pod redakcją
Jerzego Sokołowskiego
Michała Sosnowskiego
Arkadiusza Żabińskiego
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2012
247
PRACE NAUKOWE
Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
RESEARCH PAPERS
of Wrocław University of Economics
Finanse
publiczne
Recenzenci: Teresa Famulska, Beata Filipiak, Tadeusz Juja, Andrzej Miszczuk, Krystyna Piotrowska-Marczak, Marzanna Poniatowicz, Grażyna Wolska, Urszula Zagóra-Jonszta
Redakcja wydawnicza: Jadwiga Marcinek, Joanna Świrska-Korłub Redakcja techniczna: Barbara Łopusiewicz
Korekta: Zespół Łamanie: Beata Mazur Projekt okładki: Beata Dębska
Publikacja jest dostępna na stronie www.ibuk.pl
Streszczenia opublikowanych artykułów są dostępne w międzynarodowej bazie danych The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http://cejsh.icm.edu.pl oraz w The Central and Eastern European Online Library www.ceeol.com
a także w adnotowanej bibliografii zagadnień ekonomicznych BazEkon http://kangur.uek.krakow.pl/bazy_ae/bazekon/nowy/index.php
Informacje o naborze artykułów i zasadach recenzowania znajdują się na stronie internetowej Wydawnictwa www.wydawnictwo.ue.wroc.pl
Kopiowanie i powielanie w jakiejkolwiek formie wymaga pisemnej zgody Wydawcy
© Copyright by Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2012
ISSN 1899-3192 ISBN 978-83-7695-213-0
Wersja pierwotna: publikacja drukowana Druk: Drukarnia TOTEM
Spis treści
Wstęp ... 11
Grażyna Ancyparowicz, Miłosz Stanisławski: Polski długi publiczny w
la-tach 1991-2015 ... 13
Arkadiusz Babczuk: Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy .. 24 Wiesława Cieślewicz: Zwolnienie podatkowe jako forma wspierania
inwe-stycji – przypadek specjalnych stref ekonomicznych w Polsce ... 36
Agnieszka Cyburt: Uwarunkowania absorpcji funduszy Unii Europejskiej
na przykładzie gmin województwa lubelskiego ... 46
Jolanta Gałuszka: Koncepcja ujednolicenia podatku w prawie Unii
Europej-skiej ... 60
Feliks Grądalski: Równowaga finansów publicznych w warunkach
reparty-cyjnego systemu emerytalnego ... 70
Sylwia Grenda: Niejednoznaczność przepisów podatkowych i jej wpływ na
przejrzystość systemu podatkowego w Polsce ... 79
Piotr Gut: Wybrane regulacje europejskie i krajowe mające przeciwdziałać
nadużyciom w podatku VAT ... 90
Dagmara Hajdys: Procedura wyboru partnera prywatnego jako podstawowa
determinanta zawarcia umowy partnerstwa publiczno-prywatnego ... 100
Jarosław Hermaszewski: Problemy w ocenie skuteczności zarządzania
jed-nostką samorządu terytorialnego – analiza porównawcza wybranych gmin 109
Małgorzata Magdalena Hybka: Podatkowa grupa kapitałowa na gruncie
przepisów ustawy o podatku obrotowym w Niemczech ... 120
Maria Jastrzębska: System zarządzania ryzykiem w jednostce samorządu
terytorialnego – zarys problemu ... 130
Danuta Kołodziejczyk: Subwencja wyrównawcza jako źródło wsparcia
fi-nansowego gmin w Polsce ... 139
Paweł Kowalik: Sposób obliczania potencjału podatkowego niemieckich
gmin ... 151
Iwona Kowalska: Instrumenty finansowe wspierające ideę podwyższenia
wieku emerytalnego w Polsce ... 161
Agnieszka Krzemińska: Ekonomiczna pozycja sektora samorządowego
w systemie finansów publicznych w Polsce ... 170
Janusz Kudła: Zmiany struktury wpływów budżetowych w wybranych
pań-stwach Unii Europejskiej w latach 2008-2010 ... 180
Piotr Laskowski: Budżet zadaniowy jako narzędzie realizacji strategii
6
Spis treściSylwia Łęgowik-Świącik: Problemy wdrażania kontroli zarządczej w
sekto-rze finansów publicznych ... 202
Zofia Łękawa: Możliwości wykorzystania metody DEA do oceny
wiarygod-ności ekonomicznej jednostki samorządu terytorialnego – przegląd badań i praktyczny aspekt zastosowania metody ... 210
Paweł Marszałek: Finansyzacja – problemy i kontrowersje ... 220 Magdalena Miszczuk: Deficyty i zadłużenie wybranych jednostek
samorzą-du terytorialnego w świetle ograniczeń ustawowych ... 231
Ewelina Młodzik: Zarządzanie ryzykiem w świetle nowej ustawy o finansach
publicznych ... 240
Jarosław Olejniczak: Wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na
mieszkańca a poziom rozwoju gmin – na przykładzie województwa dol-nośląskiego ... 249
Monika Pasternak-Malicka: Elektroniczne deklaracje jako dogodna forma
rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych ... 260
Paweł Piątkowski: Strategie finansowania długu publicznego a ryzyko
kry-zysu walu towego ... 274
Krystyna Piotrowska-Marczak: Kierunki i skutki reformy finansów
pu-blicznych w Polsce od 2012 roku ... 283
Krystyna Piotrowska-Marczak, Tomasz Uryszek, Aneta Tylman:
Zarzą-dzanie finansami publicznymi poprzez dążenie do osiągnięcia nadwyżki budżetowej ... 292
Marian Podstawka, Agnieszka Deresz: Redystrybucyjna rola obciążeń
fi-nansowych osób fizycznych w latach 2008-2010 ... 301
Piotr Ptak: Wydatkowa reguła dyscyplinująca a poprawa stanu finansów
pu-blicznych w Polsce ... 314
Joanna Rakowska: Statystyczne i praktyczne znaczenie środków unijnych
dla gmin ... 325
Jarosław Skorwider: Możliwości kształtowania potencjału inwestycyjnego
powiatów ... 336
Michał Sosnowski: Realizacja zasady sprawiedliwego opodatkowania w
po-datku dochodowym od osób fizycznych ... 346
Marcin Stępień: Klasyfikacja i pomiar wybranych kategorii ekonomicznych
w aspekcie prawa bilansowego i podatkowego ... 359
Monika Szudy: Polityka fiskalna Hiszpanii w warunkach kryzysu
ekono-micznego 2008+ ... 367
Michał Thlon, Piotr Podsiadło: Emisja obligacji katastrofalnych w ramach
partnerstwa publiczno-prywatnego jako źródło finansowania ryzyka katastrof ... 378
Monika Truszkowska-Kurstak: Problematyka zachowania wiarygodności
sprawozdań finansowych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej w świetle obowiązujących przepisów prawa – wybrane za-gadnienia ... 390
Spis treści
7
Alina Walenia: Zasilanie finansowe z budżetu państwa a realizacja
ustawo-wych zadań przez gminy Podkarpacia ... 401
Adam Wasilewski: Finansowe wsparcie Unii Europejskiej dla gminnych
in-westycji infrastrukturalnych jako instrument polityki rozwoju pozarolni-czej działalności gospodarpozarolni-czej na obszarach wiejskich ... 412
Mirosław Wasilewski, Marzena Ganc: Funkcjonowanie podatku VAT w
opinii rolników indywidualnych oraz możliwości wprowadzenia podatku katastralnego w rolnictwie ... 421
Barbara Wieliczko: Stan finansów publicznych w Polsce a wsparcie rol-
nictwa ... 430
Dorota Wyszkowska: Zdolność absorpcyjna jednostek samorządu
terytorial-nego w zakresie środków pomocowych UE (na przykładzie gmin woje-wództwa podlaskiego) ... 440
Jolanta Zawora: Partnerstwo publiczno-prywatne jako forma finansowania
inwestycji publicznych ... 449
Magdalena Zioło: Inwestycje komunalne w aspekcie dobra publicznego
i zdolności gmin do ich realizacji ... 459
Arkadiusz Żabiński: Instytucjonalne uwarunkowania wykorzystania
uprosz-czonych form opodatkowania ... 470
Summaries
Grażyna Ancyparowicz, Miłosz Stanisławski: Public deficit in Poland from
1991 to 2015 ... 23
Arkadiusz Babczuk: Municipal companies’ debt. Selected problems ... 35 Wiesława Cieślewicz: Tax relief as a form of investment support a case of
special economic zones in Poland ... 45
Agnieszka Cyburt: Conditioning of absorption of the European Union funds
on the example of communes of the Lubelskie Voivodeship ... 59
Jolanta Gałuszka: The concept of tax unification in the European Union
law ... 69
Feliks Grądalski: Public finance equilibrium in defined benefit pension
system ... 78
Sylwia Grenda: The ambiguity of tax regulations and its influence on the
transparency of the Polish tax system ... 89
Piotr Gut: Selected European and Polish regulations to prevent value added
tax abuse ... 99
Dagmara Hajdys: The procedure for selecting a private partner as a
prere-quisite for concluding a public-private partnership agreement ... 108
Jarosław Hermaszewski: Problems in the assessment of management
effec-tiveness of local government units comparative analysis of selected com-munities ... 119
8
Spis treściMałgorzata Magdalena Hybka: VAT grouping in the provisions of the
tur-nover tax law in Germany ... 129
Maria Jastrzębska: Risk management system in territorial self-government
units – outline of the issue ... 138
Danuta Kołodziejczyk: Compensatory subsidies as a source of financial
support for Polish communes ... 150
Paweł Kowalik: The method of calculating the amount of fiscal capacity of
German municipalities ... 160
Iwona Kowalska: Financial instruments to support the idea of extending
retirement age in Poland ... 169
Agnieszka Krzemińska: Local government sector economic position in the
public finances in Poland ... 179
Janusz Kudła: Adjustment of general government revenues during the
finan-cial crisis 2008-2010 ... 190
Piotr Laskowski: Assignment budgeting as a tool for implementing
develop-mental strategies of local government units ... 201
Sylwia Łęgowik-Świącik: Problems with the implementation of management
control in public finance sector ... 209
Zofia Łękawa: Potential applications of data envelopment analysis in the
evaluation of economic credibility of a self-government entity – a review of research and a practical aspect of method’s application ... 219
Paweł Marszałek: Financialization – problems and controversies ... 230 Magdalena Miszczuk: Deficits and debt of selected self-government units in
the light of statutory restrictions ... 239
Ewelina Młodzik: Risk management in the light of the act of public finance 248 Jarosław Olejniczak: Basic tax income per capita versus the level of
deve-lopment of municipalities – the example of Lower Silesian voivodeship .. 259
Monika Pasternak-Malicka: E-filing as a convenient way to file personal
income tax forms ... 273
Paweł Piątkowski: Strategies of financing of public debt and the risk of
cur-rency crisis ... 282
Krystyna Piotrowska-Marczak: Directions and effects of public finance
re-form in Poland from 2012 ... 291
Krystyna Piotrowska-Marczak, Tomasz Uryszek, Aneta Tylman:
Mana-gement of public finances in a way leading to the budgetary surplus ... 300
Marian Podstawka, Agnieszka Deresz: Redistribution function of personal
financial charges in 2008-2010 ... 313
Piotr Ptak: Disciplined spending ruleand improvement of public finances
po-sition in Poland ... 324
Joanna Rakowska: Significance of EU funds for communes – budget aspects
and authorities’ opinions ... 334
Jarosław Skorwider: Opportunities of creating the investment potential of
Spis treści
9
Michał Sosnowski: Implementation of the principle of fair taxation in the
individual income tax ... 358
Marcin Stępień: Classification and measurement of some economic
catego-ries in the aspect of balance and tax law ... 366
Monika Szudy: Fiscal policy in Spain in the conditions of economic crisis
2008+ ... 377
Michał Thlon, Piotr Podsiadło: Issue of catastrophic bonds in the range of
Public Private Partnership as a source of disaster risk financing ... 389
Monika Truszkowska-Kurstak: Problems of maintaining credibility of
in-dependent public health care centres’ financial reports in the light of law chosen issues ... 400
Alina Walenia: Financing from state budget and implementation of statutory
tasks by Subcar-pathian communes ... 411
Adam Wasilewski: EU financial support for communal infrastructural
inve-stments as a tool of development policy of non-agricultural economic ac-tivity in rural areas ... 420
Mirosław Wasilewski, Marzena Ganc: Functioning of Value Added Tax in
the opinion of individual farmers and the possibilities of cadastral tax im-plementation in agriculture ... 429
Barbara Wieliczko: Public finance in Poland vs. support for agriculture ... 439 Dorota Wyszkowska: Self-government entities’ absorption capacity of EU
aid funds (Podlaskie Voivodeship communes – case study) ... 448
Jolanta Zawora: Public-private partnership as a form of financing of public
investment ... 458
Magdalena Zioło: Municipal investments as a category of public goods and
the ability of municipalities to undertake them ... 469
Arkadiusz Żabiński: Institutional conditioning of use lump-sum-based forms
PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU nr 247 RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS
Finanse publiczne ISSN 1899-3192
Arkadiusz Babczuk
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu
ZADŁUŻENIE SPÓŁEK KOMUNALNYCH.
WYBRANE PROBLEMY
1Streszczenie: Jednostki samorządu terytorialnego w celu wykonywania swoich zadań tworzą
różnego rodzaju jednostki organizacyjne. Jedną z ich form mogą być spółki prawa handlowe-go. Ich zadłużenie nie podlega wprawdzie ograniczeniom ustawowym, jednak może istotnie rzutować na sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego. Niniejsze opracowanie prezentuje wyniki badań skali zadłużenia spółek komunalnych w Polsce.
Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, spółki komunalne, zadłużenie.
1. Wstęp
Spółki komunalne mogą stanowić jedną z form samorządowych jednostek organiza-cyjnych, służących wykonywaniu zadań samorządu terytorialnego wszystkich szcze-bli. Nadmierne zadłużenie spółek komunalnych, prowadzące do zaburzeń w ich funkcjonowaniu, może utrudniać wykonywanie niektórych zadań samorządu teryto-rialnego. Upadłość spółek komunalnych prowadzić może do utraty określonych składników mienia, ważnych z punktu widzenia realizacji zadań samorządu teryto-rialnego. Nadmierne zadłużenie spółek komunalnych może skutkować obciążeniami finansowymi samych jednostek samorządu terytorialnego. Może się tak stać, jeśli organy jednostki samorządu terytorialnego uznają, że niezakłócone funkcjonowanie spółki komunalnej jest na tyle istotne dla wspólnoty lokalnej lub regionalnej, iż wy-maga udzielenia jej wsparcia przez jednostkę samorządu terytorialnego. Spółkę ko-munalną oraz jednostkę samorządu terytorialnego może także łączyć umowa wspar-cia spłaty zobowiązań spółki. Umowa taka może przewidywać udział budżetu jednostki samorządu terytorialnego w obsłudze zobowiązań spółki. Umowy wspar-cia mogą zatem w sensie ekonomicznym sprowadzać się do przejęwspar-cia długu lub
1 Poglądy zawarte w niniejszym opracowaniu nie wyrażają stanowiska żadnej z instytucji, w
któ-rych autor jest zatrudniony lub z którymi współpracuje; opracowanie niniejsze stanowi fragment mo-nografii pt. Mechanizmy przeciwdziałania niewypłacalności jednostek samorządu terytorialnego, przy-gotowywanej przez autora; autor pragnie wyrazić wdzięczność panom Wojciechowi Kańczudze (RIO we Wrocławiu) oraz Adamowi Głębskiemu (RIO w Łodzi) za pomoc w gromadzeniu materiału empi-rycznego oraz panu Kacprowi Siwkowi, zastępcy skarbnika miasta Świdnicy, za cenne uwagi.
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
25
udzielenia poręczenia jego spłaty. Konstruowane są jednak w sposób, który nie uprawnia do takiego ich traktowania na gruncie prawnym. Z powyższych względów ocena skali zadłużenia spółek komunalnych wydaje się istotna dla określenia sytu-acji finansowej samorządu terytorialnego.
Celem niniejszego opracowania jest ocena skali zadłużenia spółek komunalnych w oparciu o istniejące dokumenty sprawozdawcze. Opracowanie składa się z czte-rech części oraz wstępu i zakończenia. W części pierwszej scharakteryzowano spół-ki komunalne jako formę samorządowych jednostek organizacyjnych. W kolejnej określono cel i metodę przeprowadzenia badania zadłużenia spółek komunalnych na podstawie sprawozdawczości finansowej oraz budżetowej. W następnym roz-dziale zaprezentowano uzyskane wyniki, obrazujące skalę zadłużenia spółek ko-munalnych.
2. Spółki komunalne jako samorządowe jednostki organizacyjne
W celu wykonywania swoich zadań, oprócz tworzenia własnych jednostek organiza-cyjnych, jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać umowy z innymi pod-miotami. Przesądza o tym jednoznacznie brzmienie stosownych przepisów ustaw ustrojowych, a mianowicie art. 9 ust. 1 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym oraz art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa. Główna część zadań jednostek samorządu terytorialnego jest jednak wykonywana poprzez samorządowe jednostki organizacyjne.
1. Większość z nich działa w ramach osobowości prawnej jednostki samorządu terytorialnego (statio municipi) – jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe (jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego)2. Do grupy samorządowych jednostek organizacyjnych należą jednak także jednostki organiza-cyjne posiadające osobowość prawną (samorządowe osoby prawne)3. Należy tu wskazać w szczególności samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej funk-cjonujące na podstawie Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU 2011, nr 112, poz. 654, z późn. zm.) oraz instytucje kultury działające na pod-stawie Ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dzia-łalności kulturalnej (DzU 2001, nr 13, poz. 123, z późn. zm.)4. Do grupy wojewódz-kich jednostek organizacyjnych należą ponadto „inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych”,
2 P. Chmielnicki, Reprezentacja jednostek samorządu terytorialnego w obrocie cywilnym,
„Samo-rząd Terytorialny” 1999, nr 12, s. 46.
3 Na dychotomiczny podział kategorii samorządowych jednostek organizacyjnych na grupę
jed-nostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego oraz grupę samorządowych osób praw-nych, w odniesieniu do gmin, wskazał m.in. WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r., sygn. akt II SA/Bd 878/08, [w:] LEX nr 484875.
4 Z. Niewiadomski, W. Grzelczak, Ustawa o samorządzie terytorialnym z komentarzem oraz
26
Arkadiusz Babczuknie będące przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami, ani spółkami prawa handlowego, o których mowa w art. 9 pkt 14 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU 2009, nr 157, poz. 1240, z późn. zm.). Kategoria ta reprezentowana jest obecnie przez wojewódzkie ośrodki ruchu drogowego. W celu wykonywania swoich zadań jednostki samorządu terytorialnego mogą również two-rzyć spółki prawa handlowego bądź przystępować do nich, a także przystępować do spółdzielni lub spółek wodnych5. W literaturze przedmiotu brak zgodności w kwestii zaliczania tych podmiotów do kategorii samorządowych jednostek organizacyjnych – samorządowych osób prawnych6.
2. Katalog typów normatywnych spółek prawa handlowego, które jednostki sa-morządu terytorialnego mogą tworzyć oraz do których mogą przystępować, został określony w art. 9 Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Są to przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne, ale także spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, o których mowa w art. 14 ust. 1 Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (DzU 2009, nr 19, poz. 100, z późn. zm.), czyli spółki zawiązywane w celu wykonania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym7.
5 C. Banasiński, M. Kulesza, D. Szafrański, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz i
prze-pisy towarzyszące, Wydawnictwo ABC, Warszawa 1997, s. 18.
6 Szerzej patrz: A. Agopszowicz, Własność komunalna – publiczna czy prywatna, „Samorząd
Te-rytorialny” 1991, nr 1-2; C. Banasiński, M. Kulesza, Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2002; C. Banasiński, M. Kulesza, D. Szafrański, Ustawa o gospodarce
komunalnej. Komentarz i przepisy towarzyszące, Wydawnictwo ABC, Warszawa 1997; M. Cilak, Prawne formy finansowania samorządowych spółek prawa handlowego, działających w sferze użytecz-ności publicznej, z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne” 2011, nr 1-2,
s. 72-76; S. Czarnow, Status prawny spółki gminy w świetle ustawy o gospodarce komunalnej, „Pań-stwo i Prawo” 1998, nr 4; S. Czarnow, Cel i przedmiot przedsiębiorstwa spółki gminy w świetle ustawy
o gospodarce komunalnej, „Przegląd Ustawodawstw Gospodarczego” 1997, nr 11; S. Czarnow, Samo-rządowe osoby prawne – perspektywa nowej regulacji, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr 10; S.
Du-dzik, Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego. Problematyka prawna, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 1998; S. Dudzik, Wnoszenie mienia gminnego do spółek handlowych oraz nadzór
nad jego wykorzystaniem, „Samorząd Terytorialny” 1993, nr 5; P. Kryczko, Prawnofinansowe konse-kwencje przekształcenia komunalnego zakładu budżetowego w jednoosobową spółkę gminy,
„Samo-rząd Terytorialny” 1992, nr 4; P. Malinowski, Prawne ujęcie działalności gospodarczej samo„Samo-rządu
powiatowego, „Samorząd Terytorialny” 2000, nr 11; W. Pańko, Własność komunalna a funkcje samo-rządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 1-2; M. Pyziak-Szafnicka, P. Płaszczyk, Dzia-łalność gospodarcza gmin a granice sfery użyteczności publicznej, „Finanse Komunalne” 1997, nr 2;
T. Rabska, Pozycja samorządu terytorialnego w Konstytucji, „Samorząd Terytorialny” 1995, nr 5; M. Roman, Formy organizacyjno-prawne prowadzenia komunalnych usług wodociągowych i
kanaliza-cyjnych w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2001, nr 9; M. Szydło, Ograniczenia działalności gospo-darczej odnoszące się do przedsiębiorstw komunalnych a swobody rynku wewnętrznego we Wspólnocie Europejskiej, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr 6; M. Szydło, Ustawa o gospodarce komunalnej. Ko-mentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2008; P. Wagner, Własność komunalna. Zagadnienia węzłowe,
„Samorząd Terytorialny” 1998, nr 1-2.
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
27
Wykonywanie w formie spółki zadań gminnych w sferze użyteczności publicz-nej nie podlega szczególnym restrykcjom8. Działalność gospodarcza wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej może być prowadzona przez gminy oraz gminne osoby prawne, zgodnie z art. 9 ust. 2 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jedynie w przypadkach określonych w Ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. W art. 10 ust. 1 ustawa ta stanowi, iż poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowe-go i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:
1) istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokal-nym;
2) występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikają-cych z obowiązująwynikają-cych przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywi-zacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.
Ponadto, stosownie do ust. 2 tegoż artykułu, gmina może tworzyć spółki prawa handlowego działające poza sferą użyteczności publicznej, a także przystępować do takich spółek również wówczas, gdy zbycie składnika mienia komunalnego mogą-cego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową. Zgodnie z ust. 3 tegoż artykułu, ograniczeniom powyższym nie podlega posiadanie przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samo-rządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klu-bów sportowych działających w formie spółki kapitałowej. Należy zauważyć, że zastosowanie przez ustawodawcę niezwykle nieostrego pojęcia „spółek ważnych dla rozwoju gminy” sprawia, iż ograniczenia swobody gmin w zakresie tworzenia spół-ek prawa handlowego oraz przystępowania do nich, wskazane w art. 10 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, nabierają iluzorycznego charakteru. W opinii autora, znaczenie poszczególnych spółek prawa handlowego dla rozwoju gminy może być przedmiotem oceny wyłącznie przez organy gminy.
Zgoła odmiennie określono uprawnienia powiatów do tworzenia spółek prawa handlowego, a także przystępowania do nich. Zgodnie z art. 6 ust. 2 Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, powiat nie może prowadzić działal-ności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczdziałal-ności publicz-nej. Regulacje w tym zakresie należy uznać za jasne i nie budzące wątpliwości, co znalazło potwierdzenie na gruncie orzecznictwa (m.in. Uchwała nr 310/02 Kole-gium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z dnia 5 sierpnia 2002 r.,
8 Jak stanowi art. 1 ust. 2 Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, zadania o
charakterze użyteczności publicznej polegają na bieżącym i nieprzerwanym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
28
Arkadiusz Babczuk„Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2003 nr 1, poz. 25; Wyrok Naczelne-go Sądu AdministracyjneNaczelne-go w Warszawie z dnia 16 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 288/06, [w:] LEX nr 271344)9.
Szerszy zakres swobody w odniesieniu do tworzenia spółek prawa handlowego oraz przystępowania do nich ustawodawca przyznał samorządowi wojewódzkiemu. Zgodnie z art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódz-twa, w sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograni-czoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne lub spółdzielnie, a także przystępować do takich spółek lub spółdzielni. Jak wskazuje ust. 2 tego artykułu, poza sferą użytecz-ności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialno-ścią i spółki akcyjne oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych, wydawniczych oraz na wy-konywaniu działalności w zakresie telekomunikacji służących rozwojowi woje-wództwa.
3. Cel i metoda badania
W aktualnym stanie prawnym nie istnieje możliwość bezpośredniego określenia wartości zadłużenia polskich spółek komunalnych w inny sposób niż poprzez pozy-skanie i bezpośrednie zagregowanie danych dla wszystkich poszczególnych spółek komunalnych publikowanych obecnie w Monitorach Polskich „B”. Należy jednak zauważyć, iż zgodnie z art. 23 Ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektó-rych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (DzU 2011, nr 232, poz. 1378), Mo-nitor Polski „B” przestanie się ukazywać z dniem 1 stycznia 2013 r. i odtąd sprawoz-dania finansowe spółek będą publikowane w ogólnopolskim dzienniku urzędowym „Monitor Sądowy i Gospodarczy”. Rozwiązanie to jest jednak bardzo kosztowne oraz wymaga niezwykle dużego nakładu pracy. Nie pozwala także poddać analizie i ocenie zadłużenia wielu małych komunalnych spółek z ograniczoną odpowiedzial-nością. Zgodnie z art. 60 ust. 1 Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (DzU 2009, nr 152, poz. 1223, z późn. zm.), ogłaszaniu w Monitorze Polskim „B” nie podlegają bowiem roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność komunalnych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które w roku poprzedzają-cym rok obrotowy, za który sporządzono sprawozdania finansowe, nie spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co naj-mniej 50 osób,
9 Odmienne podejście do przedmiotowej kwestii zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny
w Gdańsku w wyrokach z dnia 9 stycznia 2003 r. (sygn. akt I SA/Gd 1968/02, [w:] LEX nr 682122) oraz 6 grudnia 2000 r. (sygn. akt I SA/Gd 1977/99, „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2000, nr 2, poz. 63).
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
29
b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 EUR,
c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finan- sowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 EUR.
Celem niniejszego opracowania jest ocena skali zadłużenia spółek komunalnych w oparciu o istniejące dokumenty sprawozdawcze, inne niż jednostkowe sprawozda-nia finansowe spółek komunalnych. W tym celu wykorzystano bilanse skonsolido-wane jednostek samorządu terytorialnego oraz sprawozdania o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji Rb-Z jednostek samorządu tery-torialnego, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz samorzą-dowych instytucji kultury. Obowiązek sporządzania przez jednostki samorządu tery-torialnego bilansów skonsolidowanych, prezentujących m.in. skonsolidowane zobowiązania jednostki samorządu terytorialnego (jako jednostki dominującej) oraz samorządowych osób prawnych, w tym spółek komunalnych (jako jednostek zależ-nych lub współzależzależ-nych), wynika z art. 40 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o fi-nansach publicznych (DzU 2009, nr 157, poz. 1240, z późn. zm.) oraz §21 Rozpo-rządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samo-rządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżeto-wych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU 2010, nr 128, poz. 861). Obowiązek sporządzania kwartalnych sprawozdań o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji Rb-Z jednostek samorządu tery-torialnego, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz samorzą-dowych instytucji kultury wynika z art. 41 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finan-sach publicznych oraz Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (DzU 2010, nr 43, poz. 247).
Obliczenia przeprowadzono w następujący sposób. Po pierwsze, dla każdej jed-nostki samorządu terytorialnego zsumowano dane zawarte w pozycjach bilansu skonsolidowanego B.I. „Zobowiązania finansowe długoterminowe” oraz C.I. „Zo-bowiązania finansowe krótkoterminowe”. W ten sposób uzyskano informację o łącz-nych skonsolidowałącz-nych zobowiązaniach finansowych jednostki samorządu teryto-rialnego oraz jednostek zależnych i współzależnych. Nie obejmują one zobowiązań wymagalnych, m.in. związanych z dostawami towarów lub usług, które podlegają zakwalifikowaniu do pozycji C.II „Pozostałe zobowiązania finansowe krótkotermi-nowe”. Konsolidacja powinna jedynie eliminować informacje o wartości pożyczek udzielanych sobie nawzajem przez poszczególne jednostki powiązane, co jest w peł-ni uzasadpeł-nione, gdyż jest to swego rodzaju dług wewnętrzny w ramach zrekonstru-owanej „samorządowej grupy kapitałowej”. Po drugie, od wartości skonsolidowa-nych zobowiązaniach finansowych jednostki samorządu terytorialnego oraz jednostek
30
Arkadiusz Babczukzależnych i współzależnych dla każdej jednostki samorządu terytorialnego odejmo-wano zadłużenie jednostki samorządu terytorialnego, samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz instytucji kultury pomniejszone o zobowiązania wymagalne (określone w sprawozdaniach Rb-Z). W przypadku uzyskania wyniku ujemnego, co może świadczyć o bardzo dużej skali pożyczek podlegających wyłą-czeniom konsolidacyjnym lub o występowaniu istotnych błędów w konstrukcji bi-lansu skonsolidowanego, wyliczoną kwotę zastępowano zerem10.
4. Ocena skali zadłużenia spółek komunalnych w Polsce
Badaniem objęto wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, które przekazały regionalnym izbom obrachunkowym swoje bilanse skonsolidowane w postaci elek-tronicznej (tab. 1)11. W odniesieniu do roku 2009 uwzględniono zatem dane z 2819 jednostek samorządu terytorialnego, a w przypadku roku 2010 z 2787 jednostek sa-morządu terytorialnego. Należy zauważyć bardzo wysoki udział jednostek, dla któ-rych uzyskano ujemne oceny wartości zadłużenia spółek komunalnych (tab. 1). W związku z tym poddano ocenie próbę 14 jednostek samorządu terytorialnego, dla których uzyskano takie wyniki. We wszystkich przypadkach za ujemny wynik odwiadały błędy popełnione w procedurze tworzenia bilansu skonsolidowanego. Z po-wyższych względów oceny skali zadłużenia spółek komunalnych są zaniżone, co nie pozbawia jednak uzyskanych wyników istotnej wartości poznawczej.
W latach 2009-2010 zadłużenie spółek komunalnych (nie licząc zobowiązań wymagalnych) wzrosło z 11 299 466,9 tys. zł do 13 192 025,8 tys. zł (tab. 2-3). Re-lacja zadłużenia spółek komunalnych do zadłużenia bezpośrednio obciążającego jednostki samorządu terytorialnego wyniosła w analizowanych latach odpowiednio 28,18% 23,94%. Zadłużenie to nie ma zatem charakteru marginalnego i może istot-nie (choć pośrednio) wpływać na sytuację finansową wspólnot samorządowych. Po-zostaje ono jednocześnie wielokrotnie wyższe niż zadłużenie pozostałych typów samorządowych osób prawnych. Należy przy tym dodać, że zadłużenie spółek ko-munalnych nie podlega żadnym ustawowych ograniczeniom ani systematycznemu monitoringowi.
Zdecydowana większość zadłużenia spółek komunalnych przypada na miasta na prawach powiatu oraz Warszawę (tab. 4) – w 2009 r. stanowiło to 52,63% oraz 5,71% łącznego zadłużenia spółek komunalnych; w kolejnym roku udziały te wy-nosiły odpowiednio 55,00% oraz 21,97%. Ta część zadłużenia spółek komunalnych cechuje się także wysoką dynamiką: odpowiednio 122,01% oraz 449,07%. Szybko
10 W przypadku bilansów skonsolidowanych jednostek samorządu terytorialnego nie istnieją
żad-ne oficjalżad-ne instrukcje, wytyczżad-ne lub choćby zasady dobrej praktyki dotyczące ich sporządzania. Bilan-se te, w odróżnieniu od sprawozdawczości budżetowej, nie podlegają także kontroli regionalnych izb obrachunkowych – są jedynie przekazywane do Ministerstwa Finansów za pośrednictwem izb.
11 W odniesieniu do bilansów skonsolidowanych jednostek samorządu terytorialnego, w
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
31
Tabela 1. Jednostki samorządu terytorialnego charakteryzujące się ujemną wartością zadłużenia spółek
komunalnych według bilansu skonsolidowanego
Wyszczególnienie JST JST uwzględnione w analizie Liczba jednostek z wykazaną wartością ujemną zadłużenia spółek komunalnych Udział jednostek z wykazaną wartością ujemną zadłużenia spółek komunalnych 2009 2010 2009 2010 2009 2010 Województwa samorządowe 16 15 14 8 8 53,33% 57,14% Warszawa 1 1 1 0 0 0,00% 0,00%
Miasta na prawach powiatu 64 63 60 11 9 17,46% 15,00%
Powiaty 314 314 307 166 143 52,87% 46,58% Gminy ogółem 2426 2426 2405 497 548 20,49% 22,79% Gminy miejskie 241 241 236 38 52 15,77% 22,03% Gminy miejsko-wiejskie 597 597 595 159 171 26,63% 28,74% Gminy wiejskie 1588 1588 1574 300 346 18,89% 21,98% Jednostki samorządu terytorialnego ogółem 2821 2819 2787 677 733 24,02% 26,30% Źródło: opracowanie własne, na podstawie danych Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachun-
kowych.
Tabela 2. Zadłużenie spółek komunalnych na tle samorządowego długu publicznego według stanu
na dzień 31.12.2009 r. (w tys. zł) Wyszczególnienie Zadłużenie JST Zadłużenie JST bez zobowiązań wymagalnych Zadłużenie SP ZOZ Zadłużenie SP ZOZ bez zobowiązań wymagalnych Zadłużenie instytucji kultury Zadłużenie spółek komunalnych JST ogółem 40 294 344,3 40 102 101,1 4 438 686,9 2 790 909,0 37 413,0 11 299 466,9 Warszawa 4 023 652,8 4 023 648,0 177 963,0 94 981,3 24,3 645 379,6 Województwa samorządowe 3 046 161,4 3 043 191,3 2 003 832,6 1 309 490,3 16 226,5 270 409,5 Miasta na prawach powiatu 14 706 166,3 14 658 662,4 332 715,1 205 298,7 7264,7 5 946 716,9 Powiaty 3 907 312,4 3 891 463,4 1 779 436,3 1 101 772,0 839,3 867 600,7 Gminy ogółem 14 611 051,4 14 485 140,7 144 739,9 79 366,8 13 058,1 4 214 739,8 Gminy miejskie 3 972 215,0 3 935 803,8 108 020,0 48 946,6 4241,8 1 994 710,4 Gminy miejsko- -wiejskie 5 421 195,8 5 371 419,7 33 895,7 28 306,3 6127,2 1 362 195,2 Gminy wiejskie 5 217 640,6 5 177 917,2 2824,2 2113,9 2689,1 857 834,3
32
Arkadiusz BabczukTabela 3. Zadłużenie spółek komunalnych na tle samorządowego długu publicznego według stanu
na dzień 31.12.2010 r. (w tys. zł) Wyszczególnienie Zadłużenie JST Zadłużenie JST bez zobowiązań wymagalnych Zadłużenie SP ZOZ Zadłużenie SP ZOZ bez zobowiązań wymagalnych Zadłużenie instytucji kultury Zadłużenie spółek komunalnych JST ogółem 55 093 871,8 54 810 593,9 4 185 329,5 2 586 295,1 90 476,3 13 192 025,8 Warszawa 5 291 391,3 5 289 088,1 200 172,7 88 180,7 40,9 2 898 190,9 Województwa samorządowe 4 291 150,2 4 284 285,2 1 908 300,7 1 275 723,8 17 001,8 383 042,2 Miasta na prawach powiatu 18 146 131,3 18 044 728,5 334 774,0 206 586,8 13 114,1 7 255 858,5 Powiaty 5 435 586,6 5 414 356,8 1 603 172,7 946 580,9 1996,7 960 805,2 Gminy ogółem 21 929 612,5 21 780 438,6 138 909,5 69 222,9 58 322,7 4 592 319,8 Gminy miejskie 5 504 072,2 5 463 462,8 110 855,9 45 277,6 6049,3 2 193 358,6 Gminy miejsko- -wiejskie 7 964 929,3 7 900 829,6 23 576,5 20 052,9 23 656,6 1 430 715,7 Gminy wiejskie 8 460 611,0 8 416 146,2 4477,1 3914,1 28 616,8 968 245,5
Źródło: jak w tab. 1.
Tabela 4. Struktura zadłużenie spółek komunalnych na tle samorządowego długu publicznego w 2009 r.
oraz 2010 r. według szczebli samorządu terytorialnego (stan na dzień 31.12. danego roku; w %)
Wyszczególnienie Zadłużenie JST Zadłużenie SP ZOZ Zadłużenie instytucji kultury Zadłużenie spółek komunalnych 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 Warszawa 9,99 9,60 4,01 4,78 0,06 0,05 5,71 21,97 Województwa samorządowe 7,56 7,79 45,14 45,59 43,37 18,79 2,39 2,90 Miasta na prawach powiatu 36,50 32,94 7,50 8,00 19,42 14,49 52,63 55,00 Powiaty 9,70 9,87 40,09 38,30 2,24 2,21 7,68 7,28 Gminy ogółem 36,26 39,80 3,26 3,32 34,90 64,46 37,30 34,81 Gminy miejskie 9,86 9,99 2,43 2,65 11,34 6,69 17,65 16,63 Gminy miejsko-wiejskie 13,45 14,46 0,76 0,56 16,38 26,15 12,06 10,85 Gminy wiejskie 12,95 15,36 0,06 0,11 7,19 31,63 7,59 7,34 Źródło: jak w tab. 1.
przyrasta także zadłużenie spółek wojewódzkich (o 41,65%), jednak ich udział w łącznym zadłużeniu spółek komunalnych pozostaje marginalny. Niska dynamika zadłużenia spółek komunalnych cechowała gminy oraz powiaty. Wyniosła ona od-powiednio 110,74% oraz 108,96%. W konsekwencji zmniejszeniu uległ ich udział w łącznym zadłużeniu spółek komunalnych. Na spółki gminne przypadało w latach
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
33
2009-2010 odpowiednio 37,30% oraz 34,81% łącznego zadłużenia spółek komu-nalnych. W przypadku spółek powiatowych udział ten wynosił odpowiednio 7,68% oraz 7,28%.
5. Zakończenie
Należy zauważyć, iż wartość poznawcza bilansów skonsolidowanych sporządza-nych przez jednostki samorządu terytorialnego jest obecnie ograniczona z powodu braku oficjalnych instrukcji ich sporządzania lub choćby zasad dobrej praktyki w tym zakresie. Ograniczenia te wynikają także z faktu braku kontroli formalno-ra-chunkowej tych bilansów ze strony regionalnych izb obrachunkowych. Ustalenia powyższe determinują charakter wniosków de lege ferenda w tym zakresie.
Uzyskane oceny skali zadłużenia spółek komunalnych uprawniają do uznania, iż zadłużenie to jest znaczące i może istotnie (choć pośrednio) rzutować na sytuację finansową wspólnot samorządowych. Ponad trzy czwarte zadłużenia spółek komu-nalnych przypada na Warszawę oraz miasta na prawach powiatu. Zadłużenie to szybko przyrasta i powinno być przedmiotem monitoringu i dalszych wnikliwych analiz. Z tego względu de lege ferenda należy rozważyć objęcie spółek komunal-nych obowiązkami sprawozdawczymi, pozwalającymi na realizować wskazane po-wyżej cele.
Literatura
Agopszowicz A., Własność komunalna – publiczna czy prywatna, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 1-2.
Banasiński C., Kulesza M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2002.
Banasiński C., Kulesza M., Szafrański D., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz i przepisy
towarzyszące, Wydawnictwo ABC, Warszawa 1997.
Cilak M., Prawne formy działania organów samorządu województwa w zakresie pozyskiwania środków
z budżetu Unii Europejskiej w świetle ustawy z 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju,
[w:] A. Borodo (red.), Samorząd województwa – współczesne zagadnienia prawne i finansowe, Toruń 2010.
Cilak M., Prawne formy finansowania samorządowych spółek prawa handlowego, działających w
sfe-rze użyteczności publicznej, z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne”
2011, nr 1-2.
Chmielnicki P., Reprezentacja jednostek samorządu terytorialnego w obrocie cywilnym, „Samorząd Terytorialny” 1999, nr 12.
Czarnow S., Status prawny spółki gminy w świetle ustawy o gospodarce komunalnej, „Państwo i Pra-wo” 1998, nr 4.
Czarnow S., Cel i przedmiot przedsiębiorstwa spółki gminy w świetle ustawy o gospodarce komunalnej, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1997, nr 11.
Czarnow S., Samorządowe osoby prawne – perspektywa nowej regulacji, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr 10.
34
Arkadiusz Babczuk Dudzik S., Działalność gospodarcza samorządu terytorialnego. Problematyka prawna, KantorWy-dawniczy Zakamycze, Kraków 1998.
Dudzik S., Wnoszenie mienia gminnego do spółek handlowych oraz nadzór nad jego wykorzystaniem, „Samorząd Terytorialny” 1993, nr 5.
Kryczko P., Prawnofinansowe konsekwencje przekształcenia komunalnego zakładu budżetowego w
jed-noosobową spółkę gminy, „Samorząd Terytorialny” 1992, nr 4.
Malinowski P., Prawne ujęcie działalności gospodarczej samorządu powiatowego, „Samorząd Teryto-rialny” 2000, nr 11.
Niewiadomski Z., Grzelczak W., Ustawa o samorządzie terytorialnym z komentarzem oraz teksty
innych ustaw samorządowych, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1990.
Pańko W., Własność komunalna a funkcje samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1991, nr 1-2.
Pyziak-Szafnicka M., Płaszczyk P., Działalność gospodarcza gmin a granice sfery użyteczności
publicznej, „Finanse Komunalne” 1997, nr 2.
Rabska T., Pozycja samorządu terytorialnego w Konstytucji, „Samorząd Terytorialny” 1995, nr 5. Roman M., Formy organizacyjno-prawne prowadzenia komunalnych usług wodociągowych i
kanaliza-cyjnych w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 2001, nr 9.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, DzU 2010, nr 43, poz. 247.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowo-ści oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jedno-stek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 2010, nr 128, poz. 861.
Szydło M., Ograniczenia działalności gospodarczej odnoszące się do przedsiębiorstw komunalnych
a swobody rynku wewnętrznego we Wspólnocie Europejskiej, „Samorząd Terytorialny” 2007, nr 6.
Szydło M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
Uchwała nr 310/02 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z dnia 5 sierpnia 2002 r., [w:] „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2003, nr 1, poz. 25.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, DzU 2001, nr 142, poz. 1591, z późn. zm. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej,
DzU 2001, nr 13, poz. 123, z późn. zm.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, DzU 2009, nr 152, poz. 1223, z późn. zm. Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, DzU 2011, nr 45, poz. 236.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, DzU 2001, nr 142, poz. 1592, z późn. zm.
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, DzU 2001, nr 142, poz. 1590, z późn. zm.
Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, DzU 2009, nr 19, poz. 100, z późn. zm.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, DzU 2009, nr 157, poz. 1240, z późn. zm. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, DzU 2011, nr 112, poz. 654, z późn. zm. Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców,
DzU 2011, nr 232, poz. 1378.
Wagner P., Własność komunalna. Zagadnienia węzłowe, „Samorząd Terytorialny” 1998, nr 1-2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku) z dnia 9 stycznia
2003 r., sygn. akt I SA/Gd 1968/02, [w:] LEX nr 682122.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku) z dnia 6 grudnia 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 1977/99, „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” 2000, nr 2, poz. 63.
Zadłużenie spółek komunalnych. Wybrane problemy
35
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 288/06, [w:] LEX nr 271344.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 8 stycznia 2009 r., sygn. akt II SA/Bd 878/08, [w:] LEX nr 484875.
MUNICIPAL COMPANIES’ DEBT. SELECTED PROBLEMS
Summary: In performance of their statutory tasks, the local authorities establish various
or-ganisational units. These may take the form of commercial companies. If this is so, the debt incurred by such a commercial company has no statutory limitation but nevertheless it may significantly affect the financial situation of the parent local authority. This article presents the results of a survey on the level of municipal companies’ debt in Poland.
