Efekt znacznego obnizenla wysoko§ci H1 na wy-kresie intensywno§ci pierwszego maksimum' w stre-fach
Cs
w otworach 36PB i 17PB mozna tiumaczye migracjll roztwor6w tej fazy mineralizacji, kt6ra doprowadzUa do wydzielen kruszc6w. Zjawisko ter-moluminescencji w tych utworach cechuj/i4 krzywe z pierwszym maksimum wyraZnie zaniZonym lub wygaszonym zupelnie ("anomalie ujemne pierwsze-go maksimum"); czasem ten proces obejmuje r6w-niez dru~ie maksimum (jak np. -Bl w 17PB).Charakterysi;yczn/i4 krzyw/i4 TL tych utwor6w przed-stawi3. ryc. 3. Drugll wlasno§ci/i4 termoluminescen-cji wt6rnych utwor6w - epi II jest podwyZszona warto§c temperatur maksim6w. Temperatura pier-wszego maksimum T1 wynosi 178-180oC; tempera-tura drugiego maksimum Tt - 240-245°C. To, ze wysokie temperatury sll wskaznikami wyst~powania dolomit6w epi II potwierdzono badal1iami pr6bek dolomit6w z rejonu Zawiercia. Om6wiona prawi-dlowo§c jest szczeg6lnie uzyteczna dla rOZBzyfrowania nakladajl:lcych si~ generacji dolomit6w epi II na tle dolomit6w epi I w utworach warstw olkuskich i gogolifiskich.
Wygaszenie efektu dui:ej intensywno§cl 5wiecenia termoluminescencji I generacji dolomit6w potwicr-dzUo wnioski wynikajllce z obserwacji mikroskopo-wych 0 istnieniu co najmniej dw6ch generacji do-lomit6w kruszconosnych w obr~bie warstw olkm,-kich. A zatem metoda TL moze bye przydatna w rozwillzywaniu problematyki genetycznej w r6z-nych ukladach mineralogiczr6z-nych, w kt6rych trudno okreslic sukcesj~ wydzielen innymi metodami.
Efekt ujemnej anomalii dolomit6w epi II trudny jest do jednoznacznego wytlumaczenia. Przyczyn wpiywajflcych na jego powstanie jest wiele, a nie-kt6re z nich to: proces anke:ytyzacji dolomit6w (ga-sZllcy wplyw Fe++); proces rekrystalizacji, obecno§c siarczk6w, blldz wreszcie wyswiecenie pierwotnej ter-moluminescencji pod wplywem dzialania podwyi-szonej temperatury migrujllcych roztwor6w mine-ralizuj/i4cych. Ostatnie z wyr6mionych przyczyn umo'-zliwia zastosowanie temoluminescencji jako geoter-mometru. Analiza zjawiska w takim uj~ciu jest mo-zliwa ze WZ5tl~du na bardzo charakterystyczny wy-gllld krzywych TL z niwelowanymi, pierwszymi mak-simami badanych utwor6w. Stosujac zasady inter-pretacji krzywych TL wg R. A. Mac Diarmida (1)
uzyskuje si~ dow6d na wyS~powanie metasomatoz'Y w zakresie temperatur 150-200oC. Te temperatury sllcharakterystyczne dla anotermalnych i epiter-malnych typ6w z162: hydroterepiter-malnych wg H.
Schnei-derhOhna (2).
Uzyskane wyniki por6wnywalnych ilosciowo i
ja-kosciowo pomiar6w pozwalajll na wyci~gni~cie nas-t~puj~cych wniosk6w:
1. Rozklad pierwotnej intensywnosd m~ksim6w termoluminescencji oraz temperatury maksim6w w poziomach litostratygraficznych Sll wielkosciami
cha-rakteryzuj/i4cymi
toP.
poziomy.2. Intensywnos~ termoluminescencji pr6bek pier-wszej generacji dolomit6w kruszconomych (eni I
z
otworu 16PB) ma charalrte.. anomalii dodatniej.Epigenetyczny charakter pierw5zej generacii riolomit6w kruszcoDosnych potwierdzUa wysoka in-tensywnosc TL pr6bki zdolomityzowanvch zlepienco-wych wapieni go~o1iii.skich z IflPB. Wlasnosci ter-moluminescencji dnlomit6w epi I zalicz'"'no do pier-wotnych ze wzgJedu na wt6rne nalozenie sie na' nie p.fektOw zmian fizyczno-chemicznych. kt"re lIwarun-kowaly powstanie rlolomit6w eni' II,
charakteryzu-JlIcych si~ ujemnymi anomaliami TL.
, 3. Ujemne anomalie TL na tie pierwotnej ter-moluminescencji oraz wysokie temperatury maksi-m6w w strefach tych anomalii Sll wskaznikami zmian wywolanych migracill termalnych, mineralizujllcych roztwor6w dolomityczno-siarczkowych, kt6re dopro-wadzily do wydzieJen kruszc6w. Wskazu;14 one stre-fy Zlo2:owe oraz strestre-fy drugiej generacji dolomit6w kruszconosnych - epi II.
, 4. Niwelacja lub wye:aszenie pierwszego maksi-mum ria krzYwYch TL jako efekt wyswiecenia ter-moluminescencji w odpowiednich warunkach tem-perattirowych w naturze umozliwia pr6be zastoso-wa~ia termoluminescencji jako geotermometru.
544
Potwierdzenie tych wniosk6w przez uzyskanie pelniejszego materialu dowodowego oraz rozszerzenie zakresu badail. dotyczllCYch istoty zjawiska termolu-minescencji dostarczyc moze nowych danych dla in-terpretacji genezy zl6z cynku i olowiu w rejonie slq-sko-krakowskim.
LITERATURA
1. M a c D i a r mid R. A. - The application of the-rmoluminescence of geothermometry. Econ. Geol.
1963. vol. 58,
nr
8.2.
S
c h n e i d e r hB
h nH. -
Zlota
rud. Wyd. Geol., 1962.3. SI
i win ski S. - Dolomityzacja morskich utwo-r6w triasu sll\sko-krakowskiego. Rudy i met. nieze1., 1966, nr 1-3.4.
S 1
i w in ski S. - Rozw6j dolomit6w kruszco-nosnych w obszarze ii1I:lSko-krakowskim. Wyd. Geol. 1969.SUMMARY
Natural thermoluminescence curves for Triassic carbonate rocks are interpreted assuming the' exi-stence of original energetic equillibrium in the rock massif (Figs. 2-3). This system of equi11ibrium had specific properties of original thermoluminescence modified and differentiated in the course of suc-cessive stages of physico-chemical alterations.
All the anomalies in the distribution of thermo-luminescence found around the rock massif eviden-ce these changes when the original thermolumine-scence pattern is noticeable.
The result.s':."Qf' micriscopic studies and measu-rements of .'the :' thermoluminescence of carbonate samples from three boreholes: 16 PB, 17 PB and 36 PB, made it possible to found the following re-gularities:
(1) Distribution of original intensity of thermo-luminescence maxima and the maximum tempera-tUres are characteristic for particular
lithostrati-graphic horizons.
(2) The intensity of thermoluminescence of sam-pIes· representing the first generation of ore-bea-ring dolomites (epi I from the borehole 16 PB) is of the type: of positive anomaly. '
Tpe $pigenetic character of the first generation of' ore.-beardng dolomites is confirmed by a high intensity of thermoluminescence of sample of do-lomitized congiomeratic Gogolin limestones from the same borehole. The thermoluminescence properties of the epi I dolomites have been recognized as ori-ginal on account of the overprinting of the effects of physico-chemical changes conditioning the origin of the epi II dolomites characterized by negative TL anomalies.
(3) The TL anomalies negative in relation to the original TL, and high temperatures of the maxima from the zones of these anomalies are the indices of changes resulting from thermal mineralizing do-lomite-sulphide solutions responsible for the origin of the ores. They indicate deposit zones and the zones of the second generation ore-bearing dolomi-tes (epi I1).
(4) Levelling or extinction of the first maxinlum nf TL curves, resulting from exhaustion of TL un-der natural suitable temperature conditions makes possible to use the TL phenomenon as a
geother-mometer. '
These conclusiOns, when confirmed by more corn-plete evidence and the results of wider-scale stu-dies on the nature of the thermoluminescence phe-nomena, may markedly contribute to the recon-struction of the genesis of zinc and lead ores of the Silesian-Cracow region.
PE310ME
IIpoBe,lleHHas HHTepnpeTaqHH KPHBbIX eCTecTB'JRHOK TepIlr10JIlOMHIieC~eH~HH (4)m. 2 H 3) TPHaCOBhlX Eap-6oHaTH1>IX nopo,ll OCHOBhISla.;I,lacr, Ha YCJIOBHH C~ec'l'BO BaRHs nepBH'IHOA CHeTeM!>I 3HepreTHT.!eCEoro paSHo-BeCHJI B KOMJIJIeKCe nopo,ll. Ta:s::as CHC'TeMQ paBuoseCHJ[
