Żyromski, Stanisław
"Rocznik Statystyczny województwa
olsztyńskiego 1970", Olsztyn 1970 :
[recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 165-167
R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A Ібб
U z u p e łn ie n ie m i ro z s z e rz e n ie m r e f e r a t u Z d z is ła w a G r z e s i a k a b y ły trz y rz e cz o w e k o m u n ik a ty . P ie rw s z y , w y g ło szo n y p rz e z J e rz e g o B o r z u c h o w s k i e g o , d o ty c z y ł r u c h ó w m ig r a c y jn y c h w w o j. o ls z ty ń sk im . D ru g i, H a lin y W i l c z y ń s k i e j , z a w ie ra ł u w a g i o d n o ś n ie do f o r m o w a n ia się z ało g i O ls z ty ń s k ic h Z a k ła d ó w O p o n S a m o c h o d o w y ch . T rze c i, H a lin y W a s i l e w s k i e j , o m ó w ił w y n ik i b a d a ń p rz e p ro w a d z o n y c h w p ow . lid z b a rs k im n a d p rz y c z y n a m i m ig r a c ji ta m te js z e j lu d n o ś c i.
W części so cjo lo g icz n e j F e lik s W a l i c h n o w s k i w o b s z e rn y m re fe ra c ie o m ó w ił p rz e m ia n y sp o łec z n e w si w ś w ie tle p a m ię tn ik ó w m ło d e g o p o k o le n ia . R o zsz erze n ie m ty c h m a te ria łó w b y ły k o m u n ik a ty M o n ik i L e o n o w i c z i R y s z a rd a C h r z a n o w s k i e g o .
W s e k c ji e tn o g ra fic z n e j A n n a S z y f e r p rz e d s ta w iła P r z e m ia n y k u l t u r y tr a d y
c y j n e j w s i n a p r z y k ła d z ie 'W a rm ii i M a zu r. N a p o d s ta w ie k ilk u le tn ic h b a d a ń a u t o r
k a d o szła d o w n io s k u , że w p ły w m ie js c o w e j lu d n o ś c i n a k s z ta łto w a n ie się n o w e j k u ltu r y j e s t b a rd z o s iln y . S zczeg ó ln ie w y ra ź n ie u w id a c z n ia się to w d z ie d z in ie k u l t u r y m a te r ia ln e j. W y n ik a to p o p r o s tu z f a k tu , że lu d n o ś ć a u to c h to n ic z n a p o s ia d a d a le k o w ię k sz ą z n a jo m o ść m ie js c o w y c h w a r u n k ó w o ra z p o s łu g iw a n ia się le p sz y m i n a rz ę d z ia m i p ra c y , n iż n a p ły w o w a . P o d o b n ie , choć z n a c z n ie w o ln ie j, a d a p t u j ą się w sz y s tk ie c z y n n ik i k u l t u r y m a te ria ln e j. U z u p e łn ie n ie m r e f e r a t u A n n y S z y f e r b y ły tr z y k o m u n ik a ty : R e g in y D r e w e k z P o z n a n ia , M o n ik i L e o n o w i c z z P o z n a n ia i H a lin y M u r a w s k i e j z T o ru n ia .
N a k o n ie c n a s u w a s ię p y ta n ie — czy w a r to ty m s p ra w o m p o św ię c a ć aż t a k d u ż o czasu i m ie js c a ? O d p o w ie d ź n ie j e s t p ro s ta . B a d a ń n a te m a t W a rm ii i M a z u r p rz e p ro w a d z o n o p o w o jn ie b a rd z o d użo. D o ty c z y ły o n e p o szc z eg ó ln y ch d y s c y p lin w ie d z y i b y ły w y k o rz y s ty w a n e do b a rd z o ró ż n y c h celó w . O b e cn e o p ra c o w a n ie ja k o c ało ść, ró ż n i s ię o d w sz y s tk ic h p o p rz e d n ic h ty m , że u jm u je p ro b le m y re g io n u w e w z a je m n y m p o w ią z a n iu , n a s k u te k czego z a w ie r a c a ły s z e re g w sk a z a ń p ra k ty c z n y c h .
J e r z y W ó jc ic k i
R o cz n ik S ta ty s ty c z n y W o je w ó d z tw a O ls z ty ń s k ie g o 1970, O lsz ty n 1970, R. X I ss. 348
„R o c z n ik S ta ty s ty c z n y ” 1970 s k ła d a się z p ię tn a s tu d zia łó w , k tó r e s ą o d p o w ie d n ik a m i d z ia łó w p r e z e n to w a n y c h w „ R o c z n ik u S ta ty s ty c z n y m ” G łó w n e g o U rz ę d u S ta ty s ty c z n e g o . W n o w y m w y d a n iu z o sta ły z n a c z n ie ro z s z e rz o n e in fo r m a c je s t a t y s ty c z n e d o ty c z ą c e n ie k tó r y c h g a łę z i g o s p o d a r k i w o je w ó d z tw a w s t o s u n k u do p o p r z e d n ic h w y d a ń , a w szczeg ó ln o ści d o ty c z y to : in w e s ty c ji ro ln ic tw a , g o s p o d a rk i m ie s z k a n io w e j, u s łu g , s z k o ln ic tw a , k u l t u r y i o c h ro n y z d ro w ia . W w ie lu ta b lic a c h in fo r m a c je s ta t y s ty c z n e u ję to w s z e ro k ie j r e tro s p e k c j i, co u ła tw ia p rz e p ro w a d z e n ie p o b ie ż n e j a n a liz y t e n d e n c ji r o z w o jo w e j z ja w is k s p o łe c z n o -g o s p o d a rc z y c h . B o g a ta in fo r m a c ja s ta t y s ty c z n a p o szc z eg ó ln y ch d z ia łó w n ie p o z w a la n a b liż sz e ic h o m ó w ie n ie w k r ó tk i e j re c e n z ji. Z te g o w z g lę d u z a s y g n a liz u ję ty lk o p e w n e z m ia n y w s t r u k t u r z e sp o łe c z n o -e k o n o m ic z n e j w o je w ó d z tw a , ja k ie z asz ły w 1969 r. w s to s u n k u do l a t p o p rz e d n ic h .
W o je w ó d z tw o o ls z ty ń s k ie w k o ń c u 1969 r. z a m ie s z k iw a ło 985,4 ty s. lu d n o ś c i, tzn . 3% o g ó łu lu d n o ś c i k r a j u . W m ia s ta c h m ie s z k a ło 392,8 ty s . osób, n a te re n a c h w ie js k ic h 592,6 ty s . lu d n o ś c i. U d z ia ł lu d n o ś c i w m ia s ta c h i o s ie d la c h w o je w ó d z tw a w y n o s ił 31 g r u d n ia 1969 r . 39,9% . N a jb a r d z i e j z u rb a n iz o w a n y m i p o w ia ta m i b y ły : b r a n ie w s k i (46,0% lu d n o ś c i w m ia s ta c h i o sie d la c h ) i p is k i (46,0%); n a jm n ie js z y o d s e te k lu d n o ś c i m ie js k ie j p o s ia d a ł p o w ia t m o rą s k i (17,3%).
1 6 6 R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A
W śró d og ó łu lu d n o ś c i w ię k sz o ś ć s ta n o w iły k o b ie ty , k tó r y c h b y ło w k o ń c u 1969 r o k u 497,2 ty s., a w ię c o 9 ty s. w ię c e j a n iż e li m ę ż cz y z n . P o zio m fe m in iz a c ji u le g ł d a lsz e m u o b n iż e n iu i w y n o sił 102 k o b ie ty n a 100 m ę ż cz y z n (w 1950 r . w sp ó łc z y n n ik f e m in iz a c ji w y n o s ił 111, w 1960 r . — 106).
W 1969 r. n a s tą p iła d a lsz a e w o lu c ja w r u c h u n a tu r a ln y m lu d n o ś c i. S to p a u r o d z eń ży w y ch z m n ie jsz y ła s ię w s to s u n k u d o 1955 r . d w u k ro tn ie i w y n o s iła 19,8%o, a p o zio m o g ó ln e j u m ie ra ln o ś c i z m n ie jsz y ł się w ty m s a m y m o k re s ie o 40°/o i w y n o s ił 6,2 z g o n ó w n a 1000 lu d n o ś c i. J e s t to m in im a ln ie w y ż sz y p o zio m s to p y zgo n ó w o g ó ln y c h w p o r ó w n a n iu do l a t p o p rz e d n ic h , w y n ik a o n m ię d z y in n y m i ze z m ia n s tr u k tu r a ln y c h , a z w łasz cz a z p o s tę p u ją c e g o p ro c e su s ta r z e n ia się lu d n o ś c i W a r m ii i M a z u r. S ta ty s ty k a o d n o to w a ła p ię c io k r o tn ie m n ie js z ą lic z b ę z g o n ó w n ie m o w lą t w 1969 r . w p o r ó w n a n iu do 1955 r. W ty m sa m y m o k re s ie p o z io m zgo n ó w n ie m o w lą t z m n ie jsz y ł się d o 32,2%o i w y n o s ił 1/3 p o z io m u w r o k u p o ró w n y w a ln y m . N a s tą p ił d a lsz y s p a d e k p o z io m u p r z y r o s tu n a tu r a ln e g o , k t ó r y w y n ió s ł 13,6%o.
O ls z ty ń s k ie o d s z e re g u l a t z n a j d u je się w g ru p ie w o je w ó d z tw e m ig ra c y jn y c h . W 1969 r. s a ld o r u c h u w ę d ró w k o w e g o lu d n o ś c i b y ło u je m n e i w y n o siło 4,2 ty s . osób. W w y n ik u r u c h u w ę d ró w k o w e g o lu d n o ś c i lic z b a m ie s z k a ń c ó w m ia s t p o w ię k sz y ła s ię o 2,7 ty s . osób, n a to m ia s t z t e r e n u w s i u b y ło 6,9 ty s . lu d n o ś c i. P r z y r o s t rz e c z y w is ty lu d n o ś c i m ie js k ie j w z ró sł o 38,6% w w y n ik u r u c h u m ig r a c y jn e g o lu d n o ś c i do m ia s t. U je m n y p r z y r o s t w ę d ró w k o w y w m ia s ta c h o d n o to w a ła s t a t y s t y k a w n a s t ę p u ją c y c h p o w ia ta c h : b ra n ie w s k im , k ę tr z y ń s k im , m o rą s k im , o s tró d z k im i p a słę c k im . N a to m ia s t n a w s i d o d a tn ie s a ld o m ig r a c y jn e o d n o to w a n o w p o w ia ta c h m rą g o w - s k im i o ls z ty ń sk im . O b o k m ia s ta O ls z ty n a , ty lk o d w a w y ż e j w y m ie n io n e p o w ia ty p o s ia d a ły w 1969 r . d o d a tn ie s a ld o r u c h u w ę d ró w k o w e g o lu d n o ś c i.
W 1969 r . z a t r u d n ie n ie w g o s p o d a rc e u s p o łe c z n io n e j w y n o siło 249,2 ty s . osób i b y ło w y ż sz e w p o ró w n a n iu z 1960 r . o 66,5 ty s . osób, co o z n ac z a w z ro s t z 20,7% do 25,9% o g ó łu lu d n o ś c i w o je w ó d z tw a . N a js il n ie j w z ro sło z a t r u d n ie n ie w p rz e m y ś le i b u d o w n ic tw ie , co o z n ac z a d a lsz e u p rz e m y s ło w ie n ie w o je w ó d z tw a o lszty ń sk ie g o . D o w o d em p o w y ż sz e g o j e s t ró w n o le g ły w z r o s t p ro d u k c ji g lo b a ln e j' p rz e m y s łu o 275,6% w s to s u n k u do 1955 r. P r z e m y s ł w o je w ó d z tw a o ls z ty ń sk ie g o w y tw o r z y ł w 1969 r . w o g ó ln e j p r o d u k c ji k r a jo w e j: e n e r g ii e le k try c z n e j — 0,5% , m a s z y n i n a rz ę d z i r o ln ic z y c h — 6,6%, op o n s am o c h o d o w y c h — 28,4%, ta r c ic y — 8,6%, p ły t p ilś n io w y c h i w ió ro w y c h — 24,4%, s k le j k i — 25,1% i m e b li 16,1%. O d d a n o do u ż y tk u b u d y n k i o łą c z n e j k u b a tu rz e 3962 ty s . m 3, co s ta n o w iło 2,9% o g ó ln e j k u b a t u r y o d d a n e j w 1969 r . w k r a j u .
W o je w ó d z tw o o ls z ty ń sk ie d y sp o n o w a ło w 1969 r . 5,4% o g ó ln e j p o w ie rz c h n i z a s ie w ó w k r a j u , a ro ln ic tw o p a r ty c y p o w a ło w o g ó ln e j p r o d u k c ji k r a jo w e j n a s tę p u ją c o : 4 zb o ża — 5,1% , z ie m n ia k i — 4,3% , m a sło — 9,3% m ię so — 5,4%, s e ry — 3,6% . W 1969 r . w y s t ą p ił d a lsz y z n a c z n y w z ro s t lic z b y z w ie r z ą t g o s p o d a r s k ic h , a m ia n o w ic ie : b y d ła o 13,8 ty s . s z tu k , trz o d y c h le w n e j o 4,2 ty s . s z tu k . R o ln ic tw o o ls z ty ń s k ie d a ło 8,5% o g ó ln o k ra jo w e g o s k u p u w a ż n ie js z y c h p ro d u k tó w ro ln y c h (w ty m 4 zb o ża — 5,2% , ż y w c a w p rz e lic z e n iu n a m ię s o — 7,0%).
H a n d e l ro z s z e rz y ł s ie ć p u n k tó w s p rz e d a ż y d e ta lic z n e j, w z r o s ła lic z b a z a k ł a d ó w g a stro n o m ic z n y c h , b u d o w n ic tw o o d d a ło 4,5 ty s. n o w y c h m ie s z k a ń o łą c z n e j lic z b ie 14,9 ty s . izb m ie s z k a ln y c h . P o r a z p ie rw s z y n a 1000 osób p r z y ro s tu n a t u ra ln e g o o d d a n o do u ż y tk u p o n a d ty s ią c izb m ie s z k a ln y c h . W 1960 r . — 374 iz b y , w 1965 r . — 611 izb , w 1968 r . — 970 izb , w re s z c ie w 1969 r . — 1115 iz b , co ro d z i n a d z ie ję , że z m n ie jsz y s ię w re s z c ie z a g ę szc z en ie lu d n o ś c i w iz b a c h m ie s z k a ln y c h . F a k t u tw o r z e n ia jesz c z e je d n e j w y ż sz e j s zk o ły w O ls z ty n ie o d n o to w a ła
r e c e n z j e i o m ó w i e n i a 1 6 7
s t a t y s t y k a w d z ia le „ S z k o ln ic tw o ” . N a d w u w y ż sz y c h u c z e ln ia c h w O ls z ty n ie s tu d io w a ło w 1969 r . p o n a d 5,1 ty s . s tu d e n tó w .
N a s tą p iła d a lsz a p o p ra w a w z a k re s ie o c h ro n y z d ro w ia lu d n o ś c i, w z ro s ła lic z b a le k a rz y i m ło d sz eg o p e r s o n e lu s łu ż b y z d ro w ia w p rz e lic z e n iu n a 10 ty s . lu d n o ś c i, ro z b u d o w a n o z a p le c z e tu ry s ty c z n e W a rm ii i M a z u r, lu d n o ś ć s ta ł a s ię b a rd z ie j o szczęd n a (w k ła d y o szc z ęd n o śc io w e w z ro s ły z 3 m in . zł w 1968 r. do 3,5 m in . zł w 1969 r.), w re s z c ie z m n ie js z y ła się lic z b a p rz e s tę p s tw .
W y p a d a d o d a ć, że z esp ó ł re d a k c y j n y , o b o k s z e ro k o i p r z e jr z y ś c ie s k o n s tr u o w a n y c h ta b lic s ta ty s ty c z n y c h , w w ie lu p r z y p a d k a c h w z b o g a c ił in f o r m a c je lic z b o w e w y k re s a m i (łą c z n ie 14 w y k re só w ), k tó r e z n a k o m ic ie u ł a t w i a j ą ic h p e rc e p c ję .
