Sokół, Zofia
Sprawozdanie z sesji naukowej na
temat: "Stan i potrzeby badań nad
dziejami oświaty w Galicji"
Kwartalnik Historii Prasy Polskiej 26/4, 149-150
S
P
R
A
W
O
Z
D
A
N
I
A
K w a rta ln ik H istorii P rasy P olsk iej X X V I 4 PL IS S N 0137-2998
SPR A W O Z D A N IE Z SE SJI N A U K O W EJ N A TEMAT:
„ST A N I PO TR ZEBY B A D A Ń N A D D ZIEJA M I O ŚW IATY W G A L IC JI”
W dniach 23— 25 p aździernika 1986 r. w Z am eczku „R om an tyczn ym ” w Ł ańcucie od b yła się ogóln op olsk a sesja n au k ow a nt. „Stan i potrzeb y badań n ad dziejam i o św ia ty w G a lic ji”.
O rganizatoram i sesji byli: In sty tu t P ed a g o g ik i i P sy ch o lo g ii W SP w R zeszow ie, T ow arzystw o N a u k o w e, O środek U słu g P ed agogiczn ych i S o cja ln y ch oraz W ydział K u ltu ry i S ztuki U rzędu W ojew ódzkiego w R zeszow ie, u czestn ik a m i zaś p racow n icy n a u k o w o -d y d a k ty czn i i n a u k o w o -b a d a w czy z P A N , w y ższy ch szkół p ed agogiczn ych w P o lsce oraz u n iw e r sy te c k ic h w y d z ia łó w ped agogiczn ych , in teresu ją cy ch się sp ra w a m i k szta łcen ia n a u czy cieli w rozw oju historyczn ym .
C elem sesji b y ło zo rien to w a n ie się w d otych czasow ym , rozproszonym , stan ie badań n ad d zieja m i o św ia ty w G alicji, w istn ieją cy m dorobku p iśm ien n iczym , w y k azan ie ośrod k ów i lu d zi zajm u jących się ty m zagad n ien iem , u ja w n ie n ie źródeł i za sob ów a rch iw a ln y ch , sło w em — p o d su m o w a n ie istn ieją ceg o już dorobku i w y s u n ięcie p rop ozycji b a d a w czy ch na przyszłość.
P ierw sze dw a dni sesji p o św ięco n e b yły sp raw om szk o ln ictw a lu d o w eg o w G a licji i p rob lem om zaw odu n a u czy cielsk ieg o oraz zw iązk om ze szk o ln ictw em w za borach rosyjsk im i pru sk im . O brady połączono ze zw ied za n iem M uzeum -Z am ku w Ł ań cu cie, gd zie zorgan izow an o w y sta w ę w y d a w n ic tw g a lic y jsk ic h ze zbiorów b ib lio tek i m u zealn ej, g łó w n ie czasopism ped agogiczn ych , p od ręczn ik ów szkolnych, p om ocy n a u k o w y ch i in n y ch m a teria łó w zw ią za n y ch z tem a ty k ą sesji.
T rzeci dzień se sji przeznaczono w y łą czn ie na o m ó w ien ie czasopism p ed a g o g icz nych, ja k k o lw ie k p rob lem atyk ę tę w ie lo k r o tn ie poruszano i w d niach poprzednich w refera ta ch takich, jak: C z a s o p i s m a g a li c y js k ie w zbiorach b ib l io t e k i M u z e u m -
- Z a m k u w Ł a ń cu cie dr. A dam a H orb ow sk iego (W SP R zeszów ), Ź ró d ła d r u k o w a n e do d z i e j ó w s z k o l n i c t w a w G a licji w b ib l io t e k a c h P o ls k i p o ł u d n i o w o - w s c h o d n i e j dr. A n
drzeja J agu sztyn a (W SP R zeszów ), S z k o l n i c t w o roln icze w G a licji — s ta n badań dr. C zesław a C erbera (TN w R zeszow ie), czy też S z k o l n ic t w o l u d o w e d ie c e z ji t a r
n o w s k i e j 1840— 1850 ks. prof. dr. hab. B o le sła w a K um ora (KUL), w k tórych cza so
p ism a p o tra k to w a n o jako źródła p ozn an ia m y śli i p rak tyk i ped agogiczn ej.
W dniu p o św ięco n y m czasop ism om ped agogiczn ym w y g ło szo n o trzy refera ty oraz jed en kom u n ik at; od b yła się rów n ież d y sk u sja na ten tem at.
P ro b lem a ty k ę o tw o rzy ł refera t dr. S tefa n a M ożdżenia (W SP K ielce) C z a s o p i s m a
p e d a g o g ic z n e w G alicji, S ta n i p o t r z e b y badań, p rzed sta w ia ją cy dzieje g a licy jsk ich
czasop ism p ed agogiczn ych na tle in n ych zaborów . Po u zy sk a n iu au ton om ii G alicja sta ła się g łó w n y m ośrod k iem w y d a w n iczy m czasop ism ped agogiczn ych ; u k a zy w a ło się tu ponad 30 ty tu łó w , p odczas gdy w zaborze p ru sk im 13, zaś w zaborze r o s y j skim — 17 ty tu łó w . N iek tóre z czasopism w y d a w a n y c h w e L w o w ie, jak np. „S zk oła” (od 1868), czy też „M u zeu m ” (od 1885), p ełn ią ce rolę g łó w n y ch organ ów m y śli p ed a g ogiczn ej w e w szy stk ich trzech zaborach, w y ch o d ziły do 1939 r., a założony w 1912 r.
150
S P R A W O Z D A N T Aw K rak ow ie „Ruch P e d a g o g iczn y ” u k azu je się d otychczas. M iesięczn ik „M uzeum ”, w y d a w a n y p rzez T ow arzystw o N a u czy cieli Szkół W yższych dzięki su b w en cji Sejm u K rajow ego, p o św ięco n y b y ł sp raw om w y c h o w a n ia i szk o ln ictw a średniego. Obok rozp raw m a ją cy ch dotąd w a rto ść n au k ow ą za w iera ł on b ogaty dział recen zji i li t e ratu ry ped agogiczn ej, p od ręczn ik ów szkolnych, lek tu ry m łod zieżow ej, a tak że d o n iesien ia o ruch u p ed agogiczn ym za granicą. W ydaw ano p on ad to dod atk i w ję zykach n iem ieck im i fran cu sk im , zaw iera ją ce streszczen ia n a jlep szy ch a rty k u łó w i w ia d o m o ści p u b lik o w a n y ch na łam ach „M uzeum ”, w celu in form ow an ia zagranicy o p olsk im dorobku w zak resie nau k ped agogiczn ych . N ic dziw nego, że czasopism o to stało się tem atem dw óch k o lejn y ch refera tó w : m gr T eresy G om uły (W SP K ielce)
C za so p ism o n a u k o w e „ M u z e u m ” na tle c z a s o p is m p e d a g o g ic z n y c h w G a lic ji i mgr
Jana Sydora (Bibl. Gł. U A M w P oznaniu) F u n k c ja in f o r m a c y j n a „ M u z e u m ” —
p is m a dla n a u c z y c i e li s z k ó ł śr e d n ic h w Galicji.
N ieco od m ien n y ch arak ter m iał refera t dr Z ofii Sokół (Bibl. W SP R zeszów )
C za so p ism a u c z n i o w s k ie w sz k o ła c h g a li c y js k ic h (1890— 1920), w k tórym autorka
przed staw ia rzadko p o ja w ia ją ce się na w a rszta cie b ad aw czym gazetk i u czn io w sk ie zw ią za n e z o rgan izacjam i n iep o d leg ło ścio w y m i. G łó w n y m i ośrod k am i ty ch pism b yły L w ów , gd zie w y c h o d z iły „P rom ień ”, „T eka”, „ Z jed n oczen ie” i „ Z y cie”, oraz K raków , gd zie u k a z y w a ły się „Z nicz”, „M łodzież”, „ S p ra w a ” i inne, k tóre zap ocząt k o w a ły rozw ój ru chu n iep o d leg ło ścio w eg o w gim n azjach w G alicji Ś rod k ow ej. U sta lono is tn ie n ie 15 ty tu łó w ta jn y ch czasop ism u czn iow sk ich , w y d a w a n y c h w P rze m yślu (8 ty tu łó w ), w J a ro sła w iu (3), w R zeszo w ie (3) i w S anoku (1).
D y sk u sja w ty m dniu d otyczyła g łó w n ie czasop ism a „M uzeum ”, i roli, jaką o d e grało ono w p rop agow an iu p olsk iej m y śli ped agogiczn ej w in n y ch zaborach, z w ła szcza pruskim , gd zie w ok resie p o lity k i „K u ltu rk a m p fu ” p ism a p ed agogiczn e n ie u k a zy w a ły się.
O rganizatorzy za p o w ied zieli w y d a n ie dru k iem m a teria łó w sta n o w ią cy ch do robek sesji.
