Zakres stosowania nowej dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych z perspektywy prawa polskiego

A g n ie sz k a K u b iak Cyrul

dr, Krakowska Akadem ia im . Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Zakres stosowania nowej dyrektywy w sprawie

imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych

z perspektywy prawa polskiego

W prowadzenie

25 listopada 2015 r. Parlam ent Europejski i Rada U E przyjęły now ą dyrekty­ wę w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych (da­ lej cytowana jako dyrektywa 2 0 1 5 /2 3 0 2 )1. Stanowi to uwieńczenie procesu legislacyjnego zapoczątkowanego przez Komisję Europejską 9 lipca 2013 r. przedłożeniem Parlam entow i i Radzie projektu dyrektywy2.

Dyrektywa 201 5 /2 3 0 2 zastąpi obowiązującą od p o n ad 20 lat dyrekty­ wę 9 0 /3 1 4 /E W G 3 Podstawowym celem dotychczasowej dyrektywy było ustanow ienie wspólnych reguł praw nych dotyczących zawierania i w ykony­ wania um ów o imprezę turystyczną, by ułatwić w ten sposób przedsiębior­ com z branży turystycznej świadczenie usług na w spólnym rynku unijnym , um ożliwić konsum entom czerpanie korzyści z porównyw alnych w arunków nabyw ania pakietowych usług turystycznych we wszystkich państw ach człon­ kowskich, a przede wszystkim zapewnić im odpow iednią ochronę prawną. Zasadniczo uznać m ożna, że dyrektywa 90 /3 1 4 /E W G cele te zrealizowała. N ie wytrzymała jednak próby czasu, gdyż przewidziana w niej ochrona k o n ­

1 D yrektyw a Parlam entu Europejskiego i R ady (UE) 2 0 1 5 /2 3 0 2 z d n ia 25 listopada 2015 r. w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniająca rozporzą­ dzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 i dyrektywę P arlam entu Europejskiego i Rady 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylająca dyrektywę Rady 9 0 /3 1 4 /E W G O J L 326, 11.12.2015, s. 1—33.

2 Projekt dyrektyw y Parlam entu Europejskiego i Rady w sprawie im prez turystycznych i aran­ żowanych usług turystycznych, zmieniająca rozporządzenie (W E) n r 20 0 6 /2 0 0 4 , dyrekty­ wę 2 0 1 1 /8 3 /U E i uchylająca dyrektywę R ady 9 0 /3 1 4 /E W G /* C 0 M /2 0 1 3 /0 5 1 2 final — 2 0 1 3 /0 2 4 6 (C O D ) */.

3 D yrektyw a Rady z d n ia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizow anych podróży, wakacji i wycieczek (9 0 /3 1 4 /E W G ). O J L 158, 23.6.1990, s. 59—64.

sum enta na rynku usług turystycznych okazała się nieadekw atna do wyzwań związanych z rozwojem Internetu 4. Ponadto dyrektywa 9 0/3 1 4 /E W G , przyj­ m ująca zasadę m inim alnej harm onizacji, doprowadziła do zróżnicowania ochrony prawnej oferowanej konsum entom w poszczególnych prawach kra­ jowych. Państwa członkowskie m ogły wykraczać poza dyrektywę, oferując konsum entom szerszą ochronę. W rezultacie przyczyniło się to do powstania nierówności prowadzących do ograniczeń w obrocie transgranicznym na ryn ­ ku usług turystycznych, co szczególnie odczuwali przedsiębiorcy.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie założeń nowej dyrektywy co do zakresu jej zastosowania i wynikających z nich koniecznych m ody­ fikacji w prawie polskim w zakresie ochrony ko nsum enta na rynku usług turystycznych. Z uwagi na ograniczoną form ułę artykułu niemożliwe jest wy­ czerpujące om ówienie wszystkich zagadnień związanych z przyjęciem dyrek­ tywy 2015 /23 02. W szczególności poza zakresem niniejszej analizy pozostają zagadnienia związane z zm ianam i w zakresie obowiązków inform acyjnych przedsiębiorcy na rynku usług turystycznych, sposobu zawierania oraz treści um ow y o im prezę turystyczną, odpowiedzialności organizatora za niewyko­ nanie lub nienależyte w ykonanie um ow y o im prezę turystyczną oraz ochrony na wypadek niewypłacalności przedsiębiorcy.

Harmonizacja m aksym alna

Dyrektywa 2 015/2302 zawiera nowoczesną regulację praw ną dotyczącą usług turystycznych obejm ującą swoim zakresem większy ich zakres oraz szerszy krąg podm iotów . Jej podstawowym celem jest usunięcie luk i niejasności p o ­ wstałych na gruncie dyrektywy 9 0 /3 1 4 /E W G oraz dostosowanie regulacji prawnych państw członkowskich do wyzwań związanych z handlem elek­ tronicznym , w sposób jak najbardziej jednolity na obszarze funkcjonow a­ nia rynku unijnego. Z tego pow odu państw a członkowskie nie będą mogły utrzym ywać w mocy ani wprowadzać do prawa krajowego przepisów odbie­ gających od tych, które zostały ustanow ione w dyrektywie, w tym przepisów surowszych lub łagodniejszych, które prowadziłyby do zróżnicowanego p o ­ ziom u ochrony podróżnych5.

4 Szerzej na ten tem at: K om unikat Komisji do Parlam entu Europejskiego, Rady, Europejskie­ go K om itetu Ekonom iczno-Społecznego i K om itetu Regionów — Przepisy U E dotyczące im ­ prez turystycznych w epoce cyfrowej (C 0 M /2 0 1 3 /0 5 1 3 fin a l), dostępny na stronie: h ttp :// eur-lex.europa.eu/legal-content/E N -P L /A L L /?uri=C E L E X :52013D C 0513& from = E N . 5 A rt. 4 dyrektywy. Tekst dyrektyw y przedstaw iony do publikacji zawarty jest w dokum encie

n r 9 1 7 3 /3 /1 5 REV 3 z dnia 22 września 2015 r.: Position o f the C ouncil at first reading w ith view to the ado p tio n o f a D IR E C T IV E O F T H E E U R O P E A N PA R LIA M E N T A N D O F T H E C O U N C IL o n package travel an d linked travel arrangem ents, am ending

Regula-Regulacja praw na um ów o imprezę turystyczną i powiązanych usług tu ry ­ stycznych w dyrektywie 201 5 /2 3 0 2 oparta została na zasadzie maksymalnej harmonizacji. W ynika z tego założenie, że m ateria objęta zakresem tej dyrekty­ wy została uregulow ana przez ustawodawcę unijnego w sposób wyczerpujący. W rezultacie niedopuszczalne będzie utrzym ywanie w mocy, po upływie cza­ su przewidzianego na jej transpozycję do prawa polskiego, dotychczasowych przepisów zapewniających odm ienny poziom ochrony prawnej. Ponadto ustawodawca polski nie będzie m ógł regulować sam odzielnie m aterii objętej zakresem dyrektywy, ani rozwijać lub uzupełniać jej treści w form ie dod atko ­ wych regulacji prawnych, chyba że wyraźnie um ożliwia to sam a dyrektywa. Niedopuszczalna jest również rezygnacja z im plem entacji części dyrektywy6. Z godnie z m otyw em 21 pream buły do dyrektywy „państw a członkowskie m ogą utrzym ać w m ocy lub ustanow ić przepisy krajowe odpowiadające wszystkim lub niektórym przepisom niniejszej dyrektywy w odniesieniu do um ów nieobjętych zakresem jej stosowania. Państwa członkowskie m ogą na przykład utrzym ać w mocy lub ustanow ić przepisy odpowiadające przepi­ som niniejszej dyrektywy w odniesieniu do niektórych odrębnych um ów dotyczących pojedynczych usług turystycznych (takich jak wynajem dom ów wakacyjnych) lub im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, które są oferowane lub których nabywanie jest ułatw iane na zasadach nieko­ mercyjnych ograniczonej grupie podróżnych i wyłącznie okazjonalnie, lub im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych obejm ujących okres krótszy niż 24 godziny i nieobejm ujących zakwaterowania”.

W przypadku dyrektywy 2 015/2302 m argines swobody ustawodawcy polskiego w procesie im plem entacji jest bardzo ograniczony. Jedynie w kilku przypadkach ustawodawca unijny pozostawia ustawodawcy krajow em u wy­ bór odpowiedniej regulacji prawnej. Przykładem jest art. 12 ust. 5 dyrekty­ wy, na podstawie którego państw a członkowskie m ogą przewidzieć w prawie krajowym, że podróżny m a prawo odstąpić od um ow y o udział w imprezie turystycznej zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa w term inie 14 dni bez podaw ania przyczyn. Zwrócić należy uwagę, że podobnej swobody ustaw o­

tio n (EC) N o 2 0 0 6 /2 0 0 4 a n d D irective 2 0 1 1 /8 3 /E U o f the E uropean Parliam ent an d o f the C ouncil an d repealing C ouncil D irective 9 0 /3 1 4 /E E C — A d opted by the C ouncil on 18 Septem ber 2015; dostępny na stronie: h ttp ://d a ta.co n siliu m .eu ro p a.eu /d o c/d o cu m en t/ ST -9173-2015-R E V -3/en/pdf.

6 W m otyw ie 27 pream buły do dyrektyw y wyraźnie stw ierdzono, że obowiązek inform acyjny został określony w dyrektyw ie w sposób wyczerpujący. Szerzej na tem at zasad transpozycji dyrektyw do praw a krajowego: E. Zielińska, Implementacja do polskiego porządku prawnego

dyrektyw Unii Europejskiej. Zagadnienia wybrane. Insty tu t W ym iaru Sprawiedliwości, W ar­

szawa 2012, dostępny na stronie: http://w w w .iw s.org.pl/pliki/files/badania/raporty/raporty/ Z ieli% C 5% 84ska% 20E % 20Im plem entacja% 202012.pdf.

dawca krajowy nie posiada w przypadku um ów o udział w im prezie tu ry ­ stycznej zawieranych na odległość. Ponadto na podstawie art. 13 ust. 1 dyrek­ tywy państw a członkowskie m ogą utrzym ać w swoim prawie krajowym lub wprow adzić do niego przepisy, na mocy których sprzedawca detaliczny (czyli pośrednik lub agent turystyczny) również będzie odpowiedzialny za realizację imprezy turystycznej. W spom nieć należy jeszcze o art. 14 ust. 4 dyrektywy, w którym państw a członkowskie upraw nione są do odpow iedniego ograni­ czenia rekompensaty, jaka m a zostać w ypłacona przez organizatora, o ile owa rekom pensata przyznawana jest na podstaw ie międzynarodowej konwencji niewiążącej U nii, która um ożliwia ograniczenie rekompensaty, jaka m a zostać w ypłacona przez usługodawcę.

Ustawodawca unijny pozostawił państw om członkowskim sw obodę także w zakresie w yboru sposobu zorganizowania systemu ochrony podróżnego na wypadek niewypłacalności przedsiębiorcy7. Swoboda ta jest jednak znacznie ograniczona z uwagi na określenie w dyrektywie szczegółowych wymagań, jakie system ten m a spełniać8. Zwrócić należy jednak uwagę, że ustawodawca krajowy m a do pewnego stopnia prawo sam odzielnie określić, jaki jest krąg podm iotów zobowiązanych do posiadania zabezpieczenia na wypadek nie­ wypłacalności. Bowiem zgodnie z m otyw em 41 pream buły państw a człon­ kowskie pow inny m ieć możliwość wprow adzenia wym ogu, by również sprze­ dawcy detaliczni (pośrednicy i agenci turystyczni) posiadali zabezpieczenie na wypadek niewypłacalności. W pozostałym zakresie ustawodawca krajowy m a bardzo ograniczone pole m anew ru.

Stawia to przed naszym ustawodawcą poważne wyzwanie, jak spójnie p o ­ jęciowo wprowadzić do wewnętrznego porządku prawnego regulację zawartą w dyrektywie i jednocześnie zagwarantować jej późniejsze stosowanie zgodnie z duchem dyrektywy. Przykłady implementacji dyrektyw przyjmujących jako zasadę harmonizację m aksymalną wskazują, że nie jest to zadanie łatwe9. Usta­

7 A rt. 17 i 18 dyrektywy. 8 Por. m otyw 39 preambuły.

9 Przykładem może być im plem entacja dyrektyw y 2 0 0 5 /2 9 /W E Parlam entu Europejskiego i Rady dotycząca nieuczciwych praktyk handlow ych stosow anych przez przedsiębiorstw a w obec konsum entów na rynku w ew nętrznym oraz zm ieniająca dyrektywę R ady 8 4 /4 5 0 / E W G , dyrektywę 9 7 /7 /W E , 9 8 /2 7 /W E , 2 0 0 2 /6 5 /W E Parlam entu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 P arlam entu Europejskiego i Rady, D z. Urz. L 149 z 10.06.2005 r., s. 22. Sposób jej im plem entacji do praw a polskiego wywołał dyskusję w śród przedstawicieli nauki prawa: M . Kępiński, Opinia z 2 2 stycznia 2 0 0 7 r. o projekcie ustawy

o zw alczaniu nieuczciwych praktyk handlowych, U O K iK R L -0303-138/06; P. Podrecki, D y ­ rektywa o nieuczciwych praktykach handlowych i je j implementacja do praw a polskiego, Z N U J

2 0 0 7 /4 /3 6 5 ; J. Szwaja, A. Tischner, Implementacja dyrektywy 2 0 0 5 /2 9 /W E o zw alczaniu nie­

uczciwych praktyk handlowych do praw a polskiego, M oP 2 0 0 7 /2 0 /1 1 2 1 ; A. K unkiel-K ryńska, Implementacja dyrektyw opartych na zasadzie harmonizacji pełnej na przykładzie dyrektywy

wodawca unijny posługuje się bowiem pojęciami niedookreślonymi, których im plem entacja do prawa krajowego z góry zakłada nadanie im znaczenia spój­ nego z wewnętrzną regulacją praw ną każdego państwa członkowskiego, co wy­ klucza możliwość ujednolicenia w skali Unii. Z pewnością problem y ujawnią się również przy okazji prac nad transpozycją dyrektywy 201 5 /2 3 0 2 10. Podjęta zostać pow inna gruntow na analiza regulacji prawnych obowiązujących w pra­ wie polskim w zakresie świadczenia usług turystycznych i określenie ich kore­ lacji z zakresem regulacji prawnych zawartych w dyrektywie. Wyzwanie jest tym większe, że nie m a jednej uniwersalnej regulacji świadczenia usług tu ry ­ stycznych w prawie polskim. Poza ustawą o usługach turystycznych uwzględnić należy chociażby regulacje odnoszące się do transportu lotniczego, morskiego, kolejowego i autokarowego, regulacje związane z handlem elektronicznym, nie­ uczciwymi praktykam i rynkowymi, prawami konsum enta oraz zobowiązania­ m i um ownym i uregulowanymi w kodeksie cywilnym.

P o d m io to w y zakres stoso w a n ia d y re k ty w y 2 0 1 5 /2 3 0 2

Dyrektywa 2 015 /2302 znajduje zastosowanie w odniesieniu do um ów o im ­ prezę turystyczną i powiązane usługi turystyczne zawierane pom iędzy przed­ siębiorcam i a podróżnym i11. Zwraca uwagę nowa term inologia zastosowana dla oznaczenia podm iotów w polskiej wersji językowej, do których zastoso­ w anie znajdzie dyrektywa. Ustawodawca unijny celowo odchodzi od posługi­ w ania się pojęciem „konsum ent” i zastępuje go słowem „podróżny”, by u n ik ­ nąć nieporozum ień związanych interpretacją pojęcia „konsum ent” w świetle innych dyrektyw dotyczących ochrony k o nsum enta12. Z godnie z art. 3 ust. 6 dyrektywy 2 015/2302 „podróżny” oznacza każdą osobę, która chce zawrzeć um ow ę lub jest upraw niona do podróżow ania na podstawie um ow y zawartej w zakresie stosowania dyrektywy. W definicji powyższej nie w spom ina się o celu podróży, w związku z tym podróżnym objętym ochroną będzie również osoba podróżująca w celach biznesowych. Potwierdza to uwaga zamieszczona

0 nieuczciwych praktykach handlowych, M oP 2 0 0 7 /1 8 /9 8 9 ; A. K unkiel-K ryńska, Metody har­ monizacji praw a konsumenckiego w Unii Europejskiej i ich wpływ na procesy implementacyjne w państwach członkowskich, W arszawa 2013; A. Tischner, Miejsce implementacji dyrektywy 2 0 0 5 /2 9 /W E do praw a polskiego, [w:] Nieuczciwe praktyki rynkowe. Ocena regulacji, red.

E. N ow ińska, D . Kasprzycki, K raków 2012, s. 53 i nast.

10 Szerzej na tem at problem ów z term inologią praw ną oraz oficjalnym i tłum aczeniam i: J. G o ­ spodarek, Projektowana dyrektywa turystyczna a przyszłość turystyki w Unii Europejskiej

1 w Polsce, [w:] Rozprawy N aukow e A kadem ii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, n r 46,

2014, s. 30 i nast. 11 A rt. 1 i 2 ust. 1 dyrektywy. 12 Z ob. m otyw 7 preambuły.

w m otywie 7 preambuły, w której nakazuje się stosować dyrektywę do osób podróżujących służbowo, w tym przedstawicieli wolnych zawodów lub osób sam ozatrudnionych, czy też innych osób fizycznych, o ile ich podróż nie jest organizowana na podstawie um ow y ogólnej o zorganizowanie podróży służ­ bowej zawieranej pom iędzy przedsiębiorcą a in n ą osobą fizyczną lub praw ną działającą w celach związanych z jej działalnością handlow ą, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonywaniem wolnego zawodu. Tym samym zakres p o ­ jęcia „podróżny” obejm uje wszystkie podm ioty chronione w dotychczasowej dyrektywie p o d nazwą „konsum ent”, a także po dm ioty chronione na gruncie polskiej ustawy o usługach turystycznych p o d nazwą „klient”.

N atom iast krąg przedsiębiorców zobowiązanych do przestrzegania dyrek­ tywy uległ znacznym m odyfikacjom w nowej dyrektywie. Z godnie z art. 3 ust. 7 dyrektywy 2 015/2302 „przedsiębiorca” to każda osoba fizyczna lub osoba praw na, niezależnie od tego, czy jest to po dm iot publiczny, czy pryw at­ ny, która działa - w tym również za pośrednictw em każdej innej osoby dzia­ łającej w jej im ieniu lub na jej rzecz - w celach związanych z jej działalnością handlow ą, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonywaniem wolnego zawodu, w związku z um ow am i objętym i zakresem dyrektywy, występując w charak­ terze organizatora, sprzedawcy detalicznego, przedsiębiorcy ułatwiającego n a­ bywanie powiązanych usług turystycznych lub w charakterze dostawcy usług turystycznych.

W stosunku do podróżnego nadal podm iotem odpowiedzialnym za wy­ konanie um ow y o udział w im prezie turystycznej pozostaje organizator, k tó ­ rym zgodnie z art. 3 ust. 8 dyrektywy 2 015/230 2 jest przedsiębiorca, który tworzy i sprzedaje lub oferuje do sprzedaży im prezy turystyczne, bezpośred­ nio lub za pośrednictw em innego przedsiębiorcy bądź razem z innym przed­ siębiorcą, lub też przedsiębiorca, który przekazuje dane podróżnego innem u przedsiębiorcy. W tym ostatnim przypadku m am y do czynienia z istotnym rozszerzeniem pojęcia organizatora w stosunku do dotychczas obowiązują­ cej dyrektywy, co stanowić m a odpow iedź na rosnącą stale liczbę transakcji dokonyw anych przez Internet, za pośrednictw em stron oferujących usługi różnych przedsiębiorców z branży turystycznej. W szczególności chodzi tu o sytuacje, w których usługi turystyczne, składające się na im prezę turystycz­ ną, nabywane są od oddzielnych przedsiębiorców za pośrednictw em powiąza­ nych internetow ych procesów rezerwacji, podczas których nazwisko podróż­ nego, szczegółowe dane dotyczące płatności oraz adres poczty elektronicznej są przekazywane przez przedsiębiorcę, z którym zawiera się pierwszą umowę, innem u przedsiębiorcy lub innym przedsiębiorcom , a um ow a z tym innym przedsiębiorcą lub innym i przedsiębiorcam i jest zawierana nie później niż 24 godziny po potw ierdzeniu pierwszej usługi turystycznej (art. 3 ust. 2 lit. b

(v) dyrektywy 2 0 1 5 /2 3 0 2 .W nowej dyrektywie dotychczasowy pośrednik lub agent turystyczny ukryty jest pod pojęciem „sprzedawca detaliczny”. Zgodnie z art. 3 ust. 9 dyrektywy 2 015/2302 sprzedawca detaliczny to przedsiębiorca, niebędący organizatorem , który sprzedaje lub oferuje do sprzedaży imprezy turystyczne utw orzone przez organizatora. Zasadniczo sprzedawca detalicz­ ny nie ponosi odpowiedzialności za w ykonanie um owy o udział w imprezie turystycznej, zarezerwowanej dla organizatora. W przypadku wątpliwości co do zakresu ponoszonej odpowiedzialności przez przedsiębiorcę zawierającego um ow ę z podróżnym , ustawodawca unijny nakazuje weryfikację tego, jaki był udział tego przedsiębiorcy w tw orzeniu danej im prezy turystycznej. N a­ tom iast bez znaczenia jest to, w jaki sposób ten przedsiębiorca nazywa p ro ­ wadzoną przez siebie działalność, jak i to, czy przedsiębiorca działa po stronie podaży, czy też występuje jako agent działający na rzecz podróżnego13.

Zauważyć należy, że sform ułow anie „sprzedawca detaliczny” stanowi przykład bardzo nieudanego tłum aczenia na język polski pojęcia „retailer” użytego w angielskiej wersji językowej dyrektywy. Postulować należy rezygna­ cję z posługiwania się term inologią charakterystyczną dla um ow y sprzedaży, która przecież nie stanowi p u n k tu odniesienia dla um ów regulowanych przez dyrektywę, będących um ow am i o świadczenie usług14.

P rzedm iotow y zakres sto so w a n ia d y re k ty w y 2 0 1 5 /2 3 0 2

Kluczowa dla całej dyrektywy 201 5 /2 3 0 2 definicja im prezy turystycznej została uregulow ana w art. 3 ust. 2. Im preza turystyczna to zasadniczo p a­ kiet usług turystycznych, obejm ujący co najm niej dwa różne rodzaje usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży, przygotow any przez jednego przedsiębiorcę, oferowane lub sprzedawane po cenie obejmującej wszystkie usługi lub gdy taką ceną obciążany jest nabywca. Przy czym usługą turystycz­ n ą o charakterze podstawowym , o której m owa w tym artykule, jest prze­ wóz pasażerów, zakwaterowanie do celów innych niż pobytow e15 (niebędące nieodłącznym elem entem przewozu pasażerów, takim jak miejsce do spania

13 M otyw 22 preambuły.

14 Szerzej na ten tem at: B. G nela, Umowa konsumencka w polskim praw ie cywilnym i pryw atnym

międzynarodowym, Warszawa 2013, s. 360 i nast.; J. G ospodarek, Znaczenie dla rynku tury­ stycznego projektowanej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycz­ nych i aranżowanych usług turystycznych, „Zeszyty N aukow e U niw ersytetu Szczecińskiego”,

n r 807, „Ekonom iczne Problem y Turystyki”, n r 3 (27), Szczecin 2014, s. 173 i nast. 15 Zw rócić należy uwagę, że ustaw odaw ca u n ijn y wyraźnie rozstrzygnął wątpliwość, która poja­

wiła się na gruncie dotychczas obowiązującej dyrektyw y i dotyczyła zakwaterow ania w czasie kursów językowych. Z godnie z m otyw em 17 pream buły zakwaterow ania w celach poby­ towych, w tym na potrzeby długoterm inow ych kursów językowych, nie należy uważać za zakwaterow anie w rozum ieniu niniejszej dyrektywy.

w wagonie sypialnym lub na prom ie), wynajem sam ochodów lub innych p o ­ jazdów silnikowych oraz każda inna usługa świadczona turystom , która nie jest nieodłączną częścią wcześniej w ym ienionych usług turystycznych16. Przy­ kładem usług świadczonych turystom , o których m owa w ostatnim zdaniu, są np.: im prezy sportowe, koncerty, wstęp do parków rozrywki, kurs nurkow a­ nia, lekcje narciarstwa, zwiedzanie atrakcji turystycznych, program odnow y biologicznej, program zajęć sportow ych17. N atom iast nie należy traktować jako usługi turystycznej, mającej sam odzielny status w pakiecie stanowiącym im prezę turystyczną, usług dodatkow ych oferowanych podróżnym w trak ­ cie przewozu np.: dystrybucji napojów i przekąsek, zapewniania rozrywki w trakcie podróży, obsługi stewardów, transpo rtu bagażu, zapewniania noc­ legu w ram ach transportu pasażerskiego na długich dystansach18. Podobnie za usługi towarzyszące usłudze zakwaterowania zasadniczo uznać należy np.: obsługę kelnerską, sprzątanie pokoi, pralnię, sejf, transfer z hotelu na lo t­ nisko, możliwość korzystania z hotelowego basenu lub salonu fryzjerskiego i centrum spa19.

W celu usunięcia wątpliwości co do zakresu pojęcia „impreza turystycz­ na”, powstałych na gruncie dotychczas obowiązującej dyrektywy 9 0 /3 1 4 / E W G , a także po to by sprostać wyzwaniom obrotu elektronicznego, d o ­ precyzowane zostały dodatkow o jej poszczególne elementy. Z atem w pojęciu im prezy turystycznej mieścić się będą także umowy, w których pakiet usług turystycznych przygotowywany jest przez przedsiębiorcę na prośbę podróż­ nego lub zgodnie z jego wyborem , dokonanym zanim zawarto jedną u m o ­ wę na wszystkie usługi20. Ponadto dla konstrukcji pakietu nie będzie miało znaczenia to, czy przedsiębiorca zawarł oddzielne um ow y z indyw idualnym i dostawcami usług turystycznych, czy też um ożliwia on jedynie wybranie i n a­ bycie tych usług w jednym punkcie sprzedaży, w ram ach jednej rezerwacji, zanim podróżny zgodzi się dokonać zapłaty. Istotne jest to, że usługi tu ry ­ styczne w tym przypadku są oferowane lub sprzedawane po cenie obejm u­

16 A rt. 2 ust. 1 dyrektywy. Por. również m otyw 17 pream buły, w któ ry m ustawodawca u n ijny wyraźnie wskazał, że usługi finansowe, takie jak ubezpieczenie podróży, nie pow inny być uważane za usługi turystyczne.

17 Por. m otyw 18 preambuły. 18 Por. m otyw 17 pream buły in fine. 19 Por. m otyw 17 preambuły.

20 W ątpliw ość ta została już rozstrzygnięta w orzecznictwie ETS na gruncie dotychczasowej dy­ rektywy. Zob. W yrok T rybunału (trzecia izba) z d n ia 30 kw ietnia 2002 r. C lub-Tour, Viagens e Turismo SA przeciwko A lberto Carlos Lobo Gonęalves G arrido, przy udziale C lub M ed Viagens Lda. W niosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym : Tribunal Judicial da C om arca do Porto — Portugalia. Sprawa C -4 0 0 /0 0 . E C L I:E U :C :2002:272. E uropean C o u rt reports 2002 Page I-04051.

jącej wszystkie te usługi lub po cenie całkowitej, lub są reklam owane bądź sprzedawane przy użyciu określenia „impreza turystyczna”, „oferta łączona”, „all-inclusive” lub „wszystko w cenie”21. C o więcej poszczególne usługi m ogą być również łączone po zawarciu umowy, na podstaw ie której przedsiębiorca upraw nia podróżnego do dokonania w yboru spośród różnych rodzajów usług turystycznych. Regulacja ta znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdy impreza turystyczna stanowi prezent dla podróżnego22.

Im prezą turystyczną, do której znajdzie zastosowanie dyrektywa 2 0 1 5/2302, będzie również pakiet usług turystycznych nabyw anych od inter­ netowych sprzedawców detalicznych za pośrednictw em powiązanych proce­ sów rezerwacji online w ram ach tzw. przeklikiw ania (ang. click through), p od w arunkiem , że poszczególne um ow y są zawierane nie później niż 24 godziny od potw ierdzenia rezerwacji pierwszej usługi turystycznej23. D ochodzi w te­ dy do przekazania przez przedsiębiorcę, z którym podróżny zawiera pierwszą um owę, danych osobowych podróżnego, szczegółowych danych dotyczących płatności oraz adresu poczty elektronicznej, innem u przedsiębiorcy lub in ­ nym przedsiębiorcom.

Przedsiębiorca, u którego podróżny dokonuje pierwszej rezerwacji, jest organizatorem w rozum ieniu dyrektywy. Z arów no on, jak i przedsiębiorca, którem u przekazywane są dane, m ają obowiązek udzielić podróżnem u infor­ macji w ym ienionych w art. 5 ust. 1 lit. a - h dyrektywy w zakresie, w jakim jest to istotne dla oferowanych przez nich usług turystycznych. Ponadto or­ ganizator udziela również standardow ych inform acji przedkontraktow ych za pośrednictw em formularza zawartego w załączniku I część C do dyrektywy 2 01 5/2302 N astępnie przedsiębiorcy, którym przekazywane są dane, m ają obowiązek poinform ow ać organizatora o zawarciu um ow y prowadzącej do pow stania im prezy turystycznej oraz muszą udostępnić organizatorowi infor­ macje niezbędne do wypełnienia jego obowiązków jako organizatora24.

Powody tak istotnego rozszerzenia definicji im prezy turystycznej ustaw o­ dawca unijny ujawnia w m otywie 13 pream buły: „Takie ułatwianie naby­ wania usług wynika często z powiązań handlowych, których elem entem jest wynagrodzenie, pom iędzy przedsiębiorcą ułatwiającym nabyw anie dod atko ­ wych usług turystycznych a innym przedsiębiorcą - niezależnie od m etody

21 Por. m otyw 10 preambuły. 22 Por. m otyw 11 preambuły.

23 Szerzej na tem at dynam icznych pakietów turystycznych: Study on C o n su m er D e trim en t in the area o f D ynam ic Packages. Final report to E uropean C om m ission - H ealth an d C o n ­ sum ers D G . Prepared by L ondon E conom ics 2009, dostępny na stronie: h ttp ://e c .e u ro p a . eu/consum ers/archive/rights/docs/study_consum er_detrim ent_dyna_packages_en.pdf. 24 A rt. 7 ust. 3 dyrektywy.

obliczania takiego wynagrodzenia, które może na przykład być uzależnione od liczby kliknięć lub od obrotu. Przepisy takie miałyby na przykład zasto­ sowanie w sytuacji, gdy wraz z potw ierdzeniem rezerwacji pierwszej usługi turystycznej, takiej jak przelot lub przejazd pociągiem, podróżny otrzym u­ je zaproszenie do zarezerwowania dodatkowej usługi turystycznej dostępnej w wybranym docelowym miejscu podróży - na przykład zakwaterowania w hotelu - wraz z linkiem do strony internetow ej rezerwacji innego dostawcy usług lub pośrednika. W praw dzie usługi takie nie pow inny stanowić imprezy turystycznej w rozum ieniu niniejszej dyrektywy, zgodnie z którą jeden orga­ nizator jest odpowiedzialny za należytą realizację wszystkich usług turystycz­ nych, jednak takie powiązane usługi turystyczne stanowią alternatywny m o ­ del biznesowy, który często jest silną konkurencją dla im prez turystycznych”. Z uwagi na dynam iczny charakter obrotu elektronicznego i konieczność zapewnienia adekwatności regulacji prawnej do zmieniających się m odeli biznesowych wykorzystywanych na rynku usług turystycznych, w art. 26 dy­ rektywy 2 01 5 /2 3 0 2 zawarta została tzw. klauzula przeglądowa. N a jej podsta­ wie Komisja Europejska zobowiązana została do przedstawienia, w term inie trzech lat od wejścia w życie dyrektywy, oceny skuteczności przepisów m ają­ cych zastosowanie do rezerwacji online dokonyw anych w różnych p un ktach sprzedaży oraz uznaw ania takich rezerwacji za imprezy turystyczne, powią­ zane usługi turystyczne lub odrębne usługi turystyczne, w szczególności zaś dotyczące definicji imprezy turystycznej określonej w art. 3 pk t 2 lit. b p pk t v i tego, czy zasadna jest korekta lub rozszerzenie tej definicji25. W prow adze­ nie klauzuli przeglądowej w tym zakresie stosowania dyrektywy 2 01 5/23 02 um ożliwi elastyczne reagowanie na zm iany w elektronicznym obrocie usłu­ gami turystycznymi.

W odpowiedzi na liczne praktyki rynkowe przedsiębiorców z branży tu ry ­ stycznej wprowadzające konsum enta w błąd, co do tego, jaką um ow ę zawiera, ustawodawca unijny zakresem pojęcia „impreza turystyczna” wyraźnie ob­ jął również usługi turystyczne reklam owane lub sprzedawane p o d pojęciem „imprezy turystycznej” lub podobnym . Ponadto w załączniku do Rezolucji ustawodawczej z 27 października 2015 r. znajduje się oświadczenie K om i­ sji Europejskiej, w którym zobowiązuje się ona przedstawić Parlam entowi inform acje o praktykach handlowych, w ram ach których dostawcy usług

25 Zob. p u n k t 12 Uzasadnienia Rady: Stanowisko Rady (UE) n r 13/2015 w pierwszym czytaniu w sprawie przyjęcia dyrektyw y Parlam entu Europejskiego i Rady w sprawie im prez turystycz­ nych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (W E) n r 2006 /2 0 0 4 i dyrektywę Parlam entu Europejskiego i R ady 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylającą dyrektywę Rady 9 0 /3 1 4 /E W G (2 0 1 5 /C 360/02) (D z.U rz. U E 30.10.2015 r., C 3 6 0 /3 7 i nast.).

turystycznych, świadczący usługi online, włączają do swoich ofert dodatkow e usługi w ukryty, niejasny lub niejednoznaczny sposób i na przykład ukrywają możliwość rezygnacji z rezerwowania dalszych usług26.

Ustawodawca unijny wyraźnie wskazuje, jakie połączenia usług turystycz­ nych nie będą mieścić się w pojęciu imprezy turystycznej. W szczególności nie będą im prezą turystyczną pakiety usług turystycznych obejm ujące jeden rodzaj usługi turystycznej podstawowej (przewóz, zakwaterowanie lub wy­ najem pojazdu silnikowego) połączony z co najm niej jednym typem usług świadczonych turystom (który nie jest nieodłączną częścią wcześniej wym ie­ nionych usług podstawowych), jeżeli te ostatnie usługi nie będą stanowić znacznej części wartości tego połączenia, nie będą reklam owane jako istotny elem ent tego połączenia, ani nie będą stanowić ich istotnego elem entu z in ­ nych względów27. Z uwagi na wysoce nieprecyzyjne określenia użyte w tej regulacji pozytywnie należy ocenić wprow adzenie przez Radę do pream buły wyjaśnienia, zgodnie z którym - gdy inne usługi świadczone turystom sta­ now ią 25% lub więcej wartości danego połączenia, usługi te pow inny być uważane za stanowiące znaczną część wartości imprezy turystycznej lub p o ­ wiązanej usługi turystycznej28.

Zakresem pojęcia impreza turystyczna nie będą objęte również sytuacje, w których podróżny wybiera i nabywa inną usługę dopiero po rozpoczęciu re­ alizacji usługi turystycznej podstawowej. Ustawodawca unijny zwraca jednak uwagę na możliwość obchodzenia dyrektywy w taki sposób, że organizato­ rzy lub sprzedawcy detaliczni oferowaliby podróżnem u w ybór dodatkowych usług świadczonych turystom z wyprzedzeniem , po czym oferowaliby zawar­ cie um ow y na te usługi dopiero po rozpoczęciu realizacji pierwszej usługi turystycznej29. W obec tego przepisy im plem entujące dyrektywę 2 01 5/23 02 w tym zakresie pow inny tego typu praktyki eliminować.

Poza ochroną podróżnych zawierających um ow ę o udział w im prezie tu ­ rystycznej, dyrektywa 201 5 /2 3 0 2 reguluje w art. 17 również sytuację praw ­ n ą nabywcy powiązanych usług turystycznych. G łów nym celem tej regulacji

26 Zob. Rezolucja ustawodawcza P arlam entu Europejskiego z dnia 27 października 2015 r. w sprawie stanowiska R ady w pierw szym czytaniu w sprawie przyjęcia dyrektyw y Parlam en­ tu Europejskiego i Rady w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycz­ nych, zmieniającej rozporządzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 i dyrektywę Parlam entu Europej­ skiego i R ady 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylającej dyrektywę R ady 9 0 /3 1 4 /E W G (09 1 7 3 /3 /2 0 1 5 — C 8 -0 2 8 1 /2 0 1 5 — 2 0 1 3 /0 2 4 6 (C 0 D )) (Zwykła procedura ustawodawcza: drugie czytanie), dostępna na stronie http://w w w .europarl.europa.eu/sides/getD oc.do?pubR ef= -//E P //T E - X T + T A + P 8-T A -2015-0366+ 0+ D 0C + X M L + V 0//P L #B K M D -9.

27 Zob. art. 3 ust. 2 in fin e . 28 Zob. m otyw 18 preambuły. 29 Ibidem.

jest zobowiązanie przedsiębiorcy umożliwiającego zamawianie powiązanych usług turystycznych do udzielania odpow iedniej inform acji podróżnym o za­ kresie przysługującej im, na gruncie dyrektywy, ochrony oraz wprowadzenie ochrony na wypadek niewypłacalności przedsiębiorcy30.

Z godnie z art. 3 ust. 5 dyrektywy 2 0 15/2 30 2 z powiązanym i usługam i turystycznym i podróżny będzie m iał do czynienia w sytuacji, gdy nabywa co najm niej dwa różne rodzaje usług turystycznych, na podstawie odrębnych um ów z poszczególnymi dostawcam i usług turystycznych, na potrzeby tej samej podróży lub tych samych wakacji, a jednocześnie usługi te nie stanowią imprezy turystycznej w rozum ieniu dyrektywy. Istotne jest to, że do naby­ cia tych usług powiązanych dochodzi przy okazji jednej wizyty lub jednego k o ntaktu z punktem sprzedaży przedsiębiorcy, który ułatwia podróżnym d o ­ konanie oddzielnego w yboru i oddzielnej płatności za każdą z dodatkowych usług turystycznych. D o nabycia powiązanej usługi turystycznej dojdzie tak ­ że wtedy, gdy przedsiębiorca ułatwi w sposób ukierunkow any zamówienie co najm niej jednej dodatkowej usługi turystycznej u innego przedsiębiorcy i jeśli um ow a z takim innym przedsiębiorcą zostanie zawarta nie później niż 24 godziny po potw ierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej. Przy­ kładem , który ilustruje powstawanie powiązanych usług turystycznych, jest sytuacja, w której wraz z potw ierdzeniem rezerwacji biletu na lot sam olotem podróżny otrzym uje zaproszenie do zarezerwowania hotelu w w ybranym , d o ­ celowym miejscu podróży wraz z linkiem do strony internetow ej rezerwacji dostawcy tej usług lub pośrednika31.

Jednocześnie ustawodawca unijny nakazuje odróżniać powiązane usług turystycznych od usług turystycznych, które podróżni rezerwują niezależnie, często w różnym czasie - naw et jeżeli są one rezerwowane na potrzeby tej samej podróży lub tych samych wakacji32. N ie należy również utożsam iać powiązanych usług turystycznych, oferowanych online, z powiązanym i stro­ nam i internetow ym i, których celem nie jest zawarcie um ow y z podróżnym . Podobnie w pojęciu powiązanych usług turystycznych nie będą mieścić się hiperlinki, za pośrednictw em których podróżni są kierowani do stron innych przedsiębiorców działających na rynku usług turystycznych, oraz pliki cookies,

30 Z ob. Stanow isko R ady w pierw szym czytaniu w sprawie przyjęcia D yrektyw y P arlam entu Europejskiego i R ady w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 i dyrektywę P arlam entu Europejskiego i R ady 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylającej dyrektywę R ady 9 0 /3 1 4 /E W G — U zasadnienie Rady — Przyjęte przez Radę 18 września 2015 r., p u n k t 13, dostępne na stronie: http://w w w .euro- parl.eu ro p a.eu /m eetd o cs/2 0 1 4 _ 2 0 1 9 /d o cu m en ts/im c o /d v /co n s_ co n s(2 0 1 5 )0 9 1 7 3 (ad d 1 )_ rev3_/cons_cons(2015)09173(add1)_rev3_pl.pdf.

31 Z ob. m otyw 13 preambuły. 32 Z ob. m otyw 12 preambuły.

czy m etadane, które używane są do umieszczania ogłoszeń na stronach in- ternetow ych33. Ponadto, analogicznie do regulacji pojęcia imprezy turystycz­ nej, dyrektywa nie będzie jednak m iała zastosowania do powiązanych usług turystycznych w przypadku nabycia jednego rodzaju podstawowych usług turystycznych w połączeniu z co najm niej jednym typem usług świadczonych turystom , jeżeli te ostatnie usługi nie stanow ią znaczącej części łącznej w arto­ ści usług i nie są reklam owane jako zasadniczy elem ent danego połączenia ani w inny sposób nie stanowią zasadniczego elem entu tego połączenia34.

Regulacja dotycząca usług powiązanych stanowić będzie najpoważniejszą zm ianę w sektorze usług turystycznych. Komisja Europejska szacuje, że nowa dyrektywa zwiększy zakres zastosowania unijnych standardów ochrony p o ­ dróżnych do um ów zawieranych na rynku turystycznym - z 23% do 4 6 % 35. N ow a definicja imprezy turystycznej znajduje swoje odzwierciedlenie w definicji um ow y o udział w imprezie turystycznej. Z godnie art. 3 ust. 3 dyrektywy 2 0 15/2302 um ow a o udział w im prezie turystycznej odnosić się będzie do um owy obejmującej w swojej treści wszystkie usługi turystyczne w ybrane przez podróżnego (czy to w formie wcześniej przygotowanego przez przedsiębiorcę pakietu usług, czy też pakietu indyw idualnie skom ponow a­ nego na życzenie lub przez podróżnego). Ponadto może ona przybrać form ę wielu um ów cząstkowych dotyczących poszczególnych usług turystycznych objętych im prezą turystyczną, jeżeli im preza turystyczna jest realizowana na podstawie odrębnych umów. W tym ostatnim przypadku pojawią się nie­ wątpliwie problem y związane chociażby z określeniem, w którym m om encie powstaje um ow a o udział w imprezie turystycznej i kim są jej strony. Prze­ transponow anie tej konstrukcji um ow y do prawa polskiego, w sposób spójny z naszym systemem prawa kontraktow ego, stanowić będzie duże wyzwanie dla ustawodawcy polskiego.

D la pełnego określenia zakresu przedm iotow ego stosowania dyrekty­ wy 2 01 5 /2 3 0 2 konieczne jest jeszcze uwzględnienie um ów wyraźnie z niej wyłączonych na podstaw ie art. 2 ust. 2. W szczególności dyrektywa nie m a zastosowania do im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych

33 Ibidem.

34 A rt. 3 ust. 5 in fine.

35 Zob. p u n k t 2 K om unikatu z dnia 5.10.2015 r. Komisji do Parlam entu Europejskiego na podstaw ie art. 294 ust. 6 T raktatu o funkcjonow aniu U nii Europejskiej dotyczący stano­ wiska Rady w sprawie przyjęcia dyrektyw y P arlam entu Europejskiego i R ady w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 i dyrektywę 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylającej dyrektywę Rady 9 0 /3 1 4 / E W G . Bruksela, C 0 M (2 0 1 5 ) 493 final 2 0 1 3 /0 2 4 6 (C 0 D ), dostepny na stronie: h ttp :// e u r -le x .e u r o p a .e u /le g a l- c o n te n t/P L /T X T /H T M L /? u r i= C E L E X :5 2 0 1 5 P C 0 4 9 3 & q i- d= 14481 0 9 5 7 2 3 8 9 & fro m = E N .

trwających krócej niż 24 godziny, chyba że obejm ują one nocleg. Ponadto poza dyrektywą pozostają również sytuacje, w których dochodzi do ofero­ w ania im prez turystycznych lub ułatw iania zamawiania powiązanych usług turystycznych na zasadach niekom ercyjnych, po d w arunkiem , że m a to m iej­ sce w stosunku do ograniczonej grupy podróżnych i zdarza się nie częściej niż okazjonalnie. Wyłączenia te odnoszą się do krótkich podróży, takich jak wycieczki organizowane nie częściej niż kilka razy w roku przez organizacje charytatywne, kluby sportow e lub szkoły dla ich członków, które jednocze­ śnie nie są przedm iotem ofert publicznej36. Także i w tych przepadkach usta­ wodawca unijny nakazuje jednak udzielić uczestnikom tych wycieczek od p o ­ w iednich inform acji na tem at tego, że nie przysługuje im ochrona wynikająca z dyrektywy 2 0 1 5 /2 3 0 2 37.

W yraźnie wyłączono z zakresu stosowania dyrektywy 2 0 15 /2 30 2 również imprezy turystyczne i powiązane usługi turystyczne nabyw ane na podstawie um ow y ogólnej o organizację podróży służbowej, zawieranej między przedsię­ biorcą a in n ą osobą fizyczną lub praw ną działającą w celach związanych z jej działalnością handlow ą, gospodarczą, rzemieślniczą lub zawodową. C hodzi tu zasadniczo o sytuacje, w których przedsiębiorcy zawierają um ow ę ogólną z biurem podróży, której przedm iotem jest organizacja wielu podróży w okre­ ślonym czasie. Z daniem ustawodawcy unijnego taki podróżny nie wymaga ochrony, k tórą przewiduje się dla konsum entów . Ponadto zwykle wyjazdy służbowe objęte są już, porów nyw alnym w stosunku do im prez turystycz­ nych, poziom em ochrony38.

Poza wyraźnym i wyłączeniami niektórych um ów z zakresu stosowa­ nia dyrektywy 2 0 15/2302, na podstawie art. 2 ust. 2, ustawodawca unijny wskazał jeszcze jeden przypadek w tekście preambuły. N a podstaw ie m otyw u 15 pream buły zakup odrębnej usługi turystycznej, jako pojedynczej usługi turystycznej, nie pow inien stanowić ani im prezy turystycznej, ani powiązanej usługi turystycznej. To stwierdzenie jest dość oczywiste w świetle przyjętych w dyrektywie definicji imprezy turystycznej i powiązanych usług turystycz­ nych. O dpow iada to również dotychczasowej regulacji zawartej w dyrektywie 9 0/314/E W G .

36 Zob. m otyw 19 preambuły. 37 Ibidem.

38 Zob. m otyw 7 pream buły oraz Stanowisko Rady w pierw szym czytaniu w sprawie przyjęcia D yrektyw y Parlam entu E uropejskiego i R ady w sprawie im prez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniającej rozporządzenie (W E) n r 2 0 0 6 /2 0 0 4 i dyrektywę Parla­ m en tu Europejskiego i Rady 2 0 1 1 /8 3 /U E oraz uchylającej dyrektywę R ady 9 0 /3 1 4 /E W G — U zasadnienie Rady — Przyjęte przez Radę 18 września 2015 r., p u n k t 21, dostępne na stro­ nie: h ttp ://w w w .europarl.europa.eu/m eetdocs/2014_2019/docum ents/im co/dv/cons_con- s(2015)09173(add1)_rev3_/cons_cons(2015)09173(add1)_rev3_pl.pdf.

Podsum owanie

Powyższa analiza wyraźnie wskazuje na poważne zm iany na rynku usług tu ­ rystycznych, które m uszą nastąpić w związku z im plem entacją dyrektywy 2 01 5/2302 do prawa polskiego. Przede wszystkim rozszerzeniu ulegnie kata­ log um ów objętych now ą regulacją. W iele umów, które obecnie znajdują się poza zakresem przepisów im plem entujących dyrektywę 9 0/3 1 4 /E W G , bę­ dzie stanowiło im prezę turystyczną lub powiązane usługi turystyczne objęte zakresem zastosowania nowej dyrektywy. 0 z n a c z a to rozszerzenie systemu ochrony i wzrost bezpieczeństwa prawnego podróżnego. W yraźnie zwiększy się transparentność transakcji dokonyw anych za pośrednictw em In ternetu w zakresie określania statusu prawnego stron zawieranych w ten sposób um ów 0 udział w imprezie turystycznej lub um ów prowadzących do nabycia powią­ zanych usług turystycznych. Prowadzić to będzie równocześnie do powstania w arunków do równej konkurencji pom iędzy przedsiębiorcam i oferującymi usługi z branży turystycznej. Z drugiej strony jednak zm ieniony zakres p o d ­ m iotow y i przedm iotow y dyrektywy spowoduje wzrost kosztów działalności małych i średnich przedsiębiorców, którzy do te pory działali poza ram am i dotychczasowej dyrektywy, co odbić się może na cenach ich usług.

Im plem entacja dyrektywy 2 015/23 02 wiązać się będzie z poważnym i problem am i dla polskiego ustawodawcy, związanymi z koniecznością za­ pew nienia maksymalnej harmonizacji. W ydaje się, że ustawodawca unijny przewidział wystarczająco dużo czasu na dokonanie transpozycji dyrektywy do prawa krajowego. Z godnie z art. 28 dyrektywy 2 0 15 /2 3 0 2 państw a człon­ kowskie przyjm ują i publikują najpóźniej do dnia 1 stycznia 2018 r. przepisy ustawowe, wykonawcze i adm inistracyjne niezbędne do jej wykonania. N a­ tom iast m oc obowiązującą przepisy krajowe pow inny nabyć od dnia 1 lipca 2018 r. W tym samym dniu utraci m oc dyrektywa 90 /3 14 /E W G . Zgodnie z art. 30 sama dyrektywa wejdzie w życie dwudziestego dnia po jej opubliko­ w aniu w D zienniku Urzędowym U nii Europejskiej, czyli w dniu 31 grudnia 2015 r.

Term in dla transpozycji dyrektywy 2 015/230 2 do prawa polskiego wyda­ je się wystarczająco długi, ale biorąc p o d uwagę polskie doświadczenia zwią­ zane z im plem entacją dyrektyw z obszaru prawa pryw atnego oraz złożoność 1 daleko idące konsekwencje proponow anych zm ian, postulować należy nie­ zwłoczne podjęcie prac legislacyjnych.

A bstract

S cope o f application of th e n ew d irectiv e on package travel a n d linked travel a rra n g e m e n ts from th e p e rsp ectiv e of polish law The purpose o f that article is to analyze the scope o f application o f the new directive on package travel and linked travel arrangements. The new directive aims to modernise the rules on package travel currently contained in Directive 90/314/E E C , by increasing the protection o f consumers purchasing online travel combinations. The inclusion o f custom­ ised com binations o f travel services, in particular those purchased on-line, in the scope o f the new directive will change significantly the scope o f application o f the protection offered to travelers. It is estimated that the new directive will double the share o f protected contracts from 23% to 46% in the EU travel market. New directive will increase legal certainty and transparency for b oth travellers and businesses, reduce consumer detrim ent associated w ith such com binations and ensure fairer com petition between travel busi­ nesses. New directive will be based on full harmonisation, w ith a few lim ited exceptions where, because o f different legal traditions or approaches, M em ber States will be allowed to m aintain different solutions. The process o f im plem entation o f the new directive will be difficult because o f the complexity o f that legal text and its serious consequences for the whole tourism industry in Poland.

Key words: scope o f application, level o f harm onization, travel services, package, package travel contract, linked travel arrangements, trader, traveler, organizer, retailer

Streszczenie

Zakres sto so w an ia now ej dyrek ty w y w sp raw ie im prez turystycznych i pow iązanych usług turystycznych z p ersp ek ty w y praw a polskiego Niniejsza praca m a n a celu analizowanie zakresu stosowania nowej dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych. Celem dyrektywy jest m oder­ nizacja przepisów dotyczących imprez turystycznych w dyrektywie 90/314/E E C przez zwiększenie ochrony konsumentów, kupujących podróży przez Internet. Obejmowanie zakresem dyrektywy opracowanych usług turystycznych, zwłaszcza tych kupowanych przez Internet, znacznie zmieni zakres ochrony zapewnianej podróżnikom . Szacuje się, że nowa dyrektywa zwiększy udział um ów chronionych z 23% do 46% rynku podróży w U nii Europejskiej. N ow a dyrektywa zwiększy poziom pewności i przejrzystości dla po­ dróżników, jak i przedsiębiorstw, zredukuje problem y konsum entów i zapewni bardziej uczciwą konkurencję między przedsiębiorstwami turystycznymi. N ow a dyrektywa będzie polegała na całkowitej harmonizacji, z kilkom a ograniczonymi wyjątkami, gdzie państwa członkowskie będą miały możliwość dostosowania innych rozwiązań z powodu innych systemów prawnych. Implementacja nowej dyrektywy będzie niełatwa z pow odu złożo­ ności tekstu prawnego i skutków prawnych dla całego rynku turystycznego w Polsce. Słowa kluczowe: zakres stosowania, poziom harmonizacji, usługi turystyczne, imprezy turystyczne, umowy dotyczące imprez turystycznych, sprzedawcy, podróżni, organizato­ rzy, detaliści