Wykaz habilitacji i doktoratów literaturoznawczych w roku akademickim 2006

Wykaz habilitacji i doktoratów

literaturoznawczych w roku

akademickim 2006

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 11, 449-454

2008

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S

WYKAZ HABILITACJI

I DOKTORATÓW LITERATUROZNAWCZYCH

W ROKU AKADEMICKIM 2006/2007

Habilitacje

Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza, Schulza. Lata trzydzieste

C elem p racy je s t an aliza estetycznych, filozoficznych i m oralnych aspektów czarnego hum oru w tw ó rczo ści W itkacego, G om brow icza i Schulza. R ozpraw a o p isu je różnice i podobieństw a w literackich fo rm ach śm iechu ze śm ierci: W itkacow ski sarkazm w y kluczonego, S ch u lzo w sk ą ironię i em p atię o raz G om brow iczow ski śm iech z nicości. W ażnym elem en tem pracy je s t przedstaw ienie zależności m iędzy cz arnym hum orem a totalitaryzującą się rzeczy w isto ścią lat trzydziestych.

English version:

T h e w o rk fo cu ses o n the analisis o f the esthetic, philosophical and m oral aspects o f the black hum our in the art o f W itkacy, G o m brow icz and Schulz. It describes the differences and the sim ilarities am o n g literary form o f laugh in the face o f death: W itk acy ’s sarcasm o f som eone who is being o stracized, S ch u lz’s irony and em pathy, G o m b ro w icz’s laugh at nothingness. The crucial e lem en t o f the d isserta tio n is th a t it reveals the relation betw een the p henom enon o f black hum our and totalitarian ex p erien ce o f the thirties.

Doktoraty

(1 października 2006 - 30 w rześn ia 2007)

B A U E R M a r c in

Struktura relacji w wybranych polskich pamiętnikach wojennych z X V // w.

P raca p o św ięco n a je s t strukturze relacji w w ybranych polskich p am iętnikach z w ojen XVII w. A nalizie p o d d an o dziesięć tekstów : Jana P iotra Sapiehy, S tanisław a Ż ó łk iew sk ieg o , Sam uela M as- k iew icza, W ojciech a D em bołęckiego, K azim ierza B ogusław a M askiew icza, Jakuba Łosia, Jana W ładysław a P oczobuta O dlanickiego, M ikołaja Jem iołow skiego, Jana Floriana D robysza Tuszyńskiego i M ik o łaja D y ak o w sk ieg o , które stanow ią przegląd relacji z k am panii w ojennych prow adzonych p rzez R zeczp o sp o litą O b o jg a N arodów w X V II stuleciu, od w ojny z M o sk w ą w latach 1609-1618) do w ypraw y w iedeńskiej Jan a III Sobieskiego w 1683 r. G łów nym problem em badaw czym są literackie asp ek ty p am iętnikarskich relacji, m.in. charakterystyka autora-bohatera, obecność roz­

450

w iniętych technik narracyjnych i ew olucja gatunku w kierunku form bliskich literaturze właściwej. Praca referuje ró w n ież b iografie autorów pam iętników o raz szczegółow y stan b adań nad poszczególnym i utw oram i.

E nglish version:

The dissertation is concerned with the structure o f relation in selected Polish m em oirs from the 17th century w ars. T e n texts have been analysed: by Jan P iotr Sapieha, S tan isław Ż ółkiew ski, Samuel M askiew icz, W o jciech D em bołęcki, K azim ierz B ogusław M askiew icz, Jakub Ł oś, Jan W ładysław Poczobut Odlanicki, M ikołaj Jemiołowski, Jan Florian D robysz Tuszyński and M ikołaj Dyakowski. They are the review o f relations from w ar cam paigns w aged by the Polish-Lithuanian C om m onw ealth during the 17th century, since the w ar against G rand D uchy o f M oscow (1 6 0 9 -1 6 1 8 ) till k ing John III S o b iesk i’s R e lie f o f V ienna in 1683. M ain research issue is constituted by the literary aspects of m em oirs, am ong o th er things characteristics o f author-hero, presence o f advanced narrative techniques and evo lu tio n o f m e m o irs tow ards the form s w hich are close to the ex act literature. T h e dissertation also presents the biographies o f m em oirs’ authors and detailed state o f research on the respective works.

F L IS Z E W S K A O lga

M etafizyka śm ierci, czasu i m iło ści w tw órczości O lgi Tokarczuk

Praca p o św ięco n a je s t analizie i interpretacji kategorii śm ierci, czasu i m iłości w tw órczości prozatorskiej O lgi Tokarczuk. Badania prow adzone są w ujęciu antropologicznym . Podstaw ow ym celem p racy je s t uch w y cen ie n ajistotniejszych pytań egzystencjalnych, d ających się w yodrębnić w prozie Tokarczuk. P raca składa się ze w stępu, trzech zasadniczych ro zd ziałó w , zak ończenia i bibliografii.

E nglish version:

This w ork deals w ith the analysis and interpretation o f categories o f death, tim e and love in the w orks o f p ro se by O lga T okarczuk. T h e study is conducted in an anthropological grasp. T h e prim ary aim o f this w ork is to seize the m ost essential queries o f h u m an existence w hich are depicted in the prose by T okarczuk. T h e w ork consists o f introduction, three chapters, conclusions and bibliography.

G A JA K -T O C Z E K M ałgorzata

F ra n ciszek P ró ch n icki - dyd a ktyk i teoretyk literatury

Praca po św ięco n a je s t działalności Franciszka Próchnickiego - w ybitnego nauczyciela g alicy j­ skiego drugiej p ołow y X IX w ., autora pierw szego program u do nau c zan ia ję z y k a polskiego, wielu p odręczn ik ó w d la m łodzieży, ja k też artykułów pośw ięconych sp raw o m polskiej szkoły. Celem p racy było p rzybliżenie o siąg n ięć tw órcy m etodyki ję zy k a p olskiego - w obec braku opracow ań na ten tem at - ja k też w ykazanie kontynuacji je g o m yśli w e w spółczesności. P raca składa się ze w stępu, je d en a stu zasadniczych rozdziałów , zakończenia i bibliografii.

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith the activity o f Franciszek P róchnicki - the outstanding P olish seco n d ary -sch o o l-tea ch er in the second h alf o f X IX century in Polish G alicia, the author o f the first introduction o f P olish language teaching, a lot o f books for pu p ils and m any influential articles d evoted to th e m atters o f Polish education. T h e m ain aim o f this w ork is to bring the activity o f this creativ e teach er nearer - in the fact o f the lack o f scientific descriptions on this subject - and to p ro o f th e continuation o f his thoughts in the ed u catio n o f the X XI century. The w ork consists o f an introduction, eleven m ain chapters, conclusion and bibliography.

W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)

451

J A N O W S K A M a g d a le n a

P o sia ć - czło w iek - charakter. M odernistyczna perso n o lo g ia w tw ó rczo ści Z o fii N ałkow skiej

Praca d o tyczy filozofii człow ieka stw orzonej przez Zofię N ałkow ską w pow ieściach, dzienniku, opo w iad an iach i tekstach publicystycznych. G łów nym celem je st w skazanie literackich sposobów o p isy w an ia czło w iek a p rzez p o lsk ą pisarkę m odernistyczną. P raca o b ejm u je an alizę słow nika perso n o lo g iczn eg o pisarki, aforyzm ów , m otyw ów anim alnych o raz po ró w n an ie koncepcji człow ieka Zofii N ałkow skiej i A lexisa C arrela. K ońcow a część dotyczy zestaw ienia personologii z interakcjoniz- m em W ito ld a G o m brow icza o raz charak tero lo g ią K arola Irzykow skiego, a także literackiego au to ­ p ortretu pisarki. P raca je s t podzielona na część w stępną, o siem rozdziałów zasadniczych, część pod su m o w u jącą i bibliografię.

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith the philosophy o f a m an in Z o fia N alkow ska’s stories, d iary and jo u rn a listic w ritings. T h e m ain aim o f this w ork is to indicate literary m ethods o f describing the m an by Polish m odernist w riter. T h e w ork consists o f p ersonology diary analysis, aphorism s, anim al m otifs and the com parison o f Zofia N alk o w sk a’s and A lexis C a rrel’s conceptions o f h u m an philo so p h y . T h e final p art o f th e dissertation deals w ith the ju x tap o sitio n o f N alkow ska’s p ersonology, W itold G o m b ro w icz’s interactionism and K arol Irzykow ski’s literary conceptions o f the m an and N alk o w sk a’s literary self-portrait. T h e w ork consists o f an introduction, eight m ain chapters, sum m ary and bibliography.

K A C Z O R O W S K A M onika

P rzekła d ja k o ko n tyn u a cja tw ó rczo ści w łasnej (na p rzykła d zie w yb ranych tra n sla cji Stanisław a B a rańczaka z ję zy k a ang ielskieg o )

Przed m io tem b adań je s t przekład ja k o kontynuacja tw órczości w łasnej, a w ięc taki, w którym do m in u je funkcja arty sty czn a i którego celem nie je s t o d tw orzenie oryginału, poinform ow anie czy teln ik a literatury docelow ej o zam yśle autora tekstu źródłow ego, ale nap isan ie w łasnego utw oru poetyckiego. E g zem p lifik acją tego zjaw iska są przekłady Stanisław a B arańczaka z poezji an g lo ­ języ czn ej. M etodologia: p raca czerpie z ustaleń tzw. system ow ych teorii p rzek ład u (S zkoły M ani­ pulacyjnej i S zk o ły Polisystem ow ej); przekłady poetyckie S tanisław a B arańczaka z ję zy k a angiel­ sk ieg o są opisy w an e ja k o o czy w iste transform acje tekstów źródłow ych, przy je d n o czesn y m w ska­ zyw aniu na h isto ry czn e, polityczne, społeczne i artystyczne u w arunkow ania tych tłum aczeń. Cel: prezentacja translatorskiego dorobku poety ja k o integralnej części je g o doro b k u w raz z konsek­ w encjam i tego faktu dla poetyki przekładów .

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith translation as a continuation o f poetic activity o f a trans­ lator. In p o etic translation a translator does not aspire to inform a read e r o f a translation (T a rg e t T e x t) ab o u t an in ten tio n o f an au th o r o f an o rig in al litera ry w ork (S o u rce Text), but to c rea te h is o w n p o etic w ork. S tan isław B arań czak tra n slatio n s fro m E n g lish -lan g u ag e p oetry are ex a m p les o f the activity. M ethodology: p ropositions o f M anipulation S chool and P o lisy stem School; the po etic translations o f B arańczak arc described as th e o b vious trans­ form ations o f th e source texts; at the sam e tim e the historical, political, social and artistic co n tex t is sh o w ed . T h e m ain aim o f th is w o rk is to p resen t th e tra n slatio n s o f th e poet as an integral p art o f his w ork and to p resen t the co nsequences o f th e fact for the poetics o f his translations.

4 5 2 W y k az habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)

K A Ź M IE R C Z A K M onika

„ P od okiem p a m ię c i'. M iejsce S łow ackiego w w ybranych pro g ra m a ch i pod ręczn ika ch szkoły p o lskiej X X w.

D y sertacja słu ży identyfikacji m iejsca Juliusza S łow ackiego w polskiej szk o le X X w. Pod­ staw ow ym celem p racy je s t analiza obecności rom antyka w w ybranych p rogram ach i podręcznikach szkoły średniej, u kazana na tle ogólnej sytuacji rodzim ego szkolnictw a w od n iesien iu do różnych ścierających się koncepcji dydaktycznych czy kierunków interpretacji, po w iązan y ch z aktualnym i ideałam i w ładz o raz ro zw o jem cyw ilizacyjnym państw a. N a głów ne rozw aża n ia sk ład ają się dwie części, prezen tu ją ce odpow iednio: program y i podręczniki od czasów galicyjskich po schyłek XX w., po d zielo n e na sześć analogicznych rozdziałów oraz podrozdziały; p racę otw iera w prow adzenie, w ień c zą zaś uw agi k ońcow e, bibliografia oraz indeks osobow y.

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith identification o f p lace o f Ju liu sz S łow acki in Polish school in X X century. T h e m ain aim o f this work is to analyze the status o f rom antic p o et in chosen program s and sch o o lb o o k s o f secondary school. T h is analysis is show n against a background of g eneral situ atio n in native education w ith respect to d ifferent did actic co nceptions or directions of interpretation, connected w ith current ideals o f authorities as w ell as civ ilizatio n d evelopm ent of country. M ain d elib eratio n s co n sist o f tw o parts concerning w ith: p rogram s and schoolbooks since G alician tim es till the end o f X X century, divided into six parallel ch ap ters and sub-sections. The w ork starts w ith an introduction and ends w ith final conclusions, b ib lio g rap h y as w ell as personal index.

M IE S Z E K M a łgorzata

S ta ro p o lskie interm edia (w teatrach szkolnych)

P raca p o św ięco n a je s t analizie staropolskich interm ediów szkolnych. R o zpraw a przedstaw ia specyfikę m ięd zy ak tó w z poszczególnych scen, próbuje o d p ow iedzieć na pytanie, czy i w jaki sposób ch a ra k ter p laców ki, je j zad an ia i środki edukacyjne, w płynęły na kształt interm ediów . Jed n o cześn ie w pracy w skazane zostały elem enty w spólne, p o d obnie u k ształtow ane i pow tarzające s ię w intersceniach ze w szystkich szkół. Przedm iotem opisu są także w zajem ne stosunki (podobień­ stwa, różnice, kierunki inspiracji) teatru szkolnego, dw orskiego i popularnego w zakresie intersceniów. W rozpraw ie o m ó w io n o ró w n ież w ybrane struktury św iata p rzedstaw ionego o raz problem kom izm u w m iędzyaktach szkolnych. P odjęta została rów nież próba o d tw orzenia kształtu scenicznego m iędzy- aklów . Z e w zględu n a ró żnorodny charakter podejm ow anych zag adnień w p racy w ykorzystano cztery m etody: an ality czn ą, porów naw czą, strukturalną o raz sem iologiczną.

En g lish version:

T h e d isserta tio n ’s concern is th e analysis o f old Polish interludes in school theatres. The aim of this w ork is to p resen t the specificity o f interludes from p articu lar en v iro n m en ts and, o n the other h and, to show co m m o n and recu rren t elem ents that appear in all th ese schools. T h e dissertation set school interludes against interludes fo rm courts theatres and the so -called “ p o p u lar” theatre to show sim ilarities and d ifferen ces b etw een them , as w ell as w ays o f inspiring one another. T h e work presents as w ell ho w selected elem ents lik e the p la y s’ p lo t and pro ta g o n ists w ere constructed. It m o reo v er discusses th e question o f com edy in school interludes. T h ere w as also m ade an attem pt to reco n stru ct stage p resen tatio n o f interludes. Four m ethods w ere u sed to address the variety of problem s th a t are d iscu ssed in the w ork: analytical, com parative, structural and sem iological.

W y k a z habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)

453

M IK O SZ Joan na

G atunkow e fo r m y d zien n ika rsk ie w d odatkach kulturalnych do g a ze t w o kresie m iędzyw ojennym

R o zpraw a do k to rsk a G atunkow e fo r m y dziennikarskie w d o datkach kulturalnych w okresie m ięd zyw o jen n ym po d ejm u je pró b ę charakterystyki w ybranych dodatków m iędzyw ojnia. P raca składa się ze w stępu, siedm iu rozdziałów , z których ostatni pełni funkcję zakończenia. C ało ść dysertacji zam yka „ A n e k s” zaw ierający w ykaz dodatków dw udziestolecia, a także fotografie stron tytułow ych w ybranych su p lem en tó w prasy codziennej.

English version:

T h e d octoral d issertatio n Journalistic gen eres in the culture su p p lem en t to the d a ily new spapers in the in terw a r p e r io d w as w ritten at the U niversity o f Ł ódź in 2006. T h e thesis supervisor was Prof. d r B arbara B ogołębska. T h e dissertation consists o f eig h t chapters. It presents the features o f the daily new spapers supplem ents edited after 1918. T h e author discusses appendixes w hich w ere published for ex am p le in W arsaw , C racow , Ł ódź and Vilna. Jo an n a M ikosz d escribes different kinds o f th e cu ltu re supplem ents (literary, theater, cinem a, T V and radio appendixes). She focuses her attention o n the content and the graphic side and also points o u t the functions o f the supplem ents. T h e author d is tin g u is h e s fo r intance inform ative, esthetic, co m m unicative, cultural, cognitive and educational duties o f th e appendixes.

T h e phen o m en o n o f supplem ents to th e daily new spapers ca n n o t be tre ated as a occasional o ne, b u t w as the hu g e p ublication undertaking the scale o f w hich w as im pressive.

T h e d octoral d issertatio n w as published in the 2007. The book has been titled The culture su p p lem en ts to the d a ily new sp a p ers in the interw ar period.

PO R A D E C K I M ateu sz

O braz w ła d zy w p o lskiej literaturze fa n ta sy na p rzeło m ie X X i X X I w.

P raca p o św ięco n a je s t analizie obrazu w ładzy w św iatach p rzedstaw ionych w polskich utw orach fantasy pow stałych na przełom ie X X i X XI w. Składa się z pięciu rozd ziałó w pośw ięconych ustrojom i sy stem om w ładzy, p ercepcji w ładzy w św iadom ości b o haterów i postaci dalszoplanow ych, obrazom w ładców i politycznej grze o w ładzę. C elem pracy było zb ad an ie w pływ u w spółczesnego św iata na k reac ję św iatów przedstaw ionych.

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith the analysis o f the im age o f the p o w er in P olish fantasy literatu re at th e turn o f the 2 0 ‘h and 21s1 century. It consists o f fiv e chapters concerning form s o f g overnm ent, political system s, perception o f pow er am ong heroes, th e im age o f the rulers, political gam es. T h e p u rp o se o f the dissertation w as to analyze the influence o f co n tem p o rary w orld on th e w orlds crea ted by the writers.

R O D E D agm ara

Tradycja i w sp ó łczesn o ść w film o w e j tw ó rczo ści D ereka Jarm ana. P róba m o n o g ra fii

Praca je s t m o n o g ra fią tw órczości film ow ej D ereka Jarm ana. S k ład a się z w stępu, pięciu rozdziałów , za k ończenia; uzupełnia j ą bibliografia oraz film ografia prac artysty. A utorka rozpoczyna od analizy d zieła Jarm a n a w kontekście dokonań aw angardy film ow ej. N astępnie o p isu je w ykorzys­ tanie elem entów przestrzeni autobiograficznej, ew oluujące od postaw y św iadka do postaw y w yzwania; o b razy A nglii, pow stające z od czy tan ia przeszłości p rzez p ryzm at w spółczesnych tw órcy problem ów ; zagadnienia ob co ści i represyjnego system u społecznego o raz św iadectw a kryzysu A IDS.

454

T h e thesis is a m onograph on the film w orks o f D erek Jarm an. It co n sists o f an introduction, five c h a p ters and an ending; it is supplem ented w ith a bibliography and film ography o f the artist’s w orks. T h e a u th o r beg in s w ith an analysis o f Jarm a n ’s oeuvre in th e co n te x t o f th e achievem ents o f the film avant-garde. S h e then investigates how the elem ents o f th e au tobiographical space are used, tracing th e e v o lu tio n o f th e d ire cto r’s stance from w itness to dissenter; the pictures o f England that em erg e from reading th e past through the prism o f the current pro b lem s, raising the issues o f o therness, a repressive social system and a testim ony o f the A ID S -crisis.

SA R Z A Ł A P a w eł

T w ó rczo ść K o n sta n cji B e n isła w skiej na tle p o ezji religijnej p o lskieg o ośw iecenia

P raca p o św ięco n a je s t życiu i tw órczości ośw ieceniow ej poetki - K onstancji z R yków Beni- slaw skiej. C h o ciaż autorka P ie śn i so b ie śpiew anych żyła w epoce po lsk ieg o o św iecenia, je j liryki o d b ieg ają zarów no pod w zględem form y, ja k i treści od k anonu obow iązującej w ów czas poetyki i d lateg o u w aża się je za fenom en. Przedm iotem badań stał się d o ro b ek literacki inflanckiej poetki przedstaw iony na tle poezji religijnej polskiego o św iecenia. P raca uw zg lęd n ia rów nież szeroki k o n tek st kultu ro w y i społeczno-polityczny p rzem ian cy w ilizacyjnych p rzeło m u X V II/X V III w. R o zpraw a sk ład a się ze w stępu, z części pośw ięconej krótkiej ch arakterystyce epoki ośw iecenia w E u ro p ie i w P olsce, z dysk u rsu m erytorycznego, który o bejm uje m .in. analizę P ieśni sobie śp iew a n ych , w alory literackie dzieła, zainteresow ania i u zdolnienia autorki liryków religijnych, ze szczególnym uw zg lęd n ien iem w pływ u m istyki hiszpańskiej i europejskiej tradycji literackiej na sposób k ształto w an ia w ypow iedzi poetyckiej; z rozdziału w iodącego zaty tu ło w an eg o Tw órczość K o n sta n cji B e n isła w skiej na tle p o e z ji religijnej po lskieg o ośw iecenia. C ało ść zam y k a zakończenie, aneks, bib lio g rafia o raz streszczenie w języ k u angielskim .

English version:

T h e d issertatio n is concerned w ith the life and artistic w orks o f the E nlig h ten m en t poet - K onstancja z R yków B enisław ska. A lthough the author o f P ieśn i so b ie śp iew ane lived in the epoch o f th e P olish E nlightenm ent, her lyrics stray from the canon o f the poetics existing at that tim e as far as th eir form and contents are concerned and, therefore, they rem ain an unusual phenom enon. T h e su b ject o f the research becam e the literary o u tp u t o f the p o e t from Inflanty presented ag ain st a back g ro u n d o f religious poetry o f the P olish E nlightenm ent. T h e w ork also includes a w ide cultural and socio-political context o f the changes o f civ ilizatio n w hich took place on th e turn o f the seventeenth century. T h e dissertation consists o f an introduction, a p art devoted to a sh o rt characte ristic o f th e E nlig h ten m en t in E urope and in Poland, and a content-related d isco u rse w hich, am ong o th er things, takes into consideration an analysis o f P ieśn i so b ie śpiew ane - S o n g s su n g f o r m y s e lf literary virtues o f h er w ork, the interests and talents o f the poet - K o nstancja v on d e r R ück B enisław ska, w ith p articular attention paid to th e influence o f Spanish m ysticism and E uropean literary tradition on the w ay o f creating poetical speech, and o f the main chapter en titled L itera ry o u tp u t o f K onstancja B enisław ska a t the b a ck g ro u n d o f religious p oetry o f the P o lish E nlightenm ent. T h e w hole is closed by a conclusion, annex, bibliography and a su m m ary in English.