Ewolucja rachunkowości polskiej na tle rozwiązań Unii Europejskiej

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 785. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2008. Katarzyna Świetla Katedra Rachunkowości Finansowej. Ewolucja rachunkowości polskiej na tle rozwiązań Unii Europejskiej 1. Wprowadzenie Globalizacja obejmuje wszystkie obszary życia gospodarczego. Najsilniej wpływa ona jednak na funkcjonowanie rynków finansowych, których podstawę stanowi liberalizacja przepływów kapitału. Ogromne przepływy kapitałowe i różnorodność transakcji finansowych to dwie podstawowe cechy charakterystyczne dla obecnego etapu globalizacji. Globalizacja gospodarki światowej determinuje zarówno ewolucję rachunkowości, jak też jej regulacje prawne1. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa stanowią więc obecnie dziedzinę, na którą bardzo silnie oddziałuje internacjonalizacja gospodarki. Najważniejszymi obszarami wpływów są: handel międzynarodowy, inwestycje zagraniczne, rozwój korporacji międzynarodowych, finanse międzynarodowe (rynki finansowe). Procesy globalizacji gospodarki światowej, a także integracji przejawiające się przyjmowaniem nowych krajów do Unii Europejskiej wymusiły potrzebę standaryzacji wielu zagadnień z zakresu rachunkowości oraz przyjęcie jednolitych unormowań. Działanie takie ma na celu doprowadzenie do jednoznacznego rozumienia informacji przygotowywanych w ramach sprawozdawczości finansowej.. B. Micherda, Problemy wiarygodności sprawozdania finansowego, Difin, Warszawa 2006, s. 36. 1.

(2) 176. Katarzyna Świetla. 2. Standaryzacja i harmonizacja rachunkowości System rachunkowości każdego kraju ma swoją specyfikę ze względu na to, że został ukształtowany przez prawo danego kraju oraz praktyki i zwyczaje, które powstały pod wpływem określonego środowiska kulturowego. Oznacza to, że rachunkowość, jako język biznesu zrozumiały w danym kraju, staje się istotną barierą w procesie podejmowania decyzji przez uczestników rynku globalnego. Dzieje się tak dlatego, że sprawozdania finansowe przedsiębiorstw z różnych krajów świata nie są ze sobą porównywalne. Rozwiązaniem tego problemu są próby ujednolicenia języka biznesu w skali międzynarodowej. Nie jest to jednak łatwe zadanie ze względu na to, że różnice między krajowymi systemami rachunkowości są znaczne. Ujednolicanie zasad stosowanych w rachunkowości ma pomóc międzynarodowym grupom kapitałowym w przygotowywaniu ich raportów oraz zwiększyć ich porównywalność, a ponadto umożliwić bezstronną kontrolę. Postępująca liberalizacja handlu i usług, gwałtowny rozwój rynków finansowych, rosnąca liczba korporacji międzynarodowych, swobodny przepływ i rozwój nowych technik i technologii wywierają coraz większą presję na uczynienie z rachunkowości międzynarodowego języka biznesu. Szczególnie dotyczy to sprawozdań finansowych oraz informacji z nich płynących. Współczesna rachunkowość powinna zatem zapewnić informacjom (danym): porównywalność w czasie i przestrzeni, ich jednoznaczną interpretację, rzetelność oraz wiarygodność. Standaryzacja jest procesem mającym na celu całkowite ujednolicenie zasad i form rachunkowości, zwłaszcza w zakresie sprawozdawczości międzynarodowej. Zatem można stwierdzić, że „standaryzacja oznacza stosowanie dokładnie tych samych reguł”2. W jej ramach podejmowane są próby eliminacji nadmiernych różnic i przeszkód w porównywaniu sprawozdań finansowych. Punktem wyjścia standaryzacji jest właśnie rozpoznanie różnic, a biorąc pod uwagę dostępne dokumenty w tym zakresie, wydaje się, że warunek ten został spełniony. Przejawem tego jest najstarszy rodzaj rachunkowości międzynarodowej, jakim jest analiza porównawcza systemów rachunkowości finansowej. Na potrzeby standaryzacji tworzone są wzorce, normy i zasady, uznawane przez środowisko zawodowych księgowych. Zharmonizowane sprawozdania finansowe należą do istotnych czynników przyspieszających obrót kapitału i obniżających jego koszt. Wymierne korzyści, wymieniane przez analityków giełdowych, to możliwość bardziej efektywnego i tańszego prowadzenia analiz. Dzieje się tak, ponieważ zunifikowane rozwiązania eliminują P. Walton, A. Haller, B. Raffournier, International Accounting, International Thomson Bussiness – Press, Londyn 1998, s. 8. 2.

(3) Ewolucja rachunkowości polskiej…. 177. ryzyko związane z koniecznością uwzględnienia odmiennych rozwiązań rachunkowości. Ponadnarodowe korporacje mogą więc redukować część kosztów, poprzez stosowanie jednego zestawu, wysokiej jakości standardów rachunkowości. Porównywalne sprawozdania w skali międzynarodowej, będące wynikiem procesów harmonizacji i standaryzacji zasad rachunkowości, dają wiele korzyści. Są to m.in. – możliwość wiarygodnej oceny kondycji majątkowej i finansowej jednostki, – możliwość pozyskania kapitału poza granicami kraju macierzystego, na giełdach zagranicznych (jest to szczególnie ważne dla krajów ubogich w kapitał i krajów będących w trakcie transformacji), – wzrost efektywności inwestowania przyczyniający się do rozwoju gospodarczego, – ograniczenie kosztów sprawozdawczych przez przedsiębiorstwa przygotowujące sprawozdania zgodnie z jednym standardowym wymogiem, – zwiększenie wiarygodności sprawozdań finansowych. Dla zapewnienia odpowiedniego wdrażania standaryzacji i harmonizacji powołano organizacje międzynarodowe, których głównym zadaniem jest właśnie opracowywanie i rozpowszechnianie standardów rachunkowości3. Organizacje te współpracują ściśle z instytucjami stanowiącymi o kształcie rachunkowości poszczególnych krajów UE. Również ewolucja polskiej rachunkowości odbyła się pod ich kierunkiem. 3. Wpływ rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej na polską rachunkowość Przystąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej spowodowało, że staliśmy się uczestnikami ostatniego etapu projektu włączenia MSR do unijnego porządku prawnego. Wcześniej podstawą harmonizacji prawa w zakresie rachunkowości w krajach UE były dyrektywy dotyczące rachunkowości. Ich charakter prawny pozwalał na wybór sposobów i środków służących ich wdrożeniu, uwzględniających lokalne tradycje i praktykę. Polska (od początku lat 90.) uczestniczy w procesach standaryzacji i harmonizacji rachunkowości. Wymusiły to nie tylko dokonujące się przemiany gospodarcze, ale także konieczność dostosowania polskiej rachunkowości do wymogów i warunków międzynarodowych. 3 M. Andrzejewski, J. Krasodomska, K. Świetla, Organizacyjno-prawne instrumenty regulacji rachunkowości i zawodu księgowego w UE [w:] Perspektywy rachunkowości w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej, red. B. Micherda, Difin, Warszawa 2007, s. 41..

(4) Katarzyna Świetla. 178. Rys. 1 przedstawia wpływ rozwiązań światowych na rozwiązania polskie w zakresie rachunkowości. Dyrektywy Unii Europejskiej Międzynarodowe standardy rachunkowości Ustawa o zmianie ustawy o rachunkowości. 2000. Ustawa o rachunkowości. 1994. 1991. Rozporządzenie w sprawie zasad rachunkowości Stopień harmonizacji. Rys. 1. Proces harmonizacji polskiego prawa bilansowego. Źródło: M. Giedroyć, E. Jezierska, Harmonizacja rachunkowości w Polsce [w:] Ewolucja polskiej rachunkowości na tle rozwiązań światowych, red. B. Micherda, AE w Krakowie, Materiały ogólnopolskiej konferencji katedr rachunkowości, Kraków 2001, s. 63.. Rozwiązania, jakie zostały wprowadzone do polskiego prawa w zakresie rachunkowości, opierały się na istniejących już wzorcach. Podstawę do opracowania polskich regulacji w dziedzinie rachunkowości, a tym samym w sprawozdawczości finansowej, stanowiły4: 1. Postanowienia zawarte w dyrektywach Rady Unii Europejskiej: – IV Dyrektywa z 25 lipca 1978 r. o rocznych zamknięciach rachunkowych spółek o określonych formach prawnych, z dalszymi zmianami, – VII Dyrektywa z 13 czerwca 1983 r. o skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych, ich przygotowaniu, publikacji i badaniu,. 4 M. Wójcik-Jurkiewicz, Dostosowanie polskich przepisów prawa rachunkowości do uregulowań międzynarodowych zakresie sprawozdań finansowych [w:] Sprawozdawczość rewizja finansowa, red. B. Micherda, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2003, s. 764..

(5) Ewolucja rachunkowości polskiej…. 179. – Dyrektywa nr 86 z 8 grudnia 1986 r. o rocznych zamknięciach rachunkowych i skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych banków i innych finansowych instytucji, stanowiąca o specyficznych odniesieniach dyrektywy IV i VII, – Dyrektywa nr 91 z 19 grudnia 1991 r. dotycząca jednostkowych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań instytucji ubezpieczeniowych. 2. Międzynarodowe standardy rachunkowości (MSR)5 wydane przez Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, przekształcony w 2001 r. w Międzynarodową Radę Standardów Rachunkowości (IASB). Międzynarodowe wytyczne do rewizji finansowej wydane przez Międzynarodowy Komitet Zawodowych Norm Rewizji Finansowej (International Auditing Practice Committee – IAPC). Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. stała się podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce dotyczące wszystkich jednostek gospodarczych. Dzięki ustawie zasady rachunkowości stosowane w różnych jednostkach zostały ujęte jednolicie i kompleksowo. Nadanie przepisom regulującym zasady prowadzenia rachunkowości rangi ustawy sejmu czyni z niej polskie prawo bilansowe. Polska ustawa o rachunkowości jest oparta na teorii transakcyjnej (model kontynentalny) z pewnymi modyfikacjami zaczerpniętymi z teorii wartości (model anglosaski). Ustawa o rachunkowości obejmuje całokształt zagadnień związanych z prowadzeniem rachunkowości jednostki: od momentu wystąpienia operacji gospodarczych, poprzez ich ewidencję w księgach rachunkowych oraz sporządzanie sprawozdania finansowego jednostki do badania i ogłaszania sprawozdania finansowego. Przez to ustawa ta umożliwia stworzenie uniwersalnego systemu ewidencyjno-sprawozdawczego. System ten jest ważnym instrumentem pomiaru i prezentowania zasobów i efektów ekonomicznych działalności jednostki oraz jej wyników i sytuacji finansowej. Ustawę o rachunkowości stosuje się do wszystkich spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym do banków, firm ubezpieczeniowych, spółek notowanych na giełdzie, funduszy emerytalnych i funduszy inwestycyjnych. Ustawa określa zasady sporządzania jednostkowych sprawozdań finansowych, główne zasady wyceny poszczególnych pozycji w sprawozdaniu finansowym oraz szczególne reguły wyceny. Ustawa wymienia też informacje, jakie muszą być podane w uwagach do sprawozdań finansowych. Ustawa oparta jest zasadniczo na czwartej i siódmej dyrektywie prawa spółek UE .. 5 Przez międzynarodowe standardy rachunkowości (MSR) rozumie się standardy (MSR i MSSF) i ich interpretację (SKI i MSSFKI) wydane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR), które zostały zaakceptowane przez Komisję Europejską..

(6) 180. Katarzyna Świetla. 4. Wpływ MSR i MSSF na kształt rachunkowości UE Rozwój gospodarki światowej powoduje, że konieczne są bieżące nowelizacje przygotowywanych przepisów. Wraz z procesem umiędzynarodowienia rynków kapitałowych okazało się, że informacje wynikające ze sprawozdań finansowych spółek europejskich, sporządzanych na podstawie przepisów poszczególnych państw, u podstaw których leżały dyrektywy o rachunkowości, są często nieporównywalne lub niewystarczające. Z tego względu w praktyce wiele spółek europejskich działających lub chcących pozyskać kapitał na rynkach międzynarodowych, sporządza dodatkowo sprawozdania zgodnie z MSR lub standardami amerykańskimi US GAAP, co znacznie zwiększa koszty. Zauważając problem, Komisja Europejska już w 1995 r. zaproponowała umożliwienie niektórym jednostkom sporządzanie jednego zestawu sprawozdań zgodnie z MSR. Wzrost znaczenia unormowań przyjmowanych przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB – International Accounting Standard Bard) spowodował opracowanie dokumentu The EU’s Financial Reporting Strategy: The Way Forward, stworzony i przyjęty przez Komisję Europejską w 2000 r. był elementem zbliżania się Unii Europejskiej do przyjęcia międzynarodowych standardów rachunkowości. Stanowił on odpowiedź na zgłoszoną przez Lizbońską Radę Europejską w marcu 2000 r. potrzebę przyspieszenia zakończenia tworzenia wewnętrznego rynku usług finansowych, ustalając nieprzekraczalny termin 2005 r. na wykonanie planu działania Komisji w zakresie usług finansowych. Financial Services Action Plan zakładał podjęcie działań prowadzących do zwiększenia porównywalności sprawozdań finansowych sporządzanych i publikowanych przez spółki publiczne. W Rozporządzeniu nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości pojawił się zapis o obowiązku stosowania jednolitego zestawu wysokiej jakości międzynarodowych standardów rachunkowości w sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez spółki notowane w obrocie publicznym od 1 stycznia 2005 r. Wykaz obecnie obowiązujących MSR i MSSF przedstawia tabela 1. Rozwiązania problemów z zakresu rachunkowości podlegają ciągłej ewolucji. Świadczy o tym np. wdrożenie 1 stycznia 2007 r. MSSF 6 i MSSF 7, który zastąpił MSR 30. Oczekiwać należy, że najbliższe lata nie tylko nie zatrzymają procesu standaryzacji rachunkowości światowej, ale będzie on ulegał znacznemu przyspieszeniu wywołanemu przez potrzeby rozwijającej się gospodarki..

(7) Ewolucja rachunkowości polskiej…. 181. Tabela 1. Wykaz obecnie obowiązujących międzynarodowych standardów rachunkowości oraz międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej Nr. Standard MSR, MSSF. MSR 1. Prezentacja sprawozdań finansowych (Presentation of Financial Statements). MSR 7. Rachunek przepływów pieniężnych (Cash Flow Statements). MSR 2. MSR 8 MSR 10 MSR 11. Zapasy (Inventories). Zysk lub strata netto w okresie sprawozdawczym, podstawowe błędy i zmiany zasad (polityki) rachunkowości (Net profit or Loss for Period, Fundamental Errors and Changes in Accounting Polices) Zdarzenia następujące po dniu bilansowym (Events after the Balance Sweet Date) Umowy o budowę (Construction Contracts). MSR 12. Podatek dochodowy (Income Tax). MSR 15. Informacje odzwierciedlające skutki zmian cen (Information Reflecting the Effect of Changing Proces). MSR 14. MSR 16 MSR 17. MSR 18. MSR 19 MSR 20 MSR 21 MSR 23 MSR 24 MSR 26 MSR 27 MSR 28 MSR 29 MSR 31 MSR 32. Sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności (Segment Reporting). Rzeczowe aktywa trwałe (Property, Plant and Equipment) Leasing (Leases). Przychody (Revenues). Świadczenia pracownicze (Employee Benefits). Dotacje rządowe oraz ujawnianie informacji na temet pomocy państwa (Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance). Skutki zmian kursów wymiany walut obcych (The Effects of Changes In Foreign Exchange Ratek) Koszty finansowania zewnętrznego (Borrowing Costs). Informacje ujawniane na temat podmiotów powiązanych (Related Party Disclosure). Rachunkowość i sprawozdawczość programów świadczeń emerytalnych (Accounting and Reporting by Retirement Benefis Plans). Skonsolidowane sprawozdania finansowe i inwestycje w spółkach zależnych (Consolidated Financial Statements and Accounting for Investments in Subsidiaries) Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych (Investments In Associates). Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji (Financial Raporting in Hyperinflatory Exonomies). Sprawozdawczość finansowa dotycząca udziałów we wspólnych przedsięwzięciach (Financial Reporting of Interests in Joint Ventures) Instrumenty finansowe, ujawnianie i prezentacja informacji (Financial Instruments. Disclosure and Presentation).

(8) Katarzyna Świetla. 182. cd. tabeli 1 Nr. MSR 33. MSR 34 MSR 36 MSR 37 MSR 38 MSR 39. Standard MSR, MSSF. Zysk przypadający na 1 akcję (Earnings Per Share). Śródroczne sprawozdania finansowe (Interim Financial Reporting). Utrata wartości aktywów (Impairment of Assests). Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe (Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets) Wartości niematerialne (Intangible Assets). Instrumenty finansowe: uznawane i wycena (Financial Instruments: Recognition ans Measurement). MSR 40. Nieruchomości inwestycyjne (Investment Property). MSSF 1. Zastosowanie MSSF po raz pierwszy (First-time Adoption of International Financial Reporting Standards). MSR 41. MSSF 2 MSSF 3 MSSF 4 MSSF 5 MSSF 6 MSSF 7. Rolnictwo (Agriculture). Płatności w formie akcji własnych (Share-Base Payment). Połączenie jednostek gospodarczych (Business Combination) Umowy ubezpieczeniowe (Insurance Contracts). Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana (Non-Current Assets Held for Sale and Discontinued Operations). Poszukiwanie i ocena zasobów mineralnych (Exploration for and Evaluation of Mineral Resources) Instrumenty finansowe – ujawnienie informacji (Financial Instruments – Disclosures). Źródło: A. Hellin, Sprawozdanie finansowe według MSSF, C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 663–664.. 5. Implementacja MSR i MSSF w Polsce Ze względu na zmiany, które zaszły zarówno w treści dyrektyw Unii Europejskiej, jak i międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR zostały rozbudowane oraz podległy znacznym modyfikacjom), a także ze względu na opracowanie międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej (MSSF) Konieczna stała się także nowelizacja polskiego prawa bilansowego. Umożliwiła ona usunięcie nieścisłości rodzących się na bazie ustawy o rachunkowości z 1994 r., a także harmonizację z Konstytucją RP oraz ustawą – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, późn. 1037), wskutek zmiany niektórych przepisów. Najistotniejsza i gruntowna nowelizacja polskiej UoR opublikowana została w Dz.U. nr 113 z 2000 r. i po rocznym vacatio legis weszła w życie 1 stycznia 2002 r..

(9) Ewolucja rachunkowości polskiej…. 183. W Polsce6, w przypadku gdy dana kwestia nie jest uregulowana przepisami ustawy i nie istnieją stosowne krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości, jednostka, określając swoją politykę rachunkowości, może stosować międzynarodowe standardy rachunkowości. Dostosowywanie polskiego prawa do wymogów unijnych spowodowało poważne zmiany prawa bilansowego. Wyrazem tego są kilkakrotne – w 2003 i 2004 r. – zmiany ustawy o rachunkowości, zawierające m.in. przepisy nowelizujące zasady sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Wymóg stosowania w Polsce prawa zgodnego z prawem stanowionym przez organy Unii Europejskiej powoduje, że zmiany w nim przekładają się na zmiany w krajowych przepisach. Wprowadzone pod wpływem przemian zachodzących w zakresie rachunkowości w krajach Unii Europejskiej zmiany w ustawie o rachunkowości polegają głównie na obowiązkowym stosowaniu międzynarodowych standardów rachunkowości podczas sporządzania sprawozdań finansowych za 2005 r., o czym świadczy art. 4 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady7 w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, zatytułowany „Skonsolidowane sprawozdania finansowe spółek notowanych w obrocie publicznym”. Zgodnie z nim spółki regulowane prawem państwa członkowskiego UE, których papiery wartościowe na dzień bilansowy były dopuszczone do obrotu na regulowanym rynku któregokolwiek z państw członkowskich, zobowiązane są sporządzić skonsolidowane sprawozdania finansowe zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości, przyjętymi przez IASB, za każdy rok obrotowy rozpoczynający się 1 stycznia 2005 r. lub po tej dacie. Zgodnie z regulacjami zawartymi w wymienionym wyżej rozporządzeniu, niektóre podmioty zobowiązano do stosowania MSSF od początku 2005 r. W pozostałych wypadkach przekazano delegacje ustawodawstwu krajowemu. Wynikiem tego jest uchwalona przez sejm 27 sierpnia 2004 r. nowelizacja ustawy o rachunkowości, potwierdzająca wynikający bezpośrednio z naszego członkostwa w Unii Europejskiej obowiązek sporządzania przez emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu – poczynając od 2005 r. – skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR. Ustawodawca polski rozszerzył ten obowiązek na wszystkie banki, a ponadto dał możliwość przyjęcia MSR jako zasad (polityki) rachunkowości również przez niektóre, inne niż zobligowane, jednostki. Jednostki zobligowane do stosowania MSSF przy sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych to: Zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości.. 6. Rozporządzenie (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, art. 4. 7.

(10) 184. Katarzyna Świetla. – emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu dla sprawozdań za rok obrotowy rozpoczynający się w 2005 r., – banki dla sprawozdań za rok obrotowy rozpoczynający się w 2005 r. Jednostki, które mogą sporządzać sprawozdanie zgodnie z MSSF, to: – emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów europejskiego obszaru gospodarczego, – emitenci papierów wartościowych ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego, rozumianych jako jednostka, która złożyła do właściwego organu wniosek lub innego rodzaju dokument, na podstawie którego może nastąpić wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z takich rynków, – emitenci wyłącznie dłużnych papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów europejskiego obszaru gospodarczego, ale tylko w wypadku skonsolidowanych sprawozdań finansowych, – jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie zgodnie z MSR. Zgodnie z zapisami zawartymi w MSR, decyzję o wyborze MSSF jako podstawy do sporządzania sprawozdania finansowego podjąć musi organ zatwierdzający sprawozdanie, a w wypadku jednostek, których sprawozdania są konsolidowane, organ zatwierdzający skonsolidowane sprawozdanie finansowe. Jednostki przygotowujące sprawozdania na podstawie MSSF nie będą musiały sporządzać sprawozdań zgodnie z ustawą o rachunkowości. Podziałowi będzie podlegał zysk wykazany w tak sporządzonym sprawozdaniu, który może się różnić od zysku, jaki zostałby wyliczony zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Obowiązek sporządzania tylko jednego sprawozdania oddala od wielu firm groźbę prowadzenia podwójnej księgowości. Z dotychczasowej praktyki polskich podmiotów gospodarczych wynika, że stosunkowo niewiele uprawnionych jednostek sporządza sprawozdania finansowe zgodnie z MSSF. Za główną przyczynę uważa się brak formalnych uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy w tym zakresie8. Można mieć jednak nadzieję, że pozytywne doświadczenia firm stosujących MSR i MSSF przekonają ogół środowisk skupionych wokół rachunkowości do potrzeby zmiany poglądów.. E. Jakubczyk-Cały, Jak wdrożyć w firmie międzynarodowe standardy rachunkowości, „Gazeta Prawna” 2006, nr 166, dodatek: Księgowość i podatki z 28 sierpnia 2006 r. 8.

(11) Ewolucja rachunkowości polskiej…. 185. 6. Zakończenie Obecnie rozwiązania przyjęte w ustawie nawiązują do norm europejskich i światowych, co nie oznacza, że nie będą wymagały w najbliższym okresie następnych zmian będących wynikiem ewolucji rachunkowości międzynarodowej. Jak wynika z powyższych rozważań, dążenia do ujednolicania rozwiązań rachunkowości światowej nie pozostają bez wpływu na systemy rachunkowości poszczególnych krajów. Analizując zmiany w polskich rozwiązaniach, należy stwierdzić, że mają one szansę na duże powodzenie, a tym samym będą przyciągać wielu zagranicznych inwestorów. Literatura Andrzejewski M., Krasodomska J., Świetla K., Organizacyjno-prawne instrumenty regulacji rachunkowości i zawodu księgowego w UE [w:] Perspektywy rachunkowości w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej, red. B. Micherda, Difin, Warszawa 2007. Bednarski L., Gierusz J., Rachunkowość międzynarodowa, PWE, Warszawa 2001. Giedroyć M., Jezierska E., Harmonizacja rachunkowości w Polsce [w:] Ewolucja polskiej rachunkowości na tle rozwiązań światowych, red. B. Micherda, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Materiały ogólnopolskiej konferencji katedr rachunkowości, Kraków 2001. Grześkowiak E., Skonsolidowane sprawozdanie finansowe. Kapitał własny grupy kapitałowej, „Rzeczpospolita” 2003, nr 12/30. Hellin A., Sprawozdanie finansowe według MSSF, C.H. Beck, Warszawa 2006. International Financial Reporting Standards (IFRSs) 2004, International Accounting Standards Board, London 2004. Jakubczyk-Cały E., Jak wdrożyć w firmie międzynarodowe standardy rachunkowości, „Gazeta Prawna” 2006, nr 166, dodatek: Księgowość i podatki z 28 sierpnia 2006. Jaruga A., Międzynarodowe regulacje rachunkowości, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002. Luty Z., Rachunkowość finansowa, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1995. Micherda B., Problemy wiarygodności sprawozdania finansowego, Difin, Warszawa 2006. Rozporządzenie (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, art. 4. Walton P., Haller A., Raffournier B., International Accounting, International Thomson Bussiness – Press, Londyn 1998. Wójcik-Jurkiewicz M., Dostosowanie polskich przepisów prawa rachunkowości do uregulowań międzynarodowych zakresie sprawozdań finansowych [w:] Sprawozdawczość rewizja finansowa, red. B. Micherda, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2003..

(12) 186. Katarzyna Świetla. The Evolution of Polish Accounting in Light of European Union Solutions The aim of this article is to draw attention to the changes occurring in various countries in the sphere of accounting solutions. The introduction of standardisation and harmonisation of accounting has initiated very strong transformations in the solutions applied in both EU and non-EU countries. This situation has been enforced by globalisation and by international corporations with an ever-increasing reach. Due to the increasingly large number of international firms investing in Poland, an obligation to apply International Financial Reporting Standards as the basis for financial reports has been introduced. This has resulted in increasing confidence on the part of foreign corporations to locate branches in Poland, and, by the same token, has created opportunities for strong economic growth..

(13)