Dwieście lat z Kantem

Zuzanna Adam, M. Potępa

Dwieście lat z Kantem

Analiza i Egzystencja 4, 193-194

Recenzje 193

ZUZANNA ADAM

DWIEŚCIE LAT Z KANTEM

Z. Zwoliński, M. Potępa (red.),

Warszawa 2006, Ge-

nessis, ss. 639.

Niezwykła publikacja ukazała się ostatnio dzięki staraniom Z. Zwolińskiego i M. Po­ tępy, którzy niejako w charakterze podsum owania obchodów okrągłej, dwusetnej rocznicy śmierci Kanta, podarowali nam im ponującą nie tylko rozm iaram i książkę pt. 200 lat z filozofią Kanta. Skromnego filozofa z Królewca, w aspekcie znacze­ nia jego dzieła dla światowej filozofii, m ożna porównać tylko z Arystotelesem, nie m a w ięc potrzeby rozwodzić się na ten tem at w tym krótkim omówieniu. Dużo ważniejsze je st natom iast zaznaczenie, że opasły tom zredagowany przez obu w ar­ szawskich filozofów zawiera 30 w większości znakomitych tekstów, poświęconych w zasadzie w szystkim aspektom przebogatego ouvre Kanta. K siążkę podzielono na 5 części: 1. Filozofia teoretyczna (tu, m.in., polskie tłum aczenie ważnego tekstu samego K anta pt. Pojęcie filo zo fii w ogóle)·, 2. Filozofia praktyczna (którą otwiera także tłum aczenie tekstu K anta pt. M etafizyczne podstaw y praw oznaw stw a); 3. Fi­ lozofia religii (z jednym , ale za to ponadpięćdziesięciostronicowym tekstem M. Po­ tępy); 4. K ant a idealizm niemiecki; 5. K ant a filozofia współczesna.

K siążka jako całość nie je st przy tym pracą całkowicie oryginalną, zawiera bowiem - poza przekładami tekstów samego Kanta (oraz jednego przekładu z Fich- tego) - szereg tłum aczeń tekstów opublikowanych ju ż za granicą, autorstwa znaw­ ców konkretnych dziedzin myśli Kaniowskiej. I tak, tytułem przykładu, zam iesz­ czono teksty: M. Franka o Kaniowskim ujęciu świadomości, O. O ’N eill o racjonal­ ności jako rozumie praktycznym, K. G odła o stosunku teorii względności do filo­ zofii Kanta, o transcendentalnej wyobraźni (C.-A. Scheier). Ich przełożenie i umiesz­ czenie w jednej, zwartej publikacji, je st cennym osiągnięciem pary redaktorów. U m ożliwia bowiem dostęp do tych m ateriałów całemu polskiem u środowisku filo­ zoficznemu. N ie mniej cenne je st to, że dzięki szerokim kontaktom zagranicznym

194 Recenzje

zaproszenie redaktorów tom u do napisania nowych tekstów przyjęli filozofowie tej miary, co K.-O. Apel, który pisze o refleksji transcendentalno-pragm atycznej jako aktualizującej transform acji kantyzmu, P.S. Weithofer, analizujący kw estię syste- mowości filozofii od K anta do R. Brandoma, W. Schmidt-Biggemann, dokonujący nam ysłu nad K aniow ską filozofią dziejów, W.G. Jacobs, piszący o znaczeniu K an­ ta dla ewolucji filozoficznego systemu Schellinga, oraz B. O ’Connor, analizujący K aniow ską refutację idealizmu.

S ą oczywiście w pracy jeszcze inne teksty oryginalne. M. Potępa napisał dla tom u jeszcze drugi, również bardzo obszerny tekst na tem at inspirowanej przez kantyzm filozofii religii Hegla, zaś Z. Zwoliński zam yka tom tekstem dotyczącym Heideggerowskiej krytyki Kanta. Inni autorzy piszą (m.in.) o istocie przełom u trans­ cendentalnego (C. Asmuth), o kategoriach (G. Seel), o znaczeniu em pirii dla de­ dukcji transcendentalnych (H. Hoppe), o m iejscu „dobrego życia” w filozofii K an­ ta (K. Konhardt), o teorii pedagogicznej opartej na Kancie (W. Hinrichst, G.F. M un­ zel). Obecni są w tomie, w charakterze autorów lub tłumaczy, przedstawiciele śro­ dowiska warszawskiego (R. Marszałek, J. Kloc-Konkołowicz, P. Łuków) i łódzkiego (A. Banaszkiewicz).

„Poświęcona w zasadzie wszystkim aspektom” - stwierdziłam o książce na początku. Jeśli ju ż bow iem trzeba by tem u stosunkowo reprezentatywnem u w y­ daw nictwu coś zarzucić, to brak analizy dorobku K anta na tematy antropologiczne i historiozoficzne. A, ja k się wydaje, ten właśnie elem ent jego późnych przemyśleń inspirował powstanie klasycznego idealizm u niem ieckiego w stopniu nie miej szym niż Kaniow ska filozofia teoretyczna. M ożna go wprawdzie uważać za fragment K anta filozofii praktycznej, jednak zam ieszczone w tej części teksty w ątku tego głębiej nie poruszają. D y skusyjnejestteżprzedrukow anieniektórychtekstów z po­ święconego Kantowi num eru „Przeglądu Filozoficznego”, zredagowanego zresztą przez Z. Zwolińskiego. Być może lepiej byłoby zamieścić w to m iejsce inne teksty o podobnej tematyce, by paleta stanowisk była jeszcze bogatsza. N ie zm ienia to jednak w niczym ogólnej, pozytywnej oceny tej publikacji. Osobne pochw ały nale­ ż ą się redaktorom za - umieszczone w charakterze noty od w ydawców - inform a­ cje o recepcji K anta w Polsce i w świecie. Podsumowując - je st to publikacja, któ­ rej posiadanie w domowej biblioteczce będzie obowiązkiem każdego poważnego, rzetelnego badacza K anta w naszym kraju.