A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA BIOCHimCA ET SIOmSlCA 4,_ 19$6_____________
B r u n o tl o a o l, M a r ek S a u b d
WPŁYW POLA ELEKTRYCZNEGO O CZĘSTOTLIWOŚCI 50 Hz NA WZROST I ROZWÓJ TKANEK ROŚLINNYCH
W KULTURACH IN VITRO
W pracy przedsŁowiono wyniki badań wpływa pól elektrycznych częstotliw ości 50 Hz na wzrost Cymbidium 67/2 Lib. , i tkanki kaluso-wej marchwi. Badano nagromadzanie K, Fe, F, zawartość ch lo ro filu (a * b) oraz ciężar suchej masy tkanek poddanych działan iu pól elek-trycznych .
W d o b ie wzmożonego ro zw o ju e l e k t r o e n e r g e t y k i , p o d e jm u je s i ę w s z e r e g u p lac ó w k a ch naukowych w k r a j u i z a g r a n ic ą b a d a n ia w pływ u, g en ero w any ch p r z e z u r z ą d z e n ia e n e r g e t y c z n e , p ó l e l e k t r y c z n y c h n a o t o c z e n i e . B a d an ia t e d o t y c z ą wpływu p ó l n a o rg a n iz m y z w ie r z ę c e [ i , 2 ] , o r g a n iz m l u d z k i [ 5 , 6 , 8 , 17] i r o ś l i n y [ 11—1 4 ]. O i l e p ro b lem o d d z ia ł y w a n ia z ew n ę tr z n y ch p ó l e l e k t r y c z n y c h o c z ę s t o t l i -w o ści p rz e m y sło -w ej (5 0 - 6 0 Hz) n a o r g a n iz n y z w ie r z ę c e i l u d z k i j e s t ze z r o z u m ia ły c h w zględów s z e r o k o b a d a n y , o t y l e wpływ ty c h p ó l n a ś w i a t r o ś l i n j e s t w b a d a n ia c h zw ykle p o m ija n y . N i e l i c z n e p r a c e t r a k t u j ą c e o w p ływ ie z e w n ę tr z n y c h p ó l e l e k t r y c z n y c h o c z ę -s t o t l i w o ś c i 5 0-60 Hz n a r o ś l i n y p ro b lem t e n u jm u ją o g ó ln ik o w o , p o p r z e s t a j ą c z r e g u ły n a s t w i e r d z e n i u zm ian w w y g lą d z ie zew-n ę trz zew-n y m b ad azew-n y ch r o ś l i zew-n , zw iązanym ze spadkiem , lu b p r z y r o s te m masy i c h p o s z c z e g ó ln y c h organów [ l i - 1 3 ].
Celem p rze p ro w ad zo n y c h w naszym I n s t y t u c i e b ad a ii b y ł o o k r e -ś l e n i e wpływu z e w n ę tr z n y c h p ó l e l e k t r y c z n y c h o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz n a w z r o s t i o r g a n o g e n e z ę tk a n e k r o ś l i n n y c h w k u l t u r a c h iń v
i-t r o . Badano ró w n ież a k u m u la c ję ż e l a z a ( F e ) , f o s f o r u ( P ) , p o t a s u (K ) i z a w a r t o ś ć c h l o r o f i l u w tk a n k a c h ku ltyw o w an yc h w ró ż n y c h w a r t o ś c i a c h n a tę ż e rf z e w n ętr z n e g o p o l a e l e k t r y c z n e g o w p r z e d z i a l e od O do 50 kV/m.
B a d a n ia p ro w ad zo no n a t k a n c e me r y s te m a t y c z n e j sto rc z y k ó w Cynr b id iu m 6 7 /2 L ib . i tk a n c e k a lu s o w e j m archwi odm iany N a n t e j s k a , k t ó r e k ultyw ow ano m eto d ą l n v i t r o [ 4 ] n a z m o d y fik o w a n ej, a z o t a -now ej poiyw oe n r 3 H o a g lan d a [ 9 ] « w te m p e r a t u r z e 25°C i c a ło d o b o -wym o ś w i e t l e n i u o n a t ę ż e n i u 2000 Luxów. W ym ienione t k a n k i k u l t y -wowano p r z e z 28 d n i w zew n ętrzn y m p o l u e le k t r y c z n y m . Po u p ły w ie t e g o c z a s u , wyhodowany m a t e r i a ł r o ś l i n n y poddaw ano b ad an io m f i -z jo l o g ic -z n y m . U zyskane w y n ik i o d n o szo n o do p r ó b k i k o n t r o l n e j t k a n e k , ku lty w ow an ych w w aru n k ach b e z z e w n ę tr z n e g o p o la e l e k -t r y c z n e g o . K ażda p ró b k a b ad aw cza s k ł a d a ł a s i ę ze 100 p r ó b e k z m a te r ia łe m r o ś li n n y m , kultyw ow anym w ró żn y ch w a r t o ś c i a c h n a t ę ż e -n i a z e w -n ę tr z -n e g o p o l a e l e k t r y c z -n e g o o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz w p r z e d z i a l e o d 0 do 50 kv/m . D o św ia d c ze n ia p ro w ad zo n o w m ie s i ą -c a -ch l e t n i -c h 1980 r . METODYKA BADAWCZA P o le e l e k t r y c z n e o żądanym n a t ę ż e n i u i j e d n o r o d n o ś c i u z y s -k iw an o w modelowym u -k ł a d z i e k o n d e n s a t o r a p o w ie t rz n e g o ( r y s . 1 ) . E l e k t r o d y k o n d e n s a to r a s t a n o w i ł y o k r ą g ł e p ł y t k i s ta l o w e (0 40 cm) o k r a w ę d z ia c h w y p r o f ilo w a n y c h . Żądaną w a r t o ś ć n a t ę ż e n i a p o l a e - l e k t r y c z n e g o u zy sk iw a n o p r z e z p r z y ło ż e n i e do g ó r n e j e l e k t r o d y n a p i ę c i a p r z em ie n n e g o o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz z t r a n s f o r m a t o r a w y so k ieg o n a p i ę c i a [ 1 4 ] .
F o s f o r o z n a c zo n o m etod ą rnolibdencw o-w anadynow ą [ 1 5 ] . Ż e la z o c a łk o w i t e o z n a cz o n o m etodą o - f e n a n t r o l i n o w ą [ 1 0 ] , P o ta s o z n a -cz on o m etodą f o t o m e t r i i p ło m ie n io w e j [ 1 5 ] . C h l o r o f i l ( a + b ) o - z n a cz o n o m etodą s p e k t r o f o t o m e tr y c z n ą p r z y z a s to s o w a n iu monogramu Ś e s t a k a [ 16 ] . W c e l u s t a t y s t y c z n e g o o p ra c o w a n ia o trz y m an y ch wyników s t o s o -wano m etodę o b l i c z a n i a ś r e d n i e g o b ł ę d u [ 3 ] .
I - elektroda górna II -elektroda dolna III - materiał- roślinny IV - termometr
V -oświetlenie
Rys. 1
Schemat stanowiska badawczego Schema in v estig atio n p o sitio n
WYNIKI BADAŃ
W yniki p rze p ro w ad zo n y c h b ad ali u p o w a ż n ia ją do s t w i e r d z e n i a , że ze w n ę trz n e p o le e l e k t r y c z n e o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 H z, w y w iera i s t o -tn y wpływ n a ku lty w o w an e w je g o o b r ę b i e t k a n k i r o ś l i n n e .
B adane t k a n k i , zarów no k a lu s o w a , ja k i m e ry s te m a ty c z n a , k u l -tywowane w p o l u o n a t ę ż e n i u o d 5 do 30 kV/ir. w yk azy w ały sp ad e k s u c h e j m asy, sp ad ek a k u m u l a c ji ż e l a z a i p o t a s u i. l e k k i w z r o s t a - k u i tiu la c j i f o s f o r u ( t a b . 1 1 2 ) , w s to s u n k u do tk a n e k ku lty w ow a-nych w w aru nk ach b e z zew .n ętrznego p o l a e l e k t r y c z n e g o . N a tę ż e n ie p o l a e le k t r y c z n e g o O c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz równe 40 kV/m w p ły w ało s ty m u lu ją c o na w z r o s t b ad an y c h t k a n e k . T k an k i k ulty w o w an e w tym p ol u , w y kazyw ały w ię k s z ą s u c h ą m asę, w ię k s z ą a k u m u ola c ję ż e ol a z a 1 p o -t a s u , m n i e js z ą a k u m u la c ję f o s f o r u , w s -to s u n k u do -tk a n e k k u lt y w o
-W p ły w z e w n ę tr z n e g o p o la e le k t r y c z n e g o o c z ę s t o t li w o ś c i 5 0 H z n a w a r to ś c i n ie k tó r y c h p a r a m e tr ó w f iz j o lo g ic z n y c h (a k u m u la c ja F e , P , K i z a w a r to ś ć c h lo r o f il u ) tk a n k i k a lu s o w e j m a r c h w i w k u lt u r z e in v it r o T h e in f lu e n c e o f th e e le c t r ic f ie ld s o f th e fr e q u e n c y 5 0 H z o n c o n te n ts o f so m e p h y s io lo g ic a l p a r a m e te r s (a c c u m u la ti o n o f F e , P , K a n d c o n te n ts o f c h lo r o p h y ll ) in c a r r o ts t is s u e ( in v it r o ) N a tę ż e n ie S u c h a m a sa (s m ) m g Z a w a r to ś ć p o la e le k -tr y c z n e g o k V /m F e m g g sm P mg gsm K mg g sm P :F e C h lo r o fi l ( a + b ) m g g sm W y g lą d tk a n k i 0 5 8 + 1 0 ,6 3 8 + 0 ,0 1 2 1 ,9 0 1 + 0 ,0 1 6 2 3 ,1 2 + 0 ,2 3 ,0 0 ,5 9 9 + 0 ,0 0 6 tk a n k a in te n s y w n ie z ie -lo n a , b e z ś la d u n e k r o z y 1 0 5 0 + 0 ,8 0 ,5 9 2 + 0 ,0 0 9 1 ,9 9 8 + 0 ,0 2 2 0 ,5 0 + 0 ,5 3 ,3 0 ,5 7 0 + 0 ,0 0 3 tk a n k a z ie lo n a 2 0 4 8 + 0 ,5 0 ,5 7 0 + 0 ,0 1 1 2 ,0 0 1 + 0 ,0 1 7 2 0 ,0 0 + 0 ,2 3 ,5 0 ,5 5 1 + 0 ,0 0 5 tk a n k a ż ó łt o z ie lo n a 3 0 4 2 + 1 0 ,5 5 1 + ? ,0 1 5 1 ,9 9 5 + 0 ,0 2 1 9 ,9 0 ¿ 0 ,1 3 ,6 0 ,4 9 6 + 0 ,0 0 2 tk a n k a j a s n o z ie lo n a b r z e g i z n e k r o z o w a n e 3 5 4 4 + 0 ,5 0 ,5 5 9 + 0 ,0 1 1 ,9 6 0 + 0 ,0 1 8 1 9 ,9 6 + 0 ,1 3 ,5 0 ,4 7 2 + 0 ,0 0 3 ja k w y ż e j 4 0 6 2 + 1 ,5 0 ,6 5 0 + 0 ,0 1 2 1 ,9 1 8 + 0 ,0 1 5 2 4 ,9 0 + 0 ,3 2 ,9 0 ,6 8 6 + 0 ,0 0 7 tk a n k a in te n s y w . z ie lo -n a o d u ż e j s i l e w z r o s tu 4 5 4 8 -H 0 ,5 8 0 + 0 ,0 0 9 1 ,9 6 0 + 0 ,0 0 1 5 2 0 ,0 0 + 0 ,1 3 ,3 0 ,5 6 0 + 0 ,0 0 2 tk a n k a ż ó łt o z ie l. s ła b s z y w z r o s t 5 0 4 5 + 1 0 ,5 6 2 + 0 ,0 1 1 ,9 9 0 + 0 ,0 0 9 1 9 ,1 0 + 0 ,2 3 ,5 0 ,5 1 2 + 0 ,0 0 3 s il n a n e k r o z a tk a n k i, o z n a k i c h lo r o e y
W pł yw ze w n ęt rz n eg o p o la e le k tr y c z n e g o o c z ę st o tl iw o ś c i 50 H z n a w z ro st , or g a no ge ne z ę i w ie lk o ść n ie k tó ry c h p a ra n e tr ó w fi z jo lo g ic z n y c h tk a n k i m e ry st e m a ty c z n e j C ym b id iu n t 6 7 /2 L ib . w k u lt u rz e in v it ro T h e in fl u e n c e o f e le c tr ic fi e ld s o f th e fr e q u e n c y 50 H z on gr o w th o rg a so g e n e si s an d ra ln e o f so m e p h y si o lo g ic a l p a ra n ie te s o f th e m e ry st e m -t is su e C ym bi d iu m 6 7 /2 L ib . (i n v it ro ) N a te -ż e n ie Z aw a rt o ść p o la e le k -tr y c z -ne g o kV /m S uc ha n a s a (8 1B ) m g F e mg g sm P _m g_ g sm K m g g sm P :F e C h lo ro fi l (a + b) mg g sm S to p ie ń o rg a n iz a c ji tk a n k i 0 46 + 1 0 ,7 8 2 + 0, 012 2 ,9 1 6 + 0,02 32 ,81 + 0 ,2 1 3 ,7 0 ,6 3 8 + 0 ,0 12 s il n y w z ro st tk a n k i, zn ac zn a ri z o - g e n e z a , p ę c z k i w z ro st u ło d y g i 10 4 0 + 2 0 ,7 1 2 + 0, 009 3 ,1 2 0 + 0 ,024 2 9 ,1 2 + 0 ,5 4 ,3 0 ,6 2 5 + 0 ,0 0 8 ~ do b ry w z ro st tk a n k i, sł a b s z a o r-g an og eo ez a (r iz o g e n e z a ) 20 41 + 0 ,5 0 ,7 1 0 + 0, 0 08 3 ,22 8 + 0 ,01 5 2 8 ,60 + 0, 61 a , s 0 ,5 2 6 + 0, 00 9 d o b ry w z ro st tk a n k i, s ła b a o rg a - no g ene za 30 38 + 0 ,6 0 ,69 1 + 0 ,0 0 8 3 ,1 0 0 + 0, 02 5 2 8 ,5 0 + 0 ,2 « ,5 0 ,5 0 0 + 0 ,01 n a js ła b sz y w z ro st tk a n k i, sł a b a o rg a n o g e n e z a , o z n a k i c h lo ro z y 35 4 0 + 0, 5 0 ,7 0 0 + 0, 00 9 3 ,1 2 8 + 0,014 2 8 ,9 0 + 0,01 4 ,5 0 ,5 3 5 + 0 ,0 0 8 sł a b y w z ro st tk a n k i, c h lo ro - za 4 0 52 + 1 0 ,7 8 9 + 0,01 2 ,8 7 2 + 0,01 3 4, 50 + 0 ,3 3 ,6 0 ,6 8 8 + 0,00 9 s il n e n a n a a ż a n ie tk a n k i, s il n a o rga n o ge n ez a , tk a n k a c ie m n o z ie lo n a 45 42 + 0 ,4 0 ,7 1 2 + 0 ,01 2 ,9 8 0 + 0,01 2 9 ,9 5 + 0,0 1 4 ,1 0 ,5 2 5 + 0,00 7 sł a b s z a o rg a n o g e n e z a , tk a n k a ja sn o z ie lo n a 5 0 3 8 + 0, 5 0 ,6 8 2 + 0 ,0 2 3 ,19 0 + 0, 0 1 2 8 ,1 0 + 0 ,2 4 ,6 0 ,5 0 8 + 0,0 01 b . sł a b y w z ro st tk a n k i, o z n ak i c h lo ro z y , punk tow a n e k ro z a tk a n k i
wanych w p o l u o innym n a t ę ż e n i u w p r z e d z i a l e w a r t o ś c i o d 0 do 50 kV/m. Z w ię k sz e n ie n a t ę ż e n i a z e w n ę trz n e g o p o la do w a r t o ś c i 50 kV/m w p ły w ało h am u ją co n a o g ó ln y w z r o s t b ad a n y ch tk a n e k . S to s u -nek f o s f o r u ( P ) do ż e l a z a ( F e ) d ec yd o w ał o z a w a r t o ś c i c h l o r o f i l u w b ad a n y ch tk a n k a c h [ ? ] . N i s k i s t o s u n e k o d p o w ia d a ł w y ż sz e j za -w a r t o ś c i c h l o r o f i l u . Tak w ię c tk a n k i ku ltyw ow ane w p o lu o n a t ę -ż e n iu 40 kV/m w ykazyw ały ró w n ie ż n a jw y ż sz ą z a w a r t o ś ć c h l o r o f i -l u . L e p sz e o d ż y w ia n ie s i ę tk a n e k ek spon ow an ych w p o l u e l e k t r y -cznym o n a t ę ż e n i u 40 kV/m, ja k ró w n ie ż w y ższa z a w a r t o ś ć c h l o r o -f i l u , mogą tłu m a c z y ć w y ż sz ą s u c h ą masę ty c h tk a n e k w p o ró w n a n iu do i n n y c h , hodowanych w p o l a c h n iż s z y c h i w y ż sz y ch .
T kanka k a lu so w a m archw i j e s t w młodym w ie k u tk a n k ą je d n o r o d -n ą , -n i e r ó ż -n i c u j ą c ą s i ę . N a to m ia s t tk a n k a m e r y ste m a ty c z n a s t o r c z y -ków r ó ż n i c u j e s i ę z b ie g i e m k u l t y w a c j i , d a j ą c w k o n s e k w e n c ji u k o r z e n i o n e i u l i s t n i o n e s ie w k i s to r c z y k ó w . P r o c e s t e n n o s i n a z -wę o rg a n o g en e z y t k a n k i . I w p rz y p a d k u te g o p r o c e s u , obserw ow ano s t y m u l u ją c e d z i a ł a n i e p o l a e l e k t r y c z n e g o o n a t ę ż e n i u 40 kV/m. T ka nk a m e ry s te m a ty c z n a k u lty w o w an a w tym p o lu w yk azyw ała n a j -w ię k s z ą o r g a n o g e n e z ę . In n e w a r t o ś c i n a t ę ż e n i a z e w n ę trz n e g o p o l a e l e k t r y c z n e g o w p r z e d z i a l e od 5 do 50 kV/ra w p ły w ały n e g a ty w n ie n a o rg a n o g e n e z ę ku lty w o w any ch w n i c h tk a n e k m er y ste m a ty cz n y c h s to r c z y k ó w . D la p o r ó w n a n ia , p o u p ły w ie 28 d n i k u l t y w a c j i w t k a n -ce m e r y st e m a ty c z n e j h od o w an ej w zew n ętrzn ym p o lu o n a t ę ż e n i u 40 kV/m w y k s z t a ł c i ł y s i ę 3-cm u l i s t n i o n e i u k o r z e n io n e s i e w k i , n a t o m i a s t w tk a n k a c h hodowanych w in n y c h w a r to ś c i a c h n a t ę ż e n i a p o -l a e -l e k t r y c z n e g o , obserw ow ano z a le d w ie p o c z ą t k i r i z o g e n e z y . Rów-n i e ż t k a Rów-n k i hodowaRów-ne w w a ru Rów-nk ach b ez z e w n ę tr z n e g o p o l a e l e k t r y -c z n e g o , w ykazyw ały s ł a b s z ą o r g a n o g e n e z ę w p o ró w n a n iu do tk a n e k hodowanych w p o l u e le k t r y c z n y m o n a t ę ż e n i u 40 kV/m. WNIOSKI 1. P ó le e l e k t r y c z n e o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz i n a t ę ż e n i u 40 kV/ /m d z i a ł a s t y m u lu j ą c o n a w z r o s t i o rg a n o g e n e z ę b ada n y ch tk a n e k r o ś l i n n y c h w k u l t u r z e i n v i t r o . 2 . T k an k i k ulty w o w an e w zew n ętrz ny m p o l u e l e k tr y c z n y m o n a t ę -ż e n iu 40 kV/m, w y k a z u ją w ię k s z ą s u c h ą m asę, w ię k sz ą a k u m u lac ję ż e l a z a ( F e ) , p o t a s u (K ) i c h l o r o f i l u ( a + b ) , z a ś n i ż s z ą f o s
-f o r u (P ) w s t o s u n k u do tk a n e k ku ltyw ow any ch w in n y ch b ad an y ch w a r t o ś c i a c h n a t ę ż e n i a p o l a z k o n t r o l ą ( o kV/m) w ł ą c z n ie .
3. T kan k a me r y s te m a ty c z n a sto rc z y k ó w Cyirbidium 6 7 /2 L ib . k u l -tywowana w ze w n ętrzn y m p o l u e le k tr y c z n y m o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 Hz i n a t ę ż e n i u 40 kV/ir w y k az u je wzmożoną o rg a n o g e n e z ę w p o ró w n a n iu do tk a n e k hodowanych w in n y c h b a d an y ch w a r t o ś c i a c h n a t ę ż e n i a p o -l a ł ą c z n i e z k o n t r o -l ą , w k t ó r e j tk a n k ę sto rc z y k ó w ku ltyw o w ano w w aru nk ach b ez z e w n ę trz n e g o p o l a e l e k t r y c z n e g o . Od s t w i e r d z e n i a wpływu c z y n n ik a z e w n ę tr z n e g o n a żywy o rg a n iz m do w y j a ś n i e n i a m echanizm u o d d z ia ł y w a n i a i s t n i e j e d a l e k a d r o g a , t o t e ż p ro b le m p o ru s z o n y w n i n i e js z y m a r t y k u l e wymaga d a ls z y c h b ad ań zarów no b i o l o g i c z n y c h , ja k i e l e k t r y c z n y c h . H z e s p o l e b a -dawczym e l e k t r o b i o l o g i i I n s t y t u t u E n e r g o e l e k t r y k i P o l i t e c h n i k i W r o c ła w s k ie j p ro w a dzo n e a ą d a l s z e b a d a n i a n a d mechanizmem o d d z ia -ły w a n ia prz em y sło w y ch p ó l e l e k t r y c z n y c h o c z ę s t o t l i w o ś c i 50 He n a o rg a n iz m y r o ś l i n n e , z w ie r z ę c e ja k ró w n ie ż n a o r g a n iz m l u d z k i .
LITERATURA
[ t ] L e B a r « G. A. , C a b a n « J . , 1977, F o rlä ufig e Studien d i e
b io lo g isch en Wirkungen e in e s e le k tr is c h e n F eldes. 13-14 O kt, Porschungs-
s t e l l e fü r E lektro pa th olog im, Freiburg i B r., 8_, 84-97.
[ 2 ] B a y e r A. , B i r k n a n n J . , U i t t k e C ., 1977, Elek- t r iz i ta t s w i r ts c h a f t ., ji.
[ 3 ] B u c z e k J . , 1976, Ćwiczenia Z F iz jo lo g ii R o ilin , Wrocław. [4} G a m b o r g 0. L. , W e t t e r L. R., 1975, Plant tissu e cu ltu re
methods. Nat. Research Council o f Canada.
[5 ] H ä u f R., 1974, Wirkung von 50 Hz W echselfeldern a u f den Menschen, Bd. 26, 12, 318-320.
[6 ] H ä u f R ., 1976, E in flu s elektro m a gn etisch er F eld e r au f den
Men-schen, Bd. 28, 6 /7 , 181-183.
[7 ] D e K o c k P . C . , H a l l A., 1955, Plant P h y sio l., 30, 293- -295.
r • •
[8 ] K o r o b k o v a V. P. and c o l . , 1972, In flu e n c e o f the e le c tr ic a l
f ie ld in 500 and 750 k V sw itch ard s on maintenance s t a f f and means fo r
i t s p to te c tio n, C1GRE Report Nr 23-06.
[1 0] M a r c z a n k o Z . , 1968, Kolorym etryczne oznaczen ie pierw iastków , Wara ca va .
[ t i ] M i l l a r M. W. and c o l . , 1979» 60 Hz E le c tr ic F ie ld Parameters A ssocia ted w ith tho Per tu r bat ion o í a B ukaryotios System , DOS Symposium, S e r i e « SO, T e n n e ss e e , 109 -1 16 .
[12 ] M u r r L . E . , 1963, N a t u r a , 2 00 . [1 3 ] M u r r L . E . . 1965, N a t u r a , 20 7.
[14] N o s o 1 B . , S z u b a M ., A cta U niv. L o d z ., F o l i a B i o c h . e t B io p h y s. (w d r u k u ) .
[15] N o w o s i e l s k a 0 . , 196B, Metody oznaczania p o trze b nawożenia, Warszawa.
[16] S a a t a k Z . , 1966, B i o l . P l a n t . , 8 , 9 7 -1 09 ,
[1 7 ] S t i m m e r H ., 1 9 7 7 , D ia B io lo gisch e Auswirkungen e le k tr is c h e r
F e lder von Hochspannungsanlagen a u f den Merachen, QZE. i g . 30 , _3,
I n s t y t u t E n e r g o e l e k tr y k i P o l i t e c h n i k i W roc ław skie j
Bruno N osol, Marek Szuba
INFLUENCE OF THE ELECTRIC FIELDS 50 Hz ON GROWTH OF THE PLANT TISSUES IN VITRO
The p a p e r p r a s e n t s r e s u l t s o f e x p e rim e n ts c o n c e rn in g th e i n f l u e n c e o f th e • l a c t r i c f i e l d s o f t h e fre qu en cy . 50 Hz on Cymbldium 6 7 /2 L i b . , and c a l l u s c a r r o t t i s s u e s g ro w t h . The in f lu e n c e o f t h i s f i e l d s on t i s s u e s a c c u m u lat io n o f K, F a , P , c h l o r o p h y l l ( a ♦ b ) c o n t e n t and d ry w e ig h t waa i n v e s t i g a t e d .
