View of The Term Portio Populi Dei in the Code of Canon Law of 1983 and its Translation into Polish and French
13
0
0
Pełen tekst
(2) 164. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. Przedmiotem niniejszego artykuu jest termin portio populi Dei w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r.1 (KPK/83) i jego tumaczenie w Kodeksach w wersji francuskiej i polskiej. KPK/83, promulgowany przez papiea Jana Pawa II, jest dokumentem Kocioa, który obowizuje wszystkich chrzecijan katolików obrzdku aci skiego. Jest to wic blisko 17% wszystkich ludzi na wiecie, w Polsce ponad 90% obywateli jest ochrzczonych, we Francji za szacuje si, e jest to grupa 75-80% mieszka ców2. Koció zosta ustanowiony przez Jezusa Chrystusa w sposób widzialny jako spoeczno , wspólnota posiadajca struktur i hierarchi, dlatego te potrzebuje norm prawnych i karnoci, dziki czemu jej funkcje – jak sprawowanie sakramentów – bd naleycie uporzdkowane, a wzajemne relacje chrzecijan bd opiera si na sprawiedliwoci i wzajemnym poszanowaniu okrelonych obowizków i praw. Jzykiem Kocioa niezmiennie pozostaje acina. Na moliwo stosowania jzyków narodowych w liturgii zezwoli Sobór Watyka ski II (1962-1965), stwierdzajc w tekcie konstytucji Sacrosanctum Concilium (SC)3: „uycie jzyka ojczystego nierzadko moe by bardzo poyteczne dla wiernych” (SC 36). Tumaczenie dokumentów kocielnych na jzyki narodowe wymaga duej ostronoci i wnikliwej pracy, poniewa to od jakoci przekadu czsto zaley waciwe zrozumienie treci nauczania Kocioa. We wspóczesnych czasach, jzyk aci ski straci na powszechnoci, a jego znajomo wród katolików jest znikoma. Mimo to Koció w swoim nauczaniu i redagowaniu dokumentów nie zrezygnowa ze stosowania wanie aciny, poniewa – jak naucza papie Pius XI w licie Officiorum omnium (1922) – jzyk aci ski odznacza si jasnymi pojciami i cisymi terminami, posiada „zwizy, bogaty, rytmiczny sposób mówienia, peen wzniosoci i pikna”, co prowadzi do jasnoci i pewnoci doktrynalnej 4. Natomiast papie Jan XXIII w Konstytucji Veterum sapientia o podniesieniu studium jzyka aci 1. Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75(1983), pars II, s. 1-317; Kodeks Prawa Kanonicznego, przekad polski zatwierdzony przez Konferencj Episkopatu, Pozna 1984; Code de droit canonique annoté, przekad francuski zatwierdzony przez Konferencj Biskupów Francji, Paris 1989 (dalej skrót KPK/83). 2 Le petit Larousse illustré 2012, Editions Larousse, Pary 2012, s. 1408. 3 Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Constitutio de sacra liturgia Sacrosanctum Concilium (3.12.1963), AAS 56 (1964), s. 97-134; tekst polski w Sobór Watyka ski II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pozna 2002, s. 48-78.. 4 Pius XI, Epistola apostolica ad Emum P. D. Caietanum Bisletí S. R. E. Cardinalem Protodiaconum Praefectum Sacri Consilii Seminariis et Studiorum Universitatibus Curandis: De Seminariis et de Studiis Clericorum Officiorum omnium (1.08.1922), AAS 14 (1922), s. 452-453..
(3) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 165. skiego tumaczy: „Wypada, aby Koció posugiwa si nie tylko jzykiem powszechnym, ale take jzykiem odznaczajcym si przymiotem niezmiennoci. Gdyby bowiem prawdy Kocioa katolickiego byy podawane czy to w nielicznych, czy we wielu sporód zmieniajcych si wspóczesnych jzyków, które by pozostaych nie przewyszay swoj powag, to staje si jasne, e tre tych prawd nie byaby dostpna dla wszystkich ani w sposób do cisy, ani do jasny, ze wzgldu na rónorodno tych jzyków. Brak bowiem byoby jakiej staej i wspólnej miary, z któr mona by porównywa znaczenie wszystkich innych jzyków. Przecie w rzeczy samej, jzyk aci ski przez dugi czas chroni si przed rónymi naleciaociami, które ycie codzienne zwyko byo wprowadza do sownictwa. Z tego wzgldu trzeba ten jzyk uzna za stay i niezmienny, gdy nowe pojcia, których domaga si postp, tumaczenie i obrona nauki chrzecija skiej, ju od dawna byy ustalone i ugruntowane” 5. Dlatego wanie w tym jzyku redagowane s, w formie typicznej, ksigi liturgiczne rytu rzymskiego, najwaniejsze dokumenty Magisterium oraz akty normatywne wydawane przez Biskupa Rzymu. W ten sposób podkrelany jest powszechny charakter Kocioa i jego nauczania. Papie Benedykt XVI ustanowi 10 listopada 2012 r. na mocy motu proprio Latina lingua6 Papiesk Akademi aci sk na rzecz promocji i dowartociowania jzyka i kultury aci skiej. Jej celem jest promowanie wiedzy i bada w zakresie jzyka i literatury aci skiej oraz stosowania aciny jako jzyka pisanego, jak i mówionego. Zgodnie z nauczaniem Soboru zatwierdzenie przekadu tekstów liturgicznych na jzyki narodowe naley do kompetentnej wadzy kocielnej (SC 36 § 4; kan. 838 § 2). Podobne zasady naley stosowa wobec tumaczenia na jzyki narodowe KPK/83, który jest pasem transmisyjnym przenoszcym doktryn, nauk soborow na jzyk prawa. W przypadku przekadu tekstu KPK/83 na jzyk narodowy musi on zosta zatwierdzony przez konferencj biskupów danego kraju, a pó niej zaaprobowany przez Stolic Apostolsk. Na jzyk polski KPK/83 przeoy ks. Edward Sztafrowski, a komisja naukowa (w skadzie: bp Piotr Hemperek, ks. Tadeusz Kujawski, ks. Tadeusz Pieronek i ks. Marian urowski) dokonaa jego krytycznego opracowania. Przekadu na. 5 Ioannes XXIII, Constitutio apostolica Veterum sapientia (22.02.1962), AAS 54 (1962), s. 129135; tekst polski: „Currenda. Pismo Urzdowe Diecezji Tarnowskiej” 12 (1962), s. 214-215. 6 Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Latina Lingua. De Pontificia Academia Latinitatis condenda (10.11.2012), AAS 104 (2012), s. 991-995; tekst polski: „L’Osservatore Romano” (wyd. polskie) 33 (2012), n. 12, s. 7..
(4) 166. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. jzyk francuski pod przewodnictwem Jean-Paul Duranda dokonali: Alexandre Soria-Vasco, Henri Laplane, Michel-Ange Chueca. To tumaczenie zaakceptowali bp James Martin Hayes, Przewodniczcy Konferencji Biskupów Kanady (15 marca 1989 r.), oraz bp. Albert Decourtray, Przewodniczcy Konferencji Biskupów Francji (21 marca 1989 r.).. 1. ZASADY DOTYCZ CE TUMACZENIA KPK/83. Kade tumaczenie dokumentów kocielnych wymaga interpretacji znaczenia, nie za prostego odszukania ekwiwalentów jzykowych, tak wic dokadne tumaczenie moe wymaga zmiany metafory w celu zachowania pierwotnego sensu. Podczas swojej pracy osoby dokonujce tumacze powinny uywa naukowej metody bada tekstów, aby w peni zrozumie znaczenie i odda waciwy sens wyraony w tumaczonym tekcie7. Jest to bardzo wane w kontekcie tumacze tekstów z dziedziny prawa kanonicznego, poniewa od waciwej interpretacji norm prawa zaley poprawno przekadu. Obowizujc wersj KPK/83 jest wersja w jzyku aci skim, natomiast kady przekad jest narzdziem pomocniczym przy interpretacji i stosowaniu prawa. Dlatego te przy promulgacji KPK/83 i innych aktów normatywnych prawodawca kocielny nakazuje publikowa je w wersji dwujzycznej – w jzyku oryginau i w tumaczeniu na dany jzyk narodowy, tak aby zawsze mona byo odnie si do odpowiedniego tekstu danego dokumentu, poniewa Prawodawca jasno stanowi, e dokonujc interpretacji ustawy naley rozumie j wedug „wasnego znaczenia sów, rozwaanego w tekcie i kontekcie”8 (kan. 17). Niedokadno przekadu moe prowadzi do bdów doktrynalnych, jak równie konsekwencji prawnych wynikajcych z bdnej interpretacji przepisów9. Ten problem spróbujemy wyjani na przykadzie terminu portio populi Dei. 7. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Declaratio De interpretationibus popularibus novorum textuum liturgicorum (15.09.1969), „Notitiae” 5 (1969), s. 333-334; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Normae De unica interpretatione textuum liturgicorum (6.02.1970), „Notitiae” 6 (1970), s. 84-85; Szerzej zob. P. Kroczek, «Tumaczenie kocielnych tekstów prawnych – aspekt historyczny», [in:] Annales Canonici 6/2010, Kraków 2010, s. 213-224. 8 W dalszej czci kanonu prawodawca jasno stanowi, e jeeli nadal pozostaj jakie wtpliwoci, naley uwzgldni , jeli istniej, miejsca paralelne, cel, okolicznoci jej powstania i myl prawodawcy. 9 Na temat interpretacji prawa kanonicznego zob. szerzej: L. Gerosa, Interpretacja prawa w Kociele. Zasady, wzorce, perspektywy, Kraków 2003, s. 131-176..
(5) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 167. 1.1. EKWIWALENTY FRANCUSKIE I POLSKIE TERMINU PORTIO POPULI DEI W TEK
(6) CIE KPK/83 Termin portio populi Dei wystpuje w KPK/83 tylko 8 razy – w kan. 369, 370, 371, 372, 473, 495 i 512, zawsze w odniesieniu do Kocioa partykularnego. W polskiej wersji KPK/83 ten termin zosta przetumaczony jako cz Ludu Boego, a w przekadzie francuskim jako la portion du peuple de Dieu. We francuskiej wersji wyraz portion wystpuje w tym samym kontekcie i iloci jak w tekcie aci skim, natomiast polski wyraz cz pojawia si w KPK/83 znacznie czciej (51 razy 10) i w rónych kontekstach, najczciej jako ekwiwalent ac. sowa pars, partis, które z kolei w KPK/83 zostao uyte a 297 razy. Wystpujce w KPK/83 aci skie pars, partis11 w rónych formach gramatycznych (parti, partem, parte, partes, partibus) w wikszoci jest tumaczone na jzyk polski jako cz (51 razy) lub strona (292 razy). Natomiast w wersji francuskiej KPK/83 zostay przetumaczone, jako un part, une partie czy des parties (cznie pojawiaj si 336 razy) w znaczeniach odpowiadajcym polskim cz i strona. Problematyczne wydaje si wic uycie w polskiej wersji kodeksu terminu cz na oznaczenie ac. termin portio, mimo e mieci si w jego zakresie znaczeniowym. Bardziej adekwatnym terminem wydaje si wystpujce w jzyku polskim sowo porcja, poniewa lepiej oddaje znaczenie terminu portio populi Dei w odniesieniu do nauki o Kociele partykularnym. 1.2. TERMIN PORTIO POPULO DEI W KONTEK
(7) CIE KO
(8) CIOA PARTYKULARNEGO. W KPK/83 termin portio populi Dei zastosowane zostao przez prawodawc jedynie w odniesieniu do Kocioa partykularnego, a dokadniej diecezji (kan. 369, 372, 473, 512 §2), praatury terytorialnej i opactwa terytorialnego (kan. 370), wikariatu apostolskiego, prefektury apostolskiej i administratury apostolskiej (kan. 371). Przetumaczenie tego terminu na jzyk polski jako cz Ludu Boego oznaczaoby, e istnieje jeden lud Boy, który 10. W rónych formach gramatycznych sowo „cz ” (czci, czci, czciom, czciowo) zostao zastosowane w nastpujcych kanonach: 122, 263, 276, 374, 369, 370, 371, 372, 399, 442, 473, 476, 479, 495, 501, 512, 545, 564, 565, 581, 585, 605, 620, 621, 640, 667, 668, 730, 756, 763, 815, 927, 929, 930, 982, 989, 1201, 1242, 1281, 1341, 1477, 1535, 1538, 1598, 1600, 1601, 1603, 1605, 1609, 1626, 1628,1634, 1657, 1728. 11 A. Jougan, Sownik kocielny aci sko-polski, Warszawa 1992, s. 481..
(9) 168. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. w rónych miejscach na wiecie jest podzielony na czci, z których powstaj diecezje lub inne Kocioy partykularne. Takie rozumienie diecezji nie odpowiada nauce Soboru ani intencji prawodawcy 12. Definiujc diecezj w soborowej konstytucji dogmatycznej o Kociele Lumen gentium (LG)13, prawodawca okrela wadz biskupa wzgldem powierzonej jego trosce portio populi Dei. W pierwszym schemacie tej konstytucji w odniesieniu do diecezji zastosowany zosta termin pars populi Dei, termin portio pojawi si pó niej, aby wykluczy niebezpiecze stwo fragmentaryzacji Kocioa14. Sobór naucza, e Kocioy partykularne s uformowane na wzór Kocioa powszechnego, „w których istnieje i z których skada si jeden i jedyny Koció katolicki” (LG 23), i w tych „porcjach” Ludu Boego „prawdziwie i w peni dziaa jedyny, wity, katolicki i apostolski Koció Chrystusa” (kan. 369), a zatem nie chodzi tu o fragment, cz caoci, ale o Misterium Kocioa w swojej peni. W trakcie prac nad tekstem konstytucji Lumen gentium odnonie do relacji midzy Kocioem partykularnym i Kocioem powszechnym abp Igniatus Ziade stwierdzi: „diecezja jest prawn czci trzody Pa skiej, jest Kocioem lokalnym, który nie jest czci Kocioa, ale raczej znakiem widzialnym Kocioa powszechnego, w którym jest on obecny i dziaa, tu i teraz. Jak Ciao Pa skie podczas witej Liturgii jest amane, ale nie dzielone tak, e Cay Chrystus jest obecny w kadej hostii, tak samo cay Koció jest [obecny] w kadym Kociele lokalnym” 15. Koció powszechny i Kocioy partykularne to dwa aspekty jednej rzeczywistoci Kocioa Chrystusowego, które si wzajemnie dopeniaj – jest to jedno w wieloci i wielo scalona w jednoci – jeden Koció powszechny istnieje w wielu Kocioach partykularnych, a kady z nich odzwierciedla cay Koció16. Jan Pawe II w Adhortacji apostolskiej Christifideles laici (1988) naucza: „Koció partykularny nie jest po prostu czstk powsta w wyniku jakiego rozdrobnienia Kocioa powszechnego, ani Koció po12. J. Krukowski, «Koció powszechny a Kocioy partykularne» [in:]: Koció partykularny w Kodeksie Jana Pawa II, [éds.] J. Krukowski, M. Sitarz, Wydawictwo KUL, Lublin 2004, s. 28. 13 Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Constitutio dogmatica de Ecclesia Lumen gentium (21.11.1964), AAS 57(1965), s. 5-71; tekst polski w: Sobór Watyka ski II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pozna 2002, s. 104-166. 14 Acta synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, t. III/II, TPV 1974, s. 26, 228, 248, 249, 273, 386, 387. 15 Zob. Acta synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, t. III/II, TPV 1974, s. 273. 16 W. Góralski, Lud Boy. Kocielne prawo osobowe, Czstochowa 2006, s. 150-151; J. Krukowski, « Partykularne Kocioy», [in:] Leksykon teologii pastoralnej, [éds.] R. Kami ski, Lublin 2006, s. 595..
(10) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 169. wszechny nie jest prostym zbiorem Kocioów partykularnych, czy je ze sob ywa, istotna i staa wi , jako e Koció powszechny yje i ukazuje si w Kocioach partykularnych”17. Dla peniejszego zrozumienia tego problemu istotne jest waciwe zrozumienie terminu Lud Boy – populus Dei. Termin ten zosta wprowadzony przez Sobór w konstytucji dogmatycznej o Kociele (Lumen gentium) i zosta przejty przez prawodawc w KPK/83, gdzie jedna z ksig nosi tytu De Populo Dei i zawiera normy prawne dotyczce statusu wiernego w Kociele i ustroju hierarchicznego Kocioa (kan. 204-822). Termin Lud Boy jest okreleniem biblijnym odnoszcym si do Narodu Wybranego. Sobór przejmujc to okrelenie na Koció, uwydatnia dzieo Chrystusa w jego ludzkim i historycznym wymiarze. W ten sposób Sobór podkreli, e Koció nie jest stowarzyszeniem ludzi wierzcych, spoecznoci opart na prawie naturalnym, ale wspólnot i instytucj zaoon przez Chrystusa18, a jej istotne elementy strukturalne nie zale od woli ludzkiej, ale maj fundament w prawie Boym. Prawodawca zdefiniowa diecezj jako „porcj Ludu Boego, powierzon pasterskiej pieczy biskupa ze wspópracujcym z nim prezbiterium, tak by trwajc przy swym pasterzu i zgromadzona przez niego w Duchu
(11) witym przez Ewangeli i Eucharysti, tworzya Koció partykularny, w którym prawdziwie obecny jest i dziaa jeden, wity, katolicki i apostolski Koció Chrystusa” (kan. 369)19. Z tej kodeksowej definicji mona wyodrbni konstytutywne elementy „porcji” Ludu Boego: Ewangelia (goszona i przyjta przez dan grup), Duch
(12) wity, Eucharystia, biskup jako ordynariusz we wspólnocie z Biskupem Rzymu oraz Kolegium Biskupów wraz z caym prezbiterium oraz wierni. Wród elementów tworzcych „Lud Boy” naley wymieni take terytorium, kultur i wiar, poniewa to wanie kultura i wiara razem tworz dowiadczenie wiary wspólnoty chrzecija skiej, charakterystycznej dla kadego Kocioa partykularnego, który nie moe by. 17. Ioannes Paulus II, Adhortatio apostolica Christifideles laici (30.12.1988 r.), AAS 81 (1989), s. 393-521, n. 25; tekst polski: „L'Osservatore Romano” (wyd. pol.) 9 (1988), n. 12, s. 9-24. 18 W. Góralski, Lud Boy. Kocielne prawo osobowe, Czstochowa 2006, s. 5-6. 19 Zob. szerzej: J. Krukowski, «Kocioy partykularne» [in:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Ksiga II. Lud Boy. Cz I. Wierni chrzecijanie. Cz II. Ustrój hierarchiczny Kocioa, [éds.] J. Krukowski, Pozna 2005, s. 217-229; M. Sitarz, Competences of Collegial Organs in a Particular Church in the Exercise of Executive Power according to the Code of Canon Law of 1983, Lublin 2013, s. 16-22..
(13) 170. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. pojmowany poza okrelonym kontekstem geograficznym20. Nie kada wspólnota wiernych zostaa przez prawodawc okrelona jako portio populi Dei. Przykadem moe by wspólnota wiernych, jak jest parafia. Prawodawca jasno stanowi: „Kada diecezja lub inny Koció partykularny powinny by. podzielone na odrbne czci, czyli parafie” (kan. 374 §1) – w oryginale dividatur in distinctas partes (ac.), a we francuskim tumaczeniu sera divisée en parties distinctes (fr.). Definiujc za parafi, okrela j jako communitas christifidelium (fr. communauté de fidèles, pl. wspólnota wiernych), a nie Koció partykularny. W tym przypadku trafne byoby okrelenie jej jako „cz” Ludu Boego, poniewa powstaa na skutek podzielenia na czci. Parafia jest wspólnot wiernych, terytorialn i lokaln w Kociele partykularnym, której przewodniczy proboszcz jako pasterz wasny, wypeniajc swoje zadanie pod zwierzchnictwem biskupa diecezjalnego, we wspópracy z ksimi, diakonami i osobami wieckimi (kan. 515 § 1, 518, 519). Parafia ma swoje miejsce wewntrz Kocioa partykularnego, jest „komórk, która tworzy ciao” 21. We wspomnianej ju konstytucji o Kociele (Lumen gentium) zostao uyte sformuowanie partes Ecclesiae – czci Kocioa na oznaczenie „rónych ludów”, „stanów”, „Kocioów partykularnych”, midzy którymi „istniej wizy gbokiej wspólnoty co do bogactw duchowych, pracowników apostolskich i doczesnych pomocy” (LG 13).. 2. KONSEKWENCJE PRZEKADU TERMINU PORTIO POPULI DEI. Termin portio populi Dei jako pojcie definiowane zostao uyte przez prawodawc tylko 4 razy. Warto zauway pewn nieciso , która pojawia si w tym kontekcie w polskim przekadzie. Prawodawca stanowi: „Kocioy partykularne to przede wszystkim diecezje, z którymi – jeli nie stwierdza si czego innego – s zrównane: praatura terytorialna i opactwo terytorialne, wikariat apostolski i prefektura apostolska, jak równie administratura apostolska erygowana na stae” (kan. 368). W kolejnych kanonach zostay zdefiniowane i rozrónione poszcze-. 20. J. Krukowski, «Koció powszechny a Kocioy partykularne» [in:] Koció partykularny w Kodeksie Jana Pawa II, [éds.] J. Krukowski, M. Sitarz, Lublin 2004, s. 34-37. 21 F. Coccopalmerio, «Il concetto di parrocchia nel CIC 1983», [in:] Parafia w prawie kanonicznym i w prawie polskim, [éds.] S. L. Gód , J. Krukowski, M. Sitarz, Lublin 2013, s. 18..
(14) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 171. gólne rodzaje tych Kocioów partykularnych22. Prawodawca jedynie wobec diecezji uy samego terminu portio populi Dei. W odniesieniu do pozostaych: praatury terytorialnej i opactwa terytorialnego, wikariatu apostolskiego, prefektury apostolskiej i administratury apostolskiej dodano przymiotnik certa do okrelenia portio populi Dei. Koció partykularny realizuje si przede wszystkim jako diecezja. Pozostae wymienione przez prawodawc Kocioy partykularne dziaaj na zasadzie wyjtkowoci w stosunku do diecezji 23. Praatura terytorialne i opactwo terytorialne s powierzone ze wzgldu na szczególne warunki praatowi lub opatowi, który kieruje nim, na podobie stwo biskupa diecezjalnego, jako jego wasny pasterz (kan. 370 § 1). Wikariat apostolski i prefektura apostolska „z racji szczególnych okolicznoci nie zostaa jeszcze ukonstytuowana jako diecezja” (kan. 371), zasadniczo s one erygowane na terenach misyjnych, gdzie nie ma jeszcze wystarczajcych warunków do zorganizowania hierarchii kocielnej w formie diecezji 24. Natomiast administratura apostolska „ze wzgldu na specjalne i wyjtkowo powane racje nie jest erygowana przez papiea jako diecezja” (kan. 371 § 2). Te okolicznoci s na tyle „wyjtkowe i powane”, e uniemoliwiaj stworzenie diecezji, nie s one przejciowe, jak w przypadku wikariatu i prefektury. Praktyka tworzenia administratur apostolskich pokazuje, e te racje mog mie charakter dyscyplinarny (administratura apostolska personalna w. Jana Marii Vianneya w Campos), a take mog wynika ze zmian granic miedzy krajami czy by spowodowane trudnociami stwarzanymi przez rzdy pa stw (Chiny, Kirgistan) i dlatego zosta zastosowany przez prawodawc przymiotnik certa w odniesieniu do tych Kocioów partykularnych 25. Nieciso przekadu na jzyk polski najlepiej mona zaobserwowa zestawiajc ze sob tekst oryginalny z przekadem polskim i francuskim:. 22. Zob. szerzej: F.J. Ramos, Le Chiese particolari e i loro raggruppamenti, Rzym 2000, s. 33-36. 23 J.L Guitérrez, «Kocioy partykularne i ustanowiona w nich wadza», [in:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, [éds.] P. Majer, Kraków 2011, s. 336-338. 24 J. Manzanares, «Les Eglises particulières et leurs autorités», [in :] Code de droit canonique annoté, Pary 1989, s. 258-259. 25 Przykadem takiego Kocioa partykularnego moe by nowo powstae ordynariaty personalne dla anglikanów, którzy powracaj do jednoci z Kocioem katolickim. Szerzej na ten temat: P. Zajc, «Pozycja prawna ordynariatów personalnych dla anglikanów powracajcych do penej jednoci z Kocioem katolickim», [in:] „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjació Wydziau Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego”, t. VIII, 10 (2) 22013, s. 111-137..
(15) 172. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. Kan. 370 ac.: Praelatura territorialis aut abbatia territorialis est certa populi Dei portio pol.: Praatura terytorialna lub opactwo terytorialne oznacza cz Ludu Bo ego fr.: La prélature territoriale ou l’abbaye territoriale est une portion déterminée du peuple de Dieu Kan. 371 §1 ac.: Vicariatus apostolicus vel praefectura apostolica est certa populi Dei portio pol.: Wikariat apostolski lub prefektura apostolska oznacza okrelon cz Ludu Bo ego fr.: Le vicariat apostolique ou la préfecture apostolique est une portion déterminée du peuple de Dieu Kan. 371 § 2 ac.: Adminitratio apostolica est certa populi Dei portio pol.: Administratura apostolska oznacza cz Ludu Bo ego fr.: L’administration apostolique est une portion déterminée du peuple de Dieu. Nie jest jasne, z jakiego powodu w polskim przekadzie tylko w odniesieniu do wikariatu i prefektury apostolskiej zosta oddany w tumaczeniu aci ski przymiotnik certus (certa, certum) jako okrelona cz , a w pozostaych przypadkach zostao to pominite. We francuskiej wersji zosta uyty przymiotnik déterminée w tym samym miejscu, gdzie przez prawodawc zosta uyty przymiotnik certa, oddajc w ten sposób wyjtkowo tych Kocioów partykularnych w stosunku do diecezji. Zarówno praatura terytorialna, opactwo terytorialne, wikariat apostolski, prefektura apostolska, jak i administratura apostolska speniaj wszystkie kryteria, aby by porcj Ludu Boego, tj. Kocioem partykularnym, i s zrównane w prawie z diecezj, ale co istotne – nie s diecezj. Dla podkrelenia tej rónicy prawodawca w stosunku do kadej z nich uy dodatkowego okrelenia certa, uwydatniajc, e jest to pewna, jaka, okrelona porcja Ludu Boego i przez to odmienna w stosunku do diecezji. W przypadku praatury i opactwa terytorialnego tym rozrónieniem jest jeden z elementów konstytutywnych – pasterz, którym jest praat lub opat kierujcy ludem „na podobie stwo biskupa diecezjalnego”. Wikariat i prefektura apostolska nie zostaa ustanowiona przez papiea jako diecezja „z racji specjalnych okolicznoci” – a w przypadku administratury apostolskiej s to „specjalne i wyjtkowo powane racje”26. Te elementy (pasterz, specjalne okolicznoci. 26. Zob. szerzej: J. Manzanares, «Les Eglises particulières et leurs autorités», [in:] Code de droit.
(16) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 173. powstania) sprawiaj, e okrelona przez nie porcja Ludu Boego nie zostaa erygowana jako diecezja z woli prawodawcy. Istotne jest take to, e kada z tych certa portio populi Dei moe sta si diecezj na skutek stabilizacji struktury kocielnej (wzrost liczby katolików, liczby powoa , powikszanie obszaru dziaalnoci). * Reasumujc powysz analiz, naley zauway , e osoba dokonujca tumaczenia z jzyka oryginalnego (aciny) na jzyk narodowy ma obowizek, wynikajcy z prawa, odda waciwy sens, który chcia nada prawodawca, stanowic prawo. Dokonujc przekadu, tumacz ma uwzgldni. ratio legis, przyczyn takiego stanowienia prawa i musi przewidzie , jakie mog wynikn z tego konsekwencje. Dlatego, dokonujc przekadu, powinien uwzgldni cay kontekst oraz wykaza si znajomoci nauki. Nieprecyzyjne i niedokadne tumaczenie moe prowadzi do powanych bdów doktrynalnych oraz konkretnych konsekwencji prawnych wynikajcych z jej interpretacji. Dlatego prawodawca kocielny zaleca, by akty normatywne i oficjalne dokumenty kocielne byy publikowane w wydaniach dwujzycznych, tzn. w jzyku oficjalnym i narodowym.. BIBLIOGRAPHIE RÓDA PRAWA Acta synodalia Sacrosancti Concilii Oecumenici Vaticani II, t. III/II, TPV 1974. Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Latina Lingua. De Pontificia Academia Latinitatis condenda (10.11.2012), AAS 104 (2012), s. 991-995; tekst polski: „L’Osservatore Romano” (wyd. polskie), 33 (2012), n. 12, s. 7. Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75(1983), pars II, s. 1-317; Kodeks Prawa Kanonicznego, przekad polski zatwierdzony przez Konferencj Episkopatu, Pozna 1984; Code de droit canonique annoté, przekad francuski zatwierdzony przez Konferencj Biskupów Francji, Paris 1989. Ioannes Paulus II , Constitutio apostolica Sacrae disciplinae leges, AAS 75 (1983), pars II, s. 7-14; tekst polski w: Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus. Kodeks Prawa Kanonicznego, przekad polski zatwierdzony przez Konferencj Episkopatu, Pozna 1984. Ioannes Paulus II, Adhortatio apostolica Christifideles laici, (30.12.1988 r.), AAS 81 (1989), s. 393521, n. 25; tekst polski: „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 9 (1988), n. 12, s. 9-24.. canonique annoté, Pary 1989, s. 258-260, J.A. Renken, «Particular Churchess and their groupings», [in:] New commentary on the Code of canon law, [éds.] J. Beal, J. Coriden, T. Green, Nowy York 2000, s. 501-510..
(17) 174. MIROSAW SITARZ – URSZULA WASILEWICZ. Ioannes XXIII, Constitutio apostolica Veterum sapientia (22.02.1962), AAS 54 (1962), s. 129-135; tekst polski: „Currenda. Pismo Urzdowe Diecezji Tarnowskiej” 12 (1962), s. 214-215. Pius XI, Epistola Apostolica ad Emum P. D. Caietanum Bisletí S. R. E. Cardinalem Protodiaconum Praefectum Sacri Consilii Seminariis et Studiorum Universitatibus Curandis: De Seminariis et de Studiis Clericorum Officiorum omnium (1.08.1922), AAS 14 (1922), s. 452-453. Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Declaratio De interpretationibus popularibus novorum textuum liturgicorum (15.09.1969), „Notitiae” 5 (1969), s. 333-334; Sacra Congregatio pro Cultu Divino, Normae De unica interpretatione textuum liturgicorum (6.02.1970), „Notitiae” 6 (1970), s. 84-85. Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Constitutio de sacra liturgia Sacrosanctum Concilium, (3.12.1963), AAS 56 (1964), s. 97-134; tekst polski w Sobór Watyka ski II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pozna 2002, s. 48-78. Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Constitutio dogmatica de Ecclesia Lumen gentium (21.11.1964), AAS 57(1965), s. 5-71; tekst polski w: Sobór Watyka ski II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pozna 2002, s. 104-166. LITERATURA Coccopalmerio Francesco, 2013,«Il concetto di parrocchia nel CIC 1983», [in:] Parafia w prawie kanonicznym i w prawie polskim, [éds.] S. L. Gód , J. Krukowski, M. Sitarz, Lublin, s. 7-37. Gerosa Libero, 2003, Interpretacja prawa w Kociele. Zasady, wzorce, perspektywy, Kraków. Góralski Wojciech, 2006, Lud Boy. Kocielne prawo osobowe, Czstochowa, s. 149-155. Guitérrez J.L, 2011, «Kocioy partykularne i ustanowiona w nich wadza», [in:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, [éds.] P. Majer, Kraków, s. 336-338 Jougan Alojzy, 1992, Sownik kocielny aci sko-polski, Warszawa. Kroczek Piotr, 2010, «Tumaczenie kocielnych tekstów prawnych – aspekt historyczny», [in:] Annales Canonici 6/2010, Kraków, s. 213-224. Krukowski Józef, 2004 ,«Koció powszechny a Kocioy partykularne» [in:]: Koció partykularny w Kodeksie Jana Pawa II, [éds.] J. Krukowski, M. Sitarz, Lublin, s. 28. Krukowski Józef, 2006, « Partykularne Kocioy», [in:] Leksykon teologii pastoralnej, [éds.] R. Kami ski, Lublin, s. 595. Krukowski Józef, 2005, «Kocioy partykularne» [in:] Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Ksiga II. Lud Boy. Cz I. Wierni chrzecijanie. Cz II. Ustrój hierarchiczny Kocioa, [éds.] J. Krukowski, Pozna , s. 217-229 Le petit Larousse illustré 2012, Editions Larousse, Pary, s. 1408. Manzanares J., 1989, «Les Eglises particulières et leurs autorités», [in:] Code de droit canonique annoté, Pary, s. 258-259. Ramos Francisco, 2000, Le Chiese particolari e i loro raggruppamenti, Rzym, s. 33-36. Renken John, 2000, «Particular Churches and their groupings», [in :] New commentary on the Code of canon law, [éds.] J. Beal, J. Coriden, T. Green, Nowy York, s. 501-510 Sitarz Mirosaw, 2013, Competences of Collegial Organs in a Particular Church in the Exercise of Executiive Power According to the Code of Canon Law of 1988, Lublin, s. 16-22. Zajc Pawe, 2013, «Pozycja prawna ordynariatów personalnych dla anglikanów powracajcych do penej jednoci z Kocioem katolickim», [in:] Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjació Wydziau Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, t. VIII, 10 (2) 2013, s. 111-137..
(18) TERMIN PORTIO POPULI DEI W KPK 1983 I JEGO TUMACZENIA. 175. LE TERME PORTIO POPULI DEI DANS LE CODE DE DROIT CANONIQUE DE 1983 ET SA TRADUCTION EN POLONAIS ET EN FRANÇAIS Résumé Le but de cet article est l’analyse du terme portio populi Dei dans le Code de droit canonique de 1983 et sa traduction en français et en polonais. Le terme portio populi Dei est utilisé en CDC/83 seulement huit fois (can. 369, 370, 371 , 372, 473, 495 et 512), toujours par rapport à une Église particulière. Dans la version polonaise du CDC/83 ce terme a été traduit par cz Ludu Boego. Dans la version française, il est traduit par portion du peuple de Dieu. Le problème principal ce sont donc les équivalents du mot latin portio. En français il y a deux mots portion et partie qui sont employés dans le même contexte et en même quantité que dans le texte latin. En polonais cz apparaît dans CDC/83 plus souvent (51 fois) et dans des contextes différents. Dans le CDC/83 terme portio populi Dei a été appliqué par le législateur que par rapport à une Église particulière, ou plus exactement, le diocèse (can. 369 , 372, 473, 512 § 2), la prélature territoriale et l'abbaye territoriale (c. 370), le vicariat apostolique, préfecture apostolique et administration apostolique (can. 371). La traduction de ce terme en polonais comme cz Ludu Boego signifierait qu'il existe un seul peuple de Dieu, qui, à divers endroits dans le monde est divisé en parties, et qui se réfère aux diocèses ou aux autres Églises particulières. Cette compréhension du diocèse ne correspond pas au Concile du Vatican II, ni à la volonté du législateur. Le mot cz dans ce terme est donc discutable. Les auteurs de l’article proposent le mot plus approprié dans ce contexte : porcja. L'article présente aussi l’inexactitude de la traduction de l’adjectif certa dans la version polonaise du Code. Mots-clés : Peuple de Dieu, la portion, une part, la traduction. Sowa kluczowe: Lud Boy, porcja, cz , przekad..
(19)
Powiązane dokumenty
Ojcowie liberalizmu ywili przewiadczenie, e chrzecija stwo – z uwagi na bardzo silnie wyeksponowan kwesti godnoci czowieka – jest jedynym probierzem narodzin spoecze stwa
Papers Read at a Con- ference Held in the Catholic University of Lublin on 24-26 September 1996, Edited by Roman Majeran, Edward Iwo Zieliński, Lublin: The University Press of
Elizabeth Anscombe , ed. Gormally, Four Courts Press 1994.. dojść to ostatniego zdania w tym ciągu uzasadnień. Krótko mówiąc, musimy przyjąć, ż e istnieje koniec ciągu
Zarysowany problem społecznego zróz˙nicowania wiedzy oraz wynikaj ˛ace z tego faktu społeczno-polityczne konsekwencje dla funkcjonowania spo- łeczen´stwa obywatelskiego w
Teza Quine’a o nieokreśloności odniesienia głosi, że nawet najbardziej skrupulatna i wyczerpująca obserwacja naszych zachowań językowych nie jest w stanie
Skoro jednak Bóg jest transcendentny, zarówno w sensie bytowym, jak i poznawczym, to jak jest moz˙liwa Jego relacja do stworzenia i vice versa? Jes´li przyj ˛ ac´, z˙e to
Do powyz˙szego stwierdzenia wydaje sie˛ upowaz˙niac´ naste˛puj ˛ acy tekst Sumy: „[...] wszelka zas´ czynnos´c´ woli pochodzi z jakiegos´ rozwaz˙ania, gdyz˙ dobro umysłowe
„Unikamy sceptycyzmu, bu- duj ˛ ac teorie˛ uzasadnienia bez gwarancji prawdziwos´ci” (s. Róz˙nica dotyczy tylko poje˛cia wiedzy. Wydaje sie˛ jednak w ˛ atpliwe, czy
