Gazowanie

strona

651

wrzesień

2003

Gazowanie

Nie sarkaj na zwierciad³o, kiedy gêba szpetna. (przys³owie rosyjskie)

STACHA felieton energetyczno-ekologiczny

Lepiej brzmia³oby w tytule fumigacja, ale tak naprawdê nie bêdziemy rozwa¿aæ metod zwalczania szkodników. Wrze-sieñ jest dobry na gazowanie, zreszt¹ jak i pozosta³e miesi¹-ce. Portret ekologów i ekologii w energetyce przybiera naj-wiêcej barw jesieni¹, gdy trwa z³ota polska jesieñ, liœcie ¿ó³k-n¹, a kolejne wysi³ki energetyków odchodz¹ do lamusa.

Wœród wielu koncepcji opcja gazowa w Ÿród³ach wy-twarzania jest nadal interesuj¹ca, tak¿e ze wzglêdów eko-logicznych. Rynek gazowy krajów cz³onkowskich UE roz-wija siê niezwykle dynamicznie. Œwiadczy o tym prze-widywany bardzo du¿y wzrost zapotrzebowania na gaz rzêdu 70% od roku 1997 do roku 2020. W liczbach bez-wzglêdnych zu¿ycie gazu ziemnego w 15 krajach unijnych ma wzrosn¹æ z 290 mln ton równowa¿nych ropy naftowej (mtoe), czyli z ok. 330 mld m3 _{w 1997 roku, do 500 mtoe}

(ok. 570 mld m3_{) w roku 2020. Natomiast udzia³ gazu}

w zu¿yciu energii pierwotnej w UE wzrosn¹æ ma z obec-nych 22 do 30% w 2020 roku.

Polskie prognozy przewiduj¹ wzrost zu¿ycia gazu do 8 mtoe (9,8 mld m3 _{GZ-50) w 2020 r. Szacuje siê, ¿e}

zu-¿ycie w ma³ych rozproszonych elektrociep³owniach mo¿e osi¹gn¹æ 3,9 mld m3 _{w 2020 r. (w 2005 — 0,4, a w 2010}

— 1,8!).

Gaz ziemny w UE staje siê preferowanym paliwem do produkcji elektrycznoœci i ciep³a. Pojawiaj¹ siê te¿ w Unii nowe rynki, jak np. rynek grecki czy portugalski. Nastêpu-je sta³a integracja gazowych systemów przesy³owych, maj¹ca na celu zwiêkszenie bezpieczeñstwa dostaw gazu oraz poprawê konkurencyjnoœci, dla której zwiêkszenia podstawowym instrumentem sta³a siê Europejska Dyrek-tywa Gazowa. Dalszymi wspólnymi cechami unijnego ryn-ku gazowego jest fakt, ¿e inwestycje infrastruktury gazo-wej stanowi¹ bariery gazo-wejœciowe dla tego rynku.

W wiêkszoœci krajów UE wystêpuj¹ w odniesieniu do przemys³ów gazowniczych zobowi¹zania z tytu³u us³ug u¿ytecznoœci publicznej. Transport gazu ziemnego i obrót gazem s¹ prawie wszêdzie zintegrowane na poziomie tego samego przedsiêbiorstwa.

Na terenie przewa¿aj¹cej czêœci Unii Europejskiej wy-stêpuj¹ ochraniane rynki gazowe i monopole. W przypad-ku monopoli Komisja Europejska zajmuje pozycjê zupe³nie neutraln¹, dotycz¹c¹ istniej¹cego prywatnego czy pañ-stwowego statusu firm gazowniczych i nie zwraca siê ona nigdy z ¿¹daniem o zmianê formy w³asnoœci tych firm, np. poprzez prywatyzacjê, co jest zgodne z Art. 222 Traktatu Rzymskiego mówi¹cego, ¿e rol¹ Wspólnoty Europejskiej nie jest okreœlanie formy w³asnoœci wybranej przez dany kraj cz³onkowski.

Wa¿n¹ wspóln¹ cech¹ unijnego rynku gazowego jest te¿, du¿a wynosz¹ca w 1997 roku 40% i stale rosn¹ca, zale¿noœæ krajów UE od importowanego gazu ziemnego.

Ta zale¿noœæ wzroœnie do 50% w 2005 r., do 56% w 2010 i osi¹gnie ponad 70% w roku 2020. W zwi¹zku z t¹ rosn¹-c¹ zale¿noœci¹, UE z uwag¹ analizuje w sposób ci¹g³y wszystkie œrodki i sposoby zwiêkszenia bezpieczeñstwa dostaw poprzez symulacjê zagro¿eñ, tj. ograniczeñ i przerw w dostawach. Trwa opracowywanie podrêcznika zachowa-nia siê poszczególnych krajów w sytuacjach awaryjnych czy kryzysowych.

UE dysponuje ca³¹ gam¹ œrodków minimalizuj¹cych ryzyko ograniczania dostaw lub przerw w dostawach gazu, do których nale¿¹ m.in: dywersyfikacja dostaw, za-pasy gazu w podziemnych zbiornikach magazynowych, dostawy uzupe³niaj¹ce, z³o¿a gazowe uruchamiane w sy-tuacjach kryzysowych (np. z³o¿a holenderskie) czy te¿ od-biorcy dwupaliwowi z dostawami przerywanymi.

W 2003 roku obchodzona jest 150. rocznica przemy-s³u naftowego. 150 lat temu po raz pierwszy (31 lipca) oœwietlono lampami naftowymi salê operacyjn¹ Szpitala Powszechnego we Lwowie. Ponadto w 2002 roku minê³o 180 lat od urodzin i 120 lat od œmierci Ignacego £ukasie-wicza — twórcy polskiego i pioniera œwiatowego prze-mys³u naftowego. Z kolei w 2004 roku minie 150 lat od uruchomienia pierwszej kopalni ropy naftowej na ziemiach polskich — kopalni w Bóbrce. Dzieñ narodzin przemys³u naftowego i gazowniczego upamiêtniono m.in. wybiciem okazjonalnych monet.

Ignacy £ukasiewicz w 1854 roku mówi³: „Ten p³yn to przysz³e bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyœlnoœæ dla jego mieszkañców, to nowe Ÿród³o zarobków dla biednego ludu i nowa ga³¹Ÿ przemys³u, która obfite zrodzi owoce”.

Dziœ odkrywane z³o¿a ropy pod Puszcz¹ Noteck¹ s¹ od pocz¹tku Ÿró-d³em spekulacji, wp³ywów bogatych; podobnie zreszt¹ jak biopaliwa. Oby-œmy nie wracali do gazowania, jak drzewiej bywa³o ..., choæ gorzelnie ju¿ te¿ we w³aœciwych rêkach ..., ech.

W Gorlicach w 1854 roku przy skrzy¿owaniu dróg do Sêkowej i Wysowej zosta³a zapalona pierwsza w œwiecie uliczna lampa naftowa. Jad¹c z Gorlic do Bóbrki (na Du-klê), skrajem Magurskiego Parku Narodowego — wartego jesiennych wêdrówek — omijamy Jas³o i Krosno, których honorowym obywatelem jest £ukasiewicz.