Piotr Chachlikowski
Dąbrowa Biskupia, woj. bydgoskie,
St. 21, AZP 45-43
Informator Archeologiczny : badania 24, 11-12
Informator Archeologiczny
z fazy lubońskiej k u ltu ry pucharów lejkowatych i ślad osadnictw a k u l tu ry grobów podkloszowych.
B adania prowadzono w południowo-zachodniej części stanow iska, w najbliższym otocze niu joczka". Na powierzchni 3 arów (wykopy: 105-111) odkryto 6 obiektów wziemnych (62. 64-68) tw orzących w raz z ubiegłorocznymi (51-53) koncentrację, którą traktujem y ja k o kolej ną, odręb n ą (przestrzennie, a być może także chronologicznie) Jednostkę osadniczą. Na całej badanej przestrzeni stwierdzono ślady intensyw nej działalności osadniczej. Pochodzi stąd bowiem p o n ad 2600 fr. ceram iki, ok. 200 egz. wytworów krzem iennych oraz liczne, zwylde zniszczone narzędzia kam ienne (siekiery, topory, płyty szlifierskie, rozcieracze, żarna), a także 12 przęśllków. C hronologię.badanej części stanow iska w iązać m ożna generalnie z późnym odcinkiem fazy lubońskiej k u ltu ry pucharów lejkowatych. N atom iast dom inującym akcentem stylistycznym s ą cechy w skazujące n a oddziaływania klasycznego horyzontu k ultury ceram iki prom ienistej (ob. 52).
Spośród odkrytych w tym sezonie obiektów, jeden zasługuje n a szersze omówienie ze w zględu n a rodzaj i układ zaw artości kulturowej. W partii spągowej obiektu zalegał m ateriał określany tradycyjnie Jako „odpadkowy" (uszkodzone narzędzia krzem ienne, kam ienne i przęś- lild), n ad nim znaleziono bryłę m asy ceramicznej z wetkniętym i weń małym i przęślikam i. w ykonanym i z gliny z dom ieszką kości, praw dopodobnie pozostawioną w dużym naczyniu, ajesz cz e wyżej pozostałości ściany glinianej konstrukcji (pieca?), w ew nątrz której w ystępow ała d u ża ilość popiołu. Istnieje kilka możliwości interpretacji faktu takiego zalegania źródeł np.: a) rozdzielnie. Jako śladów po wielokrotnym I różnorodnym wykorzystywaniu zagłębienia w tw ar dej 1 zbitej glinie, b) łącznie. Jako pozostałości po nieznanych dotąd zabiegach produkcyj nych (?), symbolicznych (?)...
W św iede w stępnej analizy wyników 6 sezonów badań, przeprowadzonej w zakresie relacji pomiędzy rozprzestrzenieniem dystynktywnych cech stylistycznych ceram iki i koncentracjam i obiektów (notowano znaczną zgodność) wydaje się, iż analiza ogółu źródeł, w połączeniu z rezultatam i b ad a ń przyszłorocznych, d a podstaw ę do szczegółowszej charakterystyki (podzia łu?) późnolubońskiego odcinka w rozwoju kultu ry pucharów lejkowatych w Wielkopolsce. a tym sam ym możliwość weryfikacji koncepcji tzw. dużych osad w iązanych z tym okresem .
Badania pow inny b yć kontynuowane w strefie rokującej nadzieję (na podstaw ie wyni ków badań sondażowych w 1989 r.) na pozyskanie nowych jakościow o danych.
C h o b lc n ic c , g m . S ie d le c Polska A kadem ia N auk In sty tu t
Hi-w oj. z ie lo n o g ó r s k ie storli K ultury M aterialnej w
Pozna-I
S t. 8 AZP: 5 7 - l S / l ł niu________________________________ B adania prowadził m gr Ja ce k KabacińskJ. Finansow ał IHKM PAN. Drugi sezon b ad ań . Stanowisko paraneolityczne 1 neolityczneStanow isko położone Je st w obrębie rynny jezior zbąszyńskich. n a niewielkim ostań cu terasow ym przylegającym do północnego k rań c a jeziora Kopanicldego. B adania, będące rozsze rzeniem sondażu z roku ubiegłego objęły obszar 28 m kw. W ich trakcie pozyskano około 600 zabytków krzem iennych i około 100 fragmentów ceram iki. Materia! ten wystąpił w układzie rozproszonym n a powierzchni całego wykopu, jednakże m ożna wydzielić słabo rysujące się skupienia m ateriału archeologicznego.
W stępna analiza stratygraficzna wykazała, iż krzemienie mezo li tyczne łączą się z osad n ic twem (ceramiką) o cechach lendzielsko-ertebollskich, nato m iast krzem ienie o pokroju neoli tycznym w iązać praw dopodobnie m ożna z ceram iką k ultury pucharów lejkowatych. W trakcie b a d a ń w północnej części wykopu uchwycono obiekt o średnicy około 120 cm zawierający ceram ikę 1 krzemienie. O biekt posiadał intensyw nie szare w ypełnisko przesycone węglami drzewnymi, a w Jego spągu znaleziono duże fragm enty węgli drzewnych, nadających się do datow ania. Wydaje się, że obiekt powinien być związany z osadnictw em k u ltu r pucharów lejkowatych (mniej prawdopodobny je s t Jego związek z osadnictw em późnowstęgowym),
I
Cyców. woj. chełm skie St. 40 patrz okres lateńskiCząstków Polski, gm. Czosnów woj. warszawskie patrz okres rzymski
Dąbrowa Biskupia, U niw ersytet lm. Adama Mickiewicza
woj. b yd gosk ie w P oznaniu In sty tu t Prahistorii
Za-I
S t. 21 AZP 4 5 -4 3 kład P rahistorii Polski______________ B adania prowadził m gr Piotr Chachlikowski. Finansow ało BBDZ w Byd goszczy. Dziesiąty sezon b ad ań . O sada kultu ry pucharów lejkowatych z fazy IIIC. Ślad osadnictw a ludności kultu ry ceram iki sznurowej.12 NeolU
(KPL) n a terenie trzeciego najdalej na północ usytuowanego, w zniesienia rozleglej piaszczystej wyniosłości — tzw. członu B2 (por. spraw ozdanie z badań w roku 1989).
Eksplorow ano powierzchnię ]5 0 m 2. W obrębie zbadanych wykopów odkryto 69 obiektów, z czego 10 to Jam y gospodarcze a 59 to dołki posłupowe, Zarejestrow ano 5 24 0 artefaktów, w tym 2 658 fragmentów ceramiki (2 653 to fragm enty naczyń k ultury pucharów lejkowatych, pozostałe 5 kwalifikowano do kultu ry ceram iki sznurowej), 92 wytwory z krzem ienia oraz 185 wytworów z kam ienia. Podobnie ja k w roku ubiegłym odnotowano stosunkow o liczne przejawy użycia gliny w budow nictwie w postaci ok. 2 300 grudek polepy.
Wśród zbadanych obiektów udokum entow ano dw a typy pozostałości konstrukcji: a) b u dowle naziem ne, oraz b) budowle wziemno-naziem ne,
a. Budowle naziem ne tworzą pozostałości trojakiego rodzaju, tj.:
— układ dołków posłupowych, interpretow any ja k o przyziemie budowli m ieszkalnej (pół nocno-w schodnią część chaty odkrytej w roku ubiegłym).
— układ dołków posłupowych sugerujących istnienie ogrodzenia wyżej wymienionej chaty i tow arzyszących jej ja m gospodarczych, oraz
— dołki posłupow e nie tworzące wyraźnych układów funkcjonalnych, z których część m ożna by interpretow ać ja k o pozostałości konstrukcji naziem nych (zadaszenia, ew entualnie wlotu) niektórych z odkrytych ja m .
b. Wśród budowli wziemno-naziemnych udokum entowano Jamy o stosunkow o prostej kon strukcji, bez śladów obudowy wnętrza. Były to w przewadze Jamy nieregularnie owalne w rzucie poziomym, nieckowate, rzadziej trapezowa te, w przekroju posiadające zróżnicowaną pojemność. Wypełniała Je wielorodna konsystencyjnie treść glebowa, tworząca mniej lub bardzie) złożoną morfologię zasypisk. Dwa obiekty zawierały liczny m ateriał kulturowy i przyrodniczy (kostny),
W sum ie, w rezultacie dw uletniej eksploracji członu B2 stanow iska 21 w Dąbrowie B isku piej rozpoznano względnie całościowo zwarty układ źródeł podomowych kultu ry pucharów lejkowatych, w postaci .zagrody" ludności tej kultu ry z późnego odcinka fazy I11C. Dodać też wypada, iż efektem b ad a ń tegorocznych było odkrycie dalszych k ilk u n a stu fragm entów naczyń k u ltu ry grzebykowo-dołkowej, o charakterystycznych dla tej kultury stylistyce i technologii.
Planowane są badania wykopaliskowe na stanow isku 21 w Dąbrowie Biskupiej w roku przyszłym .
I Dębczyno, woj, koszalińskie St, 53 patrz w czesne średniowiecze
U niw ersytet im, A dam a Mickiewicza In sty tu t Prahistorii Zakład P rah isto rii Polski
B adania prowadzili mgr J a n u s z Czebreszuk 1 mgr P. Makarewicz, Fi nansow ał Urząd Konserwatora Wojewódzkiego we Włocławku. Pierwszy sezon badań. Osady ludności kultu ry pucharów lejkowatych, z inters- tadlum neolityczna-brązowego i kultu ry łużyckiej.
B adania miały ch a rak te r ratowniczy. Stanow isko znajduje się n a zachodnim stoku rozleg łej wydm y w południow o-wschodnim k rań c u gruntów wsi Dęby i niszczone je s t przez czynną piaśnicę. Prace rozpoczęto od dokum entacji profilu piaśnicy, n astęp n ie zbadano ok. 80 m2, re je stru jąc skom plikow any układ naw arstw ień pochodzenia n aturalnego (m inim um 2 poziomy gleb kopalnych zaw iane piaskiem), w których umiejscowione były poszczególne Гагу osadnicze.
Z arejestrow ano 35 obiektów nieruchom ych — w większości różnej wielkości dołków p o słu powych. Część z nich tworzyła układ, który może być fragmentem konstrukcji prostokątnej budow li słupowej związanej z ludnością kultury pucharów lejkowatych, Z o sa d ą ludności k u ltu ry łużyckiej m ożna bezwzględnie łączyć Jeden obiekt — głęboką Jam ę trapezow atą.
W sum ie zarejestrow ano ok. 850 fr. ceramiki, w tym 90 uznano za „wydzielone", ponad 600 wytworów krzem iennych. 60 kam iennych oraz niewielką ilość kości i polepy.
Większość m ateriałów ceram icznych i krzemiennych łączyć należy z pierw szą, „pucharową" fazą osadnictw a. W stępna analiza stylistyczna w skazuje, iż m am y tu do czynienia z o sad ą z przełom u faz I i II kultu ry pucharów lejkowatych na Kujawach — czyli z niezwykle słabo poznanym etapem rozwoju tej kultury, co przy dobrym stopniu zachow ania badanej części stanow iska (nadkłady eoliczne) i znacznym bogactwie m ateriałów (zarówno ceram icznych ja k i krzem iennych) czyni z Dębów 10 kluczowy obiekt dla poznania problem atyki początków rozwoju k u ltu ry pucharów lejkowatych n a Kujawach.
Nieliczne ilościowo m ateriały z interstad lu m neolitu i brązu (południowy skraj zniszczonej w całości przez piaśnicę osady) posiadają je d n a k istotną wagę poznawczą. Można je wywodzić z tradycji k u ltu ry am for kulistych znacznie ju ż przekształconej przez różnołderunkow e oddzia ływ ania z poziomu wczesnobrązowego.
O sta tn ią fazą zasiedlenia pradziejowego Jest osada ludności kultu ry łużyckiej z trudnego ak tu aln ie do precyzacji etapu rozwoju tej kultury.
Zważywszy na w artość poznawczą obiektu oraz grożącą m u stale całkow itą dew astację zam ierza się kontynuow ać badania.
C fb y, gm. Dobre woj. w łocław skie S t. 10 AZP 4 6 - 4 3 /1 4 6
