Biskup, Marian
Miscellanea archiwalne z okresu
wojen polsko-krzyżackich z lat
1410-1414
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 161-162
w' „P ru ssii” , wobec tego zgłaszam prośbę o wskazanie materiałów, na podstawie których umieszczony został na wymienionym szkicu ów strum ień płynący z zachodu na wschód przez tereny bitwy.
M A R I A N B I S K U P
MISCELLANEA ARCHIWALNE Z OKRESU WOJEN
POLSKO-KRZYŻACKICH Z LAT 1410-1414
W korespondencji Zakonu Krzyżackiego w Getyndze, zaw iera jącej bogate m ateriały z okresu wojen polsko-krzyżackich w X V w., zn ajd ują się m. in. dwa nieznane dotąd ciekawe przekazy, zasługu jące na opublikowanie.
Pierw szy z nich stanowi tzw. list „odpowiedni” (wypowiedni) słynnego rycerza z okresu Grunwaldu, Zawiszy Czarnego z Gar- bowa, oraz braci jego, Piotra i Jan a F aru reja. Przesłany on został 15 VII 1414 r. w. mistrzowi Michałowi Kiichmeistrowi w związku z rozpoczęciem ponownie działań wojennych przez Polskę wobec Zakonu (tzw. wojna głodowa). O fakcie przesłania tego listu wiadomo było dotąd tylko z lakonicznej notatki w rejestrze krzyżackim z 18 VII 1414 r., opublikowanym przez A. Prochaskę *). List ten, stanowiący przykład średniowiecznej praktyki rycerskiej, jest zara zem ciekawym przyczynkiem do biografii Zawiszy Czarnego, naśw ietlającym stanowisko jego i jego braci wobec Zakonu w okresie
pogrunwaldzkim. ’
Drugi przekaz stanowi list „odpowiedni” czeskich zaciężnych, najętych przez W ładysława Jagiełłę do walki z Zakonem. List ten nie jest datowany, brak również w nim nazwiska w. mistrza. Odnosić się więc on może zarówno do r. 1410, jak i 1414. Wiadomo, że w początkach lipca 1410 r. grupa zaciężnych, szczególnie śląskich, pozostających w służbie polskiej, wystosowała listy „odpowiednie” do w. m istrza U lryka von Jungingen (w języku niem ieckim )2). N a wojnę 1414 r. strona polska również zwerbowała zaciężnych czesk ich ?), którzy mogli przesiać listy „odpowiednie” Zakonowi. Z tego względu można ustalić jedynie datację przybliżoną do publi kowanego listu na lata 1410— 1414. Od znanych dotąd listów „odpo wiednich” z tego okresu różni się on tym, że napisany został po czesku. Autorami jest 5 rycerzy, pochodzących głównie z Moraw, nie w ystępujących w znanych dotychczas zestawieniach zaciężnych czeskich w służbie polskiej. Przekaz ten — przykład wspólnej walki polsko-czeskiej z K rzyżakam i — publikujem y z drobnymi tylko m odyfikacjam i pisowni, niezbędnymi dla uczytelnienia tekstu (szczególnie w nazwach miejscowości, np. Zezwolle = ze Zwolle, Zcogissowa = z Cogissowa). Za pomoc w rozwiązaniu nazw i usu nięciu wątpliwości językowych w tekście składam w yrazy podzię kowania p. dr Ivanowi Hlavâckowi z Pragi.
') C od ex e p istç la ris V itoldi, w yd. A. P r o c h a s k a , K rak ó w 1882, s. 292, n r 590.
2) Ibid em , s. 211, n r 450 i s. 212, n r 451.
3) K . M a r c i n k o w s k i , M ate riały do h isto ry i w ojen z K rzy żak am i, R o czn iki Tow . N au k. w T oru n iu, t. X I I I , Toruń 1916, s. 243/4.
Komunikaty 11
1.
Sochaczew , 15 V II 1414 L ist „odpow iedni” Z aw iszy Czarnego z G arbow a i jeg o braci P iotra i Ja n a F a ru re ja do w. m istrza M ichała K iichm eistra.
Or.: S taatlich es A rch ivlager w G etyndze, A rchiw um Zakonu K rzyżack iego, O BA , Schbl. X X I, N r 141. D okum ent papierow y, 13 X 29,5 cm. Resztki pieczęci sygn etow ej z h. Su lim a w brązow ym w osku, w yciśn iętej pod tekstem . — Reg.: R egesta historico-diplo- m atica O rdinis S. M ariae Theutonicorum , P ars I, nr 2106.
D em grosm echtigen hern M echeln hom eister in P reu sin lan t Szaw isch a Czerny din st euch. A ls nu gew an t ist, ich los euch w issin, d as ich w edir euch sein w il und helfin, dem durch leuch tisken konige von Polan seyner gerech tikeit helfin und w il kein euch dom itte b ew art sein m it m einen brudir hern P etir und hern Jo n von G arbow m it allin unsern. G egeb en czu Sochaczow ipso die D ivisionis A posto lorum anno Domini JVFCCCC'DΠII0 (15 V II 1414).
2.
/ 1410— 1414] L ist „ odpow iedni” czeskich zaciężnych w służbie k ró la polskiego W ładysław a Ja g ie łły do w ielkiego m istrza w Prusach.
Or.: S taatlich es A rch ivlager w G etyndze, A rchiw um Zakonu K rzyżackiego, O BA , Schbl. X X I, N r 12. D okum ent papierow y, 22 X 15,5 cm. Resztki dwóch pieczęci w czarnym w osku, w yciśn iętych pod tekstem . L ist ten pom inięty w w ydaw nictw ie Jo ach im a — H ubatsch a, z n ajd u je się w dziale nie datow anych listów X V w. O becnie nosi k olejn y n um er 147le w uzupełnionym w ydaw nictw ie „R e g e sta ” , P a rs I.
J a M urgw art ze Z w o lle 4) sedyen ym na M y ro w ie 2), ja H eress a M yrow a, ja Sw atobor z C ogissow a 3), ja P etr Stupiczie z Czerw ene Loh tky 4), Z agieczek z M ezneho 5). R acziz w iediety tw a m ylost m istrze pru ssk y , zet sie w istrzieh am e proty tw e m ylosty y s sw ym y siuzeb- n yky podle k ra lle W ladyssllaw a, k ra lle polsskebo, nebt sm e u geho m ylosty w luzbie a dokud ssm e u geho m y iosty w luzbie, chem et gem u praw dy geho pom oczi u proty tw e m ylosty m istrze y proty tw im w sem pom ocznykom y proty tw ym sluzebnykom , nechem w inny bity, acz bichom czo uczinily.
') Zvole (niem. Schmole) koło m iasta Mohelnice na Morawach. s) Mirov (niem. M ürau) koło Mohelnice na Morawach. *
*) Kolsov, daw niej K ojisov (niem. K olessau), koło m iasta Zàbréku na Morawach.
4} Cervenâ Lotłia koło m iasta Bouzowa na Morawach. 5) Meznÿ, cztery wsie tej nazwy w ystępują w Czechach. 162
