Wanda Popiołek
Metoda rozliczania kosztów
pośrednich produkcji brojlerów
kurzych
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 21, 411-419
A N N A L E S
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E С U R I E - S К Ł O D O W S К A L U B L I N — P O L O N I A
VOL. X X I, 23 SECTIO H 1987
Instytut Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa AR w Lublinie
W a n d a P O P I O Ł E K
Metoda rozliczania kosztów pośrednich produkcji brojlerów kurzych Метод расчета косвенных затрат на производство бройлеров
The Method of Calculating Indirect Costs of the Production of Broiler Chickens
Jed n y m z czynników m ających w pływ na racjon aln e gospodarow anie jest dokonyw anie analizy ponoszonych kosztów prod uk cji. R achunek k o sztów jest więc n arzędziem oceny działalności gospodarczej danej jedn o stk i, a w zw iązku z ty m pow inien odznaczać się dużym sto p n ie m
dokładności. N iew łaściw e obciążenie kosztam i danej działalności m oże prow adzić do m ylnego w nioskow ania i e w e n tu aln ie stać się przy czyn ą nieekonom icznego gospodarow ania.
Z ajm ujący się prob lem am i kosztów p ro d u k cji ekonomiści zgodnie stw ierdzają, że szczególnie w rolnictw ie rach u n ek ten jest pracochłonny i dość skom plikow any. Z Rolei różnice w poglądach dotyczą: z a k re su obrachunku, m etod w yceny pew nych elem entów kosztów , ich s tru k tu ry , technik i zbierania danych liczbowych oraz n o m en k latu ry .
C h a ra k te ry sty c zn a cecha kosztów pośrednich obciążających w szystkie prow adzone fo rm y działalności w gospodarstw ie, to b ra k m ożliw ości rozliczenia ich w sposób bezpośredni na m iejsca pow staw ania. Ze w zglę du na fak t, że p ro d u k cja b ro jleró w k u rzy ch to jed n a z w ielu p ro w a dzonych form działalności w g o sp odarstw ach spółdzielczych (pomimo stosow anej odrębnej przem ysłow ej technologii — nie zw iązanej z ziemią) istn ieje problem rozdziału kosztów pośrednich.
Zagadnienie ich rozdziału p rzy pom ocy kluczy podziałow ych zalicza n e jest do elem entów d y sk u syjn y ch w ra c h u n k u kosztów jednostkow ych produkcji, a p rzy doborze podstaw y ich podziału należy liczyć się z su b iek ty w ną oceną badanej rzeczyw istości gospodarczej.
412 W a n d a P o p i o ł e k
Celem niniejszego opracow ania jest analiza k sz ta łto w an ia się pozio m u kosztów pośrednich obciążających produkcję b ro jle ró w k u rzy c h w za leżności od podstaw y ich rozdziału.
UWAGI METODYCZNE
Zagadnienie rozliczania kosztów pośrednich m iędzy prow adzone w go spodarstw ie działy, gałęzie czy przedsięw zięcia je st zw ykle w lite ra tu rze ekonomicznej po ruszane p rzy om aw ianiu rac h u n k u kosztów jedno stkow ych produkcji. N atom iast nieliczne są pub likacje dotyczące w y łącznie tego pro b lem u \
G eneralnie uw aża się, że rozdział tych kosztów sprow adza się do ta kiego doboru klucza podziałowego, przy k tó ry m obciążenie d an ej dzia łalności będzie k ry ło n ajm niejsze ryzyko błędu.
B in k o w sk i2 w sw ej p racy dotyczącej tego p roblem u stw ierdził, że nie kiedy jest w ręcz niem ożliw e absolutnie dokładne rozliczenie ty ch kosz tów . W zw iązku z ty m należy zgodzić się na w y n iki przybliżone. Napo ty k an e trudności jed n a k nie pow inny prow adzić do rezy gnacji z dokład ności ich rozdziału.
P rz y doborze kluczy podziałow ych należy kierow ać się zasadą, aby pom iędzy nim i a kosztam i podlegającym i podziałow i istn iała ścisła za leżność. S tąd w um ow nych kluczach w inny zatem znaleźć się czynniki w pływ ające na k ształto w an ie się poziomu ponoszonych kosztów. W zw ią zku z ty m należy w uzasadnionych p rzypadkach stosować klucze kom binow ane, stanow iące sum ę względnie iloczyn dwóch lub w iększej liczby kluczy pojedynczych. A więc za klucz podziałow y pow inna być p rzy ję ta w ielkość, w sto su n ku do k tó re j koszty pośrednie k sz tałto w ały b y się w prost p roporcjonalnie.
W niniejszej p rac y staran o się zaprezentow ać próbę oceny w y b ran y ch kluczy podziałow ych p rzy k alk u lacji pełnych kosztów pro d u k cji b ro j lerów . S pecyfika te j działalności w ym aga ustosunkow ania się nie ty lk o do k ształtow ania się poziom u obciążających ją kosztów pośrednich, ale rów nież do rozdziału ich rocznych sum na poszczególne p a rtie (rzu ty p rodukcyjne) w staw ian y ch do tuczu kurcząt.
W celu przeanalizow ania postaw ionego pro blem u zebrano m a te ria ły
1 B. B i n k o w s k i : M e tody rozliczania kosztów pośrednich produkcji. PWE, Warszawa 1969. Zob. Z. K a p r z y k : Specyfika kosztów ogólnogospodarczych i ich
podział m ię d zy dzia ły produkcyjne. 1972, ZER nr 5—6. Z. K a p r z y k : K o s zty po średnie w uorganicznionej m eto dzie rozdzielczej rachunku kosztów w przedsiębior stwach rolnych. 1979, ZER nr 1.
Metoda rozliczania kosztów pośrednich produkcji brojlerów... 413
w yjściow e z 14 fe rm zlokalizow anych w gospodarstw ach spółdzielczych n a te re n ie woj. lubelskiego. B adaniam i objęto 87°/o ferm R SP z a jm u ją cych się intensyw nym odchow em k u rcząt na tym obszarze. D ane odno śnie do w ysokości kosztów po średnich oraz pozostałych elem entów r a ch u n k u zaczerpnięto ze spraw ozdaw czości oraz odpow iednich dowodów księgow ych w trzech kolejnych latach 1976— 1978 3.
W obliczeniach napo tkan o na znaczne trudności zw iązane z w yod ręb n ieniem elem entów , k tó re m ożna zaliczyć do kosztów ogólnoprodukcyj- nych.
M a n te u ffe l4 stw ierd ził, że w p ro d uk cji zw ierzęcej m ało spotyka się kosztów ogólnoprodukcyjnych, gdyż większość kosztów ponoszona jest bezpośrednio na określone stad o zw ierząt. Podobny pogląd na ten pro blem p rez e n tu je rów nież K a p r z y k 5. D o w g iałło 8 zalicza do kosztów ogólno prod u kcyjn y ch w ram a ch p ro d u k cji zw ierzęcej — koszty u trz y m an ia ogólnego m agazynu paszowego, w spólnej obsługi w e te ry n a ry jn e j i zootechnicznej.
W badanych ferm ach m ieszanki paszowe składano w m agazynach p rzy b ro jlern iach , w zględnie w specjalnie przeznaczonych do tego celu silosach. A więc nie k orzystano z ogólnego m agazynu paszowego p rz e znaczonego dla całej p ro d u k cji zw ierzęcej. Z kolei koszty obsługi w e te ry n a ry jn e j dla w szystkich g atunków zw ierząt w b ad anych obiektach w yodrębniono jako koszt bezpośredni. N atom iast ze w zględu na fakt, że op łata p racy służby zootechniczej w spółdzielniach to wielkość szacow a n a — zrezygnow ano z w prow adzania jej do rachunk u , bow iem w łączanie do rach u n k u kosztów elem entów um ow nych w p ływ a n a zm niejszenie je go dokładności.
W zw iązku z pow yższym rozw ażaniem objęto poziom kosztów ogólno gospodarczych (ogólnych). W ram ach tej gru p y kosztów m ożna w yróżnić w y d a tk i na u trzy m an ie bu dynków m ieszkalnych, socjalnych, tra n sp o rtu w łasnego, związane z podróżam i służbow ym i, jak rów nież ubezpieczenia, podatki, usługi bankow e, fundusz gm inny, składki zw iązkow e oraz m ate ria ły biurow e.
Do ich rozliczenia w badanych obiektach i latach p rzy ję to trz y k lu cze podziałowe, m ianow icie koszty m aterialne, koszty bezpośrednie oraz
3 W. P o p i o ł e k : Ekonomiczna ocena produkcji brojlerów kurzych w fermach
RSP woj. lubelskiego. Akademia Rolnicza w Lublinie (praca doktorska), Lublin
1980.
4 R. M a n t e u f f e l : Rachunkowość rolnicza. PWRiL, T. II. Warszawa 1964. 5 Z. K a p r z y k : Specyfik a kosztów ogólnogospodarczych i ich podział m ię d zy
działy produkcyjne. 1972, ZER nr 5—6.
8 Z. D o w g i a ł ł o : Ekonomika i organizacja produ kcji zw ierzęce j w zarysie. Akadem ia Rolnicza, Szczecin 1978.
T a b . 1. K o sz ty pośr ed nie w z a le ż n o śc i od pr zyjętego k lu cz a p o d z ia ło w e g o Indirect co st s de pe nd ing on th e a d o p te d d iv is io n a l k e y 4 1 4 W a n d a P o p i o ł e k w ar to ść p r o d u k c ji k o ń c o w e j b r u tt o * * o o o> O 00 8,9 4 1 2 ,1 3 4 ,2 8 C<J 4 ,3 7 8 ,0 5 1 3 ,1 8 1 3 ,1 0 8 ,1 2 1 0 ,8 1 1 3 ,3 7 9 ,5 9 1 2 ,2 2 1 0 ,8 6 4 ,5 5 00 CD 4 ,9 9 4 ,7 0 4 ,4 7 4 ,5 9 ty s. zł 2 9 0 7 9 7 00 00 9 8 1 6 3 1 8 5 2 7 0 4 6 3 4 1 8 2 1 0 3 1 4 iH O O J 36 4 669 6 5 0 lO 2 3 9 m c o O COCKJo »-H 3 'n T3 o a cfl £ CO k o sz ty b e z p o śr e d n ie i * * O O i 8 ,0 0 CD co o 3,3 0 4 ,2 0 5 ,4 0 7 ,0 0 1 1 ,6 0 1 0 ,5 0 O CD 10,4 3 1 0 ,1 3 7 ,3 2 lO of 7,62 ! 3 ,9 4 4 ,4 0 4 ,3 2 4 ,7 2 4 >1 8 4 ,4 0 (/5 T3 o a co ar >> N (-• tys . zł 2 8 7 5 9 6 7 5 6 0000CM CD 230 235 406 lOCO co 15 5 30 3 ■ 00 CD 27 9 5 1 8 4 5 6 1 0 8 2 2 3 3 0 6 00 N H 9 7 P* <L> C C a> -4-> 03 o/ o * * 4 ,5 7 6 ,4 7 6 ,8 8 2 ,6 4 3 ,7 0 00 CD CD 10,4 5 9 ,5 3 5 ,5 3 6 ,3 0 1 0 ,9 8 7 ,0 4 1 0 ,4 2 7 ,8 0 3 ,9 3 3 ,3 7 3 ,8 4 3 ,9 5 3 ,4 0 3 ,8 7 s >> GO o M tys. zł 1 6 4 5 7 7 O o m 14 3 1 1 7 8 2 2 4 3 6 7 3 0 4 14 3 ! co 00 740 267 695 467 OO 172 1 2 7 0 1 00 oH 86 L at a * •b a d a ń ł-H coH N CO H <N CO - CO H CO - <N CO - N CO W y sz c z e g ó ln ie n ie (n a zw a sp ó łd z ie ln i) B r z e z ic e B rz o zo w a G a ć D r z e w c e G a r d z ie n ic e K ło d n ic a Ł an y 1 Ł an y Ł o p a tk i Lp. H CM CO IO CO C—
Metoda rozliczania kosztów pośrednich produkcji brojlerów... 415 o> fHo in CDo00 CT>00 lOo 0000 lOdO tccolOco mfHlOCDlOo fHco oo co0 d do> O co d03 00d mm 00 COlO t-H C- coco o d lO co in I D co lO co co 00 0 O co lO CO co rT co I> 00 C* 00 1 A 9S 248 458 467 237 87 3 2 9 3 7 9 2 2 5 1 9 7 2 7 0 fHCO Cl 160 27 5 2 4 3 1 8 4 22 9 j 4 0 8 3 0 7 3 9 2 32 8 j 10 0 fH co d H 1 0 in 2 4 4 3 5 3 3 9 1 3 3 3 o CDd oCDCOi-H oTt<ot> o COO o>c~oo dd mco coco oCl 0co OcoO O Oc — O 0 [> 00 01C OCOd co03 t> O t> co coH o> d ic co Tt< co co CD co O H CO Tf< co CO 1 0 10 co CO CO CD N 19 8 2 6 2 3 9 3 CMfH (M co H 2 6 3 3 2 5 2 0 6 1 7 6 2 0 6 2 3 2 1 2 9 1 9 4 2 4 4 1 4 6 1 1 4 4 2 3 3 2 6 6 3 6 6 3 2 6 0 0 f-H d H fH 15 8 1 9 9 2 7 2 3 2 7 2 6 0 10 lON lOD-•<# coo 00rH t -co fHrHm mta mco COfHco Ift co co00d CDd 0CDCOcodd 010 r-HU003rr ir>m cofH fHCO00 1-HC— 10 tn03 CD n< r-t lO co Tjł co co co Tł< co co 10 co co COH rH <N lO rH O N 15 4 2 7 2 o> d 15 5 58 2 3 0 2 6 4 1 4 3o coofH 1 6 2co d 152 mCD 75 8 2 1 2 4 2 5 2 c -d 24 8 4 0 5 8 7 5 1 5 4 2 2 4 2 5 6 CO d co - d co fH ca co H <N co H Cl co H Cl co fH d co fH d co - d CO d CO CB w Ł a ń c u c h ó w Ł u k a w k a Ni edrzwica K o śc ie ln a O so w a — o b ie k t I u 'O Cu fi $ fe r m a O so w a — ob ie kt II P r z y p is ó w k a W ol a P r z y b y sł a w sk a Z a d w o r z e O g ó łe m H 00 O» O fH 12 CO fH mfH 16 Źró dło : O bli cze ni a w ła sne na podstawie sp r a w o z d a w c z o śc i * — 1, 2, 3, k ol ejn e la ta bad ań; 4 — śr ed n ia w a ż o n a ** — •/# k os zt ów b e z p o śr e d n ic h
4 1 6 Wanda Popiołek
w arto ść p ro d u kcji końcow ej b ru tto . N astępnie obliczono sto su n ek usta lonych kosztów pośrednich do bezpośrednich kosztów p ro du kcji w zależ ności od zastosow anego klucza (tab. 1). P rzy kosztach b ezpośrednich pro d u k cji k u rcząt b ro jle ró w p rzyjęto następ ującą k lasy fik ację rodzajow ą: pasze, pisklęta, um ow na opłata pracy, am ortyzacja budynków i urządzeń, rem o n ty bieżące, en erg ia elektryczna i opał, ściółka, usługi z zew nątrz (w e tery n ary jn e i transportow e), składki drobiarskie oraz m a te ria ły po m ocnicze i inne w yd atk i. N astępnie koszty bezpośrednie pom niejszone o w yszacow aną o p łatę p racy oraz składki d rob iarskie stano w iły koszty m aterialn e.
Z kolei do rozdziału rocznych sum kosztów ogólnych na poszczegól n e cykle produk cyjn e zastosowano specjalnie opracow any k lu cz kom b in ow any — iloczyn liczby w staw ionych p isk ląt i czasokresu trw a n ia tuczu.
W Y N IK I BA D A Ń
W w yniku analizy otrzym anych obliczeń okazało się, że n ie można definityw nie p rzy jąć bądź odrzucić któregoś z p rzy ję ty c h kluczy podzia łow ych. Na p odkreślenie zasługuje fakt, że stosunek kosztów ogólnych do bezpośrednich kosztów produkcji m iał tendencję w zrostow ą w bada n ych latach bez w zględu na p rzy jęty klucz podziałow y.
N ajniższe obciążenie kosztam i pośrednim i p ro d u k cji bro jleró w k u rzy ch obserw ow ane jest przy przyjęciu za podstaw ę podziału kosztów m aterialn y ch zarów no w w artościach bezw zględnych, jak i w zględnych. W yniosły one wówczas średnio w badanej zbiorow ości 4,95%, a w po szczególnych obiek tach w ahały się od 1,37% do 14,14%. P ro d u k cja b ro j leró w k u rzych jest w ybitnie m ateriałochłonna. Z obliczeń p rzep ro w a dzonych na zeb rany m m ateriale źródłow ym w ynika, że koszty m ate ria ln e stanow iły średnio w om aw ianym trzyleciu 91,85% bezpośrednich kosz tó w badanej działalności. W ram ach tej g ru p y kosztów najpow ażniejszym elem entem są w y d a tk i zw iązane z zakupem m ieszanek paszowych. S tą d należy wnosić, że koszty m aterialn e są bardzo isto tn y m czynnikiem p rzy in tensyw n y m tuczu k u rcz ą t rzeźnych. A więc m ożna je uznać za odpo w iedni klucz podziałowy, ponieważ przy ta k dużym zaangażow aniu śro d ków m aterialn y ch koszty pośrednie w inny kształto w ać się proporcjonalnie. Z kolei p rzy jm u jąc za podstaw ę podziału koszty bezpośrednie, koszty ogólnogospodarcze w ynosiły średnio w trzy leciu 6,10% — przy jednocze śnie dużym zróżnicow aniu w poszczególnych obiek tach od 2,70% do 13,60%, Do rach u n k u kosztów bezpośrednich k u rcz ą t bro jleró w w prow a
Metoda rozliczania kosztów pośrednich produkcji brojlerów.., 417
W R SP nie m a jednolitego i pow szechnego system u w ynagrodzeń za p ra cę. O płata p ra c y nie jest w gospod arstw ach spółdzielczych kosztem p ro dukcji. W yszacow ana opłata za p racę ze w zględu na różną wysokość dniówek o b rachunkow ych w poszczególnych R S P była bardzo zróżnico w ana i niepo ró w n yw aln a m iędzy analizow anym i obiektam i.
W zw iązku z pow yższym i uw agam i n ależy wnosić, że koszty bezpo średnie w p ro d u k cji k u rcząt rzeźny ch są m niej dokładnym kluczem po działow ym od kosztów m aterialn y ch , zwłaszcza w gospodarstw ach spół dzielczych.
Zastosow anie natom iast do podziału om aw ianych kosztów, w artości prod uk cji końcow ej b ru tto zaw iera w sobie niebezpieczeństw o popełnie nia niedokładności. W ynika to stąd, że p ro d u k cja k u rcz ą t b ro jleró w jest co praw d a jed n ą z działalności prow adzonych w badanych obiektach, ale c h a ra k te ry z u je się zupełną odrębnością technologii p ro d u k cji — nie jest zw iązana bezpośrednio z ziem ią. S tą d stosow anie dla niej ty ch sa m ych narzu tó w co dla pozostałych działalności w ram ach p ro d u k cji zw ie rzęcej oraz dla działu p ro d u k cji roślinnej może prow adzić do popełnienia błędu.
W ty m p rzy p ad k u p ro b lem atyczn ą w y d aje się zasada u czestnictw a w szystkich w y tw a rz an y c h p ro d u k tó w w ponoszeniu kosztów ogólnych. W ielkość p ro d u k cji jest bow iem efektem w ielu czynników bioekono- m icznych. Może wów czas w ystąpić zjaw isko to lero w an ia gospodarki n iera c jo n a ln e j, a więc odciążanie p rod u k cji n ieu d a n e j, przy rów n ocze snym w zroście kosztów działalności c h a ra k te ry z u ją c y ch się w ysokim i w ydajnościam i jednostkow ym i.
Obliczono, że p rzy ty m kluczu podziałow ym w y stąpiło najw yższe ob ciążenie kosztam i pośrednim i, jak rów nież ob serw u je się n ajw iększą roz piętość »pomiędzy ferm am i i latam i od 2,05°/o do 23,8% (przeciętnie w trzy leciu 7,74%) kosztów bezpośrednich.
Zgodnie z p rz y ję tą m etodą roczną sum ę kosztów pośrednich rozdzie lono na poszczególne cykle p ro d uk cyjne p rzy pom ocy kom binow anego klucza, a m ianow icie iloczynu liczby w staw ionych p isk lą t (jednodniów ek) i czasokresu trw a n ia tuczu. W efekcie ty ch obliczeń otrzym ano sum ę ilo czynów w d an ym roku. Z kolei ustalono ich s tru k tu rę procentow ą i na te j podstaw ie dokonano rozliczenia kosztów ogólnych (rocznych) n a po szczególne rz u ty (w sum ie dla 203 cykli danej zbiorowości).
P rz y ję c ie tego klucza w y d aje się prow idłow e, gdyż odzw ierciedla on specyficzne cechy p ro d u k cji b rojlerów . Z ro zm iaram i skali p ro d u k cji oraz długością trw a n ia tuczu n iero zerw aln ie w iąże się bow iem problem w ła ściw ego w y ko rzy stan ia pom ieszczeń, zużycia m ate ria łó w do produkcji, a w szczególności pasz, w ydajności p rac y oraz ponoszonych kosztów
41 8 W a n d a P o p i o ł e k
i w ielkości uzyskiw anej p ro d u k cji. A więc połączone te dw ie wielkości d ają obraz p o tencjaln ych m ożliw ości p rodukcyjnych danej ferm y w ok re ślonym przedziale czasow ym . Poza ty m stosow anie tego klucza nie w y m aga dodatkow ej ew idencji księgow ej ponad obecnie obow iązującą i cha ra k te ry z u je się p ro sto tą obliczeń.
Biorąc za podstaw ę podziału ty lk o liczbę ro tacji w ciągu roku, w ró w n y m stopniu obciążałoby się każd y rz u t kosztam i pośrednim i, niezależnie od w ielkości ferm oraz długości trw an ia tuczu. P rz y tak im założeniu m o głoby w yniknąć sztuczne zaniżanie bądź zaw yżanie kosztów produk cji poszczególnych p a rtii k u rcząt.
U W A G I I,W N IO S K I K O Ń C O W E
Z agadnienie rozliczania kosztów pośrednich m iędzy prow adzone dzia- ' łalności w gospodarstw ie n ależy niew ątpliw ie do dyskusyjny ch elem en
tów m etody rozdzielczej. Zróżnicow anie poglądów co do przydatności po szczególnych kluczy podziałow ych oraz b rak dokładnych zasad ich w y boru pow odują, że przy ich rozdziale w y stępu je dość duża swoboda de cyzji.
1. N a podstaw ie przepro w ad zo n y ch rozw ażań nasuw a się wniosek, że decyzje te pow inny opierać się n a analizie kształtow ania się poziom u kosztów pośrednich obciążających daną działalność w zależności od róż nych w ielkości p rzy ję ty c h za podstaw ę ich rozliczenia.
2. Z kolei ze w zględu na specyficzne cechy p rod u k cji b ro jleró w k u rzych, w y d aje się celow ym przyjęcie kosztów m aterialn y ch (jako po d sta w y podziału) do rozdziału kosztów pośrednich, zwłaszcza w gospodar stw ach spółdzielczych.
3. P rz y rozliczaniu om aw ianych kosztów na pojedyncze cykle p ro d u k cy jn e stosow anie opracow anego klucza podziałowego (iloczynu liczby
w staw ionych p isk ląt i czasokresu trw an ia tuczu) w ydaje się w pełni słuszne i uzasadnione.
G eneralnie należy stw ierdzić, że istn ieje p otrzeb a prow adzenia badań m etodycznych n ad doskonaleniem rac h u n k u kosztów pro d u k cji w ro ln i ctw ie, ab y sta ł się on m niej skom plikow any i bardziej obiektyw ny.
Р Е З Ю М Е
Цель работы — анализ формирования уровня косвенных затрат на про изводство бройлеров в зависимости от основы их распределения.
Метод расчета косвенных затрат на производство бройлеров 41 9 ративных хозяйствах Люблинского воеводства. В работе применен таблично- -описательный метод. Для расчета косвенных затрат за основу распределения приняли: м ате риальные затраты, прямые затраты и стоимость конечной валовой продукции. В то ж е время для разделения годовых сумм этих затрат на отдельные про изводственные циклы разработали комбинированный ключ — произведение чи сла вставленных цыплят и продолжительности откорма. На основе проведенного анализа сделали вывод, что в связи с особенно стями производства бройлеров, для расчета косвенных затрат следовало бы принять материальные затраты (как основу распределения). В свою очередь, принятие разработанного ключа для их расчета на отдельные партии каж ется оправданным, т.к. принятая величина отражает потенциальные производствен ные возможности фермы. S U M M A R Y
The aim of the paper w as to analyze the formation of the level of indirect costs burdening the production of broiler chicken depending on the basis of di vision.
The output data were collected from 14 farms localized in cooperative proper ties of the Lublin region between 1976 and 1978. A tabular descriptive method was used in the paper.
In order to calculate indirect costs in investigated object and years the adopted basis of the divisiion w as provided by the follow ing: material costs, direct costs and the value of the final gross production, w hile in order to divide the yearly sum s of these costs into particular production cycles, a combined key w as worked out and it w as a num erical ratio of chicks and of the period of fattening.
On the basis of the analysis it turned out that because of specific features o f the production of broiler chicken it seem s purposeful to accept the m aterial costs (as the basis of the division) to calculate indirect costs. On the other hand, it is justified to use the key to calculate these costs in individual portions since the adopted valu e presents potential productive posibilities of the farm.
