Kronika

l t. l·

l

i 1 -POLSMA.

KONUSJA DLA BADA~ CZWĄRToRZĘDU PAN

Uchwałą Sekretariatu NaukoWego · Polskiiej .Akademii Nauk z dn,La 2 lU" tego 19.54 1['. powołan.a została Komi-.· sja d1a. Booań ~war.torzędu PAN.

Opiekę nad Komisją uchwała

powie-rzyła Sekiretar2l0m Wyd,ziałów: I, II

i III. . .

Fakt powołania Komi:&ji przez na-czelną w

PoJsce

Ludowej instytucję naukową zapoczątkowuje nowy . etap

w

rozwoju •badań naszego

czwartorzędu. . Stąd te6: szczególna

·rola i znaczenie Komisj!i. jako- <:en.-·ttalnego

oorodka

planującego, ko. ór-dynującego i ilndcjująoego badania naszego· czwartorzędu. . Wynika to . równieri; z motywów uchwaty Sekre-·

tar.ia<tu Nauikowego PAN, · których treść wskazuje na haro'ZO wSżech.­

stronne ujęcie aktUalnie najważniej­

szych .zadań badawczych w zakresie czwartorzędu, dla któxycll powołana

została. Komisja.

Zadaniem Komisji jest koordYill.O-wanie prac badawczych w skali

d) WSipÓllpracy z pokrewnynii

m-stytucjami zagranicznymi. · Przedmiotem Otł:ywionej dyskus.ji

był opracowany przez Prezydium program projek-towanego na ·1955 ·r. zja,zdu czwartorzędowego, w którym wzięliby udział specjaliścli. .zagra-. niczni. Zjazd poświęcony byłby

głó-.. wnie zagadnieniom stratygraficzno-chronologicznym._ zlodowacenia ni.żo­ wego i przedstawieniu 'Wyników

n.a-szycll. badań w tej dziedzinie, 'połą­ cwnych z demonstracją w :terenie stanowisk paleobot.ankm.yoh, odkry-wek oraz charakterystycznych od-cinków stref morenowo~czołowych i .pradolin na trasie długości

·

.9

k.

1750

km - od Karpat {Mizerna, Domań- · ski Wierch) po Bałtyk (Olsztyn --Gdańsk). .. .

Zil·równo · termin, jak ;i program zjazdu wz,budziły zastrzeżenia. i w wyniku dyskusji powzięta~· została uchwała, aby Sekretariat . rozesłał człOillkom Komisjli maz zaintereso-wanym placów.kom naukowym przedstawiony projekt programu zjazdu wraz z uzupełniającą go an-kietą. (L. S.)

. o.gólnopolsk.iej il. w zak:resi.e. całości KONFERENCJA · NAUKOWO . zagadnienia CZJWart.orzęcm: straty- TECHNICZNA KOPALNICTWA grafii, cllronolo~, pa[ookli.marologii, . RUD NIEZELAZNYCH paleObotaniki (i botaniki), paleozoo- W dniu 9.7.195·1 r. w Zakładach logii, ~-tropologJii,. prehi.'Stor.ii ;pl.ej- Górniczych "Konrap'' odbyła się ·-stoceńakiej, neo·~,

paleogeo-grafii, geomorfulogi!i, pedologii (w druga naukowo-techniczna kon.fe-zakrresie gleb kopalnych), :hydro- rencja geologiczna Kopalnictwa Rud · geogr.aiid, sedymentologii, petrografii, Nieżelaznych z.orgariiwwasa pr.zc~ paleokryologii. ·Komisja przedkładać Dział Geologiczny Centralnego Za-.. bę<Wią odpowiednim . instancjom 'rządu Kopalnictwa Rud.

PAN · ski • k d Referat problemowy pt. Metodyka. ' wruo w .,sprawae oor y.nacji prac hydrog· eo~;cznuch w kopaln.i i organizacji prac naukowo-badaw- ~· "

czych: · "Konrad" wygłosi! mgr ·W. Zimny.

W referacle · tym IPOł'Uszył problem

Skład . Komisji. .Prezydium: W. prowadzenia obserwacji

hydrogeol:J-~zafer_- Pl'z.ewod.mc.zący, S. Z. Ró- glcznych na powier:z.chni kopalni i w

żY'Ck1 1 _{E. Ri.lble -} us~ _{prze- wyrob'ISklach górniczych. Drugim} wodnkzącego, L. Sawick.i. - sekJre-· · bl , .. tarz B. Halicki J K dracki i

z

pro emem porasronym przez re •. :-. Pa.zdro' _- czł _o •nik· _o wion _{e :prezy} di _urn · · renta _b l;:lył_·1 a sprawa _{h d} dokumentowaDla _{1 · h R}

Członkowi(:' J D 1ik R Gal .

w·

o sen~acJ · y rogeo· Og'lcznyc .

e-Hołubowicz

;

A_

~ah~,

.

· M

.

~

ferat ilustrowany.

był

pr

zeza_-ocz

~mi.

·

szewski i

w

Kl.a k ki

w

p . _ Po ref~racie wyWlą:zała się QIZywiOua . , . . . r. ows , . . . oza_ , dyskusJa.

ryski,· W. M~cki, J .. :Malino~'Sk:i, Następnie uczestmcy zapoznalń się

J. 'Mydlarski · oraz przedstaWlei e! · ... _ · ·t 1 · · t ·

Komitetu Geologicznego P.AN ze " ... cł~ me eor-o og~czn~ na_ erem~

i przedS'tawiciel Komitetu GoSpodar- kopalru l przelewarot unuesu:ro~ymt ki Wodne· PAN · w kanałach odpływowych oraz.

:z:

.

. J . . • metodyką tprac hydrogeologicznych

Druia 29 czerwca. odby~o Się ptery.r- w wyrohiskach kopalnilrn.ych~

sze plen~e PQ6l~en1e członków W konferencji oprócz. licznej

kll;d-w ·Z:akładzi.e Bot:anMd PAN

w

Krat- ry geologicznej . intynieryjno-tech-· k<?"Wle, na którym ~tały :przedsta- niCzej kopalri:ictwa rud nieżelaz<Ilych w10ne: sprawozd~te z dotychczaro- wzięli udZiał goście z Ak;adem1i wydi prac Pt~Y'dtum ~az y;ytyc.z- .Górniczo-Hutniczej, Instytutu Geo-n~ dział~ ~~1, która po- logicznego i Ministerstwa Hutnictwa.

. wmna przeJa~C mę w: . · (K) ·

a) or~nizow.a!Iliu wł.asnych pla-. cówek -badawczych !ii w mobili-. zow.aniu ·do wspó!lpraey innych

p~wek; ·

b) organi2JOwaniu zj.azdów, kUir- · SÓIW, karuferencjli problem.oWych itp.; .

· c} wydawaniu własnych publika-cji ściśle narukowyeh i .

rpQ'pu-1arnych; .

440

Z UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Centm.lna Komisja KwaWiikacyj-.na dla Pracowników Nauki zatwier -dziła w dniu 22.5.1954 r. decyzję Ra-dy Wydziału Biol~lli i Nauk ·o Zie-mi Uniwersytetu Warszawskiego () :ruadaniu stopnia kandydata nauk

.

.

. ..

. mgr Zofii Kięłan na podstawie

złaźonych egzaminów oraz pracy kandydackiej pt. "Trylobity śfodko­ wo-dewońskie profilu G:rzegorzowi-ce -:- Skały

w

Górach Swiętokrzy­

skli:ch" (Dz. U. Mlln. Sz. W. i C.K.K. dla Pr; Nauki, Nr B; I>OZ. 49) (a.J ·

KURS TERENOWY . STUDENTOW II ROKU AG_B

Stud~ai. po II roku Wydzła~u

Geologiczno-Poszukiwawczego AGH

~ w KraJrowie odbyli

czterotygodnio-wą praktykę terenową o ..

charakte-ł'Ze geoJt:>giczno - ka.rklgraficznym. Praktyk,a ta odbyła się·

w

czerwcu i

była pr:aktyką uczelhil!lllą, tj ..

orgq-Il'izowaną, finansowaną i kierowaną,

w .zasadzJie pr~ ·uczelnię. Central-ny. Urząd Geologii, który w roku

ubiegłym. wziął 111a sieb~ cały cię­ żar zorganizowania praktYki

w

for-mie }cursu terenowego w Chęcinach, i tym razem przyszedł % pomocą za

pośrednictwem Instytutu Geologicz-nego:

Ze. względu na po~e trudności

techniezne (lokaJ. wy±ywienie) uczel-nia nię ~mogła zorgaiuzować obo-zu terenowego dla 150 studen-tów l kilkunastu asysten-tów -jakq jedyna forma .odbycia.IPI'aktyki

pozostał "kurs dojazdowy". Studen-ci :l asystenc:i: mieszkali

w

Krakowie · i codzienroe ·rano udawali się

po-ciągami i autobusami ·w okolice Krakowa·, powracając wieczorami. Ze względu na liezebność kursu ob-szar, objęty pracami, ·wynQSił. oko-ło 200 km2, wobec czego najdalsze tereny nadąjące się do praktyki

położone były w odległośai około

· 40 km od K,rakow.a, dokąd dotarcie pochłaniało dużo czas~. Poszczegól-ne grupy traciły wskutek tego 3 4 godil!n d.zieruii;e na dojazdy i doj-ścia piesze.

Drugą trudnością, lclórą klierow-rrlctwo kursu miało ·do pok-onania,

był brak przygotowania teor:etycz-nego ·studentów w zakresie klli'tci· -grafid geologicznej i geologii histo-rycznej, albowiem oba te przedmio-ty według obowiązującego obecnie programu majdują się dapiero na III roku, czyli po praktyce. To spo-. wodowało konieczność urządzenia

PG<rogodzinnych wstępnych kursów z geologii . historyczne) ·ze specjalnym uwzględnien:lem budowy geologicz-nej okoile · Krakowa, oraz z karto-graf1J. geologicznej. Tym niemniej,

· należało poświęcić pewną ilość cza -su na wprowadzen;e studentów w tereri.:te w pods~wowe te(}I'etyczne .zagadnienia kartograficzne. ·Jeśli pomimo <takich trudności rezultaty kursu rno7ma uważać za zadowala-jące, . to przyczyniło ·się do tego należyte (z małymil wyjątkami)

ustosunkowanie się studentów · do praldyki, duży~ godny podkreślenia

· wysoilek asyst.entów, a zwłaszcza

technicznego kier~ika kursu, rhgr

· KURS TERENOWY ·oraz w.lele okazów minerałów,, pló-W CHĘCINACH bek i in. pomocy naukowych. ·Poza

w

dniach 4 _{VII _ 7 VIII br. od-} tym "Geoprojekt" umożliwił mło..;

był gj~ w Chęcilnach . geologiczny d.zileży uczestniczenie w próbnych

i topograficzny kurs terenowy dla . wierceniach · w pobliżu szkoły oraz

6 obserwowanie pracy geologów i

student w · I r·o.ku geologi.i U.W. wiertaczy przedsiębiorstwa na

tere-W kurgje brało udział 88 studentów,

którzy· PQdzieleni byli _{00 12} grup . . ·n:1e budowy otoczenia Pałacu

Kul-tury i Nauki! im. .J{)zefa Stalina w

Personel naukowy składał sdę · z 17 · Warszawie. J.ako jedno z ważniej­

asystentów.

Terenem ćwiczeń były . najbliższ.e szych osiągnięć wymieniono

egza-miny, których wynikiem było śred­

okolice Chęcin i K;l.elc. Urutdzano . nio 90% promowanych. Spo§ród 9

rówńi.eż

wycieczki dalsze jak do

istnieją-cych

klas

wyróżnlily się:

I a

Łagowa, Grzegorzowie, Buska i w i b, II b i d oraz III c. ·

Łysogóry.

z

kolei omówiono

trudności,

na

Mlies~y kurs terenowy. przy- które napotyka szkoła w swej

pra-czynil irlę niewątpliwie do rozsze- ' cy, a mianowicie: b:mk wolnych

pi.>-rzenia zakresu wiadomości rooby- mieszczeń w budynku szkolnym

w

tych ipl'zez studentów na uczelni. ·

Geologiczne kursy terenowe, wpro- . godzinach popoludtntiowych co u

trud-o · wysokiej zawartości popiołu .. Po-· piół ten pozostaje oczywiście-w

tlen-ku magnezu.

(xt) .

FINLANDIA

NOWA.KOPALNIA C~U

W bieżącym roku ·uruchożn.iona

zo-stanie kopalnia cynku w Lampinsaa..;

ri (prowincja Oulu).

Szacowane zasoby · złOża wynos~

około 6 milionów ton surowca za-wierającego 12,5% Zn, 0,85%Cu, 0,5%

Pb i ok. l miliona pirytu. (xt) ·

łJ$.4.

URAN Z FOSFORYTOW'

wadzone do programu nauczania, są nia prowadzenie pracy pozalekcyj-.

. jeszcze· jedną zdobyczą uczącej s.ię p.ej z młodzieżą; brak większych Komisja Energii Atomowej (AEC)

• funduszów na wyposażenie gabinetu w USA w .swoim obszernym

progra-~odzieży

W Polsce Luaowej. fizycznego onaz na

u.rządżenie

pra- mie. rozwoju eksploatacjd krajowych

. . (Zb. K.) cowni chemlicznej; brak

współudzia-

.rud uranu zwrócija

uwagę

na wy

-hi młodzi'eiy i ·rodZiców ·w realizacji stępujące w dużych ilościach.

mine-KONFERENCJA SmRPNIOW_\.· l' . · h · "-·dn h d ń t · h ły . ' . .

NAUCZYCIELI TECBNJKAW lCMYG l 'LL·u yc za a sOJącyc ra zaWleraJące mewielkie; ilości

v · przed szkołą. uranu. Do takich należą m. in.

roz-GE~LOGICZNYCH Na zakończen!.e wskazano waż-. ległe złom. fosforytów na Florydzie

W dni.acll 27 i 28 sierpnia 1954 r. niejsza 1JQgadnienia, które warunku- i w stana~;:h zacbQdnich. Pomimo to,

odbyła· się w Krakow:ie sieJ:1Pniowa ją le1P5zą pracę w Tech~ikum Geo- że zawartość uranu w fosforytaeli

konferencja nauczyoilelJi; Technikó~v logic-znym, a mianowicie: wzmocnie- wynosi okołoi 80-180 gramów

na

Geologicznych z Wa.r.szaw:y, KTako- nie pracy wychowawczej w Techni- . tonę, cztery towru:zystwa inwe.stują·

~ i Kiel<:. kum, co :Pozwou· wyrol:Xić w mlo- . w produkcji' uranu, a dwie fabryki

W· pierwszym dniu obrad 'wizyta- dzieży poczucie obywatelskiego i· so- .rozpoczęły już produkcję. Ostatnio

tor A. Rutkawski · W-yg~Osił referat cjalistycznego stosunku do pracy uruchomiono produkcję uboczną

u-pt. "Zadania nauczyote1t~ Techników szkolnej i mienia szkoły; otoczenie ranu przy przeróbce fosforytów vr

Geologicznych w· walce o poprawę ·.szkolnej organizacji ZMP trookliwszą dwu fabrykach . na Florydzie (w

wyrrlków nauczania i. wychowania · opieką; zdobycie koniecmych · środ- Bonn:! e i Nichols).

na tle uchwał II Zjazdu PZJ;>R". ków materialnych n:iezbędnvch do AEC ,w długofalowym programie

:Prace konferencji toczyły się

w

prowadzenia zajęć s2'J!:olnych; uzy- · przewiduje' również prace nad

wy-piędflu. sekcjach: prz~tów huo. skaqrle pomieszczeń szkolnych na korz;rstaniem ni~koprocentowego

fo-ma.nisty~ych, przedmiotów po- cały dzi'eń. ISforanu · glinowego występującego

mocniczych, przedtnłotów geologicz.:. W części oficjalnej uroczystości w na.dkładżie eksploatowanyc\h ·

o-nych, przedmiotów dokumentaeyjno- wręczono wielu uczniom odznaki hecnie złóż fosforytów. Ten nadkład

geologicinych, sekcji P;W.W.P. i SPO i BSPO oraz nag.rody lrsiążk:>- może być w przyszłości

wykorzysta-ch l za1 k . ( ) we ufundowane ,prz.ez . dyrekcjq ny jako . suł'oWiec do ot~nia .

.. wY owan a po ·e CYJnego. a Technikum, Komitet Rodzicielski i

·-J ..

~

fosforanów, glinu, fluoru, · uranu· i

. · Komitet Opiekuńczy. pierwiastków rozn:roszonych. ·

Z WARSZA WSKlEGO W części a:rtystyc.znej programu ""

TECHNIKUM GEOLOGICZNEGO W'%tąpily ucznlowski.e zęspoły pieś- . Szczegóły . technologiczne

odzy-ni .!! tańca oraz recytacji. skiwania uranu w. fabryce w ··

Bon-w

czasie zakończenia roku

szkol-·nego w W!ll'\Smwskllm Technikum

Geologicznym podswnowano

wyni-ki rocznej pracy, Do IJlXJmentów

po'LJ1'tywnych ·załiczono: · zapocząt­

kowanie organi/zowania pracoWilli

przedmiotów zawodowych;

skom-pletowanie .zespołu· nauczycieli przed- .

~iotów ·zawodowych~ zorganizowanie 4 tygo<lniowych praktyk terenowyr:h.

dla klas trzecich, specjalnośe!i "ge'- ·

ologia inżyt;derska'' li "geologia

po-szukiwawcza"; przeprowadzenie ty.:.

godniowych ćw.i:czeń terenowych dla:

p<>.s.zczególnych zespołów klasowych

w maju br. oraz Ożywienie

wspól-l;lracy

:ze

S2:k:oltiym Komitetem ·

Opie-kuńczym, w skład którego wchodzą:

Zjednoczenlie Robót Wiertniczych i

Fundamenoowych . w Warszawie,

"Hydrogeo" ·oraz "Geoprojekt•'. ·

Szczególnie ścisły i korzystny

kantakt tak pod względem ·szkol

e-niowym, jak i materl:alnym naw.ią­

:!!alo" otechnikum z "Gec.projektem''.

Dzięki· życzliwemu . stosunkowi za~

łog1 .i! dyrekcji tego przeds!l.ębior~

stWa technikum otrzyrriało w darze

część sprzętu do nauki wiertnictwa \ NRD· (H.Z.) KIZERYT SUROWIEC DO PRODUKCJI KWASU SIARKOWEGO

Problem zużycia olbrzymich ilości

kizerytu . otrzymywanego jako

pro-dukt uboczny przy wydobyciu soli ..

ootasowych . w Niemczech był od

blisko 40 lat przedmiotem

bezsku-·tecznych prób i badań. Dopiero

w 1951 r. udało się technologom

N.RD udowodnić w skali przemysło­

wej, że ·kizeryt może posłużyć jako

surowiec do produkcji kwasil

siarko-wego. ·

Jak się dowiadujemy, z końcem

bieżace~o roku cztery· żakłady-w

N.RD. będą produkowały kwas siar~

· kowy · z odpadkowego kizerytu.

Dotychczas nie znaleziono jednak

zastosowania dla otrzymywanego w

tym procesie zanieczyszczonego

mag-nezytu ..

Do · redukcji siarczanu magnezu

ui:ywa się koksu z węgla brunatne~o

nie okryte są . głęboką tajemnicą.

Ogólnie przedstawiają się następu,.

jąco: kwas fQSforowy ze · stadium

ługowania pompowany jest do ·

od-działu odzyskiwania .uranu wypasa-·

żonego w mie5zalnik1i, eks·traktory, osadniki ;1; tiltry. otrzYt:nany · pro-.

dukt w postaci mol«'ej, .zielonej,

gliniastej masy dosllarczany jest w

zbiornikach bębnowych do AEC.

Kwas fosforoWJi·, pozbawiony uram,J,

pompowany jest z powrotem .do N~u­

tralizacji i produkcji Sl.ljpęrfosfatu

lub do defluoryzacji dla produkcji

fosforanu . dwuw~pniowego.

INNE "RA.IE

nzĘSIENIE ZIEMI

(A. J.)

NA POŁWYSPIE .IBERYJSKIM

l W MAROKU

Dnia 29 marca.1954 r. około

godzi-ny 6 min. 17 (według ·czasu

zachod-nio-europejskiego) w południowej

części' \Pó.łwyspu Iberyjskiego i w

północn~j części Maroka (do 32

noleżnika) dało się odczU.ć silne trzę-

.

sienie ·.ziemi.

należało pi."zypisa~ rtemu · ognisku

głębokość od 500 do 700 km. Istot-'

nie na stacj~ Cartuja-Granada; od-ległą zaledwie o. 30 km od epicen-trum fale p nadeszły po upływie 71 sek. (Przy trzęsieniu o normalnej

głębokości: - poniźej 100 km '

-fale P zużyłyby na przejście tej

od-ległości · najwyżej kilkan-aście

se-Trzęsienie to wjr.óźnia S:lę szcz

e-lólnymi cechami charakterystycL-nymi.

Fale P i S (podłużne :L poprzeczne). . zarejestrowane prze~ sejSillQgl"a:fy

osiągnęly duże amplitudy, fale ,po-wUrrzchmowe ~QSJbały' ·osłabione,

we-dług 1nstrumentalnej skali trzęsień

-,,magnituda" tego tru:sienia -)!:ostała oszaciowana na 7. (Miagnitudą trzę.­

sienta nazywamy k>garytm dzie,.

siętny maksymalnej amplitudy,

lla-pisanej na sejsmografie wmrcoweg•Y

krótkookresowego sejsmografu w

określonej odległości Od epi-centrum.

·Magnituda zero odpowiada najsłab­

szym. zarejestrowanym trzęsieniom,,

m~agnituda 8,6 ....:... największym świa­

towym trzęsieniom.) Stąd wynika,

że

mamy

do czynienia

Ze

zjawiskiem'

wyjątkowo gwałtownym. Zostało ono · %8l"ejestrowane na całym świecie aż do antypodów,. dokł!:tdniej aż dQ. ką­

towej odległości ogniSkowej 172°

(Qkoło 19 000 km).·

Obszar makirosejsmkzny był bar-dzo obszerny; wstrząs odczuto od Madrytu do Casablanki, miejsoowo:.. śd odległych od siebie o przeszło

800 km. .

M!lejscami były nieinaczne

uszko-.dzen~a. .

Badaniem te~o trzęsienia zajęło się Centralne Biuro Międzynarodo­

we Sejsmologieżne . w Strasburgu.

. Próby zlokalizowania· ogniska,

opar-te na odległościach,

wyprowadza-n~ ch z róźnie czasu nadejścia fal

P i S dla normalnej głębokości

og-niska nie .dały żadnego wyniku. Wszy!~tlde te· w~aściwośd · trzęsie·

n:ia nasuwały przypUszczenie,. że og-nisko jego jest położone pa dużej flębokośc:i. _

. Centralne Biuro przystąpiło do wyznaczaniłi ogniska, posługując się

zapisami 'licznych stacji europej-.

sk!ich.

Aby unlknąć ws~lkich błędów.

wynikających z dużej głębokoś::l

Qgniska, oblic2;ano połóż.enie ep-icen-trum, ko'rzystając z grup stacji, do

których fale P nadeszły mniej wię­

cej w· tym samym czasie.

l g.rupa: Tortosa (6 godz. 18 min. 40 sek.), Averroes .(6 godz_ 18 min. 40,5 sek.), L1zbona {6 godz. 18 min.

~1.8. sek.), AI.ger {6 godz. 18 min. -t3 sek),

2 grupa; Uccle (6 godz. 20 min.

13 s.ek.) Stuttgart (6 godz. 20 minu.

a

sek.), · Messyna (6 . godn 20 · min. 1·U sek.),

3 grupa: Tamanrasset .(6 godz. ?O

min. 27,1 sek.) i Dubl'in (6 godz. 20'

min. 28 sek.),

Wyzńaczone

w

ten sposób wspÓł­

:r:r:ędne ogn.iskla wynoszą: 36° 9 N;

3" 3

w.

;Jest to pu,nkt położony na połud­

niu Hiszpp.nii, poniżej Sierra

Ne-vada, w sąsiedztwie -wybrzeża

śród-. ziemnomi()(["Skiego. ·

Według tablic Gutenberga i Ric

h-tera ·oraz J effreysa, dotYczących

czMu ptvz.ebiegu :tal sejsmicznych,

442

kund). _

Za monient początkowy przyjęto

czas 6 godz. 17 min. 9 sek. obliczony

z :zapisów dalszych Stacji.

· Intensywności makrosejsmiczne tego trzęs1enia są za słiabe wobec

tak 'dużej "magnit:udy"

instrumen-talnej. W !P()bliżu epicentrum oce-niono trięsien1e na V srtopnleń skali

Mercalli~Canoani. W Matoko

naj-większe intensywności (VI - VII

stopnia) . zanotowano na obrzeżeniu

południowym sfałdowań· Rifu. W

-pOzostałych częściach · Maroka

in-tensywność trzęsienia nie przewyz-szala

m

-

n

stopnia. . .

W 'Polsce trzęsienie to zostało

róWinież zarejestrowane.

Obserwa-torium Sejsmologic~e

w

Wars'Zawie

zanotowało początek trzęsienia (na-dejście fal podłużnych) o 6 godz. 21 min. 27 sek. Fale poprzeczne nade-szły o 6 godz. 24 min. 20 sek ..

-Obie te fazy . wystąpiły bardzo

ostro z dużymi amplitudami. · Fale powierzchniowe (faza głów­

na), osłabione zwykle przy głębo- . . kich trzęsieniach, w Warszawie

miJały> jednakże dużę amplitudy.

. Maksymalne rzeczywiste

odchyle-nie gruntu w Warszawie WYniosło

około 90 mikronów. Maks:ymalne

odchylP.nia fal powierzchniowych

.trwały od 6 godz. 27 min~ do 6 ·godz.

'38 min. Następnie mnplittidy stop-:-niowo malały

r

zgasły .. całkowiole

okola 9 godz,

Odległość ogniska . od Warszawy

(zakładlająe głębokość ·ogniska · rów-ną t'OO km) WYnOSi 2556 km.·

Na Sląskiej S'tacjl Geofizycznej

w Raciborzu zanotowano fale -pod

-łużne o 6 godz. 21 min. 04 sek., a pojprzeczne o 6 godz. 1_{23 ·min. 14 sek.}

Odległość ogniska od Raciborza

wy-nosi 2000 km. •

Ja<it to pierwszy wypadek w

hi-storii sejsmologli, że glęboklie ogni;..

· sko znajduje się pUIZa pierścieniem

sejsmicznym oko~opacyficznym.

Dotychcżas zńano w basende śród­

ziemnomorslclJlł ni~iczne ogniska o

głębokości poś·redmej (od 100 do

300 km). Są. to wyspy Liparyjskie, łuk Karpat we Vraxwea .(Rumunia), ·

wyspy Cypr !i Rodos .. Nie zanotowa-no natomiast żadnego trzęsienia o dużej głębokooci (ponad 3® km).

Wynika stąd, że okres 50 lat, dla kt-órych sejsmologowie rQ2.iPOrządza­ ją szczegółowymi obserwacjami, jest

za krótki w porównaniu z

okreso-wością pewnych wielkich zjawisk

. sejsmicznych.

Wyjaśnienie przyczyny wstrząsu

29 marca 1954 roku ·jest . je.szćze

przedwczesne i wymaga dalszych

szcze~:tółowych' badań.

Należy jednak zwrqcić· uwagę na

położenie ogniska wklęsłości łukt~

strukturalnego utworzonego przez

Alpy Betyckte i RGf afrykański, jest

to

położenie analogiczne do tych, ·

które zajmują. ógniska o głębokości

pośredniej . we wklęsłościach łuku

Apeniny - Sycylia i łuku Karpat.

kiego.

Fakty te zdają si~ wskazywa~. że

powierzchniowe zjawi~ka geologicz..

n e· przedłużają się ai do znacz-nych głębokości.

(Mod'l'.)

TRZĘSIENIE ZIEMI W ALGERZE

Dnia 9 w~;żeśnia 1954 r. w

godzi-nach rannych Alger nawiedziło

ka-tastrofalne trzęsienie ziemi.

Ze stacji sejsmicznych

zagranicz-nych nie otrzymaliśmy jeszcze żad­

nych wiadomości, dotyczą ·tego trzę­

sienia. Musimy więć oprzeć ·się

tym-czasem na zapisach Obserwatorium

Warszawsk~ego. ·

Trzęsienie rozpoczęło się na na-szych zapisach dn. 9 września o lh · ogm 268. Odległość ogniska od War-szawy wynosi 2430 km.

Zapis trzęsienia trwał do ·godziny 3-ej, więc blisko dwie godziny.

Maksymalne odchylenie gruntu w Warsz;twie podczas. tego· trzęsienia wynosiło około 30 mikronów. ·

W ciągu dnia 9 września nastąpi­ ły. dwa słabe powtórzenia o· 3h 05rn

i

o

9h 40m. .

Dnia · lO września o · 5h 48m 52s

mialo miejsce silne trzęsienie- po.:.

wtórzenie katastrofalnego trzęsienia

7. poprzedniego dnia. Odległość

ogni-ska od Warszawy obliczona z róż­

nicy czasów nadejścia fal

poprzecz-nych i podłużnych, wynosiła 2350

km. : . . .

Według wiadomości ·gazetoWYch

trzęsienie to nie wywołało już

więk-szych uSzkodzeń. ·

Trzęsienie z dn. 9. wrieśriia sądząc

z wielkich. uszkod.Zeń, które

wywo-łało musi nale~eć ·do rzędu trzęsień

o. normalnej ·głębokości, WYnoszącej

więc kilkadziesiąt kilometrów.

Energia fal sejsmicznych, idących

z tak płytkiego ogniska, uległa po

drodze nieznacznemu tylko pochło­

nięciu. PraWie cała energia trzęsie­

nia wyzwoliła się · na ·powierzchni

ziemi, wywołując taH; silne

zniszcze-nia. .

Aktywno§~ sejsmiczna Afryki jest

na ogół dość umiarkowana.

Tizęsi.eni.a. :OOarzają się w pół­

nocno -wscllodniej części Afryki,

w tak :zw.anym

.p:.iifcle"

afryar.a.ń­

slcim.. w Ałgerne, w Abmsynil,

w Maroko.

Wszystkie

.

t.e

~. są dość

słabe. K.a!tastrofaJne rt=ęslęnie z dn.·

"9 wr.z:eśrrla . jest chyba pierwszym

tak silnym trz.ęsieniem na terenie

Ai\cy'ki. W k.aZdym rr'azie W ciągu

ostatniich d'W'\.l&łestu . lat w~e ·.

trzęsiema afrykańskie. były słabe.

. Wydaje się ń.am., że i w dawniej-szych · okresaoh odkąd zaczęto

sy-stemaJtycZne ~9e'l"wacj.El\ sejmiC7JOe,

podobnego trzęsdeni:a nie. zaobser-wowano. JeGt · rlio w.l:ęc szczeg6Jne

zjaw~sko, ikltóre może· r.Z'llcić nowe

światło na sejmiczność kontyrumtu

afry.kańsklego.