Urszula Stankiewicz
Tykocin, st. 39, pl. Czarnieckiego, gm.
loco, woj. białostockie, AZP
36-83/-Informator Archeologiczny : badania 27, 118-119
128 Okres nowożytny
spalonej w 1953 г starej plebanii. M ur ten, grubości 2,1 m, prawdopodobnie byl przerw any wjazdem, jed n ak jego usytuow anie nie je st jeszcze znane.
Przy okazji eksplorow ania wykopu n r 1/93 natrafiono n a dobrze zachow any kanał odwadniający, odprowadzający wody opadowe z dziedzińca gospodarczego. K anał sklepio ny cegłą, o ścianach i dnie z piaskowca, m iał wymiary 1,4 (szerokość) x 1 m (wysokość) i przebiegał z północnego wschodu ku południow em u zachodowi, by w bezpośrednim są siedztwie baszty m auretańskiej opuścić teren opactw a prow adząc wodę do Pilicy. Został wykonany prawdopodobnie w XVII w.
W C2asie prac znaleziono 80 ułam ków ceram iki, 16 fragm . szkła, 12 ułam ków kości zwierzęcych, 6 ułam ków kafli, 2 fragm . przedm iotów metalowych i m onetę (szeląg koron ny Ja n a Kazim ierza, bity w 1, 1660-1666). Ogólnie m ateriał m ożna datow ać na okres od XV do XIX w.
Prace badawcze przy sulejowskim obwodzie obronnym winny być kontynuow ane, je st on bowiem jednym z najlepiej zachowanych opactw cysterskich w Europie.
I T araó w -S tare Miasto, st. 14 — patrz: późne średniowiecze
T y k o c in , s t. 39, p i. C z a r n ie ć - W ojewódzki K o n se rw a to r Z abytków k ie g o w B iałym stoku
gm . lo c o , w o j. b i a ł o s t o c k i e A Z P 3 6 -8 3 /—
Badania prow adziła mgr U rszula Stankiewicz. Finansow ane przez Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków w Białym stoku. D rugi sezon badań. S tary Rynek (XV-XX w.).
Kontynuow ano prace n a pl. Czarnieckiego. Badaniam i objęto wschodnią część byłego parku, koncentrując się na rozpoznaniu zasięgu wschodniego placu targowego oraz zagos podarow ania tej części Starego Rynku.
Założono 2 wykopy o łącznej powierzchni 66 m2. Pierwszy, o wym iarach 3 x 5 m, usytuow ano przy wschodniej granicy b ru k u okalającego pom nik S tefana Czarnieckiego. Drugi, o tych samych w ym iarach, w odległości ok. 28 m na zachód od m urów kościoła parafialnego, na osi bram y wejściowej i drzwi kościelnych, tuż przy wschodniej granicy byłego parku.
W wykopie pierwszym, n a głębokości 36 cm od pow ierzchni ziemi, odkryto fragm, b ru k u z m ateriałem XIX-XX-wiecznym. Poniżej, w południowej partii, na głębokości 60 cm odsłonięto fragm. zniszczonego m u ru kam ienno-ceglanego z zapraw ą w apien no-piaskow ą (zachowana grubość m uru 148-150 cm, wysokość 70-90 cm). W wykopie nie stw ierdzono warstw, które m ożna byłoby wiązać z budową naw ierzchni rynkowej przez J. K. Branickiego w 2. pol. XVIII w.
W wykopie drugim do głębokości 100 cm od powierzchni układ w arstw zaburzony je st współczesnymi wkopami. Poniżej, na głębokości 100-105 cm od pow ierzchni odsłonięto fragm . spalonych belek konstrukcyjnych budynku drew nianego. Odkryto zachow ane do wysokości 60-80 cm fragm . ściany zew nętrznej oraz fragm, ścian działowych, dwie belki Iegarowe położone na kam ieniach oraz w arstw y przepalonej głiny Î polepy z okrucham i węgli drzewnych. W trakcie eksploracji w arstw gruzu odsłonięto zarysy dwóch pieców kaflowych.
Pierw szy piec, w części południow o-zachodniej budynku, wykonany był z kafli garnko wych i miskowych o otworach okrągłych, kw adratowych, koniczynkowatych. Część kafli miskowych zdobiono ornam entem rozetowym. W w arstw ach g ruzu związanych z piecem znaleziono kilka fragm . oraz jeden cały kafel garnkow y o otworze zam kniętym ażurow ą płytką ceram iczną z o rnam entem architektonicznym . U zyskany m ateriał oraz układ w arstw wskazują, iż był to prawdopodobnie piec k ształtu owalnego, postaw iony n a cokole
Inform ator Archeologiczny 119
glinianym , „grubo lepiony”, o czym świadczy duża ilość gruzu glinianego z odciskami kafli oraz ze śladam i okopcenia. Kafle różnych rozmiarów, w ypalane w atm osferze utleniającej na kolor ceglasty, mocowano zapewne przy zastosow aniu prętów, obręczy i gwoździ żela znych do masywnej, glinianej konstrukcji pieca. Znaleziono 2 cale oraz kilkanaście fragm. prętów żelaznych i 14 obręczy.
Drugi obiekt, o podobnym kształcie, wykonany z kafli garnkow ych i miskowych barw y szarej i ceglastej, należałoby również zaliczyć do grupy pieców „grubo wylepionych”. W w arstw ach gruzu związanych z konstrukcją drugiego pieca nie stw ierdzono występowa nia elem entów żelaznych, natom iast odkryto 4 pionowo w bite słupki drew niane. K ształtu niem al prostokątnego, zachowanej długości 60 cm, zaostrzone półokrągło, ustaw ione jeden obok drugiego tw orzą łuk.
W oparciu o uzyskany m ateriał zabytkowy odsłonięty budynek należałoby w stępnie datow ać n a 2, poł, XV-1. poł. XVI w., zakładając równoczasowość budowy domu i pieców.
M ateriały i dokum entacja przechowywane są w M uzeum Okręgowym w Białym stoku.
W łocław ek-Z am ek — patrz: późne średniowiecze
W olbórz, st. 23, gm. loco, woj. piotrkowskie — patrz: późne średniowiecze W ro c la w -S ta re M iasto, plac Dominikański — patrz: późne średniowiecze Zagórze, st. 13, gm. Mucharz, woj. bielskie — patrz: późne średniowiecze
Z a w ic h o s t, k o ś c ió ł p . w. W n ie- U n iw e rs y te t M a rii C u rie S k to d o w -b o w s t ą p i e n i a N M P skiej w L ublinie K ated ra Archeologii g m . lo c o , w o j. t a r n o b r z e s k i e
A Z P 8 7 -75/35
B adania prowadzi! d r Andrzej Rozwałka. Finansow ane przez Pań stw ow ą Służbę Ochrony Zabytków w Tarnobrzegu i U niw ersytet M a rii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Pierw szy sezon badań. Wczesno średniowieczne, średniowieczne i nowożytne relikty kościoła p a ra fialnego.
Jesien ią 1992 r. w podziemiach kościoła parafialnego w Zawichoście, w trakcie prac budowlanych mających na celu założenie instalacji grzewczej odsłonięto fragm . starszej od obecnej, barokowej świątyni. Odkryto wówczas m.in. relikty absydy prezbiterium , filarów na styku prezbiterium z nawą główną, północną część tran sep tu z absydiolą od strony wschodniej.
Od lutego 1993 r. roboty w podziemiach kościoła objęte zostały nadzorem archeologicz nym. Prace prowadzone były przy południowo-wschodniej części fundam entów nawy obecnej świątyni. O dsłonięto całość podstawy filara n a styku tra n se p tu i nawy głównej pierw otnej świątyni, ja k również fragm. fundam entu ściany południowej jej nawy głównej. Rozpoznane w tej p a rtii naw arstw ienia kulturow e w skazują n a ich związek z nowożytny mi i współczesnymi przebudowam i i rem ontam i kościoła. N a kilkum etrow ym odcinku, bezpośrednio na podłożu m acierzystym zachowały się fragm entarycznie poziomy nowożyt nych pochówków prze w ars twionych ziemią. Całość części grzebalnej przykryta była praw dopodobnie kam iennym brukiem . Znaczna część pochówków w obrębie św iątyni została zniszczona.
O dkryte relikty pozwoliły prowadzącemu nadzór konserw atorski historykow i sztuki W Koziejowskiemu na dokonanie próby rekonstrukcji rz u tu poziomego pierw otnej św iąty ni, uważanej przez niego za wczesno rom ańską, prawdopodobnie fundacji żony W ładysława H erm ana — Judyty Marii. Według rekonstrukcji m iała to być trójnaw ow a bazylika z tran - septem z dwoma absydiolam i od stro n y wschodniej i kw adratow ym prezbiterium zakoń czonym absydą. Od stro n y zachodniej istniały zapewne jed n a lub dwie wieże.
