sta n , 30. Niestety, nasze Informacje — ze względu n a sta n zachow ania pierwotnej su b stan cji reliktowej — m ają tylko ! wyłącznie walor rejestracyjny, w ograniczonym zakresie pozwalającym n a identyfikację i re k o n stru k cję śladów i dynam iki osadnictw a otwartego n a zbadanym wykopaliskowo wycinku stanow iska.
M ateriały z b ad a ń przechowywane s ą w magazynie Insty tu tu Prahistorii UAM w Poznaniu.
Prawdopodobnie badania będą kontynuowane.
Państwowe Muzeum Archeologiczne w W arszawie
B adania prowadził m gr Andrzej Piotrowski (autor spraw ozdania) przy w spółpracy m gr Ludgardy Długopolskiej i mgr Sylwii M ałachowskiej. F inansow ał WKZ w Białym stoku. Trzeci sezon b ad a n (wznowienie po przerwie od 1957 r,). W czesnośredniowieczna osada podgrodowa (Xlt-XIII w.) ze śladam i późniejszego osadnictw a.
Po trzydziestu latach wznowiono prace (realizowane w la tac h 1955-57] n a obszarze tzw, osady w schodniej. J e s t ona położona n a południe, południowy-wschód i w schód od cerkwi usytuow anej u zbiegu Placu T. Kościuszki i ulicy Piastowskiej.
Wytyczono wykop o powierzchni 30.25 ma.
Stw ierdzono w ystępowanie w arstwy ziemi o miąższości dochodzącej do 90 cm. o barwie b ru n atn o -sz arej. Poniżej zalegał calec w postaci zbitego, lekko zglinionego piasku o barwie Jasnobrunatno-Jasnoszarej. Prace badawcze wykazały całkowite zniszczenie w czesnośrednio wiecznej w arstwy kulturow ej przez późniejszą działalność człowieka. Teren ten był intensyw nie użytkow any w późnym średniowieczu I w czasach nowożytnych, m .in. egzystował tu ta j cm en tarz przy cerkiewny.
W trakcie b ad a ń odkryto 12 grobów szkieletowych, bardzo źle zachow anych (żaden szkielet nie był kompletny), zorientow anych n a osi E-W, niekiedy z niewielkim odchyleniem ku półno cy. Odsłonięto również, n a poziomie calcowym, 8 obiektów, z których dwa okazały się nowożyt nym i wkopami. Do ciekawszych należały: obiekt 6 /9 0 i 7 /9 0 . Pierwszy mial k sz tałt zbliżony do trapezu, zorientow any n a osi E-W, o w ym iarach, w partii odsłoniętej w granicach wykopu. 125 x 185 cm. Wypeł nisko obiektu stanow iła czarna, przem ieszana ze sp a len izn ą, ziemia. W jego obrębie stw ierdzono kolisty wkop nowożytny. W przekroju obiekt zarysow ał się niecko wato. dochodząc do głębokości 40 cm. O biekt 7 /9 0 , w części odsłoniętej, rpiał k sz tałt prostokątnaw y, o w ym iarach 55-65 x 250 cm. Wzdłuż jego zachodniej granicy występował b ru n a tn y ślad po belce drew nianej. Wypełnisko stanow ił szarawy piasek z czarnym i w trętam i spalenizny, m iej scam i b ru n atn y . W przekroju obiekt zarysował się nieckowato, z najw iększą głębokością d o chodzącą do 25 cm. Oba opisane obiekty były zapewne reliktam i domostw. Pozostałe Jamy były znacznie m niejszych rozmiarów i głębokości będąc praw dopodobnie śladam i po paleniskach.
W śród zabytków znalezionych podczas eksploracji wyróżniały się: 40 paciorków w ykona nych z nieprzeźroczystego, żółtego szkła, o kształcie trójkątnaw ym [w tym 3 egzem plarze dwu- segmentowe). fragm ent bransolety wykonanej z niebieskiego, przeźroczystego szkła, o przekro ju kolistym , uszkodzony, kulisty dzwoneczek z brązu, zdobiony w dolnej części pionowymi
żłobkam i, grocik strzały z trzpieniem wykonany z rogu, fragm ent rogowej okładziny tuku, fragm entarycznie zachow any nóż żelazny z kościaną, lekko łukowato wygiętą, rękojeścią. Poza tym znaleziono noże żelazne, gwoździe żelazne, fragm enty osełek kam iennych, prześliki z różo wego łupku 1 gliny.
D rohiczyn, woj. b iałostock i« S t. Ш — osad a w sch od n ia AZP 5 3 - 8 2 /3 ________________
