Postęp techniczny w teorii produkcji
11
0
0
Pełen tekst
(2) Tomasz Skrzyƒski. 72. nowych rynków”1. Podobnie R.M. Solow zdefiniowa∏ zmian´ technicznà jako „jakàkolwiek zmian´ funkcji produkcji”2. Z kolei J. Schmookler zdefiniowa∏ technologi´ (technology) jako „spo∏eczny zasób wiedzy o sposobach produkcji”, technik´ produkcji zaÊ jako „metod´ produkcji danego dobra lub us∏ugi”3. Technologia sk∏ada si´ z nauki stosowanej (applied science), wiedzy praktycznej (engineering knowledge), wynalazków (inwentions) i udoskonaleƒ (subinventions). Post´p techniczny wymaga „dodania nowej wiedzy do ka˝dej z tych czterech kategorii”4. Zmiana techniczna nast´puje wtedy, gdy „przedsi´biorstwo produkuje dobra bàdê us∏ugi, u˝ywajàc techniki lub czynników wytwórczych, które sà dla tego przedsi´biorstwa nowe”5. Definicja ta obejmuje tak˝e zmiany techniki produkcji spowodowane zmianà kosztów czynników wytwórczych i, podobnie jak u Schumpetera, je˝eli dane przedsi´biorstwo wprowadza jà jako pierwsze, mamy do czynienia z innowacjà. W ka˝dym nast´pnym przypadku jest to ju˝ imitacja. Przy takim uj´ciu innowacja oznacza tak˝e post´p techniczny. Podsumowujàc, nale˝y przyjàç, przyjàç ˝e post´p techniczny wymagaç b´dzie pojawienia si´ nowej, nieznanej dotàd techniki produkcji, która zosta∏a stworzona od podstaw. OczywiÊcie, w skali przedsi´biorstwa wprowadzenie takiej nowej techniki w sytuacji, gdy przedsi´biorstwo korzysta tylko z cudzych wynalazków, tak˝e b´dzie oznaczaç post´p, w skali globalnej b´dzie to tylko imitacja. Ró˝nic´ pomi´dzy technikà produkcji a technologià mo˝na przedstawiç graficznie (rys. 1). T1, T2 i T3 reprezentujà izokwanty dajàce taki sam poziom produkcji osiàgalny przy danych kombinacjach czynników wytwórczych dla metod produkcji T1, T2 i T3. Te cz´Êci ka˝dej izokwanty, które le˝à powy˝ej lub na prawo od innej izokwanty (np. punkty A i B) mogà zostaç pomini´te, poniewa˝ sà z ekonomicznego punktu widzenia nieop∏acalne, wymagajà bowiem wi´kszych nak∏adów co najmniej jednego czynnika wytwórczego, i nie mniej drugiego dla wytworzenia tego samego poziomu produkcji, jaki jest osiàgalny przy u˝yciu jakiejÊ innej istniejàcej techniki produkcji. Krzywa RR jest obwiednià izokwant T1, T2 i T3 – izokwantà ogólnà. Pokazuje ona wszystkie ekonomicznie op∏acalne kombinacje nak∏adów czynników wytwórczych, s∏u˝àcych do wytworzenia danego poziomu produkcji, przy u˝yciu wszystkich istniejàcych technik produkcji. Zawiera w sobie zasób technologii dost´pnej danemu spo∏eczeƒstwu6. JednoczeÊnie w punkcie stycznoÊci z izokosztà Pn determinuje nie tylko optymalnà kombinacj´ czynników wytwórczych, ale tak˝e 1. J.A. Schumpeter, Business Cycless, vol. I, McGraw-Hill, New York 1939, s. 87–88. R.M.Solow, Technical Change and the Aggregate Production Function, „The Review of Economics and Statistics”, August 1957, vol. XXXIX, s. 317. 3 J. Schmookler, Invention and Economic Growth, Harvard University Press, Cambridge 1966, s. 1–2. 4 Ibidem, s. 7 5 Ibidem, s. 2. 6 I. Feller, Production Isoqants and the Analysis of Technological and Technical Change, „Qarterly Journal of Economics” 1972, vol. 86, s. 157. 2.
(3) Post´p techniczny w teorii produkcji. 73. optymalnà technik´ produkcji. Mo˝liwa jest sytuacja, w której krzywa RR ma odcinek wspólny z izokosztà Pn i wtedy ekonomicznie op∏acalna jest wi´cej ni˝ jedna kombinacja czynników wytwórczych i wi´cej ni˝ jedna technika produkcji. Zmiana technologiczna wymaga wprowadzenia nowych technik produkcji i przez to wygenerowanie nowej izokwanty ogólnej7. Mo˝na jà uto˝samiaç z post´pem technicznym jedynie wtedy, gdy nowe metody produkcji zawarte w izokwancie ogólnej sà rzeczywiÊcie wymyÊlone od podstaw, a nie sta∏y si´ dost´pne dla danej gospodarki (np. zosta∏y importowane).. C. R. T1. T2 T3 Pn A. B R. 0. Pn. L. Rys. 1. Wybór optymalnej techniki produkcji èród∏o: I. Feller, op. cit., s. 157.. Definicje nie wyczerpujà wszystkich mo˝liwych ekonomicznych uj´ç powstawania nowych wynalazków. W toczàcej si´ na ten temat dyskusji si´gano tak˝e do definicji powiàzanych z innymi naukami spo∏ecznymi, takimi jak psychologia czy socjologia. Jedno z takich przedstawieƒ procesu powstawania wynalazków zaproponowa∏ A.P. Usher. W jego uj´ciu wynalazek polega na procesie „wy∏aniania si´ «nowych rzeczy», które wymagajà «wewn´trznego. 7. Ibidem, s. 161..
(4) 74. Tomasz Skrzyƒski. dzia∏ania» wychodzàcego poza normalne umiej´tnoÊci techniczne czy zawodowe”8. Proces ten zawiera si´ w czterech etapach: – percepcja problemu, która wyst´puje, gdy otrzymuje si´ niekompletne bàdê niesatysfakcjonujàce rozwiàzanie problemu; – przygotowanie podstaw, gdy gromadzi si´ dane i elementy potrzebne do rozwiàzania problemu. Wyst´puje w tym etapie tak˝e osoba posiadajàca odpowiednie kwalifikacje konieczne do rozwiàzania problemu; – „wewn´trzne dzia∏anie”, tj. proces rozwiàzywania problemu. Jego charakter zawiera w sobie du˝y pierwiastek niepewnoÊci, który powoduje niemo˝noÊç przewidzenia czasu uzyskania rozwiàzania i jego konfiguracji; – krytyczna rewizja, podczas której nowo poznane zale˝noÊci stajà si´ w pe∏ni zrozumia∏e i efektywnie wykorzystane w ca∏ym zakresie. Ten etap mo˝e wymagaç ponownego „wewn´trznego dzia∏ania”.. 2. Determinanty post´pu technicznego Ujmujàc post´p techniczny jako zjawisko wywo∏ywane przez si∏y rynkowe, mo˝na spojrzeç na niego zarówno przez pryzmat popytu, jak i poda˝y. Stron´ poda˝owà reprezentowa∏ J.A. Schumpeter. Post´p techniczny odbywa si´ w trzech etapach: wynalazku, innowaci i imitacji. Gdy przedsi´biorca podejmuje ryzyko wprowadzenia wynalazków na rynek, nast´puje etap innowacji. Czyni on to na w∏asne ryzyko oraz na ryzyko osób, od których otrzyma∏ niezb´dny kapita∏. Czynnikiem decydujàcym o uznaniu go za przedsi´biorc´ jest „realizowanie nowych kombinacji czynników wytwórczych”9. Za innowatorów Schumpeter uwa˝a∏ jednak tylko tych, którzy robià to po raz pierwszy. Istnienie takich w∏aÊnie osób determinuje rozwój gospodarczy. W pozosta∏ych przypadkach jest to ju˝ imitacja. Od strony popytu bodêce do powstawania nowych wynalazków wyst´pujà po stronie przedsi´biorstw i konsumentów. Zmiana cen czynników wytwórczych (induced bias) mo˝e spowodowaç popyt ze strony przedsi´biorstw na nowe techniki produkcji wykorzystujàce te czynniki, które sta∏y si´ relatywnie taƒsze. Prowadzi to do przesuni´ç wzd∏u˝ danej izokwanty i substytucji czynnika dro˝szego przez taƒszy. PodejÊcie to jest charakterystyczne dla szko∏y neoklasycznej: „Zmiana wzgl´dnych cen czynników wytwórczych jest sama w sobie bodêcem do powstania wynalazków, i to szczególnie takich, które powodujà oszcz´dnoÊç czynnika, który sta∏ si´ relatywnie dro˝szy”10. KoniecznoÊç znalezienia nowej techniki produkcji mo˝e byç tak˝e wywo∏ana skutkiem fizycznego braku lub brakiem odpowied8 V.W. Ruttan, Usher i Schumpeter on Invention, Innovation and Technological Change, „Quarterly Journal of Economics” 1959, vol. LXXIII, nr 4, s. 600. 9 J.A. Schumpeter, Teoria wzrostu gospodarczego, PWN, Warszawa 1960, s. 118. 10 J.R. Hicks, The Theory of Wages, MacMillan, London 1932, s. 124..
(5) Post´p techniczny w teorii produkcji. 75. niej iloÊci któregoÊ z czynników wytwórczych (scarity push)11. Podobnie jak w pierwszej sytuacji, celem jest ograniczenie jego zu˝ycia. Od strony konsumentów wynalazczoÊç stymulowana jest przez istnienie potrzeb, które mogà byç zaspokojone tylko dzi´ki nowym produktom (demand pull). PodejÊcie to by∏o akcentowane szczególnie przez Schmooklera, który twierdzi, ˝e „aby zrozumieç wp∏yw wynalazków na rozwój ekonomiczny i post´p techniczny w sposób zasadniczy, musimy po pierwsze zrozumieç, jak wynalazki zwiàzane sà z pragnieniami ludzi”12. W rzeczywistoÊci procesy post´pu technicznego, tak jak wszystkie inne procesy gospodarcze, majà charakter ciàg∏y. Badania podstawowe (w uj´ciu Schumpetera wynalazki – post´p techniczny egzogeniczny) na skutek dzia∏ania mechanizmu rynkowego przek∏adajà si´ na nowe dobra i us∏ugi (innowacje – post´p endogeniczny)13.. 3. Rodzaje post´pu technicznego Historycznie ujmujàc, pierwszà i pod wzgl´dem koncepcyjnym najprostszà formà post´pu technicznego by∏ podzia∏ pracy14. W wyniku specjalizacji pracowników pracujàcych w manufakturze podnosi∏a si´ wydajnoÊç pracy. Praca wykonywana by∏a jednak bez udzia∏u maszyn. Dopiero pierwotna akumulacja kapita∏u i rewolucja przemys∏owa pozwoli∏y na powstanie kapitalizmu i stworzenie fabryk. W uj´ciu szko∏y neoklasycznej istniejà trzy typy post´pu technicznego: pracooszcz´dny (laborsaving), kapita∏ooszcz´dny (capitalsaving) oraz neutralny (neutral). Teoria ekonomii za najwa˝niejszy uznaje ostatni przypadek. Zagadnieniami tymi zajmowa∏o si´ trzech ekonomistów: J.R. Hicks, R.F. Harrod i R.M. Solow. J.R. Hicks klasyfikowa∏ wynalazki „wed∏ug ich wp∏ywu na zwi´kszenie, pozostawienie na niezmienionym poziomie lub spadku stosunku produktów kraƒcowych kapita∏u i pracy”15. Rys. 2 ukazuje trzy typy post´pu technicznego wed∏ug Hicksa. Linia wychodzàca z poczàtku uk∏adu wspó∏rz´dnych (c) pod kàtem czterdziestu pi´ciu stopni pokazuje sta∏y stosunek nak∏adów kapita∏u do pracy (K/L = constans). Post´p techniczny jest tu definiowany jako przesuni´cie izokwanty w dó∏ i jest dany nast´pujàcym wzorem16: 11 M. Vivarelli, Economic of Technology and Employment: Theory and Empirical Evidence, Edward Elgar, Aldershot 1995, s. 11. 12 J. Schmookler, op. cit., s. 136. 13 M. Garbicz, Mechanizmy post´pu technicznego, a bezrobocie, SGH, Warszawa 1999, s. 36–37. 14 B. Schefold, Different Forms of Technical Progress, „The Economic Journal”, December 1976, nr 86, s. 806. 15 J.R. Hicks, op. cit., s. 121. 16 M. Vivarelli, op. cit., s. 16..
(6) Tomasz Skrzyƒski. 76. Q = A(t)F(K, L). (1). gdzie: F(K, L) – funkcja produkcji przy u˝yciu kapita∏u i pracy; A(t) – technika produkcji w danym czasie t.. K. 0. K. C L a) Post´p techniczny kapita∏ooszcz´dny. 0. K. C L b) Post´p techniczny pracooszcz´dny. 0. C L c) Post´p techniczny neutralny. Rys. 2. Rodzaje post´pu technicznego w uj´ciu J.R. Hicksa èród∏o: V. Virelli, op. cit., s, 16.. Z neutralnym post´pem technicznym mamy do czynienia, je˝eli nie powoduje on zmian kraƒcowej stopy substytucji technicznej (MRTS). Jak pisze Hicks, „oszcz´dzajàce prac´ wynalazki zwi´kszajà kraƒcowy produkt kapita∏u bardziej ni˝ kraƒcowy produkt pracy; oszcz´dzajàce kapita∏ zwi´kszajà produkt kraƒcowy pracy bardziej ni˝ kapita∏u, neutralne zwi´kszajà obydwa w tym samym stopniu”17. Uj´cie za pomocà funkcji produkcji podanej we wzorze 1 i w sposób zaproponowany na rys. 2, choç popularne wÊród ekonomistów, wymaga uto˝samienia (w odniesieniu do neutralnego post´pu technicznego) Hicksowskiego neutralnego post´pu technicznego (Hicks neutrality – HN), domniemanego Hickowskiego neutralnego post´pu technicznego (implicit Hicks neutrality – IHN) oraz poszerzonego Hicksowskiego neutralnego post´pu technicznego (extended Hicks neutrality – EHN). HN zdefiniowany jest tak jak powy˝ej. IHN zak∏ada sytuacj´, w której kraƒcowa stopa substytucji technicznej ka˝dej 17. J.R. Hicks, op. cit., s. 121..
(7) Post´p techniczny w teorii produkcji. 77. kombinacji kapita∏u i pracy jest sta∏a przy sta∏ej proporcji czynników. Z EHN mamy do czynienia wtedy, gdy funkcja produkcji mo˝e byç multiplikatywnie podzielona na funkcj´ nak∏adów czynników wytwórczych i post´pu technicznego (tak jak pokazano to we wzorze 1)18.. xj P R. D E z [t = t0] A. B. y [t = t0]. C y [t = t1] y [t = t2]. 0. xi. Rys. 3. Ró˝nica pomi´dzy HN a IHN ˚ród∏o: C. Blackorby, C.A.Knox Lovell, M.C. Thursby, Extended Hicks Neutral Technical Change, „The Economic Journal”, nr 86, December 1976, s. 846.. Rys. 3 ukazuje ró˝nic´ pomi´dzy HN a IHN. Post´p techniczny jest tu rozumiany jako przesuni´cie w dó∏ izokwanty reprezentujàcej poziom produkcji y (wykorzystanie mniejszej iloÊci czynników wytwórczych koniecznych do wyprodukowania tej samej iloÊci dóbr) w okresach t0, t1, i t2. HN wyst´puje w sytuacji, gdy Êcie˝ka ekspansji producenta ma postaç krzywej OBAPD. Z IHN ma18 C. Blackorby, C.A. Knox Lovell, M.C. Thursby, Extended Hicks Neutral Technical Change, „The Economic Journal”, December 1976, nr 86, s. 845..
(8) Tomasz Skrzyƒski. 78. my do czynienia, jeÊli Êcie˝ka wzd∏u˝ przebiega wzd∏u˝ linii nachylonej pod kàtem 45% do osi x (OCAER). Na rys. 2. widaç wyraênie, ˝e sà to dwie zupe∏nie odmienne Êcie˝ki ekspansji producenta. Do przedstawionego problemu mo˝na podejÊç tak˝e z innej strony. Przyjmijmy pewien sta∏y punkt równowagi producenta, np. w punkcie A. Po tym, jak nastàpi post´p techniczny, izokwanta reprezentujàca wy˝szy poziom produkcji od y, np. z, mo˝e przybraç ró˝ne po∏o˝enie. JeÊli nowy punkt równowagi b´dzie znajdowa∏ si´ na krzywej OAPD, b´dziemy mieç do czynienia z HN. Kraƒcowa stopa substytucji technicznej w punkcie A pozostanie bez zmian. Z kolei, je˝eli nowe optimum producenta b´dzie znajdowaç si´ na krzywej OCAER, wtedy kraƒcowa stopa substytucji technicznej w punkcie A zmieni si´ tak, ˝e b´dzie identyczna jak w punkcie E, i mamy do czynienia z IHN19. IHN oraz HN sà ze sobà to˝same jedynie w sytuacji homotetycznoÊci technologii wzgl´dem nak∏adów czynników wytwórczych. Z kolei HN, IHN i EHN sà identyczne wówczas, gdy czynniki sà homogeniczne20. W uj´ciu R.F. Harroda post´p techniczny jest neutralny, je˝eli przy sta∏ej stopie zysku stosunek nak∏adów kapita∏u do produkcji pozostaje niezmieniony21. Post´p techniczny, podobnie jak u Hicksa, traktowany jest jako przesuni´cie funkcji produkcji, jednak kryterium nie jest K/L, tylko K/Q22. Graficznie (przy za∏o˝eniu z poprzedniego akapitu) ró˝nic´ pomi´dzy nimi przedstawia rys. 4.. tgβ =. k = K/L. (2). y = Q/L. (3). tgα = y/k = Q/K. (4). ∂y. w punkcie równowagi. ∂k. Π – – – y C = AB = tgβ k = – . k = Π k – – OC = O y – y C = w. (zysk jednostkowy) (p∏aca jednostkowa). OS = OC/tgβ = w . l/r = w/r OS = w/r =. ∂Q ∂L. /. ∂Q ∂K. w punkcie równowagi. (5). (6) (7) (8) (9). gdzie: r – cena kapita∏u; w – p∏aca.. 19. Ibidem, s. 846–847. Ibidem, s. 849. 21 W.W. Chang, The Neoclassical Theory of Technical Progress, „American Economic Review”, December 1970, vol. 40, nr 5, s. 912. 22 M. Vivarelli, op. cit., s. 18. 20.
(9) Post´p techniczny w teorii produkcji. 79. F1. y. F y. A. β. C. B. β. S. 0. k. k. a). F1. β_ F β_. 0. α k1. k2. k. b). Rys. 4. Neutralny post´p techniczny w uj´ciu J.R. Hicksa i R. Harroda èród∏o: M. Vivarelli, op. cit., s. 19.. Hicksowski neutralny post´p techniczny ukazany jest na rys.4a, gdzie OS jest sta∏e (dane k jest sta∏e), zaÊ neutralny post´p techniczny w uj´ciu Harroda na rys. 4b, gdzie β jest sta∏e (dane α jest sta∏e)23. U˝ywajàc zagregowanej funkcji produkcji, R.M. Solow przyjà∏, ˝e post´p techniczny ucieleÊniony jest w inwestycjach w nowe maszyny i urzàdzenia24. 23. Ibidem, s. 18. R.M. Solow, Technical Progress, Capital Formation and Economic Growth, „American Economic Review”, May 1962, vol. 41, nr 2, s. 76. 24.
(10) Tomasz Skrzyƒski. 80. Neutralny post´p techniczny zdefiniowa∏ jako sytuacj´, w której przy sta∏ym poziomie p∏ac niezmienny pozostaje stosunek nak∏adów do produkcji25. Definicja ta jest odwrotnoÊcià podejÊcia Harroda.. 4. Kaldorowska funkcja post´pu technicznego Odmienne od za∏o˝eƒ przedstawicieli ekonomii neoklasycznej uj´cie post´pu technicznego przedstawi∏ N. Kaldor. W swoim modelu wzrostu gospodarczego wprowadzi∏ funkcj´ post´pu technicznego, w której uzale˝ni∏ stop´ wzrostu wydajnoÊci pracy od stopy wzrostu nak∏adów kapita∏u, przypadajàcych na jednostk´ pracy26. Najwa˝niejszym za∏o˝eniem przyj´tym przez Kaldora jest odrzucenie neoklasycznego poglàdu o koniecznoÊci odró˝niania zmian techniki produkcji spowodowanej zmianà nak∏adów kapita∏u w stosunku do nak∏adów pracy (substytucji czynników wytwórczych) a zmianami spowodowanymi post´pem technicznym: „U˝ycie wi´cej kapita∏u na pracujàcego [...] nieuchronnie pociàga za sobà wprowadzenie lepszych metod wytwórczych”, i dalej: „wi´kszoÊç technicznych innowacji zdolnych do podniesienia wydajnoÊci pracy [...] wymaga u˝ycia wi´cej kapita∏u na jednego robotnika – bardziej skomplikowanych urzàdzeƒ i (lub) wi´kszej si∏y mechanicznej”, konkludujàc, i˝: „ka˝de ostre i wyraêne rozró˝nienie mi´dzy ruchem wzd∏u˝ funkcji produkcji, przy danym stanie wiedzy, a przesuni´ciem samej funkcji produkcji spowodowanym zmianà stanu wiedzy, jest arbitralne i sztuczne”27. Graficznie funkcja post´pu technicznego zosta∏a przedstawiona na rys. 5. Krzywa X jest funkcjà post´pu technicznego. W punkcie jej przeci´cia si´ z linià wychodzàcà z poczàtku uk∏adu wspó∏rz´dnych pod kàtem 45° stopa wzrostu nak∏adów kapita∏u i produkcji sà sobie równe i gospodarka znajduje si´ w stanie d∏ugookresowej równowagi. Nie jest zatem uzasadnione stwierdzenie, ˝e stopieƒ kapita∏och∏onnoÊci produkcji uzale˝niony jest od charakteru nowych wynalazków, tzn. od tego, czy sà one praco- czy kapita∏ooszcz´dne. W rzeczywistoÊci jest on uzale˝niona od stosunku pomi´dzy dop∏ywem nowych wynalazków a stopà akumulacji kapita∏u, tj. od kszta∏tu i po∏o˝enia funkcji post´pu technicznego. JeÊli akumulacja jest mniejsza w stosunku do tej, jaka by∏aby konieczna do absorpcji nowych wynalazków (sytuacja na lewo od punktu równowagi), to wi´kszoÊç wynalazków b´dzie mia∏a charakter kapita∏ooszcz´dny. I odwrotnie, w sytuacji na prawo od punktu równowagi wi´kszoÊç wynalazków b´dzie pracooszcz´dna. Z neutralnym post´pem technicznym mamy do czynienia, gdy produkcja i nak∏ady kapita∏u rosnà w tym samym tempie28. 25. W.W. Chang, op. cit., s. 912. A.P. Thirwall, Nicolas Caldor, seria: Grand Masters in Economics, Wheatsheaf Books, 1987, s. 174. 27 N. Kaldor, Eseje z teorii stabilizacji i wzrostu gospodarczego, PWN, Warszawa 1971, s. 100–101. 28 Ibidem, s. 102–104. 26.
(11) Post´p techniczny w teorii produkcji. 81. ∆Q/L. X. 45°. 0. ∆K/L. Rys. 5. Kaldorowska funkcja post´pu technicznego èród∏o: A.P. Thirwall, op. cit., s. 175.. W artykule ukazano koncepcje dotyczàce post´pu technicznego wywodzàce si´ zarówno z nurtu neoklasycznego, jak i keynsistowskiego oraz istniejàce poza g∏ównym nurtem ekonomii. W latach 90. XX w. nastàpi∏, wraz z sukcesem gospodarki amerykaƒskiej, rozkwit teorii endogenicznego wzrostu gospodarczego. Modele te uwzgl´dniajà w swych ramach, w przeciwieƒstwie do opisanych powy˝ej, nak∏ady na sektor B + R. Koncepcje te budzà wiele kontrowersji i wymagajà dok∏adnych, pog∏´bionych badaƒ. Technical Progress in the Theory of Production This article presents the most popular economic approach to the issue of technical progress. In part one, the author defines technical progress concepts such as invention, innovation, production techniques, technology, technical change, technological change, and highlights the differences among them. In the following part, the author discusses the determinants governing the creation of new inventions. In the third part, the author presents labour-saving, capital-saving and neutral technical progress in various aspects. Part four presents Kaldor’s technical progress function..
(12)
Powiązane dokumenty
Utwórz prognozy emisji na rok 2012 (dla wszystkich sektorów), przyjmując, że w okresie 2009-2012 średnie tempo wzrostu emisji w danym sektorze będzie takie samo, jak średnie
Weryfikacja statystyczna modelu: ocena dopasowania, test istotno ci parametrów, ś analiza wybranych w asno ci sk adnika losowego... Zastosowanie modeli ekonometrycznych do
Otwierane na zewnącz okna, stronę otwarcia drzwi prosimy sprawdzic według rysunków projektu. • Podwojna uszczelka gumowa dla dodatkowej ochrony okien i drzwi przed deszczem i
Testy nie zależą więc tylko od indywidualnego wyboru, nie powstają w warunkach całkowicie płynnej rzeczywistości społecznej, którą da się dowolnie kształtować, nie
Innowacje technologiczne zatem, nie tylko nakiero- wane bezpośrednio na zmianę roli zasobów naturalnych nieodnawialnych w pro- cesie produkcyjnym, ale także na zwykłe
Sporód rónych kombinacji relacji czynnikowych mi dzy czynnikami produkcji trzy grupy, w tradycji ekonomiki rolnictwa, wydaj si najwaniejsze: x w których zaangaowanie czynnika kapitau
Otwierane na zewnącz okna, stronę otwarcia drzwi prosimy sprawdzic według rysunków projektu. • Podwojna uszczelka gumowa dla dodatkowej ochrony okien i drzwi przed deszczem i
Silnie wiążące własności wykazują głównie kwaśne fosforany J ednozasadowe. Wiązanie spoiw fosforanowych polega na ich neutralizacji i tworzeniu się fosforanów dwu-
