zwykle prawy, oddany i życzliw y ludziom, w zorow y nauczyciel akadem icki i pracow nik naukow y, uczynny i przyjacielski.
Dr hab. Elżbieta D ziegieć W płynęło:
Katedra Geogralli M iast i Turyzmu 15 lutego 1997 r.
Uniwersytet Łódzki al. Kościuszki 21 9 0 -4 1 8 Łódź
Andrzej Stasiak
M IĘD ZY N A R O D O W A KO N FEREN CJA „W CZO RA J, DZIŚ I JU TRO M U ZEA LN IC TW A SK A N SEN O W SK IEG O ”,
SIERPC, 31 M AJA - 2 CZER W C A 1996 r.
LA C O N FÉR EN C E IN TERN A TIO N A LE „HIER, A U JO U R D ’HUI ET DEM AIN DES M USÉES DU TY PE SK A N SEN ”,
SIERPC, 31 M A I - 2 JUIN 1996
IN TERN A TIO N A L C O N FER EN C E „TH E YESTER D A Y , TODAY AND TO M O R R O W OF O PEN -A IR M U SEU M S”,
SIERPC, 31 MAY - 2 JU N E 1996
W dniach 31 m aja - 2 czerw ca 1996 r odbyła się w Sierpcu m iędzynaro dow a konferencja nt. „W czoraj, dziś i ju tro m uzealnictw a skansenow skiego” . O kazją była 25 rocznica pow stania tam tejszego M uzeum Etnograficznego. Od 1987 r. (tj. od m om entu połączenia w jeden organizm ze swym oddziałem - Parkiem Etnograficznym ) placów ka ta nosi nazwę M uzeum Wsi M azowieckiej i obejm uje swoim zasięgiem przede wszystkim M azow sze północno-zachodnie.
M uzeum w Sierpcu miało być jednym z trzech projektowanych skansenów na terenie daw nego woj. w arszaw skiego. Podział adm inistracyjny kraju z 1975 r. przekreślił jed n ak plany budowy podobnych placów ek w Broku nad Bugiem (Puszcza B iała) i w okolicach Kołbieli (M azow sze południow o-w schodnie). M uzeum W si M azow ieckiej stało się więc z konieczności głów ną placów ką skansenow ską na M azow szu ( C z e r w i ń s k i 1996). Potw ierdzeniem w yjąt kowej pozycji m uzeum nie tylko w regionie, ale rów nież i w kraju było przy bycie na K onferencję ponad 50 gości: pracow ników niemal wszystkich skan
senów w Polsce oraz etnografów z wielu ośrodków uniw ersyteckich. W śród zagranicznych gości był G unnar Elstroni (Szw ecja) - prezydent Związku Euro pejskich M uzeów na W olnym Powietrzu oraz przedstaw iciele m uzeów w Rum- siśkes (Litw a), Rożnovie pod Radhostem (C zechy) i M artinie (Słow acja). Mimo zapow iedzi, nie dojechał reprezentant skansenu w Kijowie.
U roczystości jubileuszow e rozpoczął dyrektor MWM m gr Jan Rzeszotarski, który w referacie „25 lat M uzeum w Sierpcu” przypom niał pokrótce okoliczno ści pow stania oraz późniejsze dzieje placówki. N astępnie zasłużeni obecni i byli pracow nicy m uzeum zostali uhonorowani licznymi nagrodam i, odznaczeniam i i w yróżnieniam i. W śród wielu wystąpień okolicznościow ych znalazły się także listy gratulacyjne od w ładz w ojew ódzkich, biskupa płockiego, lokalnych parla m entarzystów i naczelnych w ładz PSL.
Po południu uczestnicy K onferencji zw iedzili w ystaw ę „Sierpecka rzeźba ludow a” . W salach w ystaw czasowych M uzeum -Ratusza zgrom adzono najcie kaw sze i najbardziej reprezentatyw ne dzieła regionalnych twórców.
K olejnym punktem program u było zw iedzanie ekspozycji skansenow skiej. Skansen w Sierpcu położony je s t w granicach adm inistracyjnych m iasta, na roz ległym (60 ha), zróżnicowanym fizjograficznie terenie, u ujścia m eandrującej rzeczki Sierpienicy do Skrwy. Plan zagospodarow ania przew iduje pow stanie trzech wsi, typow ych dla dziew iętnastow iecznego osadnictw a na M azowszu oraz osady karczem nej i m łynarskiej, a także zespołu dw orskiego (docelow o ok. 150 budynków i ponad 100 obiektów tzw. „małej architektury”). D otychczas udało się zakończyć prace przy zespole dworskim , osadzie karczem nej (karcz ma, kuźnia, chałupa kow ala) oraz jednej ze wsi - rzędów ce ( C z e r w i ń s k i
19% ).
Przew odnikam i po skansenie byli pracow nicy m erytoryczni m uzeum . Za pew niło to z jed nej strony fachow y kom entarz do prezentow anych zbiorów (zróżnicow anie społeczne i ekonom iczne wsi, chronologia budow nictw a w iej skiego na M azow szu od schyłku XIX w. do lat pięćdziesiątych XX vv„ trady cyjne zajęcia dom owe, obyczaje św iąteczne, rzem iosło), z drugiej - um ożliw iło w ym ianę dośw iadczeń na tem at praktycznych problem ów organizacji wystaw skansenow skich, hodow li zw ierząt w m uzeum, stw arzania specyficznej atm os fery wśród zw iedzających itp. Dopełnieniem spaceru po skansenie była degusta cja regionalnych nalew ek, w iejskiego chleba z masłem lub sm alcem oraz w ie czorne ognisko na terenie muzeum.
Drugi dzień K onferencji przeznaczono w całości na obrady naukowe. Sesja pierw sza, przedpołudniow a, składała się z sześciu referatów. Jako pierw szy wystąpił przedstaw iciel gospodarzy m gr T. Czerwiński z referatem „Skansen przeszłości w przyszłości” . W dalszej kolejności referaty zaprezentowali:
- m gr W. K awiorski (Sądecki Park Etnograficzny, N ow y Sącz) - „Skansen a m iasto”,
m gr mgr Ł. K ondratow icz, G. M iliszkiew icz (M uzeum Wsi Lubelskiej, Lublin) - „M uzeum wsi a życie codzienne w si”,
- prof. B. Kopczyńska, mgr M. N iew iadom ska (O środek Dokum entacji i Inform acji Etnograficznej PTL w Lodzi) - „D okum entacja w pracy etnografa”,
- dr W. O lszew ski (U niw ersytet im. M. K opernika w Toruniu) - „Założenia M uzeum E tnograficznego przy U niw ersytecie S. Batorego i ich rozw inięcie w pracach Marii Z nam ierow skiej-Prufferow ej”,
- m gr A. Stasiak (U niw ersytet Łódzki) - „Stan polskiego m uzealnictw a skansenow skiego w połow ic lat dziew ięćdziesiątych i m ożliwości jeg o w yko rzystania dla celów turystycznych” .
Sesja druga, popołudniow a pośw ięcona była kom unikatom . Przedstaw ili je: - m gr M. Brylak-Załuska (Sądecki Park Etnograficzny, N ow y Sącz) - „Sys tem inform acji na ekspozycji skansenow skiej”,
- m gr M. Fryza (W ielkopolski Park Etnograficzny, D ziekanow ice) - „Czy »ożyw ianie« ekspozycji służy odkryw aniu prawdy ?”,
- m gr J. U eidenreich (G órnośląski Park Etnograficzny, C horzów ) - „Z na cząca rola skansenów w zagospodarow aniu turystycznym regionów ”,
- m gr K. Uszyński (M uzeum Rolnictw a, C iechanow iec) - „Szczególne w a lory poznaw czo-w ychow aw cze ekspozycji skansenow skich”,
- m gr A. M osiew icz (M uzeum Rolnictwa, C iechanow iec) - „M uzeum R ol nictw a i skansen w C iechanow cu jak o baza badaw cza w pracach naukowych i dyplom ow ych”,
- m gr T. Dzikowski (M uzeum Wsi Kieleckiej, K ielce) - „G ospodarka rolna jak o elem ent odw zorow ania życia wsi w skansenie” .
Z arów no po pierw szej, ja k i po drugiej sesji w yw iązała się ożyw iona dys kusja. Poruszano w niej przede w szystkim aktualne problem y m uzealnictw a, w ynikające z nowej sytuacji społeczno-gospodarczej (źródła finansow ania dzia łalności m uzeum , ochrona skansenów m etodą telew izji przem ysłow ej, zabezpie czenia przeciw pożarow e, kom puteryzacja).
Duże zainteresow anie uczestników w zbudziły w ystąpienia zagranicznych gości, którzy podzielili się swoimi dośw iadczeniam i w rozw iązyw aniu podob nych problem ów .
W trakcie w ym iany poglądów zw rócono uwagę na pojaw ienie się w o stat nich latach specyficznej „m ody na skanseny” . C oraz szybszy rozwój cyw iliza- cyjny spraw ił, iż w krótkim czasie praktycznie zanikło tradycyjne budow nictw o drew niane. Unikalność w iejskiej zabudow y znacznie podniosła jej atrakcyjność dla zw iedzających. D odatkow o dorośli, którzy jeszcze nie tak daw no często wstydzili się obrazu wsi sw ojego dzieciństw a, dziś z d um ą pokazują j ą w skan senie swoim dzieciom lub wnukom . W szyscy zebrani zgodzili się jed n ak , że aby dotrzeć do szerszej publiczności, konieczna je s t skuteczna prom ocja i reklam a. Stąd w ynika potrzeba częstych kontaktów z mass m ediam i, udział w targach turystycznych, organizow anie różnorodnych im prez folklorystycznych. Z w róco no rów nież uwagę na coraz częstsze w ykorzystyw anie skansenów jak o tła i de koracji przy produkcji film ów fabularnych. W przyszłości, z braku naturalnych plenerów , zapotrzebow anie na tego typu usługi będzie z pew nością jeszc ze w ię
ksze. N a zakończenie obrad dyrektor Kaszubskiego Parku Etnograficznego mgr T. Lasow a zaprosiła wszystkich do W dzydz Kiszewskich na konferencję z oka zji 90 rocznicy pow stania tam tejszego skansenu.
T rzeciego dnia K onferencji odbyła się impreza folklorystyczna „N iedziela w skansenie”, skierow ana głów nie do turystów i okolicznych mieszkańców. O prócz tradycyjnego zw iedzania ekspozycji w chatach i budynkach gospodar czych d użą atrak cją były różne formy „ożyw ienia” muzeum . N ajw iększą popu larnością cieszyły się pokazy tradycyjnego rzem iosła i rękodzieła (kow alstw o, w yrób m at słom ianych, haft na płótnie i na tiulu, w yrób pisanek i wycinanek, obróbka bursztynu), prac dom owych (pieczenie chleba, wyrób m asła), występy kapel ludowych, zespołów tanecznych i śpiewaczych oraz przejażdżki konne wozem, bryczką i w siodle. Swoich entuzjastów m iały także stylow a karczm a, stragany i kram y odpustow e. O tym, że im preza była potrzebna i wzbudziła duże zainteresow anie św iadczyły tłum y zw iedzających. R ów nież i całą K onferencję należy uznać za bardzo udaną. Zasługa to organizatorów , na czele z p. dyrek torem J. R zeszotarskim i p. G. Czerw ińską, którzy dołożyli wszelkich starań, by dopracow ać najdrobniejsze naw et szczegóły (np. każdy uczestnik otrzym ał naj now sze m ateriały reklam ow e i publikacje pracow ników skansenu). O rganiza torzy obiecali ponadto opublikow anie w najbliższym czasie wygłoszonych refe ratów w specjalnym , jubileuszow ym w ydaw nictw ie. N ie do przecenienia je st rów nież fakt, że K onferencja um ożliwiła osobiste kontakty pracownikom róż nych skansenów , ułatw iając w ten sposób wym ianę poglądów na nurtujące śro dow isko problem y. Jest to tym bardziej istotne, że w ostatnich latach okazji do podobnych spotkań nie było zbyt wiele.
PIŚM IENNICTW O
C z-e r w i ń s k i T., 1996; Muzeum Wsi M azowieckiej. P rzew odn ik, Sierpc.
Mgr Andrzej Stasiak
Studium Doktoranckie Geografii Uniwersytet Łódzki
al. K ościuszki 21 9 0 -4 1 8 Ł ódź
Wpłynęło: 12 stycznia 1996 r.
