Wykorzystanie informacji z systemu diagnostyki pokładowej standardu EOBD w obsłudze serwisowej ciągników rolniczych – Zdzisław Chomik, Sławomir Juściński

Pełen tekst

(1)dr in¿. Zdzis³aw CHOMIK e-mail: zdz.cho@wp.pl dr hab. in¿. S³awomir JUŒCIÑSKI Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Katedra Energetyki i Œrodków Transportu e-mail: slawomir.juscinski@up.lublin.pl. data przyjêcia: 2017-07-20; data akceptacji: 2017-09-20. WYKORZYSTANIE INFORMACJI Z SYSTEMU DIAGNOSTYKI POK£ADOWEJ STANDARDU EOBD W OBS£UDZE SERWISOWEJ CI¥GNIKÓW ROLNICZYCH Streszczenie Opisano wykorzystanie informacji z systemu diagnostyki pok³adowej standardu EOBD w obs³udze serwisowej ci¹gników rolniczych. Przedstawiono funkcjonowanie i zalety transmisji danych wg protoko³u CANBUS, który umo¿liwia wymianê danych w czasie rzeczywistym w celu sterowania i kontroli uk³adów funkcjonalnych ci¹gnika. Zaprezentowano metodykê lokalizacji uszkodzeñ zespo³ów i podzespo³ów ci¹gnika z wykorzystaniem komputerowych testerów diagnostycznych. Zbadano strukturê rodzajow¹ uszkodzeñ poszczególnych zespo³ów ci¹gnika w badanej grupie pojazdów. Oceniono zakres wykorzystania informacji z systemu diagnostyki pok³adowej standardu EOBD w obs³udze serwisowej oraz poziom awaryjnoœci komponentów elektrycznych i elektronicznych w badanych pojazdach. Miejscem badañ by³y stacje serwisowe prowadzone przez dwie wybrane firmy, zajmuj¹ce siê autoryzowan¹ sprzeda¿¹ i napraw¹ ci¹gników. Badaniami objêto 100 us³ug serwisowych zrealizowanych w 2015 roku. Obiektem badañ by³y ci¹gniki o mocy znamionowej 70-165 kW, obejmuj¹ce trzy marki: Fendt, Massey Ferguson i New Holland. S³owa kluczowe: ci¹gnik rolniczy, stan techniczny, eksploatacja, diagnostyka, magistrala CANBUS, standard EOBD Wstêp Nowoczesne rozwi¹zania konstrukcyjne i systemy sterowania stosowane we wspó³czeœnie produkowanych pojazdach i maszynach roboczych, to efekt intensywnych prac badawczorozwojowych oraz badañ naukowych [1, 2, 9, 10, 18]. Pojazdy rolnicze oferowane przez wiod¹cych producentów s¹ standardowo wyposa¿ane w elektroniczne systemy sterowania i kontroli. Urz¹dzenia tego typu umo¿liwiaj¹ diagnostykê w czasie rzeczywistym oraz gwarantuj¹ utrzymanie optymalnych parametrów pracy wszystkich g³ównych zespo³ów. Wysokiej jakoœci obs³uga i diagnostyka umo¿liwia skuteczne przeciwdzia³anie awariom pojazdów, które powstaj¹ na skutek procesów zu¿ycia podczas ich u¿ytkowania [5, 20, 21]. Intensywnoœæ procesu zu¿ycia zespo³ów zale¿y od ich konstrukcji, ale w g³ównej mierze od warunków eksploatacji, które dla pojazdów i maszyn roboczych s¹ z regu³y ciê¿kie. Dodatkowe wymagania wprowadzaj¹ przepisy maj¹ce na celu ochronê œrodowiska. Obowi¹zuj¹ca od 2014 r. norma Euro 6 w zakresie emisji spalin wprowadzi³a jeszcze wy¿szy od Euro 5 poziom wymagañ, a to wzmocni³o znaczenie monitorowania i diagnozowania uk³adów recyrkulacji spalin EGR oraz ich selektywnej redukcji SCR [22]. Równolegle prowadzone s¹ prace wspieraj¹ce rozwój diagnostyki pok³adowej standardu EOBD, który pozwala uzyskaæ informacje diagnostyczne na temat niesprawnoœci poszczególnych zespo³ów i podzespo³ów [2, 11]. Podstawowym zadaniem nowoczesnej diagnostyki jest szybka oraz bezb³êdna identyfikacja uszkodzeñ. Powszechnie wykorzystuje siê elektroniczn¹ informacjê serwisow¹, tzw. autodiagnozê, czyli zapisy wszelkich odchyleñ rzeczywistych charakterystyk pracy od zaprogramowanych charakterystyk wzorcowych. Stanowi¹ one punkt odniesienia dla diagnostyki zewnêtrznej. Umo¿liwiaj¹ wykrywanie usterek zgodnie z okreœlon¹ metodyk¹: odczytywanie pamiêci diagnostycznej pojazdu, testy diagnostyki warsztatowej, a tak¿e elektroniczn¹ komunikacjê z przyrz¹dami diagnostycznymi producenta lub. 10. uniwersalnymi, wyposa¿onymi w oprzyrz¹dowanie i oprogramowanie [12, 13, 16]. W pierwszych systemach autodiagnostyki niesprawnoœci wykryte podczas eksploatacji by³y sygnalizowane za pomoc¹ kodu b³yskowego lampki usterek silnika MIL (ang. Malfunction Indicator Lamp), znajduj¹cej siê w zestawie wskaŸników na desce rozdzielczej. Obecnie stosowane s¹ gniazda diagnostyczne, które umo¿liwiaj¹ uzyskanie informacji o niesprawnoœciach wykrytych przez system diagnostyki pok³adowej za pomoc¹ urz¹dzeñ elektronicznych (czytników kodów, testerów i diagnoskopów komputerowych). Dziêki takiemu systemowi uzyskiwane s¹ dok³adne opisy wykrytych kodów usterek, schematy po³¹czeñ elektrycznych, rysunki rozmieszczenia elementów w ci¹gniku oraz baza danych kontrolnych. Nale¿y podkreœliæ, ¿e z punktu widzenia obs³ugi serwisowej autodiagnoza bez mo¿liwoœci komunikacji z otoczeniem pojazdu by³aby ma³o u¿yteczna. Dopiero zastosowanie przez serwisanta urz¹dzeñ kontrolno-pomiarowych i odczyt za ich poœrednictwem informacji o prawid³owej lub nieprawid³owej pracy poszczególnych systemów, umo¿liwia kompleksowe rozpoznanie zaistnia³ych usterek. Standardowo urz¹dzenia tego typu pozwalaj¹ na podgl¹d parametrów pracy podzespo³ów w czasie rzeczywistym, a to przyspiesza i podnosi jakoœæ obs³ugi serwisowej [15, 19]. Jednym z podstawowych zadañ diagnostyki jest zminimalizowanie tzw. nieokreœlonoœci stanu technicznego maszyny, która w teorii informacji nazywana jest entropi¹ informacyjn¹ i okreœla liczbê brakuj¹cych parametrów wyjœciowych (informacji cz¹stkowych) do pe³nego poznania stanu technicznego diagnozowanej maszyn [23]. Cel i zakres pracy Celem pracy by³a ocena stanu wykorzystania informacji z systemu diagnostyki pok³adowej standardu EOBD w obs³udze serwisowej ci¹gników rolniczych, lokalizacja uszkodzeñ zespo³ów i podzespo³ów ci¹gników z wykorzystaniem kompu-. TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA. 5/2017.

(2) terowych testerów diagnostycznych oraz badanie struktury rodzajowej uszkodzeñ poszczególnych zespo³ów ci¹gnika. Miejscem badañ by³y stacje serwisowe prowadzone przez dwie wybrane firmy zajmuj¹ce siê autoryzowan¹ sprzeda¿¹ i napraw¹ ci¹gników. Badaniami objêto 100 us³ug serwisowych zrealizowanych w 2015 roku. Obiektem badañ by³y ci¹gniki o mocy znamionowej 70-165 kW trzech marek: Fendt, Massey Ferguson i New Holland. Wyniki badañ Pojazdy i maszyny rolnicze podczas eksploatacji s¹ poddawane kontroli elektronicznej, a to wp³ywa na technologiê prowadzenia ich obs³ugi serwisowej. Pierwsze uk³ady elektroniczne pojawi³y siê w ci¹gnikach rolniczych w latach 60., natomiast ich gwa³towny rozwój nast¹pi³ pod koniec lat 80. XX wieku. Opracowano standardy transmisji danych CAN (Controller Area Network), które doprowadzi³y do powstania protoko³u transmisji CANBUS [4, 24]. Schemat elektronicznego sterowania pojazdem na przyk³adzie ci¹gnika Massey Ferguson przedstawia rys. 1.. ne sygna³y przes³ane przez sterownik na wielkoœci fizyczne, np. otwarcie elektromagnesu. Protokó³ transmisji CAN BUS umo¿liwia wymianê informacji w czasie rzeczywistym pomiêdzy sterownikami ci¹gnika rolniczego [14, 17]. Wiêkszoœæ podzespo³ów ci¹gnika, dziêki jednej wspólnej magistrali CAN BUS, pracuje na tych samych danych. Zastosowanie magistrali CAN pozwala na szybkie wykonanie diagnostyki poszczególnych uk³adów, a tym samym pozwala skróciæ czas potrzebny na usuniêcie awarii. Producenci pojazdów rolniczych dodatkowo podaj¹ opisy poszczególnych kodów b³êdów wyœwietlanych podczas awarii oraz tego, jakie urz¹dzenia mog³y uleæ uszkodzeniu. Stosowanie magistrali CAN zmniejsza iloœæ okablowania w pojeŸdzie rolniczym, a tym samym zmniejsza zapotrzebowanie na energiê elektryczn¹. Sieæ tego typu nie stanowi bariery przy wyposa¿aniu pojazdów w kolejne urz¹dzenia ju¿ w trakcie eksploatacji, ale magistrala mo¿e obs³ugiwaæ okreœlon¹ maksymaln¹ liczbê urz¹dzeñ. Najwiêksz¹ zalet¹ magistrali CAN jest ma³a awaryjnoœæ systemu. Mo¿e ona pracowaæ w bardzo trudnych warunkach: w wysokich temperaturach, w du¿ym zakurzeniu, a nawet przy du¿ym zawilgoceniu, co jest szczególnie istotne przy eksploatacji pojazdów rolniczych [8]. Diagnozowanie usterek, odczytywanie pamiêci kodów b³êdów oraz wykonywanie testów poprawnoœci dzia³ania poszczególnych podzespo³ów i systemów wykonywane jest za pomoc¹ komputerowych testerów diagnostycznych, którymi mog¹ byæ przyrz¹dy warsztatowe producenta pojazdu lub przyrz¹dy uniwersalne, np. KTS 570 firmy Bosch (rys. 2).. Rys. 1. Schemat elektronicznego sterowania pojazdem na przyk³adzie ci¹gnika MF-5600 Fig. 1. Diagram of electronic vehicle control on the example of MF-5600 tractor Modele ci¹gników Fendt oraz Massey Ferguson, wykorzystuj¹ce system diagnostyki pok³adowej standardu EOBD, produkowane do 2012 roku posiada³y jedn¹ magistralê CAN, s³u¿¹c¹ do komunikacji pomiêdzy modu³em silnika a wyœwietlaczem. Kolejne wersje ci¹gników tych marek zosta³y wyposa¿one w dodatkow¹ magistralê CAN, wykorzystan¹ przez uk³ad SCR (Software Change Request). Zadaniem tej magistrali by³a komunikacja pomiêdzy uk³adem SCR a modu³em silnika. W najnowszych modelach ci¹gników Fendt zastosowano sieæ CAN o bardziej skomplikowanej budowie. Sk³ada siê ona z g³ównego modu³u EXT oraz czterech modu³ów odpowiedzialnych za poszczególne funkcje. Elektroniczny uk³ad sterowania pojazdem mo¿na podzieliæ na trzy bloki funkcyjne: 1. Czujniki i nadajniki wartoœci znamionowych, które okreœlaj¹ warunki ruchu oraz wartoœci znamionowe. Przetwarzaj¹ one wielkoœci fizyczne w sygna³y elektryczne. 2. Sterownik przetwarza sygna³y otrzymane od czujników i nadajników wed³ug przyjêtych algorytmów matematycznych. Przetworzone sygna³y zamienione na polecenia s¹ przesy³ane w postaci sygna³ów elektrycznych do elementów wykonawczych (nastawników). Sterownik ma po³¹czenie z innymi uk³adami w pojeŸdzie oraz z uk³adem diagnostyki pojazdu. 3. Elementy wykonawcze (nastawniki) zamieniaj¹ elektrycz-. TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA. Rys. 2. Schemat pogl¹dowy pod³¹czenia przenoœnego testera typu KTS 570: 1 - tester KTS, 2 - przewód po³¹czeniowy(zasilacz), 3 - skomputeryzowane stanowisko diagnostyczne, 4 - z³¹cze EOBD w ci¹gniku Fig. 2. Pictorial diagram of portable KTS 570 tester: 1 - KTS tester, 2 - connection cable (power supply), 3 - computerized diagnostic station, 4 - EOBD connector in tractor W celu wykrycia usterki, diagnosta musi wykonywaæ wszystkie czynnoœci wed³ug œciœle okreœlonej kolejnoœci na podstawie wystêpuj¹cych objawów niesprawnoœci pojazdu oraz. 5/2017. 11.

(3) hydraulicznego i uk³adu przeniesienia napêdu. Awarie instalacji elektrycznych i modu³ów elektronicznych spowodowane by³y uszkodzeniami: czujników (sond), bezpieczników, ¿arówek, sterowników, sprzêgie³ wiskotycznych wentylatora ch³odnicy, elektrozaworów modulacyjnych sprzêgie³. Ponadto diagnozowano niesprawnoœci wynikaj¹ce z utraty styku na z³¹czach na skutek ich utleniania oraz zu¿ycie elementów uszczelniaj¹cych i gumowych. W niewielu przypadkach stwierdzono zu¿ycia adhezyjne drugiego stopnia par kinematycznych typu ³o¿ysko, natomiast zu¿ycia tego typu prawie nie wystêpowa³y w wêz³ach kinematycznych t³okpierœcienie-cylinder. Struktura uszkodzeñ zespo³ów. kodów usterek zapisanych w pamiêci sterownika. Wykorzystuje przy tym mo¿liwoœci diagnostyki pok³adowej standardu EOBD oraz diagnostyki zewnêtrznej. Zestaw diagnostyczny pod³¹czany jest za pomoc¹ gniazda diagnostycznego, a wówczas interfejs, bez udzia³u osoby obs³uguj¹cej urz¹dzenie, wybiera odpowiedni protokó³, aby móc po³¹czyæ siê z ci¹gnikiem. Standardowo pojazdy wspó³pracuj¹ za poœrednictwem interfejsu z wieloma rodzajami oprogramowania o ró¿nych przeznaczeniach diagnostycznych. Zestaw diagnostyczny automatycznie wykonuje testy i wyœwietla na monitorze uzyskane wyniki. Zadaniem diagnosty jest odczyt numeru zidentyfikowanej usterki i dokonanie niezbêdnych nastaw regulacyjnych lub wymiany uszkodzonego elementu. Przyk³ad wykorzystania informacji diagnostycznych z systemu diagnostyki pok³adowej przedstawiono na rys. 3. Przedstawiona procedura pozwala wykryæ usterkê przez zapis kodu oraz odczyt wartoœci i porównanie z danymi wzorcowymi.. Rys. 4. Struktura uszkodzeñ zespo³ów w ci¹gnikach o mocy 70165 kW Fig. 4. Structure of damage to assemblies in tractors of 70165 kW. Parametry obiektu: ci¹gnik New Holland T7.210 o mocy 155 kW i przebieg 1280 mth. Symptomy diagnostyczne: - brak mo¿liwoœci pracy skrzyni przek³adniowej w trybie automatycznym, - zrywanie kó³ podczas ruszania, - szarpniêcia przy zmianie prze³o¿eñ, - du¿y poziom drgañ (zgrzytów) skrzyni przek³adniowej, - wyœwietlony na wyœwietlaczu wielofunkcyjnym kod b³êdu 2024. Usuwanie usterki polega na przeprowadzeniu kalibracji, czyli skorygowaniu dzia³añ uk³adu hydraulicznego nape³niaj¹cego bêbny (t³oczyska) steruj¹ce tarczami sprzêgie³ i synchronizatorów zmiany biegów. W trakcie kalibracji nastêpuje wprowadzenie do modu³u steruj¹cego nowych wielkoœci, które s¹ dopasowane do stopnia zu¿ycia tarcz. Na podstawie badañ zleceñ napraw przeprowadzonych w autoryzowanych serwisach dokonano analizy rodzajów uszkodzeñ. W ci¹gnikach o mocach 70-165 kW strukturê uszkodzeñ zespo³ów przedstawia rys. 4. Najczêœciej naprawom podlega³y usterki wystêpuj¹ce w instalacji elektrycznej i modu³ach elektronicznych, na drugim miejscu identyfikowano niesprawnoœci silnika i jego osprzêtu, rzadziej uk³adu. 12. Struktura wykorzystania systemu. Rys. 3. Przyk³adowy algorytm usuwania usterki ci¹gnika New Holland T7.210 Fig. 3. Example of the New Holland T7.210 tractor fault elimination algorithm. Badania przeprowadzone w 2015 roku na grupie reprezentatywnej 100 zleceñ autoryzowanej obs³ugi serwisowej ci¹gników rolniczych pozwoli³y na dokonanie oceny uszkodzeñ w aspekcie wykorzystania systemu diagnostyki pok³adowej standardu EOBD. Z analizy wynika, ¿e 78% ci¹gników poddano czynnoœciom serwisowym ze wskazaniem kodów b³êdów, które wyst¹pi³y w czasie eksploatacji (rys. 5).. Rys. 5. Struktura wykorzystania systemu diagnostyki pok³adowej standardu EOBD w ci¹gnikach o mocy 70-165 kW Fig. 5. Structure of the on-board diagnostic system of standard EOBD in tractors of 70-165 kW W badanej grupie prawie co czwarte zlecenie dotyczy³o ci¹gników, w których dodatkowo nast¹pi³o przesterowanie zespo³ów w tryb pracy awaryjnej. Typowymi skutkami by³o -1 m.in. zmniejszenie prêdkoœci jazdy do 2 km·h , zmniejszenie mocy silnika do 30% i prêdkoœci obrotowej do 1200-1400 -1 obr·min . Zastosowanie w ci¹gnikach rolniczych wielu uk³adów elektronicznych spowodowa³o rozbudowê poszczególnych jego podzespo³ów i tym samym wzrost ryzyka wyst¹pienia. TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA. 5/2017.

(4) uszkodzeñ, a st¹d koniecznoœæ wykorzystania systemu diagnostyki pok³adowej. Badania poziomu uszkodzeñ, przedstawione na rys. 6 potwierdzaj¹, ¿e najczêœciej awaryjnoœæ dotyczy³a instalacji elektrycznej, a w dalszej kolejnoœci czujników, nastawników i sterowników.. Rys. 6. Awaryjnoœæ komponentów elektrycznych i elektronicznych w ci¹gnikach rolniczych Fig. 6. Electrical and electronic components failures in agricultural tractors W zale¿noœci od rodzaju usterek ich usuwanie odbywa siê w punktach serwisowych dealerów lub na terenie gospodarstw [6, 7]. Powszechnie stosowana jest metoda wymiany kompletnych podzespo³ów i czêœci w ci¹gniku. W praktyce oznacza to wymontowanie niesprawnych elementów i zamontowanie na jego miejsce nowych lub naprawionych, poniewa¿ istotnie skraca to czas naprawy pojazdu i nie podwy¿sza pracoch³onnoœci. Nale¿y podkreœliæ, ¿e udzia³ prac serwisowych w ogólnej pracoch³onnoœci podczas wykonywania us³ugi jest ró¿ny. Wynosi on od kilku procent przy nastawach regulacyjnych zespo³ów do oko³o 50% w przypadku napraw awaryjnych. Podsumowanie i wnioski Systemy diagnostyki pok³adowej standardu EOBD wykorzystuj¹ce transmisjê danych wg protoko³u CANBUS, stosowane powszechnie w nowoczesnych pojazdach rolniczych, s¹ elementem sterowania i kontroli uk³adów funkcjonalnych ci¹gnika. Wspomagaj¹ one utrzymanie optymalnych parametrów pracy wszystkich g³ównych zespo³ów. W sposób zasadniczy u³atwiaj¹ spe³nienie coraz wy¿szych wymagañ w zakresie ochrony œrodowiska oraz utrzymanie wysokiego poziomu sprawnoœci u¿ytkowej pojazdów. Dziêki pok³adowym systemom diagnostycznym zarówno operator, jak i diagnosta otrzymuj¹ na bie¿¹co informacjê charakteryzuj¹ce stan techniczny pojazdu. Informacja na temat rodzaju powsta³ej niesprawnoœci przyczynia siê do skrócenia czasu naprawy, a tym samym wp³ywa na wysokoœæ kosztów. Rozwój elektronicznych uk³adów regulacji silników w pojazdach nastêpuje równoleg³e z rozwojem techniki mikroprocesorowej i umo¿liwia wykorzystanie coraz wiêkszej liczby sygna³ów. Systemy diagnostyczne w ci¹gnikach rolniczych oraz oprzyrz¹dowanie s³u¿¹ce do wykrywania usterek podlegaj¹ w ci¹gu ostatniej dekady dynamicznemu rozwojowi. Dla kolejnych modeli pojazdów opracowywane s¹ programy komputerowe umo¿liwiaj¹ce szybki dostêp do fabrycznych danych naprawczych i regulacyjnych. Generuje to potrzebê u¿ytkowania przez wyszkolonych pracowników serwisu komputerowych testerów diagnostycznych, którymi mog¹ byæ przyrz¹dy warsztatowe producenta pojazdu lub przyrz¹dy uniwersalne. Nowoczesna diagnostyka, pozwalaj¹ca na odczyt wielkoœci parametrów i ich wizualizacjê w formie graficznej, rozwijana jest w kierunku wskazywania nie tylko skutków usterek, ale tak¿e ich przyczyn. Wa¿nym zagadnieniem w zakresie redukcji kosztów naprawy jest precyzyjna informacja o przyczynie uszkodzenia. TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA. przypisana do ka¿dego pojedynczego kodów. Przeprowadzone badania wykaza³y, ¿e: 1. Najczêœciej naprawom w ci¹gnikach rolniczych podlega³y usterki wystêpuj¹ce w instalacji elektrycznej i modu³ach elektronicznych (35%), na drugim miejscu identyfikowano niesprawnoœci silnika i jego osprzêtu (21%), rzadziej uk³adu hydraulicznego i uk³adu przeniesienia napêdu. 2. W wiêkszoœci ci¹gników poddanych obs³udze serwisowej stwierdzono, ¿e w trakcie eksploatacji wyst¹pi³y kody ró¿nych b³êdów, a prawie co czwarte zlecenie dotyczy³o ci¹gników, w których dodatkowo nast¹pi³o przesterowanie zespo³ów w tryb pracy awaryjnej. 3. Najwy¿szy poziom awarii (40%) dotyczy³ instalacji elektrycznej, w której wystêpowa³y utlenienia z³¹cz, nadpalenia styków i zwarcia, a w dalszej kolejnoœci by³y to uszkodzenia czujników, nastawników i sterowników. Bibliografia [1] Arendt R., Michalski R.: Structure and algorithms of a diagnostic device in a wheeled tractor. Diagnostyka - Applied Structural Health Usage and Condition Monitoring, 2013, 14(4), 55-60. [2] Arendt R., Michalski R.: Struktura systemu diagnostycznego ci¹gnika ko³owego. Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów Politechniki Warszawskiej, 2012, 3 (89), 5-12. [3] Arendt R., Michalski R.: Functional structure of diagnostics system for wheeled tractors. Pomiary Automatyka Robotyka, 2012, 12, 117-120. [4] Jantos J., Mamala J.: Identyfikacja protoko³u transmisji magistrali CAN w pojazdach rolniczych. In¿ynieria Rolnicza, 2007, 6(94), 57-63. [5] Juœciñski S.: A survey on the structure of servicing activities carried out within the technical maintenance services of farm vehicles and machines. Electronic Journal of Research Agricultural Universities -Agricultural Engineering, 2012, 15 (4). [6] Juœciñski S.: Analiza struktury zapotrzebowania na przegl¹dy techniczne podczas eksploatacji pojazdów rolniczych. Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW, Agriculture, (Agricultural and Forest Engineering), 2012, 60, 119-127. [7] Juœciñski S., Chomik Z.: Regeneracja w naprawie pojazdów rolniczych. Monografia naukowa, Towarzystwo Wydawnictw Naukowych Libropolis, Lublin 2016. [8] Juœciñski S., Piekarski W.: The farm vehicles operation in the aspect of the structure of demand for maintenance inspections. Eksploatacja i Niezawodnoœæ - Maintenance and Reliability, 2010, 1(45), 59-68. [9] Klimkiewicz M.: Zastosowanie sieci neuronowych do diagnostyki uk³adu wtrysku paliwa w silnikach wysokoprê¿nych. In¿ynieria Rolnicza, 2005, 8 (68), 153-160. [10] Klimkiewicz M.: Zastosowanie zbiorów przybli¿onych w diagnostyce uk³adów wtryskowych silników wysokoprê¿nych. In¿ynieria Rolnicza, 2005, 14 (74), 177-183. [11] Krzaczek P.: Ocena parametrów energetycznych ci¹gnika rolniczego John Deere 6820 z wykorzystaniem diagnostyki pok³adowej. In¿ynieria Rolnicza, 2009, 8(117), 91-98. [12] Mamala J., Jantos J., Augustynowicz A.: Diagnostyka predykcyjna ci¹gników rolniczych. In¿ynieria Rolnicza, 2008, 5(103). 97-101. [13] Michalski R.: Mechatroniczny system monitorowania stanu ci¹gnika ko³owego. Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej, Warszawa, LX, 2011, 1(661), 221-230. [14] Michalski R., Arendt R.: Selection of diagnostic functions in a wheeled tractor. Diagnostyka, 2013, 14 (4), 61-67. [15] Michalski R., Gonera J., Janulin M.: A functional and task faultoriented diagnostic system for wheeled tractors. In¿ynieria Rolnicza, 2015, 3(155), 59-68. [16] Michalski R., Gonera J., Janulin M., Arendt R.: Structural analysis of wheeled tractor oriented towards damage diagnostics. Monografie, studia, rozprawy. Selected problems of mechanical engineering and maintenance. M29. Politechnika Œwiêtokrzyska, 2012, 16-30.. 5/2017. 13.

(5) [17] Michalski R., Arendt R., Janulin M., Gonera J. (): Diagnostyka uszkodzeñ ci¹gników ko³owych. Identyfikacja relacji, modele, hardware i software systemu diagnostycznego. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego, 2014. [18] Natke H.G., Cempel C.: Model-aided diagnosis of mechanical systems: Fundamentals, Detection, Localization, Assessment. Springer Science & Business Media, 2012. [19] Rybacki P., RzeŸnik C., Durczak K.: Logika diagnostyki w ocenie stanu technicznego nowoczesnych ci¹gników rolniczych. In¿ynieria Rolnicza, 2013, 4 (147), 271-279. [20] RzeŸnik C.: Podstawy obs³ugi technicznej maszyn rolniczych. WydawnictwoAkademii Rolniczej w Poznaniu, 2008. [21] RzeŸnik C., Durczak K., Rybacki P.: Serwis techniczny maszyn. rolniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2015. [22] Regulation (EC) No 715/2007 of the European Parliament and of the Council of 20 June 2007 on type approval of motor vehicles with respect to emissions from light passenger and commercial vehicles (Euro 5 and Euro 6) and on access to vehicle repair and maintenance information (Text with EEA relevance)(http://eurlex.europa.eu/eli/reg/2007/715/oj). [23] Staszak ¯.: Wartoœciowanie informacji diagnostycznych w serwisowaniu ci¹gników rolniczych. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 2016. [24] Zimmermann W., Schmidgall R.: Magistrala danych w pojazdach. Protoko³y i standardy. Wyd. Komunikacji i £¹cznoœci, 2008.. USE OF INFORMATION FROM THE ON-BOARD DIAGNOSTICS SYSTEM OF STANDARD EOBD IN AGRICULTURAL TRACTOR SERVICING Summary The paper describes the use of the on-board diagnostic system of standard EOBD for servicing agricultural tractors. The functionality and advantages of CAN bus data transmission, which enables real-time data exchange for controlling and checking the tractor's functional systems, is presented. The methodology for fault location of tractor assemblies and subassemblies using computer diagnostic testers was presented. The damage structure of the individual tractor units in the examined vehicle group was investigated. The scope of use of information from the On-Board Diagnostics (EOBD) system and the failure level of the electrical and electronic components in the tested vehicles were assessed. The study was carried out in service stations run by two selected companies dealing with authorized sales and repair of tractors. The study covered 100 maintenance services executed in 2015. The tractors with rated power of 70-165 kW of three brands: Fendt, Massey Ferguson and New Holland constituted the object of study. Key words: agricultural tractor, technical condition, operation, diagnostics, CAN bus, standard EOBD Podrêcznik pt. MASZYNY ROLNICZE adresowany jest do szerokiego grona pracowników dydaktycznych i s³uchaczy uczelni przyrodniczych oraz u¿ytkowników maszyn rolniczych. Zawarto w nim podstawowe informacje z prze-dmiotu ”Technika rolnicza i eksploatacja maszyn rolniczych” wyk³adanego na ww. Uczelniach. Problematyka wyk³adów tego przedmiotu obejmuje charakterystykê szerokiego i niezwykle ró¿norodnego asortymentu maszyn i urz¹dzeñ technicznych. Wyczerpuj¹ce omówienie czy opisanie ca³oœci materia³u jest niemo¿liwe. Z tych te¿ wzglêdów w podrêczniku przedstawiono œciœle wyselekcjonowane partie materia³u informacje podstawowe oraz te, które s¹ dzie³em autorów lub powsta³y przy znacz¹cym ich udziale. St¹d te¿, pomimo ¿e podrêcznik ma charakter pozycji dydaktycznej, nosi znamiona pracy monograficznej. Materia³ uzupe³niaj¹cy stanowi literatura zamieszczona na koñcu ka¿dego z rozdzia³ów. Wydawca: Bran¿owy Oœrodek Informacji Naukowej, Ekonomicznej i Normalizacyjnej Przemys³owy Instytut Maszyn Rolniczych 60-963 Poznañ, ul. Staro³êcka 31 tel. 61 87-12-200; fax 61 879-32-62; e-mail: office@pimr.poznan.pl; Internet: http://www.pimr.poznan.pl. A DICTIONARY OF AGRICULTURAL ENGINEERING IN SIX LANGUAGES Jest pierwszym tego typu s³ownikiem wydanym w Polsce. Zawiera on ponad 13.350 wiod¹cych angielskich terminów podanych w uk³adzie alfabetycznym z odpowiednikami w jêzyku polskim, niemieckim, francuskim, w³oskim i rosyjskim. Wydawca: PIMR Poznañ. 14. TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA. 5/2017.

(6)