R
E
C
E
N
Z
J
E
ROCZNIKI PEDAGOGICZNE Tom 8 (44), numer 3 – 2016
Monika KORNASZEWSKA-POLAK (red.), Asystentura rodziny. Teoria, praktyka, badania, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas 2016, ss. 301.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).3-8
Asystentura rodziny jest współczenie prnie rozwijajc si usług pomocy i wspar-cia społecznego oraz stanowi wymagajcy obszar działa socjalnych. Ze wzgldu na profesjonalizacj wiadczonej przez asystentów rodzin pomocy niezbdne jest pozyskiwanie wiedzy i przekazywanie jej kolejnym pokoleniom. Asystentura rodziny, jako nowa profesja, spotyka si z wieloma oczekiwaniami i wyzwaniami, gdy rodzina ze swej natury jest konstruktem skomplikowanym i złoonym. Dlatego te zrozumiałe wydaje si powstawanie nowych orodków naukowych, katedr, kierunków studiów czy publikacji na ten temat. Ksika Asystentura rodziny. Teoria, badania, praktyka wpisuje si wic we współczesne zapotrzebowanie usystematyzowania wiedzy tej ewoluujcej dziedziny nauki i pracy.
Publikacja prezentuje interesujce zestawienie wyników analizy rodowiska pracy asystentów rodzin w województwie lskim, co wyrónia j wród dostpnej literatury. Jej celem jest ukazanie teoretycznych i praktycznych uwarunkowa pracy asystenta rodziny. Cz teoretyczna zawiera analiz asystentury opart na aktualnej literaturze przedmiotu, natomiast praktyczna cz to wyniki przeprowadzonych w 2015 r. bada. Ta wana praca ukazuje si w czasie, gdy rodzina tradycyjna przeywa kryzys, a jej defi-niowanie ulega wielu przeobraeniom. W mediach toczy si nieustajca debata na temat jej wartoci, znaczenia, funkcji czy misji społecznej. Profesje zwizane z bezporedni pomoc drugiemu człowiekowi, takie jak asystentura rodziny, nios ze sob cikie brzemi odpowiedzialnoci osobistej i społecznej. Przepełnione s jednak niemoliw do okrelenia w wymierny sposób satysfakcj z pomagania oraz wspierania człowieka w jego rozwoju.
Zadania niewtpliwie trudnego – jakim jest analiza rodowiska pracy asystenta rodziny – podjła si Monika Kornaszewska-Polak, adiunkt Instytutu Psychologii WSH, wraz z grup badawcz złoon ze studentek Katedry Nauk o Rodzinie U, Instytutu Pedagogiki i Instytutu Psychologii WSH. W pierwszej czci monografii czytelnik po-znaje szerokie uwarunkowania rodowiskowe oraz kontekst pracy asystenta. Zostaje take poinformowany o obowizkach wynikajcych z realizacji ustawy z 2011 r. Druga cz stanowi wyniki przeprowadzonego wiosn 2015 r. badania w dwunastu Orodkach Pomocy Społecznej na terenie Górnego lska.
Na cz teoretyczn składa si 10 rozdziałów, omawiajcych historyczne i współ-czesne konteksty pracy asystenta rodziny. Nosi ona tytuł Zadania i wyzwania asystentury
RECENZJE
138
rodzin jako nowej profesji w dziedzinie pracy socjalnej. Wstp do rozwaa stanowi
pierwszy rozdział publikacji, w którym przedstawiono szczegółowo analiz współczesnej rodziny w jej obecnym – kulturowym kontekcie. Z tekstu wyłaniaj si trudnoci sprostania problemom, z jakimi boryka si rodzina dysfunkcyjna, w których rozwizaniu ma pomóc asystent rodziny. Rozdział drugi stanowi rozwinicie tego tematu: roli, zada, metod pracy oraz kompetencji asystenta. Ukazane równie zostały pocztki asystentury, które nadały kierunek obecnie wiadczonej pomocy. Kolejne rozdziały opracowania stanowi opis specyfiki pracy asystenta rodziny. Odnajdujemy w nich tło historyczne pomagania, które uwzgldnia chrzecijaskie pierwowzory, kontekst rodowiskowy i instytucjonalny. W dal-szych rozdziałach zawarte jest omówienie problemowych kontekstów pojawiajcych si w rodzinach: zagadnienie wieloproblemowoci, nowe formy ycia małesko-rodzin-nego, trudnoci opiekuczo-wychowawcze, problemy alkoholowe czy trudnoci wyni-kajce z niepełnosprawnoci członka rodziny. Kady z omówionych obszarów wzbogacony jest o wiele przykładów praktycznych, co niewtpliwie dodaje wartoci publikacji i staje si narzdziem do prawidłowej budowy diagnozy sytuacji rodziny. Podsumowanie analizy teoretycznej stanowi rozdział 10 niniejszego opracowania, który wzbogaca treci o przed-stawienie wyzwa, jakie stoj przed asystentem rodziny. Prezentuje on take analiz skutecznoci asystentury rodziny, opierajcej si na konkretnym warsztacie pracy, oraz przedstawia zagroenia wynikajce z pracy w trudnych warunkach. Zestawianie trudnoci zgłaszanych przez asystentów rodziny oraz przez rodowisko posłuyło i stało si inspiracj dla czci drugiej monografii, która ukazuje wyniki bada terenowych.
W czci II, pt. Uwarunkowania pracy asystentów rodzin w Ğrodowisku Ğląskim, przedstawione zostały wyniki bada asystentów rodzin z 12 orodków OPS. W tym ob-szarze przebadano 88 asystentów oraz ich kierowników. Głównym celem bada było skonstruowanie portretu psychologicznego asystenta rodziny, gdy odgrywa on kluczow rol w efektywnym realizowaniu misji społecznej. Otrzymane wyniki charakteryzuj sylwetk i cechy osobowoci asystenta. Omówione zostały take czynniki kształtujce prac asystenta oraz motywatory w pracy – zarówno wewntrzne, jak i te zewntrzne. Ankieta skierowana do asystentów oraz wywiady z kierownikami pozwoliły na okrelenie najbardziej newralgicznych dla pracy asystenta obszarów oraz ukazanie jego potencjału, a take posłuyły nakreleniu jego przyszłoci zawodowej. Przeprowadzone badania ukazały take problem przekraczania ilociowych standardów pracy asystentów, ukazujc tym samym naglc potrzeb stworzenia standardów jakociowych.
W zakoczeniu ksiki znajdujemy ciekawe i wane uwagi dotyczce zmian syste-mowych, jakie powinny by wprowadzone przez ustawodawc w celu zagwarantowania skutecznoci nowej profesji. Od profesjonalizmu asystentów rodzin zalee bowiem bdzie implementacja nowej polityki społecznej opartej na aktywnych instrumentach pomocowych.
Załoenia systemu wsparcia rodziny dotyczce wypełniania funkcji opiekuczo-wy-chowawczej nie zawsze przekładaj si bowiem na praktyk. Wadliwie funkcjonujca polityka społeczna i rodzinna, wraz z systemem pomocy społecznej i instytucjami tej pomocy, musz ulec zmianom w kierunku rzeczywistego dostosowania ich do warunków i potrzeb wykluczonych obszarów społecznych (rodziny dysfunkcyjne).
Treci całej monografii przenika wieo oraz zapał młodych badaczy i członków Studenckiego Koła Naukowego Nauk o Rodzinie „Pro”, co wyra nie znajduje swoje
RECENZJE
139
odzwierciedlenie na kartach publikacji. Warto dodan stanowi take przystpno opracowania, polegajca na umieszczeniu w publikacji licznych załczników, odsyłaczy i indeksu rzeczowego, a take przykładowych wzorów dokumentów, jakimi posługuje si asystent, oraz wykazu orodków kształccych asystentów. Publikacja ma wic charakter podrcznika. Opracowanie jest pełne idei inspirujcych do pomagania drugiemu czło-wiekowi oraz zawiera liczne przykłady praktyczne z pracy asystentów.Ksika powinna znale uznanie specjalistów i profesjonalistów szeroko rozumianej pracy socjalnej oraz wszystkich, którym bliska jest idea pomagania i wspierania rodziny poprzez asystentur. Jest ona wan pozycj literatury szczególnie ze wzgldu na uka-zanie w sposób jasny roli, jak pełni asystent rodziny, a która obecnie nie jest postrzegana jednoznacznie we wszystkich orodkach. Jako podrcznik moe zainteresowa studentów nauk o rodzinie, pracy socjalnej, pedagogiki czy psychologii oraz słuchaczy studiów, warsztatów i kursów dla asystentów rodzin, którzy mog uzyska konkretne wskazówki do codziennej pracy z rodzinami.
Publikacja ukazuje zawód asystenta rodziny jako jeden z bardziej wartociowych elementów polityki prorodzinnej ukierunkowanej na wiadczenie wielopoziomowego wsparcia rodzinnych rodowisk z wieloma problemami. Jednak do realizacji tych postu-latów konieczne s nowe standardy i narzdzia pracy, a take mechanizmy wdraajce zmiany i sprawny system monitorowania zmian, które gwarantowałyby realne moliwoci transformacji w yciu rodzin. Monografia ta moe na stałe wpisa si w proces poszuki-wania tych rozwiza i sta si inspiracj dla innowacyjnych działa.
Ilona Bartocha Instytut Nauk o Rodzinie, Uniwersytet Opolski
ALICJA JANIAK, Wychowanie dziecka w pedagogii Janusza Korczaka, Lublin: Towarzys-two Naukowe KUL 2015, ss. 248.
DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2016.8(44).3-9
Zagadnienie wychowania młodego pokolenia stanowi współczenie bardzo istotny problem zarówno dla praktyki, jak i teorii pedagogicznej. Jak zawsze, konieczno prowadzonego namysłu nad wychowaniem wynika midzy innymi ze zmieniajcej si sytuacji społecznej, w której yje i wzrasta młode pokolenie. Sprowadzajc rónego rodzaju kierunki i trendy pedagogiczne do bardzo ogólnych kategorii naley stwierdzi, e wychowawcza propozycja wynikajca z analizy wspomnianych zmian społecznych wypły-wa albo z tych obszarów, które bd starały si akcentowypły-wa wypły-wartoci tradycyjne w wycho-waniu, albo z takich rodowisk, które – przeciwnie – bd sygnalizowały, e obecne warunki społeczne „wymuszaj” przełamywanie pewnych zastanych granic i poszukiwanie nowych propozycji wychowawczych. Naraajc si na pewnego rodzaju uproszczenia, mona powiedzie, e jest to egzemplifikacja cigłego, ponadczasowego przecierania si tendencji tradycjonalistycznych z nowatorskimi w pedagogice i wychowaniu.
