Med. Weter. 2012, 68 (8) 475
Artyku³ przegl¹dowy Review
Klasyczny pomór wiñ classical swine fever (CSF) jest jedn¹ z najgroniejszych chorób zakanych, powo-duj¹c¹ ogromne straty ekonomiczne, w tym ogranicze-nia w handlu miêdzynarodowym zwierzêtami oraz pro-duktami pochodzenia zwierzêcego. Z uwagi na mono-kseniczny charakter wirusa rozprzestrzenia siê tylko u zwierz¹t z rodziny Suidae: u wiñ (Sus domestica), dzików (Sus scrofa) oraz wiñ afrykañskich (Phaco-choerus africanus, Potamo(Phaco-choerus porus i Hylo(Phaco-choerus meinertzhageni) (2). O skali zagro¿enia ze strony wi-rusa CSF mo¿e wiadczyæ fakt, ¿e w latach 1995-2007 z powodu tej choroby w UE zabito i poddano utylizacji prawie 16 milionów wiñ. W latach 2006-2007 CSF rejestrowano w wielu krajach Europy, tj. w: Niemczech, Francji, Rosji, S³owacji, Bu³garii, Rumunii, Chorwa-cji, na Wêgrzech. W innych krajach (Bia³oru, Ukra-ina) ze wzglêdu na powszechnoæ szczepieñ przeciw pomorowi sytuacjê epizootyczn¹ w omawianym zakre-sie mo¿na uznaæ za nieznan¹ (7).
Obecnie istotnym rezerwuarem wirusa CSF i jedno-czenie najczêstsz¹ przyczyn¹ wystêpowania i szerze-nia siê zaka¿eszerze-nia w rodowisku s¹ dziki, które po prze-chorowaniu staj¹ siê nosicielami i siewcami zarazka. Transmisja zaka¿enia na trzodê chlewn¹ odbywa siê drog¹ bezporedni¹ w wyniku kontaktu z chorymi dzi-kami lub drog¹ poredni¹ przez zanieczyszczon¹ przez nie paszê (6).
Pocz¹tek choroby, a nawet jej przebieg mog¹ byæ s³a-bo wyra¿one. Sugeruj¹ podejrzenie innych chorób, np. zespo³u rozrodczo-oddechowego wiñ (PRRS). Tak w³anie zdarzy³o siê w 2008 r. na S³owacji, gdzie le-karz weterynarii wolnej praktyki, mimo zwiêkszonej liczby upadków wiñ na fermie oraz widocznych zabu-rzeñ stanu zdrowia stada, nie podejrzewa³ CSF. Fakt ten doprowadzi³ do sprzeda¿y zaka¿onych loch i po-wstania kolejnego ogniska choroby. Opisany przyk³ad wyranie wskazuje, jak istotne jest uwiadomienie le-karzy weterynarii, ¿e ka¿de zwiêkszenie upadków wiñ w stadzie oraz podwy¿szenie ciep³oty cia³a, niekoniecz-nie u wszystkich osobników, powinno nasun¹æ podej-rzenie CSF, a sprzeda¿ takich zwierz¹t i ich materia³u genetycznego powinna byæ zakazana do czasu uzyska-nia wyników badañ laboratoryjnych (8).
W Polsce ostatni przypadek CSF u wiñ odnotowa-no w 1994 r., a od 1995 r. kraj uznawany jest przez wiatow¹ Organizacjê ds. Zdrowia Zwierz¹t (OIE) za wolny od tej choroby, jednak sytuacja epizootyczna Europy, w szczególnoci przypadki choroby na Litwie stwierdzone w 2011 r., wskazuj¹ na realne zagro¿enie CSF w hodowli wiñ w kraju (3).
Polska, z uwagi na podane fakty zagro¿enia, prowa-dzi monitoring wystêpowania wirusa CSF w stadach wiñ i u dzików. Corocznie na terenie ka¿dego powiatu 59, 29 lub 15 próbek od trzody chlewnej oraz 5-10%
Postêpowanie administracyjne
w przypadku klasycznego pomoru wiñ
MONIKA BIA£EK, ANDRZEJ BOROWSKI, JÓZEF SZAREK, MA£GORZATA LISIOWSKA* Katedra Patofizjologii, Weterynarii S¹dowej i Administracji Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UWM,
ul. Oczapowskiego 13, 10-719 Olsztyn
*Pañstwowy Instytut Weterynaryjny Pañstwowy Instytut Badawczy, al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy
Bia³ek M., Borowski A., Szarek J., Lisiowska M.
Administrative proceeding in the case of the classical swine fever Summary
Since 1995 Poland has been considered as free from classical swine fever (CSF) by The World Organization of Animal Health OIE. However, bearing in mind the epizootic situation in Europe and reported cases of this disease in 2011 in Lithuania in particular, infection of the CSF virus remains a real threat to swine breeding in Poland. Poland is constantly monitoring the occurrence of CSF among swine and wild boars and the procedures are largely dependent on the specific character of a particular region and on the number of pigs and wild boars. The people particularly responsible for identification of CSF are free lance veterinarians having direct control over pig farms. In light of these facts, it seems essential to discuss administrative procedures on the basis of the veterinary law in force, in case of any suspicions or in case of the occurrence of the mentioned disease.
Med. Weter. 2012, 68 (8) 476
próbek od dzików odstrzelonych na wspomnianym ob-szarze poddawanych jest takiemu badaniu. Postêpowa-nie jest uzale¿nione od specyfiki powiatu oraz pog³o-wia wiñ i liczby dzików (10), niemniej jednak taki monitoring mo¿e okazaæ siê niewystarczaj¹cym. Dla pe³ni bezpieczeñstwa nale¿a³oby go rozszerzyæ, obej-muj¹c nim zdecydowanie wiêksz¹ liczbê zwierz¹t.
Podejrzenie wyst¹pienia klasycznego pomoru wiñ, postêpowanie diagnostyczne i prewencyjne
wiadomoæ hodowców i lekarzy weterynarii wol-nej praktyki odgrywa kluczow¹ rolê w identyfikowa-niu zagro¿enia wyst¹pienia CSF. To na nich spoczywa odpowiedzialnoæ za wczesn¹ identyfikacjê choroby w stadzie. Posiadacz zwierzêcia w przypadku podej-rzenia wyst¹pienia choroby zakanej informuje o tym niezw³ocznie powiatowego lekarza weterynarii (PLW), lekarza weterynarii wolnej praktyki lub wójta gminy. W przypadku podejrzenia wyst¹pienia choroby na ob-szarze miasta powiadamia siê, odpowiednio, burmistrza lub prezydenta tego miasta (13).
Po otrzymaniu informacji o podejrzeniu wyst¹pienia CSF organ Inspekcji Weterynaryjnej (IW) rozpoczyna postêpowanie administracyjne (5, 11). Rozporz¹dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wiñ okrela w szczególnoci sposób i tryb postêpowania przy podejrzeniu lub stwierdzeniu klasycznego pomoru wiñ. Przedstawia równie¿ sposób i warunki wyznaczania obszaru zapowietrzonego i zagro¿onego, rodki stoso-wane przy zwalczaniu choroby, sposoby czyszczenia i odka¿ania, warunki i sposób ponownego umieszcza-nia wiñ w gospodarstwie, a tak¿e okolicznoci prze-prowadzania szczepieñ interwencyjnych (11).
PLW po otrzymaniu zawiadomienia o podejrzeniu wyst¹pienia CSF przeprowadza bezzw³ocznie postêpo-wanie zgodne z instrukcj¹ diagnostyczn¹ okrelon¹ w decyzji Komisji 2002/106/WE z dnia 1 lutego 2002 r., zatwierdzaj¹c¹ Podrêcznik diagnostyczny ustanawiaj¹cy procedury diagnostyczne, metody pobierania próbek oraz kryteria oceny wyników badañ laboratoryjnych w celu potwierdzenia omawianej choroby (4, 11). Za-równo materia³ patologiczny, jak i surowica pobierane s¹ i przesy³ane do badañ pod nadzorem PLW. Materia³ patologiczny przeznaczony do badañ laboratoryjnych pobiera siê od zwierz¹t wykazuj¹cych objawy choroby (gor¹czka), ubitych diagnostycznie lub wie¿o pad³ych. Najw³aciwszym materia³em do badañ laboratoryjnych s¹: migda³ki, wêz³y ch³onne ¿uchwowe, ledziona i ner-ki. Do badañ serologicznych nale¿y przes³aæ surowicê. Minimalna liczba próbek pobranych do badañ serolo-gicznych winna umo¿liwiaæ wykrycie osobnika zaka-¿onego przy za³o¿eniu 10% osobników serologicznie dodatnich z przyjêciem progu pewnoci wykrycia osob-nika na poziomie 95% (7, 10). Natomiast w³aciciel zwierz¹t, u których wyst¹pi³o podejrzenie choroby lub stwierdzono chorobê, powinien dokonaæ inwentary-zacji zwierz¹t w stadzie, z uwzglêdnieniem grup
wie-kowych i technologicznych oraz podaæ te dane PLW wraz z liczb¹ zwierz¹t pad³ych, chorych i podejrzanych o zaka¿enie. Dane te s¹ aktualizowane na bie¿¹co i na ¿¹danie udostêpniane IW.
PLW rozpoczyna dochodzenie epizootyczne maj¹ce na celu ustalenie prawdopodobnej daty wprowadzenia wirusa CSF do stada, okrelenie innych stad, do któ-rych móg³ byæ wprowadzony wirus CSF, ruchu ludzi, zwierz¹t, paszy oraz wszelkich innych przedmiotów, co do których istnieje ryzyko przeniesienia patogenów na zwierzêta wra¿liwe. W dalszej kolejnoci PLW prze-prowadza kontrolê identyfikacji i rejestracji zwierz¹t w stadzie oraz sprawdza, czy dane udostêpnione przez w³aciciela zwierz¹t, dotycz¹ce ich liczby w gospodar-stwie, s¹ prawdziwe. Do dnia wykluczenia lub potwier-dzenia wyst¹pienia CSF w stadzie PLW zakazuje wy-prowadzania zwierz¹t z budynków inwentarskich lub nakazuje utrzymywanie ich w izolacji od innych zwie-rz¹t utrzymywanych w gospodarstwie. Zakaz dotyczy równie¿ wprowadzania do gospodarstwa oraz wypro-wadzania z niego trzody chlewnej i mo¿e zostaæ roz-szerzony na inne gatunki zwierz¹t (11). Realizacja tych zadañ w obecnych warunkach jest utrudniona poprzez brak wymogu znakowania trzody chlewnej wczeniej ni¿ na dzieñ przed opuszczeniem gospodarstwa. Stan taki mo¿e stanowiæ przes³ankê sprzyjaj¹c¹ do nadu¿yæ, np. polegaj¹cych na przemieszczaniu trzody z obsza-rów objêtych zakazem, do gospodarstw bez zakazu i w ten sposób wprowadzanie na rynek zwierz¹t z zamkniê-tej strefy.
W³aciciel zwierz¹t powinien wspó³pracowaæ z PLW i wykonywaæ jego polecenia zmierzaj¹ce do zminima-lizowania ryzyka przeniesienia wirusa CSF na kolejny obszar (11-13).
Jeszcze przed potwierdzeniem lub wykluczeniem wyst¹pienia CSF zakazane jest wprowadzanie do ob-rotu miêsa, wyrobów miêsnych pozyskanych od wiñ chorych lub podejrzanych o zaka¿enie. Zakaz dotyczy równie¿ umieszczania na rynku materia³u biologiczne-go (12).
Prezentowane czynnoci, zakazy oraz nakazy stoso-wane s¹ jedynie do dnia wykluczenia wyst¹pienia CSF w stadzie.
Zwalczanie klasycznego pomoru wiñ
W przypadku potwierdzenia wyst¹pienia CSF w sta-dzie PLW uznaje gospodarstwo za ognisko choroby. Powiatowy lekarz weterynarii, wojewoda lub minister rolnictwa i rozwoju wsi, w zale¿noci od kompetencji terytorialnych, okrela obszar zapowietrzony i zagro-¿ony. Jeli wyznaczony okrêg zapowietrzony lub za-gro¿ony wychodzi poza granicê RP i obejmuje swym obszarem teren innego pañstwa, G³ówny Lekarz Wete-rynarii (GLW) wspó³pracuje z jego w³adzami w celu dok³adnego okrelenia granic poszczególnych okrêgów. Na podstawie dochodzenia epizootycznego, warun-ków geograficznych, lokalizacji i odleg³oci miêdzy poszczególnymi gospodarstwami IW okrela granicê
Med. Weter. 2012, 68 (8) 477
okrêgu zapowietrzonego (co najmniej 3 km od ogniska choroby) i zagro¿onego (co najmniej 10 km od ogniska choroby). Analizie s¹ poddawane równie¿ inne elemen-ty, tj.: drogi przemieszczania wiñ, lokalizacje rzeni oraz miejsc, w których winie bêd¹ ubijane i zabijane, rodki transportu i sprzêt wykorzystywany do prze-mieszczania zwierz¹t oraz liczba zaanga¿owanych w te dzia³ania osób. W obszarze zapowietrzonym i zagro-¿onym PLW sporz¹dza spis wszystkich gospodarstw utrzymuj¹cych trzodê chlewn¹. Nastêpnie, w terminie nie d³u¿szym ni¿ 7 dni, licz¹c od dnia okrelenia ob-szaru zapowietrzonego, przeprowadza badanie kliniczne wszystkich wiñ utrzymywanych w gospodarstwach znajduj¹cych siê w obszarze zapowietrzonym.
Na terenie obszaru zapowietrzonego obowi¹zuje ca³-kowity zakaz przemieszczania trzody chlewnej, a w gospodarstwach przeprowadza siê czyszczenie i dezyn-fekcjê budynków, pomieszczeñ, sprzêtu, ció³ki, rod-ków transportu i nawozów naturalnych. Wprowadze-nie jakichkolwiek innych zwierz¹t ni¿ wiWprowadze-nie na teren gospodarstwa, jak równie¿ ich przemieszczanie, wy-maga uzyskania zgody PLW (11).
Prowadz¹c dalsze dzia³ania w ognisku choroby, PLW nakazuje zabicie wszystkich wiñ utrzymywanych w gos-podarstwie, pobranie od zabitych zwierz¹t odpowied-niej liczby próbek, przetworzenie zw³ok wiñ, miêsa pozyskanego od wiñ z gospodarstwa od dnia prawdo-podobnego wprowadzenia wirusa CSF do stada, wyro-bów miêsnych z tego miêsa zgodnie z rozporz¹dzeniem (WE) nr 1774/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Nakazuje te¿ zniszczenie materia³u biologicz-nego pobrabiologicz-nego od wiñ od dnia prawdopodobbiologicz-nego
wprowadzenia wirusa CSF do gospodarstwa, przedmio-tów i pasz, poddanie czyszczeniu i dezynfekcji pomiesz-czeñ inwentarskich, rodków transportu u¿ywanych do przewozu zwierz¹t i miêsa pozyskanego od tych zwie-rz¹t, oczyszczanie i dezynfekcjê sprzêtu, przedmiotów, ció³ki, gnojowicy i obornika, które mog³y zostaæ ska-¿one wirusem CSF (11, 12).
Je¿eli postêpowanie dotyczy ogniska pierwotnego choroby, konieczne jest pobranie i przes³anie do badañ genetycznych prób w celu okrelenia typu genetyczne-go wirusa CSF. Z kolei, gdy dochodzenie epizootyczne wyka¿e istnienie gospodarstw kontaktowych, postêpo-wanie do chwili potwierdzenia wyst¹pienia choroby jest identyczne, jak w ognisku choroby. Zwierzêta znajdu-j¹ce siê w gospodarstwach kontaktowych mog¹ zostaæ umiercone, jeli PLW na podstawie czynników ryzy-ka uzna to za zasadne (tab. 1).
W przypadku choroby CSF istnieje ca³kowity zakaz wykonywania szczepieñ profilaktycznych (13), jednak w przypadku, gdy ryzyko rozprzestrzeniania siê cho-roby jest wysokie, GLW mo¿e nakazaæ wprowadzenie szczepieñ interwencyjnych, bior¹c pod uwagê odpo-wiednie czynniki zagro¿enia (tab. 2). PLW przepro-wadzaj¹cy szczepienia interwencyjne jest zobowi¹za-ny zapewniæ, aby ¿adne szczepione winie nie opuci³y terenu szczepieñ. Wyj¹tek stanowi¹ zwierzêta przezna-czone do natychmiastowego uboju przeprowadzanego w wyznaczonej przez PLW rzeni, usytuowanej na te-renie, w którym prowadzone s¹ szczepienia lub w bez-poredniej bliskoci tego terenu. PLW musi zapewniæ równie¿, ¿e ca³e miêso pochodz¹ce od wiñ szczepio-nych podczas szczepieñ interwencyjszczepio-nych bêdzie stem-plowane pieczêci¹ warunkowo zdatne ze wskazaniem na produkcjê konserw sterylizowanych (11, 12).
Po up³ywie 30 dni od przeprowadzenia zabiegów czyszczenia i dezynfekcji w ognisku choroby mo¿na je uznaæ za wygaszone, a jeli nie le¿y ono ju¿ w strefie zapowietrzonej lub zagro¿onej, do gospodarstwa mo¿-na ponownie wprowadzaæ trzodê chlewn¹ (11). Tab. 1. Kryteria i czynniki ryzyka uwzglêdniane przez
po-wiatowego lekarza weterynarii przy podejmowaniu decyzji o zabiciu wiñ w gospodarstwach kontaktowych
a k y z y r i k i n n y z c z a r o a ir e t y r K a jz y c e D a z m e i c i b a z przzaebciicwiuko ê b o r o h c a n e c ¹ j u z a k s w e n z c i n il k y w a j b O m y w o t k a t n o k e i w t s r a d o p s o g w tak nie y b o r o h c a k s i n g o z ñ i w e i n a z c z s e i m e z r P u i n d o p o g e w o t k a t n o k a w t s r a d o p s o g o d a s u ri w a i n e z d a w o r p w o g e n b o d o p o d w a r p a w t s r a d o p s o g o g e n o z rt e i w o p a z o d y b o r o h c k a t nie o g e w o t k a t n o k a w t s r a d o p s o g e i n e ¿ o ³ o P ñ i w u i n e z c z s ê g a z m i k o s y w o e z r a z s b o a n tak nie e i n e i n e z rt s e z r p z o r e n a n z e i n b u l e w o s a M d e z r p y b o r o h c a k s i n g o z y b o r o h c a s u ri w y b o r o h c a i n a z c l a w z w ó k d o r m e i n a w o s o t s a z tak nie o g e w o t k a t n o k a w t s r a d o p s o g e i n e ¿ o ³ o P w ó r a z s b o u k d a p y z r p w ( m 0 0 5 u g ê i s a z w ê i s e j u m j y z r p , ñ i w u i n e z c z s ê g a z m i k o s y w o y b o r o h c a k s i n g o d o ) æ o ³ g e l d o ¹ z s k ê i w k a t nie o g e w o t k a t n o k a w t s r a d o p s o g e i n e ¿ o ³ o P y b o r o h c a k s i n g o o g e n d e j ¿i n j e c ê i w u ¿i l b o p w tak nie y b o r o h c u k s i n g o w ñ i w a b z c il a ¿ u D m y w o t k a t n o k e i w t s r a d o p s o g b u l tak nie
Tab. 2. Kryteria i czynniki ryzyka uwzglêdniane przez G³ównego Lekarza Weterynarii przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu szczepieñ interwencyjnych u wiñ
a k y z y r i k i n n y z c z a r o a ir e t y r K a jz y c e D a z m e i n e i p e z c z s spzrczzeecpiiwenkiou i k b y z s b u l y b o r o h c k s i n g o a b z c il a ¿ u D h c i n d e z r p o p w ñ a w o r o h c a z t s o r z w h c a i n d 0 2 -0 1 tak nie e z r a z s b o a n a w t s r a d o p s o g e i n e ¿ o ³ o P ñ i w u i n e z c z s ê g a z m i k o s y w o tak nie o w t s ñ e i b o d o p o d w a r p e i k o s y W y b o r o h c k s i n g o h c y n j e l o k a i n e z c a n z y w u i n e z c z s ê g a z m i k o s y w o e z r a z s b o a n y c ê i s e i m 2 h c y n p ê t s a n e i s e r k o w ñ i w ó p b u l jnie k a t nie k o ³ w z a i n e z r o w t e z r p i c o w il ¿ o m k a r B ñ i w h c y ti b a z tak nie
Med. Weter. 2012, 68 (8) 478
Nale¿y stwierdziæ, ¿e regulacje prawne w obszarze dotycz¹cym klasycznego pomoru wiñ s¹ szczegó³owe i wydaj¹ siê wystarczaj¹ce. Faktem jest, ¿e zarówno dyrektywa Rady 2001/89/WE, jak i Rozporz¹dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zwal-czania klasycznego pomoru wiñ omawiaj¹ sposób oraz tryb postêpowania tak przy podejrzeniu CSF, jak i w momencie stwierdzenia choroby. Istotne jest tak¿e, ¿e regulacje objê³y sposób oraz warunki okrelenia ob-szaru zapowietrzonego i zagro¿onego oraz rodki sto-sowane przy zwalczaniu wirusa.
W przypadku wyst¹pienia choroby konieczne jest zapobieganie dalszemu jej rozprzestrzenianiu siê po-przez dok³adne monitorowanie przemieszczania siê zwierz¹t oraz wykorzystanie produktów, które mog¹ byæ ska¿one, czyszczenie oraz dezynfekcjê zaka¿onych pomieszczeñ, ustanowienie okrêgów zapowietrzonych i zagro¿onych wokó³ ogniska choroby.
Analizuj¹c problematykê szczepieñ przeciw CSF mo¿na by siê dopatrywaæ potrzeby uszczegó³owienia warunków dotycz¹cych momentu, kiedy nale¿y takie zabiegi stosowaæ. Za³¹cznik do wymienionego rozpo-rz¹dzenia okrela kryteria oraz czynniki ryzyka, które musz¹ byæ uwzglêdniane przez G³ównego Lekarza Weterynarii przy podejmowaniu decyzji o wprowadze-niu szczepieñ interwencyjnych u wiñ. Zapewne prace legislatorów powinny przynieæ w omawianym obsza-rze nowe b¹d bardziej doprecyzowane normy okre-laj¹ce moment i warunki wskazuj¹ce, kiedy szczepie-nia przeciw klasycznemu pomorowi wiñ nale¿y zasto-sowaæ. Innym problemem w kwestii szczepieñ przeciw CSF jest mo¿liwoæ przywrócenia eksportu zwierz¹t i ich produktów z krajów, w których szczepienia takie s¹ prowadzone. Wed³ug ustanowionego w tym zakresie prawa zawartego w Kodeksie Zdrowia Zwierz¹t L¹do-wych OIE, eksport wiñ szczepionych jest niemo¿liwy, gdy¿ kraj prowadz¹cy takie szczepienia traci status kraju wolnego od choroby CSF (1). Wynika to z faktu, i¿ takie zwierzêta mog¹ staæ siê bezobjawowymi siewcami wi-rusa CSFV w rodowisku. W wietle takiego stanu fak-tycznego koniecznym wydaje siê, aby przedstawiciele krajów cz³onkowskich OIE w obrêbie omawianego pro-blemu stworzyli bardziej szczegó³owe rozwi¹zania (9). Wa¿ne jest, aby maj¹c na uwadze, i¿ ostatni przypa-dek klasycznego pomoru wiñ stwierdzono w Polsce w 1994 r., a od 1996 r. nie prowadzi siê szczepieñ prze-ciw tej chorobie, nie zosta³a upiona czujnoæ ze strony s³u¿by weterynaryjnej i aby zagro¿enie wyst¹pienia choroby sta³o siê w przekonaniu zarówno lekarzy we-terynarii, jak i hodowców nieprawdopodobne. Wielu lekarzy weterynarii nigdy nie mia³o do czynienia z po-morem wiñ. Mo¿e to byæ przyczyn¹ problemów w za-kresie postawienia podejrzenia tej choroby. Aby tak nie by³o, s³u¿ba weterynaryjna szczebla centralnego powin-na mieæ powin-na wzglêdzie przeprowadzanie odpowiednich szkoleñ w tym kierunku, albowiem wczesne zdiagno-zowanie CSF i w³aciwa reakcja s¹ kluczem do sukce-su przy zwalczaniu omawianej choroby.
Podsumowanie
Obecna sytuacja epizootyczna w Europie wskazuje, ¿e zagro¿enie ze strony wirusa CSF nie maleje. Istnieje wiêc koniecznoæ poznania, jak równie¿ stosowania obowi¹zuj¹cego w tym zakresie postêpowania admi-nistracyjnego. Z analizy prezentowanej tematyki wyni-ka, ¿e szczególna odpowiedzialnoæ za wczesne roz-poznawanie CSF ci¹¿y na lekarzach wolnej praktyki, sprawuj¹cych bezporedni¹ opiekê nad fermami trzo-dy chlewnej i zarazem bêd¹cych lekarzami pierwszego kontaktu. Ryzyko wynikaj¹ce z tego faktu wskazuje, i¿ istotne by³oby wprowadzenie kszta³cenia ustawiczne-go lekarzy weterynarii, z nastawieniem równie¿ na diag-nostykê gronych chorób zakanych zwierz¹t, w tym CSF. Ponadto nale¿a³oby zmieniæ obecne zasady zna-kowania trzody chlewnej, aby polepszyæ warunki iden-tyfikacji w przypadku zaistnienia ogniska CSF.
Celem usprawnienia postêpowania administracyjnego w przypadku wyst¹pienia CSF nale¿a³oby te¿ stworzyæ w³aciwe warunki zarz¹dzania informacjami. Obecnie w takich dzia³aniach brak jest rzecznika prasowego, reprezentuj¹cego PLW lub IW. Tymczasem z udzia³em takiej osoby ³atwiej by by³o egzekwowaæ zakazy i na-kazy oraz prowadziæ odpowiedni¹ akcjê wyjaniaj¹c¹.
Pimiennictwo
1.Anon: Terrestial Animal Health Code: OIE World Organisation for Animal Health Paris 2011, Vol. 2.
2.Blome S., Maindl-Böhmer A., Loeffen W., Thuer B., Moenning V.: Assess-ment of classical swine fever diagnostics and vaccine performance. Rev. Sci. Tech. Off. Int. Epiz. 2006, 25, 1025-1038.
3.Commission Implementing Decision of 22 July 2011 concerning certain pro-tective measures relating to classical swine fever in Lithuania notified under document. Dz. Urz. WE L nr 193 z 23.07.2011, 50-51.
4.Decyzja Komisji z dnia 01. 02. 2002 r. zatwierdzaj¹ca Podrêcznik diagno-styczny ustanawiaj¹cy procedury diagnostyczne, metody pobierania próbek oraz kryteria oceny wyników badañ laboratoryjnych w celu potwierdzenia klasycznego pomoru wiñ. Dz. Urz. UE L 39 z 09.02.2002, str. 71-88 z pón. zm.
5.Dyrektywa 2001/89/WE z dnia 23.10.2001 r. w sprawie wspólnotowych rod-ków zwalczania klasycznego pomoru wiñ. Dz. Urz. UE L 316 z 01.12.2001, str. 5-35; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 34, str. 234--264.
6.Kaden V., Kramer M., Kern B., Hlinak A., Mewes L., Händel A., Renner Ch., Dedek J., Bruer W.: Diagnostic procedures after completion of oral immuni-sation against classical swine fever in wild boar. Rev. Sci. Tech. Off. Int. Epiz. 2006, 25, 989-997.
7.Pejsak Z.: Ochrona zdrowia wiñ. PWR, Poznañ 2007, 142-152.
8.Pejsak Z., Lipowski A.: Problemy zwi¹zane ze zwalczaniem klasycznego po-moru wiñ w Europie. ¯ycie Wet. 2008, 83, 561-563.
9.Pejsak Z., Truszczyñski M.: Perspektywy eksportu wiñ z krajów prowadz¹-cych szczepienia przeciw klasycznemu pomorowi wiñ. ¯ycie Wet. 2012, 87, 278-280.
10.Rozporz¹dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17.12.2004 r. w sprawie okrelenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badañ kontrolnych zaka¿eñ zwierz¹t. Dz. U. z 2004 r. nr 282, poz. 2813 z pón. zm.
11.Rozporz¹dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18.12.2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wiñ. Dz. U. z 2007 r. nr 2, poz. 17. 12.Rozporz¹dzenie (WE) 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3.10.2002 r. ustanawiaj¹ce przepisy sanitarne dotycz¹ce produktów ubocz-nych pochodzenia zwierzêcego nieprzeznaczoubocz-nych do spo¿ycia przez ludzi. Dz. Urz. UE L 273 z 10. 10. 2002, str. 1-95; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 37, str. 92-186.
13.Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o ochronie zdrowia zwierz¹t oraz zwalczaniu chorób zakanych zwierz¹t. Dz. U. z 2004 r. nr 69, poz. 625 z pón. zm. Adres autora: lek. wet. Monika Bia³ek, Ro¿nowo, ul. Nad Strug¹ 5, 64-600 Oborniki; e-mail: bialek.monika@op.pl
