Klasa VIII WOS T: FORMY PAŃSTWA
1. FORMA PAŃSTWA – to sposób sprawowania władzy i zorganizowania państwa. Formę państwa charakteryzuje się ze względu na :
a) formę rządów – strukturę najwyższych organów państwa, sposób ich powoływania i zachodzące między nimi relacje
b) reżim polityczny – sposób rządzenia państwem, środki i mechanizmy sprawowania władzy
c) ustrój terytorialny – relacje i podział uprawnień między centralnymi a terytorialnymi organami państwa 2. FORMA RZĄDÓW – we współczesnym świecie wyst. dwie formy rządów:
a) monarchia – forma rządów w której najwyższą władzę sprawuje dożywotnio jedna osoba (monarcha), a ludność tworzy grupę poddanych. Ze względu na sposób obejmowania władzy monarchie dzielimy na dziedziczne
(uzyskanie władzy przez dziedziczenie) i elekcyjne ( w wyniku wyboru). Natomiast ze względu na zakres władzy monarchy, monarchie dzielą się na nieograniczone (monarchia absolutna) i ograniczone (władza monarchy jest ograniczona przez konstytucję).
b) republika – forma rządów w której najwyższą władzę sprawują organy wyłonione w wyborach na określony czas - kadencję (prezydent, parlament). Republiki dzielą się na arystokratyczne (prawa wyborcze tylko
uprzywilejowanym, wyst. w przeszłości) i demokratyczne (władze są wybierane przez ogół obywateli). 3. Monarchie w Europie ( w tym miejscu wpisz nazwy wszystkich monarchii w Europie w słupku!)
4. Ze względu na ustrój terytorialny państwa dzielimy na:
a) państwa unitarne – jednostki podziału terytorialnego np. województwa, nie mają samodzielności politycznej, czyli własnych organów władzy i są podporządkowane organom centralnym
b) państwo złożone – (federacja) poszczególne części państwa np. landy, stany dysponują dużym zakresem samodzielności, mają wyodrębnione własne organy władzy.
Wyróżniamy jeszcze konfederację (tu wpisz znaczenie tego pojęcia)
5. Reżimy polityczne
PAŃSTWO DEMOKRATYCZNE - władza należy do ludu
- władza w państwie podzielona jest między kilka organów (rząd, parlament, sądy), które wzajemnie się kontrolują - obywatele mają duży wpływ na funkcjonowanie państwa, biorą udział w podejmowaniu decyzji państwowych i mają możliwość kontrolowania władzy
- obywatele cieszą się dużym zakresem praw i wolości obywatelskich, które są zagwarantowane prawnie - obowiązuje zasada państwa prawnego
PAŃSTWO AUTORYTARNE
- władza skupiona w rękach przywódcy i jego najbliższego otoczenia
- parlament odgrywa drugorzędną rolę i jest podporządkowany władzy wykonawczej - społeczeństwo nie ma możliwości kontrolowania władzy, a rządzący są uprzywilejowani - władze ograniczają prawa i wolności obywateli
- udział obywateli w życiu publicznym jest poddany ścisłej kontroli
- funkcjonuje rozwinięty aparat przymusu i terroru, obowiązuje cenzura, jednak skala represji wobec społeczeństwa jest znacznie mniejsza niż w państwach totalitarnych
CENZURA - (tutaj wpisz znaczenie tego pojęcia)
PAŃSTWO TOTALITARNE
- nie istnieje podział władzy; cała władza jest skupiona w rękach partii rządzącej i jej przywódcy (dyktatora) - wprowadzenie takich rządów najczęściej następuje przez zamach stanu
- interes jednostki jest podporządkowany interesowi państwa (obywatel ma wyznawać oficjalną ideologię państwa)
- władze łamią większość praw i wolności obywatelskich
- wszelkie przejawy pluralizmu poglądów i postaw są bezwzględnie niszczone – opozycja nie ma możliwości działania
- państwo dysponuje rozbudowanym aparatem represji , przymusu, cenzury i kontroluje wszelkie przejawy życia obywateli
PLURALIZM - (tutaj wpisz znaczenie tego pojęcia) 6. Podstawowe zasady demokracji:
a) zasada suwerenności ludu – oznacza, że najwyższa władza w państwie należy do ludu, który sprawuje ją bezpośrednio np. poprzez referendum, lub pośrednio poprzez przedstawicieli wybranych w wyborach b) zasada reprezentacji – oznacza, że naród sprawuje władzę za pośrednictwem swoich reprezentantów – demokracja przedstawicielska
c) zasada zachowania praw mniejszości - pomimo, że w demokracji decyduje większość , muszą być zachowane prawa mniejszości
d) zasada podziału i równowagi władzy – w państwach demokratycznych istnieje podział władzy na: WYKONAWCZĄ – sprawowaną przez rząd i głowę państwa
WYKONAWCZĄ – sprawowaną przez parlamenty SĄDOWNICZĄ - sprawowaną przez sądy
e) zasada konstytucjonalizmu i praworządności – ustrój państw demokratycznych opiera się na konstytucji – najważniejszym akcie prawnym
f) zasada pluralizmu
7. Rola konstytucji w państwie (co określa) – tutaj wypisz role konstytucji od myślników!
ZAD. DOM.
Wypisz po 5 ZALET i WAD demokracji (zdaniami !!!)
Moi Drodzy, bardzo proszę całą lekcję przepisać do zeszytu, uzupełnić polecenia i CAŁĄ lekcję przesłać mi na pocztę grytstanislawa@gmail.com,, jak najszybciej.
