"Thomas Aquinas' Vision of the Church. Fundamentals of an Ecumenical Ecclesiology", George Sabra, Mainz 1987 : [recenzja]

Tomasz Ludwisiak

"Thomas Aquinas’ Vision of the

Church. Fundamentals of an

Ecumenical Ecclesiology", George

Sabra, Mainz 1987 : [recenzja]

Collectanea Theologica 58/4, 184

G e o rg e S A B R A , T h o m a s A q u in a s ’ V is io n o f th e C h u rc h . F u n d a m e n ta ls o f an E c u m e n ic a l E c c le sio la g y , M a in z 1987, M a tth ia s - G r ü n e w a ld - V e r la g , s. 206 (T ü ­ b in g e r T h e o lo g isc h e S tu d ie n , t. 27). T o m a s z a z A k w i n u w iz ja K o śc io ła s ta n o w i d la te o lo g a p o z y c ję i n t e r e s u j ą ­ cą z k ilk u p o w o d ó w . J e s t to p r a c a d o k to r s k a , p r z y j ę ta p rz e z W y d z ia ł T eo lo g ii K a to lic k ie j u n iw e r s y te tu w T y b in d z e . J e j a u to r , G e o rg e S a b r a , z p o c h o d z e n ia L ib a ń c z y k , je s t p r o t e s ta n t e m tr a d y c ji re f o rm o w a n e j. P o s tu d ia c h w B e jru c ie , P r in c e to n i T o ro n to z a ją ł się e k le z jo lo g ią św . T o m a sz a , s z u k a ją c w n ie j w s p ó l­ n e g o „ d z ie d z ic tw a e k u m e n ic z n e g o ”. S tą d te ż p o d ty tu ł p r a c y : P o d s ta w y e k u m e ­ n ic z n e j e k le z jo lo g ii. W p ie r w s z e j części sw eg o s tu d iu m a u to r w y ja ś n ia b r a k f o r m a ln e g o t r a k ­ t a t u o K o śc ie le w d z ie ła c h św . T o m asza . A k w in a ta b y ł d a le k i od u jm o w a n ia K o śc io ła w te r m in a c h ju r y d y c z n y c h i so c jo lo g ic z n y c h . N ie n e g o w a ł o czy w iście te g o a s p e k tu K o ścio ła, tj. ja k o in s ty tu c ji, ja k o n a rz ę d z ia ła s k i, p ro w a d z ą c e g o lu d z i d o B oga. J e d n a k d la n ieg o , w r e z u lta c ie je g o te o -lo g ic z n e j (su b ra tio n e

D ei) w iz ji c a łe j rz e c z y w is to śc i, tz n . w y c h o d z ą c e j i p o w r a c a ją c e j d o B oga, K o ś­

c ió ł je s t p rz e d e w s z y s tk im „ k o m u n ią ” w ła s c e i je j s k u tk a c h . D la te g o K o śció ł ja k o c o m m u n io i ja k o e ffe c tu s g ra tia e u m ie js c o w io n y j e s t w d z ie ła c h T o m a sz a p o d sw y m i ź ró d ła m i i z a s a d a m i k o n s ty tu ty w n y m i, tz n . ta m , g d zie m ó w i o n o ła sc e , C h ry s tu s ie , D u c h u Ś w ię ty m .

N a to m ia s t K o śció ł ja k o n a rz ę d z ie z b a w ie n ia o ra z in s ty t u c ja o m a w ia n y je s t w z a g a d n ie n ia c h d o ty c z ą c y c h f u n k c ji, s t r u k t u r y i w ła śc iw o ś c i in s ty tu c ji, ja k s a k r a m e n ty , e p is k o p a t, p a p ie s tw o itp . K o n c e p c ja K o śc io ła u św . T o m a sz a je s t b a rd z o b o g a ta , w ie lo a s p e k to w a , a p rz e d e w s z y s tk im te o lo g ic z n a i d la te g o n ig d y n ie z o s ta je s p ro w a d z o n a d o w y m ia r u w y łą c z n ie in s ty tu c jo n a ln e g o . N a s tą p i to d o p ie ro p ó ź n ie j, p o d w p ły ­ w e m u w a r u n k o w a n y c h h is to ry c z n ie sp o ró w , w X IV -w ie c z n y c h t r a k t a t a c h e - k le z jo lo g ic z n y c h i w te o lo g ii p o tr y d e n c k ie j. C zęść h is to ry c z n a s tu d iu m je s t p rz e k o n y w a ją c o o p ra c o w a n a i s ta n ó w : d o ­ b r ą p o d s ta w ę do a n a liz y ź ró d e ł o d n o sz ą c y c h się do so te rio lo g ii i c h ry s to lo g ii T o m a sz o w e j ja k o b a z y je g o d o k tr y n y o K o ściele. A u to r a n a liz u je o k re ś le n ia K o śc io ła w d z ie ła c h A k w in a ty , o m a w ia k o n s ty tu ty w n e z a s a d y K o śc io ła — je g o o d n ie s ie n ie do C h r y s tu s a i d o D u c h a Ś w ię te g o , a n a s tę p n ie p rz e c h o d z i do e le m e n tó w in s ty tu c jo n a ln y c h K o śc io ła w u ję c iu św . T o m a sz a . G o d n y m u w a g i w y d a je się t u t a j z a g a d n ie n ie c z ło n k o s tw a K o ścio ła. W e d łu g a u to r a , w p r z e c i­ w ie ń s tw ie d o p ó ź n ie js z e j, p o le m ic z n e j e k le z jo lo g ii, r e d u k u ją c e j K o śció ł do j e ­ go w y m ia r u w id z ia ln e g o i i h ie ra rc h ic z n e g o , św . T o m a sz u jm u je p rz y n a le ż ­ n o ść do K o śc io ła p rz e d e w s z y s tk im ja k o z a k o rz e n io n ą w ła s c e u d z ie la n e j p rz e z k rz y ż i z m a r tw y c h w s ta n ie C h r y s tu s a (tzn. ła s k a n ie je s t u d z ie la n a j e ­ d y n ie p o p rz e z p rz y n a le ż n o ś ć d o w id z ia ln e g o K o ścio ła). W k o n s e k w e n c ji is t­ n ie je d la T o m a sz a m o ż liw o ść z b a w ie n ia p o z a K o śc io łe m w id z ia ln y m , b o w ie m K o śció ł je s t d la ń p rz e d e w s z y s tk im w s p ó ln o tą a k tu a l n y c h i p o te n c ja ln y c h u - c z e s tn ik ó w w ła s c e C h ry s tu s a . D o ty czy to n ie ty lk o lu d z i ż y ją c y c h p rz e d C h ry s tu s e m czy g rz e s z n ik ó w a k tu a ln ie tr w a ją c y c h w K o ściele, a le ró w n ie ż p o te n c ja ln ie w s z y s tk ic h n ie w ie rz ą c y c h . Z a s to s o w a n ie d y s ty n k c ji „ a k t — p o ­ te n c j a ” p o zw o liło T o m a sz o w i z a c h o w a ć je d n o ś ć „ sc a la ją c e g o ” p o ję c ia K o śc io ­ ła . N a św . T o m a sz a p o w o ła się w X V w . b p d e la s C a s a s b ro n ią c p o g a ń sk ic h I n d i a n p rz e d p rz e ś la d o w a n ie m , ja k o że są o n i p o te n c ja ln y m i c z ło n k a m i C h r y ­ stu s a .

S tu d iu m G. S a b ry s ta n o w i w a rto ś c io w y w k ła d d o d ia lo g u e k u m e n ic z n e g o . R zeczo w e i ży c z liw e o m ó w ie n ie e k le z jo lo g ii św . T o m a s z a p rz y p o m in a , że f u n ­ d a m e n te m je g o w iz ji K o śc io ła je s t p r y m a t ła s k i. E k le z jo lo g ia is tn ie je d la T o ­ m a s z a w f u n k c j i c h ry s to lo g ii i so te rio lo g ii. D zieło T o m a s z a z a c h o w u je n a d a l s w ą a k tu a ln o ś ć .