Eugeniusz Sakowicz
Dziecko w kulturach świata.
Sympozjum popularno-naukowe,
Lublin 30-31 maja 1994 r.
Collectanea Theologica 64/4, 151-152
C o llec tan ea T heologica 64 (1994) n r 4 E U G E N IU S Z S A K O W IC Z , W A R S Z A W A - L U B L IN
D Z IE C K O W K U L T U R A C H ŚW IA T A
Sympozjum popularno-naukow e
Lublin 30-31 m aja 1994 r.
D zieck o - sym bol tw órczej nadziei każd eg o społeczeństw a. O gn isk u je o n o w sobie do św iad czen ia m in io n y ch p o k o leń . Jest „łączn ik iem ” przeszłości z przyszłością. W o d niesieniu d o ro d zicó w - zn ak iem jed n o ści tego, co różne. O tw a rte n a przyszłość w chodzi w św iat m iędzyludzkich relacji, w prz estrzeń k u ltu ry m ającej tw ó rc zą m oc k ształto w an ia osobow ości. D ziecko - stw o rzo n e p rzez B oga d la realizacji sam ego siebie, p rzezn aczo n e d o k sz tałto w an ia w sobie człow ieczeństw a. O d p o c z ą tk u sw ego istnienia „ d a ro w a n e ” określonej k u ltu rze. T o o n a w p ie rw je k ształtu je, by później o n o ją fo rm o w ało . D ra m a te m każdej k u ltu ry i cyw ilizacji je s t w ojna. S fo rm aliz o w an a i precyzyjnie z a p ro g ra m o w a n a nienaw iść lu d zk a w y raża trag ed ię k u ltu ry . W o jn a jest klęską i p rz eg ra n ą k u ltu ry . W szelkie to ta lita ry z m y X X w ieku, ró żn ie u b a rw io n e - „ b ru n a tn e , czerw one, ż ó łte ” (W . C hroftlow ski) niszczyły człow ieka i jeg o d u ch o w e śro d o w isk o - k u ltu rę . W o jn a to czas z m a g a ń , тпа‘-11ГУ śm ierci” z k u ltu rą życia. A p o g eu m nienaw iści ideologicznej, św iato p o g ląd o w ej, rasow ej, szczyt nienaw iści m iędzy k u ltu ra m i stan o w iły h itlerow skie o bozy k o n cen tracy jn e i stalinow skie łagry. In sty tu cje te z w szechw ładnie p a n u ją c ą w nich z g ro zą i lękiem w im ię k u ltu ry „ n a d lu d z i” o ra z k u ltu ry bolszew izm u (będących w istocie a n ty -k u ltu rą ) terro ry zo w ały k u ltu rę tych, k tó ry m o d m aw ia n o naw et przyw ileju n azy w an ia się człow iekiem . W „ k u ltu rz e śm ierci” nie było ju ż ludzi, były nu m ery . N ie n aw istn a sta ty sty k a z as tę p u ją ca im ię - cyfrą. T o ta litary z m niszczył w szystkich bez w y jątk u . W rogiem był starzec p rzek azu ją cy trad y cję. N ienaw iść to ta ln a godziła w kobiety , bezsilne, a je d n a k stan o w iąc e zagrożenie m o cą d a w an ia życia. T o ta lita ry zm szczególną zaciekłością a ta k o w a ł niew innych. P ierw szą i najw ięk szą o fia rą każdej bez w y ją tk u w ojny było i p o z o stan ie dziecko. O n o w łaśnie d o św iad cza a b s u rd u w ojny w sp o só b niew ypow iedziany. O n o nie ro zu m ie przyczyn w ojny. Czy cokolw iek m oże być ta k ą przyczyną? N ienaw iści nie m o żn a uspraw iedliw ić ż a d n ą racją. N iew inne dziecko najpełniej św iadczy o bezsensie w ojny, o a b su rd zie e tnicznych czystek, o nieprzew idzianych k o n sek w e n cjach nienaw iści rasow ej i k u ltu ro w ej.
P aństw ow e M u zeu m n a M a jd a n k u , O b ó z-M u zeu m , M iejsce Pam ięci to specyficzna p lac ó w k a k u ltu ry . O rg an izacy jn ie i p ro g ram o w o p o d leg a b ezp o śre d n io M in isterstw u K u l tu ry i Sztuki. P o 50 la ta c h od o sw o b o d ze n ia hitlerow skiego m iejsca kaźni, zagłady, unicestw ienia, k o n cen tracji ludzi d la niew olniczej p racy i ek sterm in acji, m iejsce to nie p rzestaje być w ielkim w ołaniem : „ N ig d y więcej!” , „ N ig d y więcej nienaw iści m iędzy k u l tu ram i!” . N a M a jd a n k u w śród b lisko 250 tysięcy o fiar znaleźli się ludzie różnych k u ltu r i religii. L u b elsk a „ fa b ry k a śm ierci” była w rów ny sp o só b o k ru tn a d la o só b reprezen tu jący ch 53 n aro d o w o ści. W śró d tych siłą przyw iezionych n a m ajd a n k o w sk ie w zniesienie śm ierci było kilk a tysięcy dzieci p o lsk ich , żydow skich, b iało ru sk ich i innych. D ziś w y o b raźn ię zw iedzające go M u zeu m p o ru sz a w id o k tysięcy p a r b u tó w zg ro m ad zo n y ch w b a ra k a c h ekspozycyjnych. - T y le p o z o sta ło p o nich... Szczególnie w ym ow ne są buciki dzieci, zszrzałe m alu tk ie b u ty tych, k tó re u p ro g u życia m usiały dośw iadczyć śmierci.
W d n iac h 30 i 31 m aja 1994 r. P aństw ow e M u zeu m n a M a jd a n k u (P M M ) z o rg an izo w ało sy m pozjum p o p u la rn o -n a u k o w e z aty tu ło w an e D ziecko w kulturach św iata. W sali k o n fe re n cyjnej C e n tru m K u ltu ry w L ublinie w czasie o b ra d z ap re z e n to w an a z o sta ła rów nież w ystaw a T e m a ty ka dziecka w zbiorach sz tu k i P M M . W śró d u k a za n y ch dzieł uw agę zw racały ry su n k i (k ilkanaście p ra c) w y k o n an e przez żydow skie dzieci uw ięzione w lata ch 1942-1944 w getcie w czeskim T erezinie. T y lk o jed e n m ały a u to r p re ze n to w an y ch p ra c przeżył. P ozostałe dzieci - zginęły. P u s tk a niesp ełn io n eg o życia, p u stk a niezrealizow anej k u ltu ry ...
W czasie d w u d n io w y ch o b ra d z ap re ze n to w an e zo stały n a stęp u jące referaty:
- O osobie, k tó ra je s t d zieckiem (d r h ab . W ojciech C h u d y , K a to lic k i U n iw ersy tet L ubelski - K U L ),
- K ilka uw ag o tym , j a k p o strzegane je s t p rz ez pediatrę m iejsce dziecka w k ulturze (lek. m ed. J o la n ta M . D e m i d z i u k z W o jew ódzkiego S z p itala Z esp o lo n eg o w L ublinie), - D ziecko w państw ie P latona (m g r R o b e rt S a w a , K U L ),
- Praw osław na wizja dziecka (J. E. ks. bp A bel P o p ł a w s k i , o rd y n a riu sz Diecezji L ubelskiej i C hełm skiej K o ścio ła P raw osław nego),
- D ziecko - wspaniały dar B o że j dobroci (d r M a re k M a r c z e w s k i , re k to r W yższej Szkoły S łużby Społecznej w S uw ałkach),
- D zieci w hitlerow skich obozach koncentracyjnych (m g r Z o fia M u r a w s k a - G r y ń , P M M ),
- D ziecko w ju d a izm ie (d r E u g en iu sz S a k o w i c z , P M M i K U L ),
- D ziecko w ko n tekście ku ltu ry a fry ka ń skie j (ks. pro f, d r h a b . H en ry k Z i m o ń , K U L ), - D ziecko ja k o sy m b o l w k u ltu rze indyjskiej (d r G e ra rd G ł u c h o w s k i , U n iw ersy tet M arii
C urie-S k ło d o w sk iej w L ublinie),
W zastępstw ie n ieo b ecn y ch n a sy m p o zju m p releg en tó w o d czy tan e zostały d w a referaty: - D ziecko w islam ie (im a m M a h m u d T a h a Ż u k , In s ty tu t M u z u łm a ń sk i w W arszaw ie), - M iejsce d ziecka w rodzinie m u zu łm a ń skiej (d r R o b e rto M a r i n - G u z m â n , U niw ersytet
w S an José, K o s ta ry k a i U n iw e rsy tet w A u stin , S tany Z jednoczone).
Interrelig ijn e, in te rd y sc y p lin a rn e sy m pozjum w L ublinie było pierw szym sp o tk an iem w Polsce, w czasie k tó reg o d y sk u to w a n o o dziecku - sy m b o lu przyszłości w szystkich religii. R eferaty , a tak że żyw w j jj^ u s ja n a d nim i, w niezbity sp o só b p rzek o n ały , iż dziecko najpełniej i n ajw y raź n ie j' św iadczy o w arto ści o k reślo n eg o społeczeństw a. T ak ie jest społeczeństw o, ja k i je s t jeg o sto su n e k d o d ziecka, p o czy n ając ju ż o d pierw szych chwil jeg o istn ien ia - p oczęcia. O d n iesien ia d o d ra m a tu k u ltu ry X X w iecznej E u ro p y uw yraźniło d o b itn ie zagrożenie, w obec k tó reg o stoi dziecko n a k a żd y m kon ty n en cie, w każdej g eograficznej i k u ltu ro w ej p rzestrzeni. Praw dziw ym i n iek łam an y m o b ro ń c ą każdego dziecka i jeg o k u ltu ry m oże być ty lk o religia.
D w a z pow yższych referató w , k tó ry ch a u to ra m i są M a rek M arczew ski i ks. H en ry k Z im o ń , zo stały zam ieszczone w niniejszym zeszycie.
