Powstanie i organizacja średnich szkół rolniczych w województwie olsztyńskim w latach 1945-1950

(1)

Kicowska, Alicja

Powstanie i organizacja średnich

szkół rolniczych w województwie

olsztyńskim w latach 1945-1950

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 65-77

(2)

A licja Kicowska

POWSTANIE I ORGANIZACJA

ŚREDNICH SZKÓŁ ROLNICZYCH

W WOJEWÓDZTWIE OLSZTYŃSKIM

W LATACH 1945— 1950

O d radzające się szkolnictwo zawodowe w pierwszych latach po wyzwoleniu oparte było na wzorach ustroju szkolnictw a przedw ojennego. W pow stającym w ięc system ie szkolnictw a rolniczego ustalono następ ujące typy szkół: gm inne szkoły rolnicze, powiatowe szkoły gospodarstwa w iejskiego, w iejsk ie szkoły w ychow ania społecznegoł, gim nazja gospodarstwa w iejskiego o działach rolniczych i specjalnych, licea gospodarstwa w iejskiego o działach rolniczych i specjalnych oraz instytuty kształcenia nauczycieli i instruktorów ro ln ictw a 2.

Średnią szkołę rolniczą w powyższym system ie stanow iło gim nazjum i liceum. G im nazjum gospodarstwa w iejskiego m iało na celu przygotowanie młodzieży w ie j sk ie j do prowadzenia w iększych gospodarstw rolnych (spółdzielczych, kom unalnych, powiatowych itp.), pracy w zakładach związanych z gospodarstwem w iejskim , dzia łalności społeczno-gospodarczej óraz pracy w gminnych szkołach rolniczych i pow ia tow ych szkołach gospodarstwa w iejskiego. G im nazja mogły prowadzić działy: ro l nictwo, ogrodnictwo, leśnictw o, m leczarstw o, hodowlę, zw ierząt lub roślin, pszczelar stwo, rybactw o, w ikliniarstw o, łąkarstw o, m eliorację, w eterynarię, przetwórstwo, przem ysł ludowy, sam orząd w iejski, spółdzielczość rolniczą i inne. Czas trw ania nauki wynosił trzy lata. K andydaci do gim nazjum rolniczego w inni byli m ieć ukoń czoną siedm ioletnią szkołę pow szechną3.

Liceu m gospodarstwa w iejskiego kształciło instruktorów i nauczycieli dla gm in nych i pow iatowych szkół rolniczych oraz kierow ników uspołecznionej gospodarki w iejsk iej. Nauka w liceach rolniczych trw ała trzy lata, w tym przewidziany był jeden rok p raktyki pod nadzorem szkoły. Liceum mogło prowadzić działy w tych sam ych specjalnościach co gim nazjum . K andydaci do liceum m usieli m ieć ukończone 17 lat

1 G m inne szkoły rolnicze przygotow yw ały młodzież w iejsk ą do samodzielnego prow adzenia w łasnych gospodarstw rolnych. Zadaniem pow iatowych szkół gospo

darstw a w iejskieg o było przygotow anie m łodzieży do prowadzenia w łasnych gospo darstw rolniczych, działalności społecznej i zawodowej w in stytu cjach związanych z rolnictw em , a także przygotow anie do pracy w szkołach gm innych w charakterze personelu pomocniczego. W iejsk a szkoła w ychow ania społecznego wychowywała i przygotow yw ała młodzież w iejską do działalności zawodowej przy organizow aniu św ietlic, domów ludowych, oraz do działalności społecznej.

^ 2 D ziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1945, n r 13, okólnik M inistra Rolnictw a i R eform Rolnych w spraw ie ustalenia typów szkół rolniczych (1 5 1 X 1945).

3 Ibidem .

(3)

życia. Mogli to być absolwenci gim nazjum ogólnokształcącego lub zawodowego. P ra wo wstępu do liceum m ieli również absolw enci powiatowych szkół gospodarstwa w iejskiego oraz absolwenci szkół wychowania społecznego, którzy ukończyli kurs wstępny z wynikiem pomyślnym. Absolwenci liceum gospodarstwa w iejskiego otrzy mywali tytuł technika danej specjalności. Ukończenie liceum rolniczego uprawniało do wstępu na wyższą uczelnię.

Nauka w gim nazjum i liceum rolniczym była bezpłatna. Uczniowie płacili je d y nie za wyżywienie w in te rn a c ie 4.

W pierwszych latach po wyzwoleniu średnie szkoły rolnicze rozw ijały się sto sunkowo szybko. W ynikało to z dużego zapotrzebowania na kadrę ze średnim i kw a lifik acjam i dla zniszczonego przez w ojnę rolnictw a oraz z dążenia do um ożliwienia młodzieży chłopskiej zdobycia średniego w ykształcenia (szczególnie w zawodzie rol nika). W roku 1937/1938 polskie szkolnictwo rolnicze m iało siedem liceów trzyletnich i trzynaście gimnazjów czteroletnich z łączną liczbą uczniów 1700 5. N atom iast już w roku szkolnym 1945/1946 zorganizowano 73 gim nazja i 16 liceów, w których uczyło się łącznie 3239 uczniów, a w roku szkolnym 1946/1947 liczba gimnazjów wzrosła do 139, liceów do 37. Ogółem do szkół tych uczęszczało 7606 uczn iów 6, w znacznej większości pochodzenia w iejskiego.

W Olsztyńskiem organizacja średnich szkół rolniczych nie przebiegała tak szyb ko, głównie ze względu na trw ające wciąż nieustanne m igracje. Na terenach jed n ak dostatecznie zaludnionych zorganizowano w roku szkolnym 1945/1946 trzy gim nazja gospodarstwa w iejskiego: w Szczytnie, Olsztynie i Giżycku oraz w Giżycku szkołę rybacką. Zatrudniono w nich 11 nauczycieli oraz 3 instruktorów , a uczęszcza ło 96 uczn iów 7. Tworzenie szkół w pierwszych latach pow ojennych łączyło się z niezm iernym i trudnościam i. B ra k odpowiednich budynków (w kilku zaledwie przypadkach zorganizowano szkoły rolnicze w budynkach poniem ieckich szkół ro l niczych), podstawowych pomocy szkolnych, wody, św iatła i opału, a także duże zniszczenia gospodarstw rolnych przejm ow anych na cele szkolne, wpływały na liczebność uczniów i poziom рґасу. Brakow ało też kadry pedagogicznej. W roku 1945 Wydżiał Oświaty Rolniczej W ojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Olsztynie podał na falach ogólnopolskich kom unikat o zapotrzebowaniu na nauczycieli szkolnictwa rolniczego w Okręgu M azurskim 8.

B ra k w ykw alifikow anej kadry nauczycielskiej w szkolnictw ie zawodowym od czuwano niem al na terenie całego kraju . D ekret z 10 grudnia 1946 roku zobowiązy w ał obywateli polskich posiadających średnie lub wyższe w ykształcenie do współ pracy (w zakresie sw ojej specjalności) ze szkolnictw em zaw odow ym 9. W płynęło to na pewne zw iększenie obsady etatów nauczycielskich szkół rolniczych.

Pod koniec roku szkolnego 1945/1946 w Olsztyńskiem pracow ały ju ż trzy licea

4 Ibidem.

5 E. Jon ka, O r g an iz acja i r o z w ó j s z k o ln ic tw a n a O polszczyźn ie, B iu letyn P eda gogiczny Szkolnictw a Rolniczego, 1967, nr 4, s. 2.

6 T. W ieczorek, K sz ta łc e n ie r o ln icz e w P o ls c e L v d o w e j, W arszaw a 1972, ss. 141— 142.

7 W ojewódzkie Archiwum Państw ow e w Olsztynie (dalej WAPO), Urząd W o je wódzki, sygn. 31, Spraw ozdanie Wydziału Ośw iaty Rolniczej za la ta 1945— 1949.

8 WAPO, Urząd Pełnom ocnika, sygn. 62, kom unikat Wydziału Ośw iaty Rolniczej w Olsztynie do Polskiego Radia w W arszaw ie 1945.

9 Dziennik Ustaw, 1947, nr 8, poz. 39, D ekret z 10 X I I 1946 o obowiązku współ pracy w zakresie nauczania w szkolnictw ie zawodowym.

(4)

Powstanie i o rga n izacja średnich szkól rolniczych 67 i cztery gim nazja rolnicze. Zatrudniano w nich łącznie 13 nauczycieli, sześciu in struktorów , pięciu pracow ników fizycznych. Uczęszczało 122 uczniów.

W roku szkolnym 1946/1947 Liceum i G im nazjum Gospodarstwa W iejskiego w Olsztynie przeniesiono do Lidzbarka W arm ińskiego, oprócz tego zorganizowano Liceum i G im nazjum Rólniczo-Hodowlane w D obrocinie, w pow iecie m orąskim , Żeń skie G im nazjum Gospodarstwa W iejskiego w M orągu oraz G im nazjum Rolnicze w K isielew ie, w pow iecie pasłęckim . Nie w szystkie licea rozpoczęły naukę

T a b e l a 1

Średnie szkoły rolnicze w województw ie olsztyńskim w kw ietniu 1946 roku L ic z b a M ie js c o w o ś ć N a z w a s z k o ły _{n a u c z y} c i e l i in s t r u k to r ó w p r a c o w n ik ó w f i z y c z n y c h u c z n ió w

Giżycko G im nazjum Gospodarstwa W iejskiego

2 1 1 14

Giżycko Liceum R ybackie G im nazjum i Liceum

3 2 2 19

Olsztyn Ogrodnicze

G im nazjum i Liceum

3 1 1 27

Olsztyn Gosp. W iejskiego G im nazjum Gospodarstwa

2

.

1 X 40

Szczytno W iejskiego 3 1 1 2 2

Razem 13 6 5 1 2 2

ź r ó d ł o W A P O , W o je w ó d z k i U rz ą d Z ie m s k i, s y g n . 16; o b lic z e n ia w ła s n e .

zgodnie z obow iązującym programem . Dwa, ze zorganizow anych czterech, realizo wały w roku szkolnym 1946/1947 program gim nazjum . W szystkie szkoły rolnicze rozpoczęły rok szkolny między 15 a 20 w rześnia 1946 ro k u 10. K ad ra dydaktyczna skład ała się ju ż z 30 nauczycieli etatow ych, 15 dochodzących, 15 instruktorów . W liceach uczyło się 43 uczniów, w tym pięć dziewcząt. Do gim nazjów uczęszczało 337 osób, w tym 144 dziewczęta. B y ła to młodzież w większości niezam ożna. Mała liczba zasiłków stypendialnych (korzystało z nich około 1 0 0 osób) n ie zaspokajała potrzeb, co było głównym powodem słab ej frek w en cji i częstych wypadków opuszczania szk o ły n , szczególnie przez dzieci ludności m iejscow ej (do wszystkich rolniczych szkół licealn ych i gim nazjalnych na teren ie w ojew ództw a uczęszczało tylko sześcioro takich d zieci S y tu a c ję tę staran o się popraw ić przydzielając młodzieży szkół rolniczych, szczególnie autochtonicznej, w ięcej stypendiów. W sprawozdaniu z działalności K o m isji do Spraw Ludności P olsk iej Pochodzenia M iejscow ego

10 W APO, W ojewódzki Urząd Z iem ski, sygn. 16, Spraw ozdanie W ydziału Ośw iaty R olniczej 25 V II— 25 V III 1946.

1 1 WAPO, W ojew ódzki Urząd Ziem ski, sygn. 16, Spraw ozdanie Wydziału Oświaty Rolniczej 25 X — 2 5 X 1 1946.

(5)

Średnie szkoły rolnicze w województw ie olsztyńskim we wrześniu 1947 roku N a u c z y c ie le e ta to w i N au c z y e ie -M ie js c o w o ś ć N azw a sz k o ły o g ó ł em z w y k s z t a ł c e n i e m K w a li ś r e d n im sz y mw y ż f i k a c j e d o ch o -d z ą c y

1. Dobrocin Liceum i G im nazjum Rolniczo- -Hodowlane

5 2 3 1 3

2. Giżycko Liceum R ybackie 1 — 1 1 5 3. Giżycko

4. Lidzbark

G im nazjum Rolnicze 4 4 — 3 —

W arm iński Liceum i G im nazjum Rolnicze 6 4 2 3 4 5. Morąg Gim nazjum Gospodarstwa W ie j

skiego

4 2 2 — 2

6. Olsztyn Liceum i Gim nazjum Ogrodnicze 5 2 3 3 6

7. Szczytno G im nazjum Rolnicze 2 1 1 1 — 8. Pasłęk Gim nazjum Rolnicze 3 2 1 1 2

Razem 30 17 13 13 2 2

Ź r ó d ł o : W A P O , O ls z ty ń s k a W o je w ó d z k a R a d a N a r o d o w a , s y g n . H/91-2/2. S p r a w o z d a n ie w o je w o d y W . J a ś k ie w ic z a ; o b lic z e n ia w ła s n e .

za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1947 roku czytam y: „w obecności Naczelnika Oświaty R olniczej rozważano możliwość ulokow ania w iększej ilości młodzieży autochtonicznej w szkołach rolniczych wszelkiego typu. Uzgodniono przydzielić większą ilość stypendiów dla m ło d z ież y m ie js c o w e j o ra z przystąpić do zorganizo w ania w iększej liczby szkół rolniczych zwłaszcza w pow iatach Mrągowo i Szczytno” 12.

Przy każdej średniej szkole rolniczej istniało gospodarstwo szkolne spełniające fu nk cję w arsztatu dydaktycznego. W iększość jed n ak tych ośrodków przekazano szkołom w części lub całkow icie zdewastowane. Pola, od trzech lub czterech la t leżące odłogiem, zostały jed n ak obsiane na obszarze 467 ha (na ogólną liczbę 902 ha gruntów gospodarstw szkolnych). Oprócz pól obsianych szkoły posiadały 224 ha łąk oraz 54 ha ogrodów, a także 157 ha odłogów i nieużytków. Stan inw entarza żywego i m artwego w roku szkolnym 1946/1947 był, ja k na ówczesną sytu ację w wojewódz twie, w y starczający 13.

Najwyższy poziom pod względem dydaktycznym, wychowawczym i organizacyj nym reprezentow ało G im nazjum R-olnicze w Lidzbarku W arm iń skin i Pierw szym i nauczycielam i w szkole te j byli: dyrektor szkoły — m gr Jó zef W ierzbicki, m gr Ja d w i ga W ierzbicka, L. Sienkiew icz, P. Bernolag, M aria Kozakowska, I. W asilonek, T. Krauze. N ajlepszą natom iast bazę gospodarczą w postaci budynków szkolnych, internatow ych oraz obszaru, stanu inw entarza żywego i m artwego w gospodarstwie

18 WAPO, Olsztyńska W ojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/2, Spraw ozda nie z działalności K om isji do Sp raw Ludności P olsk iej Pochodzenia M iejscow ego za okres 1 1—31 XXÏ 1947.

15 WAPO, Olsztyńska W ojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/2, sprawozdanie wojewody W. Jaśkiew icza.

(6)

Powstanie І o rga n izacja średnich szkói rolniczych 69 T a b e l a 2 U c z n io w ie lic e u m U c z n io w ie g im n a z ju m G o s p o d a r s t w a s z k o ln e L p . o g ó łe m k la s a I k la s a I I k la s a I I I o g ó łe m k la s a I k la s a I I k la s a I I I o b s z a r _{p ó l w} n a o b s z a r je z io r w h a 14 14 — — 35 23 1 2 400 — 1. 28 28

_

Rok szkolny 1947/1948 rozpoczęły rolnicze szkoły średnie 15 września. Dodatkowo przewidywano zorganizowanie w tym roku dwóch gim nazjów o specjalności ogrod niczej i gim nazjum rybackiego. W projekcie sieci liceów sp ecjalizu jących planowano zorganizowanie szkół: ogrodniczej, rolniczo-hodow lanej, przem ysłu rolnego i wodno- -m elio racy jn e j. In s tru k c ja organizacji roku szkolnego 1947/1948 n ie przewidywała żadnych większych zm ian w stosunku do roku ubiegłego.

Od 8 stycznia 1948 roku utworzono przy O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Radzie N aro dowej fundusz stypendialny um ożliw iający kształcenie się młodzieży niezam ożnej, a szczególnie młodzieży pochodzenia miejscow ego. S ta tu t funduszu stypendialnego określał stypendia jak o zw rotne i bezzwrotne. P obieran ie stypendium bezzwrotnego zobowiązywało w w iększości wypadków do podjęcia, po ukończeniu szkoły, pracy na teren ie województw a olsztyńskiego. Stypendium zw rotne należało zacząć spłacać w rok po ukończeniu nauki. Stypendia zwrotne i bezzw rotne przyznawało Prezydium O lsztyńskiej W ojew ódzkiej R ady Narodowej na w niosek K o m isji O św iatow ej. Z fu n duszu stypendialnego korzystali uczniowie szkół w następującym stosunku:

14 Ibidem .

15 WAPO, Urząd W ojewódzki, sygn. 31, Spraw ozdanie W ydziału Ośw iaty R oln i czej za kw iecień 1947.

(7)

— szkół Średnich i wyższych ogólnokształcących — 25°/o,

— szkół zawodowych technicznych i rzem ieślniczych średnich i wyższych — 30%, — szkół rolniczych, leśnych i rybackich średnich i wyższych — 35%,

— specjalnych zakładów kształcących pracow ników samorządowych i ośw iato wych — 1 0% ie.

Ja k wynika z powyższego najw yższy procent funduszu stypendialnego przew i dziano dla młodzieży szkół rolniczych, co w dużej m ierze przyczyniło się do zwięk szenia liczby uczniów i w iększej frekw en cji. Ju ż w roku szkolnym 1947/1948 uczęszczało do szkół o 47 osób w ięcej niż w roku poprzednim.

T a b e l a 3

K ierun ki kształcenia w średnich szkołach rolniczych w województw ie olsztyńskim

(stan z września 1947 roku)

S p e c ja ln o ś ć G im n a z ju m L ic e u m is t n ie ją c e p r o je k t o w a n e I s t n ie ją c e p r o je k t o w a n e Gospodarstwa w iejskiego 1 __ __ __ Ogrodnicza 1 2 1 1 Ogólinorolnicza 3 — — —

Przem ysłu rolnego — — 1

Rolniczo-hodowlana 1 — 1 1 Rybacka — 1 1 — W odno-m elioracyjna — — — 1 Ź r ó d ł o : O k ó ln ik n r 27 z 15 V I I 1947 r o k u w s p r a w ie o r g a n iz a c ji r o k u sz k o ln e g o 1947/1918 w s z k o ła c h p o d le g ły c h M in is t e r s tw u R o ln ic t w a i R e f o r m R o ln y c h , O ś w ia ta R o ln ic z a , 1947, n r 7—8, s. 232.

W dalszym jed n ak ciągu odczuwano duże brak i kadry pedagogicznej, szczególnie z pełnymi kw alifikacjam i. W roku szkolnym 1947/1948 przyznano średnim szkołom rolniczym 83 etaty, a wykorzystano zaledwie 57. Ponadto zatrudniono 40 pracow ni ków dochodzących (płatnych od godziny). Duża flu k tu acja zatrudnionej ju ż kadry również nie była zjaw iskiem korzystnym . Przykładow o: w roku 1947 oraz do 1 lutego 1948 roku zwolniono: czterech dyrektorów szkół, sześciu nauczycieli, siedmiu instru k torów i 17 pracowników adm inistracyjnych. P rzyjęto natom iast: trzech dyrektorów, 12 nauczycieli, sześciu instruktorów , 11 pracow ników adm in istracji. Na ogólną liczbę pracowników zatrudnionych w średnim szkolnictw ie rolniczym około 15% nie po siadało obowiązujących k w alifik acji n .

W roku szkolnym 1948/1949 dokonano w P olsce reform y w całym szkolnictwie. Przeprowadzono zmiany organizacyjne i programów nauczania. W szkołach ogólno kształcących wprowadzono jed n olite jeden astoletn ie kształcenie (siedm ioletnia szkoła

16 WAPO, Olsztyńska Wojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/3, S tatu t fu n duszu stypendialnego O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie

8 1 1948.

17 WAPO, Olsztyńska W ojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/3, re ferat T. Ratkiew icza wygłoszony na plenarnym posiedzeniu O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Rady Narodowej 8 IV 1948.

(8)

Powstanie i o rga n izacja średnich szkól rolniczych 71 podstawowa i czteroletnie liceum). W szkolnictw ie zawodowym, a w ięc i w średnim rolniczym, zachowano jeszcze chwilowo dwustopniowość. Zm iany organizacyjne i programowe w średnim szkolnictw ie rolniczym m iały na celu dostosowanie tejże szkoły do potrzeb życia gospodarczego, związania ze szkołą ogólnokształcącą i za wodową nierolniczą (zapewnienie drożności) oraz szybsze przygotow anie kw alifiko w anej kadry. Dotychczasow e gim nazja i licea rolnicze przekształcono na licea ro l nicze dw ojakiego typu: liceum czteroletnie i liceum pięcioletnie (dwustopniowe). Liceum czteroletnie, oparte programowo na siedm ioletniej szkole podstawow ej, przy gotowywało kandydatów na nauczycieli w pow szechnej ośw iacie roln iczej, in stru k torów i pracow ników ad m in istracji dla państwowych i innych większych gospodarstw rolnych. W trzeciej i czw artej klasie przewidywano w program ie nauczania określoną sp e cja liz a c ję 18. Drugi typ szkoły — pięcioletnie liceum dwustopniowe, obejm ow ało trzyletnie liceum pierwszego stopnia oraz dw uletnie liceum drugiego stopnia. Pod budowę program ową dla liceum pierwszego stopnia stanow iło 7 klas szkoły podsta wow ej. Dalszym etapem kształcenia było liceum drugiego stopnia. Liceum rolnicze pierwszego stopnia, uzupełnione praktyką zawodową przygotowywało kandydatów do instru ktorskiej pracy w pow szechnej ośw iacie roln iczej. Program nauczania za w ierał wiadom ości ogólnorolm cze z nachyleniem specjalizacyjnym jedynie w I I I k la sie. D w uletnie licea drugiego stopnia były natom iast w yłącznie specjalistyczne. K ształciły one pracow ników w różnych branżach i działach rolnictw a oraz dla potrzeb oświaty roln iczej. W liceach w szystkich typów n au kę w każdej klasie dzielo no n a dwa półrocza, półrocze zaś na dwa okresy. Rok szkolny rozpoczynał się 15 września, a kończył 15 czerw ca. W czasie przerw y w ak acy jn ej uczniów obowiązy w ała co n ajm n ie j sześciotygodniowa praktyka zawodowa o charakterze zorganizo wanym. Odbywali ją uczniowie w dwóch turnusach: od 20 w rześnia do 31 lipca i od 1 sierpnia do 11 września. Stanow iło to dalszy ciąg kształcenia zawodowego — bezpośredni udział w pracy gospodarstwa, zakładu lub in stytu cji. W ostatn ich k la sach, na koniec roku szkolnego przeprowadzano egzaminy k o ń co w e19. Ukończenie liceum pierwszego stopnia daw ało upraw nienia czeladnicze oraz możność kształcenia się w liceum drugiego stopnia. To z kolei, lub liceum czteroletnie, dawało tytuł technika danej specjalności oraz upraw niało do w stępu n a wyższą u czeln ię20.

W roku szkolnym 1948/1949 w w ojew ództw ie olsztyńskim rozpoczęły pracę cztery licea czteroletnie o sp ecjaln ościach : rolniczej, ogrodniczej, rolno-hodow lanej i ry backiej oraz pięć liceów pierwszego stopnia o nachyleniu sp ecjalizu jący m : roln i czym, rolniczo-gospodarczym , ogrodniczym i rolniczo-hodowlanym . W likw id acji natom iast znajdow ały się: Państw ow e Liceum R ybackie drugiego stopnia w Giżycku i Państw ow e Liceum Rolnicze w D o bro cin ie21.

Oprócz wyżej wym ienionych szkół podległych M inisterstw u R olnictw a i Reform Rolnych 1 m arca 1948 roku powołano Liceum A grotechniczne drugiego stopnia

18 D ziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1948, nr 12, poz. 57, okólnik o organizacji roku szkolnego 1948/1949 w szkołach podległych M ini sterstw u R olnictw a i R eform Rolnych.

19 Ibidem .

20 WAPO, Olsztyńska W ojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/5, re fe ra t T. R atkiew icza na posiedzeniu plenarnym O lsztyńskiej W ojew ódzkiej R ady Narodo w ej 8 X I 1948.

21 Dziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1949, n r 1, poz. 2, załącznik do okólnika 46 z 20 X I I 1948 roku w spraw ie nazw szkół rolniczych.

(9)

T a b e l a 4

L icea rolnicze w roku szkolnym 1948/1949 w województw ie olsztyńskim

L ic e u m o r g a n iz a c y jn ys t o p ie ń M ie js c o w o ś ć

Rolniczo-Hodowlane 4-letnie Dobrocin R ybackie 4-letn ie Giżycko

Rolnicze 4-letnie L id zbark W arm iński Ogrodnicze 4-letnie Olsztyn

Ogrodnicze I stopnia Giżycko

Rolniczo-Gospodarcze I stopnia Morąg Rolniczo-Hodowlane I stopnia Nidzica Rolnicze I stopnia P asłęk Rolnicze I stopnia Szczytno Agrotechniczne I I stopnia Karolew o

Ź r ó d ł o : D z ie n n ik U rz ę d o w y M in is t e r s tw a R o ln ic t w a i R e f o r m R o ln y c h , 1949, n r 1, po z. 2 ; W y k a z lic e ó w r o ln ic z y c h c z y n n y c h w r o k u s z k o ln y m 1948/1949.

w Karolew ie, w pow iecie kętrzyńskim . D yrektorem został Je rz y S z u lc 22. Organizo w ała i nadzór nad tą szkołą pełniła K o m isja O rganizacyjna Liceum M azursko-W ar mińskiego 22.

W szkołach licealnych w szystkich typów w województw ie olsztyńskim uczyło 67 nauczycieli stałych oraz 47 dochodzących24. Duża flu k tu acja kadry dydaktycznej z la t poprzednich, w roku szkolnym 1948/1949 zm alała, chociaż obsada nauczycielska w Liceach rolniczych w dalszym ciągu była niekom pletna i niew ystarczająca pod względem określonych specjaln ości rolniczych, ja k i k w alifik acji pedagogicznych. W iększość p racu jących nauczycieli i instruktorów podnosiła k w alifik acje przez uczestnictwo w specjalistycznych kursach lub kształcenie w uczelniach. Do roku 1948 ponad 20 nauczycieli i instruktorów ukończyło roczne kursy w Studium N auczyciel skim w Kończycach koło Cieszyna. W roku 1948 w ielu uczęszczało na kursy organi zowane w Bydgoszczy i w Sopocie. Ponadto sześć osób z kad ry kierow niczej uczest niczyło w trzym iesięcznych kursach w Ośrodku D oskonalenia K ad r Pedagogicznych dla szkolnictwa rolniczego w Pszczelinie koło W arszaw y25.

W roku szkolnym 1948/1949 rolnicze szkoły licealn e liczyły przeszło 600 uczniów. W dalszym ciągu stosunkowo m ały procent stanow iła młodzież pochodzenia m iejsco

22 K. Szyłejko, P r o b le m y n a u k i z a w o d u , W arm ia i M azury, 1974, n r 8, s. 13.

22 O próbach organizacji Liceum M azursko-W arm ińskiego tr a k tu je T. Filipkow ski w artyku le: P r ó b a r e a k ty w o w a n ia L ic e u m K r z e m ie n ie c k ie g o im ie n ia T. C z a c k ie 

go n a W arm ii i M az u ra ch w la ta c h 1946— 1949, Przegląd Historyczno-Oświatowy,

1973, nr 4, ss. 539— 547.

24 W APO, Urząd W ojewódzki, sygn. 31, Spraw ozdanie Wydziału Ośw iaty R o ln i czej I— II 1949.

25 W APO, Olsztyńska W ojewódzka Rada Narodowa, sygn. II/91-2/5, re fe ra t T. Ratkiewdcza na posiedzeniu plenarnym O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Rady Narodo wej 8 X 1 1948.

(10)

Powstanie i o rga n izacja średnich szkół rolniczych 73 wego. Czyniono starania, aby ja k n ajw ięcej młodzieży autochtonicznej objąć szkołą podstawową lub średnią. Między innym i problem ludności m azurskiej i w arm ińskiej podnoszono na egzekutyw ie K om itetu W ojewódzkiego P olsk iej Zjednoczonej P a rtii R obotniczej 6 lipca 1949 roku. Uchwalono wówczas „przeznaczenie możliw ie dużej ilości m iejsc w szkołach zawodowych dla młodzieży autochtonicznej przez K u ra torium lub W ydział Ośw iaty R olniczej oraz dążenie do racjo n aln ej rozbudowy tych szkół” 26. Spraw y ludności m iejscow ej stały się rów nież przedm iotem obrad p len ar nych O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Rady Narodowej, na których stwierdzono iż „w za kresie szkolnictwa średniego utrzym uje się dość znaczna dysproporcja, która cyfro wo w yraża się ja k 2,6% uczniów do 20% liczby ludności autochtonicznej” эт. Ponad 80% młodzieży średnich szkół rolniczych rekrutow ało się ze środowisk chłopskich i -robotniczych, a w ięc rodzin niezamożnych. W ojewództwo olsztyńskie w pierwszych latach pow ojennych obok wojew ództw : katow ickiego, białostockiego, kieleckiego,

T a b e l a 5

Pochodzenie socjaln e uczniów rolniczych szkół licealnych w Polsce w roku szkolnym 1948/1949 L ic z b a u c z n ió w w s z k o le P o c h o d z e n ie s o c ja ln e u c z n ió w w % W o je w ó d z tw o b ie d n i a ś r e d n io z a m o ż n i b z a m o ż n i Białostockie 1089 74,40 24,80 0,74 Gdańskie 1129 59,25 21,97 18,78 K ieleck ie 904 92,70

__

7,30 Krakow skie 1979 71,13 21,69 7,18 Lubelskie 1099 65,31 27,77 6,92 Łódzkie 1058 37,84 31,15 31,01 Olsztyńskie 609 62,39 27,93 9,68 Pom orskie 1017 30,55 25,38 44,06 Poznańskie 1512 45,98 20,47 33,55 Rzeszowskie 1495 70,40 24,47 2,07 Szczecińskie 455 61,83 33,00 5,17 Śląsko-D ąbrow skie 1297 55,05 30,07 14,88 W arszaw skie 922 37,59 26,31 36,10 W rocław skie 733 33,11 33,03 36,80 a d z ie c i r o b o t n ik ó w n a j m n i e j z a r a b i a ją c y c h i c h ło p ó w p o s ia d a ją c y c h g o s p o d a r s tw a r o ln e d o 3 h a b d z ie c i d r o b n y c h r z e m ie ś ln ik ó w g o s p o d a r s tw a r o ln e od 3 do 7 h a i in t e l i g e n c ji p r a c u ją c e j o ra z c h ło p ó w p o s ia d a ją c y c h Ź r ó d ł o : S . P o p o w ic z , S z k o l n i c t w o r o ln i c z e w 1948І1949 r o k u w ś w i e tl e i O ś w ia ta R o ln ic z a , 1949, n r 1— 2, s . 28. lic z b , N a u k a

26 Uchw ała Egzekutyw y K W P Z P R w Olsztynie w spraw ie ludności m azurskiej i w arm ińskiej z 6 V II 1949. (Ze zbiorów T. Bierkow skiego).

27 S p r a w y a u to c h to n ó w n a P len u m W o je w ó d z k ie j R a d y N a r o d o w e j, Życie O l sztyńskie, 1949, n r 310 z 10 X I.

(11)

rzeszowskiego i lubelskiego było terenem , gdzie duży procent w szkołach rolniczych stanow ili uczniowie z rodzin ubogich lub średniozamożnych. Pochodzenie so cjaln e uczniów rolniczych szkół licealn ych w Polsce obrazuje tabela 5.

W roku 1949 utworzono w liceach rolniczych kom itety rodzicielskie. M iały one na celu w spółdziałanie ze szkołą w dążeniu do pełnej re alizacji powszechności nauczania, czuwaniu nad właściwym kieruekiam wychowania młodzieży, w organi zowaniu należytego odżywiania młodzieży w internatach , w a k c ji wczasów i opieki nad zdrowiem oraz nad dziećm i rodzin niezamożnych i sierotam i. Ponadto kom itety m iały dążyć do harm onijnej współpracy w ychow aw czej szkoły i domu oraz rozw ijać szeroką a k c ję w kierunku uzyskania w instytucjach państwowych, spółdzielczych, samorządowych itp. ja k n ajw ydatniejszej pomocy sty p en d ialn ej28.

Celem ustalenia właściwego doboru młodzieży do średnich szkół rolniczych, w czerwcu 1949 roku powołano kom isje rek ru tacy jn o -elim in acy jn e przy każdym liceum rolniczym . W skład kom isji w chodzili: dyrektor szkoły ja k o przewodniczący, przedstawiciel rady pedagogicznej, zespołu młodzieżowego, pow iatow ej rady narodo w ej, Związku Młodzieży P olsk iej, Służby Polsce, Związku Sam opom ocy Chłopskiej. K om isje m iały propagować licea rolnicze oraz u stalać listy kandydatów do klasy pierw szej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na odpowiedni dobór pod względem pochodzenia socjalnego m łodzieży29.

Zachowanie dwustopniowości w kształceniu rolniczym (licea pierwszego i dru giego stopnia) nie zapewniło ta k szybkiego dopływu kadr dla rolnictw a ja k zakła dano. W iększość młodzieży, zam iast po ukończeniu liceum pierwszego stopnia pod^ ją ć pracę w zawodzie, ja k planowano organizując tego rodzaju szkołę, kontynuow ała naukę w liceum drugiego stopnia. Absolw ent liceum pierwszego stopnia nie m iał bowiem określonej pozycji w zawodzie rolnika; nie posiadał tytułu tech n ika ani m a tury. W obec tego, iż większość absolw entów liceum pierwszego stopnia podejm o w ała dalszą naukę w liceach drugiego stopnia, czas kształcenia wynosił pięć la t zam iast planowanych trzech 80. Zaczęto w ięc postulować przyjęcie jednolitego typu kształcenia w zawodzie rolnika. Jednolity, czteroletni ciąg kształcenia przewidywał: nieprzerw aną trzyletnią naukę kończącą się w trzecim roku 31 m arca; po tym okresie uczeń zostawał skierow any do pracy i 15 listopada w racał do szkoły na czteromiesięczną naukę uzupełniającą zakończoną egzaminem, po którym otrzym y w ał tytuł technika i praw o wstępu na wyższą uczelnię. Oprócz zmian organizacyj nych wprowadzono rów nież nowe program y i p oręczn iki31.

W roku szkolnym 1949/1950 prowadzono jeszcze licea pierwszego i drugiego stopnia. Było ich sześć w województwie, w tym dw a w likw id acji. Nowo zorganizo wane szkoły rolnicze to: Państw ow e Czteroletnie Liceum Rolniczo-Spółdzielcze i Państwowe Czteroletnie Liceum Rolniczo-Hodowlane w Karolew ie, w powiecie kętrzyńskim . Likwidow ano natom iast: Państw ow e Liceum Rolnicze pierwszego

28 D ziennik Urzędowy M inisterstw a Rolnictw a i R eform Rolnych, 1949, nr 8, poz. 38, okólnik w spraw ie organizacji i działania kom itetów rodzicielskich w liceach rolniczych i średnich szkołach rolniczych.

29 Dziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1949, nr 11 poz. 62, okólnik w spraw ie szkolnych kom isji rekru tacyjn o-elirfiinacyjnych .

20 B. G. — F. L., P r z ed n o w y m r o k ie m s z k o ln y m w o ś w ia c ie r o ln ic z e j І949І50, Nauka i Ośw iata Rolnicza, 1949, nr 5—6, s. 32.

81 B. G ałęski, Z m ian y w r o ln icz y m s z k o ln ic tw ie z a w o d o w y m , N auka i Oświata Rolnicza, 1949, nr 9— 10, s. 28.

(12)

Powstanie i o rga n izacja średnich szkól rolniczych 75 T a b e l a 6

L icea rolnicze w województw ie olsztyńskim w rok u szkolnym 1950/1951

N azw a s z k o ły i m ie js c o w o ś ć K la s y U w a g i

Państw. l i c . Hodowlane, Dobrocin I, I I , I I I , IV Państw . Lic. Hodowlane, Karolew o I, II, I I I Państw . L ic. R ybackie, Giżycko I, II, I I I

Państw . L ic. Rolnicze, Giżycko I przekształcone z Lic. Ogrodni czego

Państw . L ic. M ech anizacji Rolnictw a, Karolew o I przekształcone z L ic. R oln.--Spół. Państw . Lic. Rachunkow ości R oln ej, Karolew o I nowo zorgani

zowane Państw . Lic. Rolnicze, Karolew o I, II nowo zorgani

zowane Państw . Lic. Łąk arskie, L id zbark W arm iński I przekształcone

z Lic. R olni czego

Państw . Lic. Ogrodnicze, Giżycko II, I I I , IV w lik w id acji Państw . Lic. Rolnicze, L id zbark W arm iński II, II I, IV w lik w id acji

Ź r ó d ł o : D z ie n n ik U rz ę d o w y M in is t e r s tw a R o ln ic t w a i R e f o r m R o ln y c h , 1950, n r 10, p o z . 64; Z a r z ą d z e n ie M in is t r a z 7 lip c a 1950 r o k u w s p r a w ie o r g a n iz a c ji lic e a l n y c h s z k ó ł r o ln ic z y c h .

stopnia w K arolew ie (przeniesione z Pasłęka) i Państw ow e Liceum Rolnicze drugiego stopnia również w K a ro le w ie 32.

Zarządzenie M inisterstw a R olnictw a i R eform R olnych z 7 lipca 1950 roku u sta liło ostatecznie typy średnich szkół rolniczych, w prow adzając jed n olite czteroletnie lice u m 33. W roku szkolnym 195Ö/1951 w w ojew ództw ie prowadzono osiem liceów rolniczych o sp ecjaln ościach : roln iczej, hodow lanej, ry b ack ie j, łą k a rsk iej, rach u n kow ości ro ln ej i m echanizacji rolnictw a. Likw idow ano, ze względu na zm ianą specjalności, Liceu m Ogrodnicze w Giżycku i Liceum Rolnicze w Lid zbarku W ar- m ińskiem .

Szkolnictw o rolnicze w województw ie olsztyńskim , w pierw szych latach powo je n n y ch rozw ijało się dosyć szybko, m im o iż liczebność szkół w innych w ojew ódz tw ach była wyższa. Zorganizowanie 10 średnich szkół rolniczych stanow iło i tak duże osiągnięcie, zważywszy w iele trudności, które należało pokonać. N iedostatecznie przedstaw iała się baza m aterialn a i nakłady finansow e, odczuwano brak i kadry dydaktyczno-w ychow aw czej i in stru ktorskiej. Nie m niej trudno było zachęcić m ło

38 D ziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1949, n r 11, poz. 61, okólnik z 21 V I 1949 o org anizacji rok u szkolnego 1949/1950 w liceach ro l niczych podległych M inisterstw u R olnictw a i R eform Rolnych.

33 Dziennik Urzędowy M inisterstw a R olnictw a i R eform Rolnych, 1950, n r 10, poz. 64, zarządzenie m inistra z 7 V II 1950 w spraw ie organizacji szkół rolniczych.

(13)

dzież do podjęcia nauki w szkole roln iczej. W pierwszych latach pow ojennych obser wowano bowiem duży odpływ młodzieży ze wsi do m iasta. K ształcenie w zawodzie rolnika w dużej m ierze decydowało o pracy na wsi. N iejednokrotnie, do nowo zorganizow anej szkoły zgłaszało się tylko kilkoro lub kilkanaścioro uczniów. Nie zlikwidowano jed n ak ani je d n ej szkoły na skutek m ałej frekw en cji. N auczycielstwo i kadra instru ktorska szkół rolniczych oraz Wydział Ośw iaty Rolniczej prow adziły ak cję zachęcającą młodzież w iejsk ą do kształcenia się w zawodzie rolnika. P ropa gandą zajm ow ały się też, powołane w kw ietniu 1949 roku, kom isje re k ru tacy jn o - -elim inacyjne. Utworzenie, przy O lsztyńskiej W ojew ódzkiej Radzie Narodowej, fu n duszu stypendialnego um ożliwiało pod jęcie nauki przez młodzież n ajbied niejszą. Te w szystkie staran ia spowodowały, iż liczba uczniów w średnich szkołach rolni czych sta le w zrastała. Staran o się też, by kad ra w ykształcona w średnich szkołach rolniczych znajdow ała zatrudnienie w Olsztyńskiem . W roku 1950 planowym zatrud nieniem objęto n astęp u jące szkoły: Państw ow e Liceum Rolnicze w Lidzbarku W ar mińskim , Państwowe Liceum Ogrodnicze w Giżycku, Państw ow e Liceum Rolniczo- -Hodowlane w D obrocinie, Państw ow e Liceum R ybackie w Giżycku i Państw ow e Liceum Agrotechniczne. Oprócz korzystnych zmian w sieci średnich szkół rolniczych liczby uczniów w tych szkołach i obsady kad row ej, coraz bard ziej dostosowywano specjalności kształcenia do potrzeb rolnictw a województwa olsztyńskiego. Organizo wano w ięc szkoły o kierunku rolniczym , hodowlanym, rybackim , ogrodniczym, łąkarskim , m echanizacji rolnictw a czy rachunkow ości roln ej. Brakow ało jed n ak szkół kształcących kad ry do służby w etery n ary jn ej oraz do zawodu leśnika, mimo dużego zapotrzebowania na pracow ników tych specjalności.

D IE EN TSTEH U N G UND O RG A N ISA TIO N D ER LA N D W IRTSC H A FTLIC H EN M ITT EL SC H U LEN IN D ER W O JEW O D SC H A FT O L SZ TY N IN DEN JA H RE N 1945— 1950

Z u s a m m e n f a s s u n g

In den ersten N achkriegsjah ren wurde das im W iederaufbau begriffene B e ru f sschulwesen nach den Vorkriegsgrundsätzen organisiert. E in e land w irtschaftlich e M ittelschule setzte sich demnach aus einem land w irtschaftlichen Gymnasium (4 U n terrich tsjah re) und einem Lyzeum (2 U n terrich tsjah re) zusammen. Die ersten Ja h re nach der Befreiu ng wurden durch die verhältnism äßig rasche Entw icklung der land w irtschaftlichen M ittelschulen gekennzeichnet.

In dem G ebiet von Olsztyn v e rlief der organisatorische A ufbau der land w ir tschaftlichen Gym nasien und Lyzeen nicht in dem Tempo, das andersw o vorhanden war, und zwar hauptsächlich wegen der noch n icht abgeschlossenen Ansiedlungs aktion und wegen M angels an ausreichender m aterieller B asis und der L e h re r kräfte. Die ersten im S c h u lja h r 1945/1946 eröffneten Schulen w aren drei land w ir tschaftliche Gym nasien (Olsztyn, Szczytno, Giżycko) sowie eine Fisch ereisch u le (in Giżycko). Beim Ende des S ch u ljah re s 1945/1946 gab es bereits vier Gym nasien und drei Lyzeen. Es wurden daran insgesam t 13 L eh rer, 6 Instru kteu re, 5 A rbeiter a n - gestellt; es gab 122 Sch üler. Im S ch u lja h r 1946/1947 wurden das Gym nasium und Lyzeum fü r L an dw irtsch aft und Tierzucht in Dobrocin, K reis Morąg, ein landw ir tschaftliches Gym nasium fü r Mädchen in M orąg s o w ie ein land w irtschaftliches G ym  nasium in Kisielew o, K reis P asłęk gegründet. D er L ehrkörper erreich te schon die Zahl von 30 Personen, es gab aber n icht entsprechend viele Sch üler. D ie M ehrzahl der zum U n terricht in den land w irtschaftlichen Sch ulen bereiten Ju gen d stam m te aus den wenig bem ittelten Fam ilien, und die wenigen Stipendienbeihilfen konnten die Bedürfnisse, insbesondere der autochthonen Jugend, n icht zufriedenstellen. Es wurden V ersuche unternomm en, dieses P roblem durch die Vergrößerung der Stip en dienzahl nach M öglichkeit zu lösen.

(14)

Powstanie i o rga n izacja średnich szkół rolniczych 77 Je d e land w irtschaftlich e Schule besaß einen land w irtschaftlichen B e trie b für Lehrzw ecke. Nicht alle konnten jedoch ihrem Zweck dienen, da die Erhaltung des B etriebs auf einem entsprechenden Niveau größere fin anzielle A uflagen fü r R en o vierungen der B au ten und fü r den A nkauf von G eräten und Zuchttieren erforderte. Im S c h u lja h r 1947/1948 nahm en folgende Sch ulen ihre T ätigkeit auf: das G ym nasium und Lyzeum fü r L an d w irtsch aft und T ierzu cht in Dobrocin, das Lyzeum fü r F isch erei in Giżycko, das L an dw irtsch aftlich e Gym nasium und Lyzeum in Lid z bark W arm iński, das Gym nasium fü r L an d w irtsch aft in Morąg, das Gymnasium und Lyzeum fü r G arten bau in Olsztyn und das L an d w irtsch aftlich e Gymnasium in Szczytno.

Am 8. Ja n u a r 1948 wurde bei dem N ation alrat der W ojew odschaft Olsztyn eine S tiftu n g gegründet, die in einem größeren M aße die Bildung fü r die n icht verm ö gende Jugend, insbesondere diejenige örtlich er Abstamm ung, m öglich m achte. Die Satzung der Stiftu ng u n terteilte die Stipendien in rü ckerstattun gspflich tige und nicht rückzahlbare. Fünfundreißig Prozent des gesam ten Stipendienfonds wurden fü r Sch ü ler und Studenten der land w irtschaftlichen, F isch erei- und F o rstm ittel und H ochschulen bestim m t. Infolgedessen wuchs die Sch ülerzah l im S c h u lja h r 1947/ /1948 um 47 Personen im V ergleich zu dem vorangehenden Ja h r. D er M angel an Leh rkräften , insbesondere derer m it vollständigen Q ualifikationen, sowie der stän dige große W echsel der im Landw irtschaftsschu lw esen an gestellten L eh rer m achten sich jedoch w eiterhin bem erkbar.

Im S c h u lja h r 1948/1949 wurde in P olen eine Sch ulreform durchgeführt. Die bisherigen land w irtschaftlich en Gym nasien und Lyzeen wurden in land w irtschaf tlich e Lyzeen zweier Typen um gewandelt und zwar in v ierjäh rig e einheitliche und in fü n fjäh rig e zw eistufige Lyzeen (Lyzeen der I. und der II. Stufe). Im S ch u lja h r 1948/1949 begannen in der W ojew odschaft Olsztyn 4 v ie rjäh rig e Lyzeen ih re A rbeit, die folgende Fach gebiete v ertraten : Landw irtschaft, G artenbau, L an d w irtsch aft mit T ierzu cht, Fisch erei. D arüber hinaus gab es 5 Lyzeen I. S tu fe mit folgenden F a c h richtungen: L andw irtschaft, G artenbau, Lan d w irtsch aft m it Tierzucht, L an dw ir tsch aft und Ökonomie. A ußer den erw ähnten Schulen, die dem M inisterium fü r L an dw irtsch aft und Bodenreform u n terstellt w aren, wurde am 1. M ärz 1949 das A grotechnische Lyzeum in Karolew o, K reis K ętrzyn gegründet. D iese Sch u le wurde von dem O rganisationsausschuß des M asurisch-E rm länd ischen Lyzeum s errichtet, der dann auch die A u fsicht darüber führte. In allen erw ähnten Sch ulen wurden 67 ständige und 47 n ebenam tliche L e h rer angestellt. Die m eisten L e h rer und A us bilder vertieften w eiterhin ihre Q ualifikationen. Im S c h u lja h r 1948/1949 begannen über 600 Sch ü ler den U n terrich t in den land w irtschaftlich en M ittelschulen.

Im Ja h r e 1949 wurden in den land w irtschaftlich en Lyzeen Elternkom m ittees gebildet, die bei dem Erziehungs- und Lehrprozeß zur M itarbeit herangezogen w ur den; es wurden auch die A u fnah m e- und Elim inationskom m issionen ins L eben ge rufen, die eine entsprechende Sch ülerau slese zustandebringen sollten.

Das Zw eistufensystem h at sich in der land w irtschaftlich en Ausbildung nicht bew ährt. Am 7. Ju li 1950 wurden einheitliche v ierjäh rig e land w irtschaftlich e Lyzeen eingeführt. Im S c h u lja h r 1950/1951 gab es in der W ojew odschaft Olsztyn 8 derartige Lyzeen m it folgenden Fach richtun gen : L an dw irtsch aft, Tierzucht, Fisch erei, W eide w irtschaft, land w irtschaftlich e Buchführung, M echanisierung der L andw irtschaft. In Liquidation w aren begriffen im Zusam m enhang m it der Änderung der F a c h ric h tung: das Lyzeum fü r G artenbau in Giżycko sowie das Lyzeum fü r L an dw irtsch aft in L id zbark W arm iński.

B e i der Einschätzung der Entw icklung der land w irtschaftlich en M ittelschulen in der W ojew odschaft Olsztyn in den Ja h re n 1945— 1950 ist festzustellen , daß die Errichtun g und der B e trie b von 10 Sch ulen in A n betrach t der dabei zu überw in denden Schw ierigkeiten eine verhältnism äßig große Leistung war. Es m ußte ja dabei eine entsprechende m aterielle B asis und die L e h r- sowie A usbildungskräfte gesi chert, die Ju gen d zum E in tritt in eine land w irtschaftlich e Sch u le angeregt und die M öglichkeit dazu durch Stip endienbeihilfen gesch affen w erden. Trotz a ller vor kom m enden M ängel wurde das Sch ulnetz vollkom m ener, die S ch ü ler- und L e h re r zahl h at sich v ergrößert; die Fachrichtungen wurden an die B edürfn isse der L an d w irtsch aft in der Region angepaßt.