A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ______________ FOLIA OECONOMICA 77. 19 8 B _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Karl Oehme*
PLANOWE I DYNAMICZNE KSZTAŁTOWANIE MIĘDZYZAKŁADOWYCH POWIĄZAŃ KOOPERACYJNYCH JAKO WARUNEK WYSOKIEJ ZDOLNOŚCI REAGOWANIA
NA DYNAMIKĘ ZAPOTRZEBOWAŃ
Produkcja, będąca zawsze jednocześnie reprodukcją na szczeblu,moZe przebiegać w warunkach korzystniejszych niź nio lub utr udni onych1 . Wczesne rozpoznawanie tych zmian i
ich uwzględnianie oraz wywieranie na nie wpływu (w miarę m o ż liwo-ści) jest ważnym czynnikiem wzrostu wydajności, efektywności oraz zdolności reagowania w działalności gospodarczej kombinatów i przedsiębiorstw w przemyśle socjalistycznym. Dotyczy to nie tylko w e wnętrznych warunków reprodukcji kombinatu lub zakładu prz em y s ł o w e -go, ale w równym stopniu również jej zewnętrznych uwarunkowań, które odzwierciedlają się w którealizacji, zbycie i zaopatrzeniu oraz m a -ją duże znaczenie dla przygotowania i realizacji międzyzakładowych powiązań kooperacyjnych. Na siły wytwórcze społeczeństwa wpływa w istotnym wymiarze stopień podziału i kooperacji pracy. Efekty, jakie można osiągnąć przez specjalizację (podział) pracy, nie mogą być kompensowane przez wadliwe opanowanie łączenia wyników częściowych przez kooperację i kom bi n a c j ę 2 . To jednak stawia coraz wyższe w y mogi w stosunku do centralnego planowania państwowego oraz jego p o -wiązania z odpowiedzialną i twórczą działalnością kombinatów i przedsiębiorstw przemysłowych, związaną z zarządzaniem, pl a n o w a -niem i organizacją działalności gospodarczej.
* Prof. dr h a b i l ., Uniwersytet Techniczny w Karl-Marx-Stadt. I 1 * ’ Das KaP i t a l > Bd. II, [w:] ME-Werke, Bd. 24,
Berlin 1963, s. 394. ’ P0r ,-,*ľ X * °P - C i t " Bd- I »’ M E -W erke, Bd. 23, Berlin 1962, S. 341-350. wyższym uprzed-planowe
1. Zmiany w warunkach reprodukcji jako punkt wyjścia roz winiętej planowo kooperacji międzyz a kład o wej
Warunki reprodukcji ist niejące w kom bina t ach i p r z e d s i ę b i o r -stwach prz emys łowyc h stanowią całość wewnętr zn ych i zewnętr znych sytuacji i powiązań, wydarzeń i ok o liczności oraz mo ż l iwy ch s p o so-bów pos tępowania (np. koo peru ją cyc h partnerów), w ramach których ma miejsce ciągłe powtarzanie, o dn awianie i dalszy rozwój produkcji spo łecznej i reprodukcji oraz od których zależny jest przebieg, nakład, wyniki i e fe ktywność dzi ałalności gospoda rczej kombinatów i przedsi ębi or st w w czasie. Wsz ystkie te czynniki wyw ierają r ó w -nież wpływ na wspomnianą działalność gospodarczą.
Pod względem metodol og icz ny m warunki te można usy ste m a tyz o wać wed ług różnych aspektów, np. p od zielić je na:
- polityczne, ideologiczne, ekonomiczne, techniczne, e k o l o -giczne, społecz no -ek o nom i c zne i socjolo-giczne,
- wewnętr zne i zewnętrzne
- lub - zgodnie z aspektem fazowym - na warunki produkcji i cyr-kulacji, wzg lędnie realizacji, zbytu i zaopatrzenia.
Stanowią one zawsze konkret ne pod wzg lęde m h is to ry czn ym warunki od d ział ywani a praw ekonomicznych. Z tego w zg lędu należy o b i e k t y w -nie, w. interesie świ adomego wyk or zy sta ni a praw ekonomicznych, wcze-śnie je roz poznawać i p e r sp ek tyw ic zn ie uwzględniać.
Rozstrzygające są zawsze we w n ętr zne warunki reprodukcji, które od z wier ciedlają się:
- w n a u kowo - tec h nicz n ym i t e c h n i c zno -e k ono m ic zn ym poziomi e r o z-woju procesów, wyrobów i technologii,
- w org an izacyjn ym poziomie produkcji i cyrkulacji,
- w rze czowych prz esła nkach (warunkach) pro d ukc yj nyc h (śród-* ki pracy, przedmioty pracy),
- we wpływie czynnika subiektywnego, w wiedzy, umiejęt no ści a ch i p os tępowaniu pracowników.
Należy przy tym oczywiś cie uwz glę d nić fakt, że zew n ętrzne c z y n -niki «nogą wyw ierać zawsze bardzo zr ó żnicowany wpływ - ham ujący lub s pr zyja jący r o z w o j o w i .
Przy tym tworzenie nowych wartości użytkowych, o dp ow ia dających zap otrz eb owa n iu i jed nocześnie p o z wa la ją cyc h na rea lizację "p onie-sionego" w produkcji nakładu pracy żywej i uprzedm iotowionej, a
po-za tym na rea lipo-zację całej nowo wytw orz o nej wartości, jest i p o z o -stanie decy duj ą cym pu n kte m rozszer zo nej intensy wnie reprodukcji w systemie p r o d u kc yjn ym (kombinat, p r z e d s i ę b i o r s t w o ) 3 .
Ponieważ zmiany w w ar un ka ch reprodukcji stanowią zawsze d i a l e k -tyczną jedność war unkó w kor z y s t n i e j s z y c h i mniej kor zystnych, n a -leży w szczególności silniej w yk orz y s t y w a ć te warunki, które two-rzą korzyst n iej s z e syt uacj e wyj ś cio we i rozwojowe. Oznacza to - dla dalszego wzr ostu g o s po da rcz eg o w krajach s o c j a l i st ycz nyc h - w s z c z e g ó l n o ś c i :
- lepsze wyk o rzy s t y w a n i e pos tępu n a u k o w o - t e c h n i c z n e g o wraz z jego poten cj ał em i możliwo ściami, jakie daje w zakresie o s z c z ę d n o ści, oraz lepsze w yk orz y s t a n i e istniej ącej bazy m a t e r i a ł o w o t e c h n i -cznej,
spowod o wani e lep szego o d d z iał y wan i a rosnącej świadomości, g o -towości do świadczeń, ksz tał c e nia i d os konalenia zaw o dow e go p r a -cowników ,
- wyższy szczebel u sp oł ec zni en ia produkcji i pracy, pol eg aj ący na tworzeniu i uma cni a niu kombinatów,
wzmocni enie sku tecz ności dz i ałan ia zalet i wyn ik ów p o g ł ę b i a -nia so c j ali stycznej integracji e k o n o m i c z n e j 4 .
Oznacza to lepsze wy k o rz y s t a n i e j a k o ści owy ch czy nn i k ó w wzrostu gospodarczego. Należy uwzg lęd ni ać to nie tylko w ramach systemu p ro dukc yjneg o (kombinat, przeds i ębi or stw o) , lecz także w k s z t a ł t o -waniu powiązań między nimi i wraz z nimi w aspekcie zbytu i z a o p a -trzenia materia łowego, a więc w łań cuchu koopera cyjnym.
Lepsze w y k o rzy st ani e prawa oszczę d nośc i czasu wymaga przy tym zwrócenia dużej uwagi na czynnik czasu.
Dla efe ktywności z punktu widzenia gospoda rki na r odow ej i e k o -nomiki p rz eds i ębi or stw duże zna c zenie ma fakt, w jakim czasie nowy wyrób zaspoka jający lepiej potrzeby, prz yjęty zos tanie do p r o d u k -cji , a nowe te c hnologie staną się e fe ktywne i zostaną uru cho m ion e nowe moce, co wymaga zde t e r m i n o w a n y c h czasowo proporc ji również w łańcuchu koo peracyjnym.
G. M i t t a g, Theoret is che Ver al l g e m e i n e r u n g der Erfahrun-gen der Ent wick lung der Kombina te für die L e i s t u n g s s t e i g e r u n g in der Volkswirtschaft, insbes. bei der N ut zung der Q u a l i ta ti ven F a k -toren des Wachstums, " W i r t s c h aft s w isse ns ch a ft" 1984, z. 1, s. 3 5.
Pbr. K. S t e i n i t z, Neue B e d in gu ng en des Wirtschaftswa-chs tums in den BO-er Jahrerl, Berlin 1982, s. 14 i ff.
Skrócenie okresów i faz w cyklu roz szer zonej int ensywnie r e -produkcji - od badań, rozwoju, wdrożenia do produkcji, samej p r o -dukcji aż do zbytu, ma co najmniej tak samo duże zna czenie dla pod noszenia efektywności, jak samo oszczęd z anie czasu pracy^.
Dla planowego kształtowania i organizacji m i ę d z y z ak ład ow ych pow iązań -ko«peracyjwych w y p r o w a d z i ć należy stąd ciągle rosnące wymagania, które należy^ dy nam i czn i e realizować.
1) Należy za p ewni ać pro por c jon al noś ć między szczeblami p r o d u k -cyjnymi i koopera-cyjnymi, a przy ogr an ic ze nia ch s ur owcowych i m a -teriałowych stosować efe ktywne środki oszczędności.
2) Nowe rozwiązania techniczne tworzące z ap ot rzebowa nie i n i o -sące wzrost efektywności należy szybko wdr ażać i rozpows zechn iać oraz zapewniać ich realizację poprzez stw arzanie prior yt etó w w łań-cuchu kooperacyjnym.
3) Dla wyr obów z szybko zmi enia ją cym się popytem w łańcuchu koo p era c yjny m zapewniać należy kon ieczną zmienność i ela styc zność przez odpowiednie rozwiązania technic zne i org ani z acy jn e o m o ż l i -wie jak najmniejszym nakładzie.
4) Naukowo uzasadnione dec yzje planowe i bilansowe należy p o dejmować szybciej i w od p owiednim czasie. Stwarzać też pole d z i a ł a -nia dla specyfikacji aso rt ym en tów w powią za -nia ch k oo per a cyj ny ch - odpowie dnio do wym ogów płynący ch ze strony zapotrzebowani a oraz wy-mogów t e c h n i c z n o - t e c h n o l o g i c z n y c h .
5) W decydującym stopniu popra wi ć należy r et rospektyw ną i "perspektywną" pracę w celu lepszego pro gnoz owa ni a zapotrz ebowania i zużycia - jako podstawę org anizacji długot ć rmin o wo efe ktywnych powiąza ń kooperacyjnych, które jednoc z e śni e pozwalają w dużym s t o -pniu reagować na dynamiczny rozwój potrzeb.
2. Warunki dla elas tycznego z a o p a t rzenia m ate riał owego jako wymóg intensyfikacji produkcji
Planowe spełnianie funkcji i zadań z ao patrzenia mat er ia łow eg o jakiegoś systemu pro dukc yjneg o (kombinat, prze dsi ę bio r s two ) zależy w istotnym stopniu od ukształ t owa n i a jego powiąza ń kooperacyjnych.
Zadaniem zaopatr zenia m a t eri a ł owe g o jest terminowe do s tarczanie - odp owiednio do planów i bilansów - p ot rz eb ne go do produkcji
ter iału z możliw i e n a j m n ie j szy m nakładem, w nie zbę d nej ilości i wy m agan ej Jakości oraz przy m oż liwi e n aj m n i e j s z y m poziomi e z a p a -sów. Musi ono także móc szybko reagowa ć na zmiany zuż ycia w y n i k a -jące z dynamiki zapotrzebowania.
Pod poj ęcie m dynamiki zap o tr z e b o w a n i a n ależy przy tym rozumieć stały rozwój rea lnych potrzeb od strony ilościowej i ja k ościowej oraz ich rozm ies zc zen i a p r z e str zen ne g o (rynki).
Jako główne pr z ycz y ny tego d y n a m ic z neg o rozwoju pot r zeb t r a k -tować należy:
- rozwój postępu nau k o w o - t e c h n i c z n e g o oraz w y n ik aj ące stąd, two-rzące z a p o t r z e b o w a n i e , odd z iał y wan i e n ow ych i e f e k tyw n ych r o z w i ą -zań t echnicznych sł u żący ch zaspoka j ani u potrzeb;
- rozwój p os tępu so c j aln ego i w y n i kaj ą ce stąd odd z ia ł y w a n i e na wy s okoś ć i strukturę potrzeb;
- rozwój m ię dzyn arodo wych, gos p oda r c z y c h i po l i t y c z n y c h w a r u n -ków i w ym ogów pod wp ł y w e m s o c j a l i s tyc z nej integracji eko no mi cz nej oraz starć k la sowych z imp eria lizme m w d z i e dz i n ie eko n omi cz nej i w y n i ka j ące stąd k o n s ek w en cje dla wysokości i p ro filu h an dlu z a g r a -nicznego;
rozwój stanu zasobów oraz k on s e k w e n c j e e k o n omi c zne i a d m i n i -st r acyj ne wyn i kaj ąc e -stąd dla s po łe c z n e g o uznania potrzeb, o d p o -wie d nio do istniejących realnie warunków.
■ 4
Kon ieczna tu i wymagan a zdolność reagowania z ao pa tr zen ia m a te r iałowego (RF g M ) zależy w istotnym stopniu od zużycia m a t e r i a -łu i pew ności pro g no z o w a n i a zużycia. W d e c y d u j ą c y m stopniu wpływa na nią też prz ebie g zbytu oraz umowy zawierane w zak resie zbytu.
Zdo lność reagowania możliwa dla prz e d s i ę b i o r s t w a (RF b M ) zależy na t omia st od istni ej ący ch zasobów m a t e r i a ł o w y c h (toku dostaw), wł a ściwości mat e ri a ł o w y c h o fe ro wa ny ch przez d os taw c ę (właściwości użytkow ych) oraz m oż li w y c h czasów dostawy.
Wynika z tego, że zaopa tr zen ie m at er i a ł o w e jest wówczas w w y -ma g a n y m w ym iar z e . z d o l n e do reagowania, gdy R F bM = W i 3 * e s i 5 to jednak z na s tępu jącym i warunkami:
1) Zgodność z a p o t r z ebow a nia m a t e r i a ł o w e g o (zużycie i rozwój z a -pasów - (BM ) z będącymi do dy s pozycji zasobami mat eri a ł owy m i ( z a -silanie) - (Ац),
a więc: (AM ) = BM
-2) Zgodność w y m a gan yc h asortymentów, p a r ame t rów j a k o ś ci owy ch i wła ściwości uż y tkow ych ma t eria łu - (Gg M ) - z asortymentami, które
mogą być dostarczane, parametrami jakościowymi i właściwościami użytkowymi materiału - (Gb M ),
a w i ę c : GfaM > Gg M
-3) Zgodność czasu reagowania niezbędnego dla zaopatrzenia m a -teriałowego (RZ„U ) z czasem kenieczflyjn dla zaopatrzenia i przygo-gM towania materiału licząc od dnia zapotrzebowania (RZb M ) lub e f e kty-wnym dla produkcji czasem reagowania (R2w M ),
a więc: RZgM ^ RZfaM względnie RZgM > RZwM-
Jeśli musi być RZwM < *° - należy podjąć:
zamówienie i sprowadzenie materiału zgodnie z własnymi prognozami zu ż y c i a ,
- skompensować:
odchylenia prognoz zużycia zapasami lub doraźnymi dostawami.
Aby móc stwierdzić zachowanie tych warunków i ocenić zdolność reagowania zaopatrzenia materiałowego (a tym samym systemu koopera-cyjnego), konieczne są konkretne analizy rodzajów materiałów i grup materiałowych, których przedmiotem jest zarówno zużywanie m a -teriału (łącznie z pewnością prognozy zużycia), jak i warunki za-opatrzeniowe.
Może to zachodzić zgodnie z algorytmem przedstawionym na rys. 1, który jednak należy każdorazowo dostosować do wymogów określonego rodzaju materiału (przedmiotu kooperacji) i sprecyzować* go.
Z analizy wynikają możliwości różnych kombinacji warunków, któ-re wymagają wprowadzenia różnych instrumentów. Zilustrowano je w dużym uproszczeniu w tab. 1.
3. Analiza czasow ego przebiegu procesu przygotowania i realizacji zaopatrzeniajn ateriałowego jako warunek oceny jzdoljT£Śc^_jrea£ow£ni^
i efektywności powiązań kooperacyjnych
Jeśli założymy proporcjonalność między szczeblami produkcy jnymi-i kooperacyjnymjnymi-i oraz naukowo-technjnymi-icznym przebjnymi-iegjnymi-iem przy danych właściwościach użytkowych przedmiotów kooperacji, to zjiolność re -agowania w powiązaniach kooperacyjnych, a tym samym zaopatrzeniu materiałowym przy szybkiej zmianie zużycia (np. zmiana
intensywno-Rys. 1. Al g oryt m całości owy analizy zdolnoś ci reagowa nia z ao patr zenia m at eri a ł o w e g o - z wi ązanej z rodzajami ma t eri a łu
áci koloru przędzy, koloru i wzoru przy koronkach raazlowych lub bawełnianych, faktury i koloru przy sztucznej skórze) zależy od techniczno-organizacyjnego , czasowo określo nego przebiegu p r z y g o towania i realizacji zao patrzenia ma t eria łoweg o oraz od czasu d o -stawy. Te ostatnie są w istotnym stopniu okr eślone przez czas prz ebiegu produkcji, jej przesta wia ln oś ć i możliwe prz yg ot owa ni e zapasu dla anonimowego odbiorcy u dostawcy.
Ponieważ czasy reagowania zaopatrzenia mat er ia łow eg o (R2b M ) są tu często zbyt długie, kon ieczne jest pr z e ana l izo w a nie cze sowego przebie gu procesu od ustalenia za p otrzebowa nia poprzez zaw arcie u- mowy zaopatrzenio wej aż do nadejścia i przebiegu materiału.
Może to zac hodzić na pod stawie schematu struktury czasu, z i l u -s tr owan ego na ry-s. 2.
Widać tu te elementy czasowe, które okr eślają potrzebny czas reagowania zaopatrzenia materia ło weg o (R Zb M ) 1 które, należy skró-cić lub wy elimi nować (np. przez tworzenie zapasów).
Pot rzebny czas reagowania zao patrzenia mat eria łoweg o składa się z:
1) czasu dla planowe go p rz ygot owani a z a m ó w ie ni a,( us tal e nie -zu-życia i zapotrzebowania, s ko ntr olowanie zasobów) (tp);
2) czasu zamówienia (dla opracowania, przekaz ania i przyjęcia z a m ó w i e n i a ) ( t ß );
3) terminu dostawy określonego przez dostawcę (czas między przy-jęciem zamówienia a dostawą) (t^)j
4) czasu transportu (przekazania towaru u dostawcy do 1 p r z e -woźnika aż do nadejścia towaru do zamawiającego) (t y);
5) czasu prz ebiegu materia łu u zamawiająceg o i w zakładzie prze-twa rzającym (dalsza droga aż do działu zużywającego) (tp).
A więc:
R Z bM 3 łp + *8 + 4 + *т + lo
Ważne kierunki rozwiązań p r o wad z ą cyc h do skrócenia lub w y ł ą c z e -nia tych element ów czasowych prz e dst a wion o w tab. 2.
Znajdowanie dla tych kierunków i koncepcji rozwiązań o r g a n i z a -cyjnych oraz integrowanie ich w zarządzanie, pla nowa nie i o r g a n i zację s oc jalistycz nej gospodarki narodowej, ko m bina tów i p r z e d s i ę -bio rstw jest waż nym zadaniem dalszej pracy b a d a w c z e j 6 .
ć B l i ż s z e r o z w a ż a n i a na ten temat por.: K. 0 e h m e, F. M a l t h e s , T. H e i n i g , A. L o b b e s , Pl a nmässige und
fbciutefc toon* ♦ re»! tetobötv • ustolamo m apo* r i t ~ b o w o n * o lfon*#c konfťeh l í J M b O W i u š l o lama topotfie- bowortia yru- c h o m « e n i f rorr»0%vi«rvi0 Nodejicit lorwcwitno d o d o a T o * « y Zorvonc< urrtOłwj /rtoiizowfonr« *«*adtaenia(pne> k o x o r v e m a í# r s o - f u ) 4 p r i e ^ o l o - •lO^i P » 3 y j ę c i e тоТепоГи p a e i iomo*>a)<^cego C i a s p r t ŕ t o o - стопу na kon* t r o ^ lo s o b ô w • ustał« «не 2 <7 рот- mbo«wflio*^ p urucHorni«n*e *ornółVjtnio_ H o m e n t ko niec*- nf qo wyjoemenjo s y tu a c ji t a p o t a e Ь с н у о п ю » r u i y - c ° T{ i Byt /proAihqo) T«rmm C t o s io m o * v i« - niO T«nr»»n dOfltowy Kon«t c m a ť > j- ZynowoniO úwa- r u n k o > v a n « q o ortjaniíacyjnjc « *echnokxgiCZnie Moment p r x y jP o a m a -t e r »aru p r * e » prxxíuKc^ Zrroqoiynowon* . ,c (Ttftcriafu ^ .. r ľl^— I. C t o « Cici« nW - * o h o m o pr«eo*«qu 401-yoevMo^ ry tm u
mcrrtria^ no u*o- dostaw jruŕMre^oov *tectY>tfjr>*» __________ te c * * n ? > o q к у ш honia, t u z. y 00 C xos tronepo^ t u - t T C i o t d o s t o w y c t o e rrx x ja iy n csta w ,С*оэ m e q a x y n o -
**»arunfco*tfOny *wanio u*vorunWo-
tochm cin»« ,crgon«iotWOP%v •ko n o m .cx-
cyjn»« i tecnno*og<iniť n;e
C z a t d la x m o ^ o iy n o v w o n io m oT er«o> ľo%* i t it r j y m y w o n « o t a p a 9 0 w ft^r* g fcn y C1Q9 U onjTo+acji g o p a tr te o e w o n io Moment ^ jaš - n re rw a c * a9ochto< n n ości *omôw»enio i p r r y ť j o t o w o n i o mafoSafu «oopotncenio I T erm in ptortnosc« h f ü j t o ’o m e Uootjici* r a c h u n h u r a c h u n k u L'tObZOWl*r o c h u n h u W t w n q t n x a -kradow/y cxo» troniportu МвОТ*Я» fW/J-qototvonw) maleriQľu trfowcwi u-lytH o-V O moteriofu
C lo s reoqowarwa f*jfr« b n y dla r o o p o t r ie m a m a t e r io ľo w e g O ( * г Ъ М ^
*— — K z b M * t P * t b »tL H T * i 0 — :
-•J!". ,
Rys. 2. Schemat struktury czasu - czas reagowania (R?b M ) zaopatrzenia materiałowego potrzebny dla przedsiębiorstwa
Ks zt ał to wa ni e mi ęd zy za kł ad ow yc h po wi ąz ań ko op er ac yj ny ch .. . 1 1 7
T a b e l a 1 Kom bina cja warunków, prz yczy ny i możliwe kierunki roz wiązań
oraz środki pro wadz ące do p r z e z w y c i ę ż e n i a p r z e k r o czony ch warunkó w dla zdolności reagowania zaopatr zenia mat eria ł o w e g o
W a -riant Liczba p r z e k r o c z o -nych w a r u n -ków
Kom bina cja warunkó w
Prz yczyny wybrane Kierunki rozwiązart/wdrażane
środki (wybrane)
AM : BM G bH : G gM R Z bM : R Z gM
1 2 3 4 5 6 7
1. 1 < > š Brak zasobów, np. w
wyn iku
- bra kują cej mocy, wyp adnięcia im- portg lub zbyt wys okiego zużycia
- Zwi ęk s z a n i e mocy i jej wy- • korzyst ania
- O d k ryci e n ow ych moż liwości koo peracji
Spadek zużycia przez e k o nom iczn e zas toso wanie m a -teriału
Podział ist niej ących za s o -bów wed ług prioryt etów
2. 1 > < < 1 B ra kujące a s o r t y -m e n t y o o k r eślo nych c e c hach jakości, np. w wyniku n i e d o ro zwoju n a u k o w o t e c h n i c z n e -go, nie p r a w i d ł o w e H go określania a- s or t y m e n t u oraz ograniczert e k s p o r -towych, względnie imp ortowych Pod w y ż s z e n i e poziomu p r o -cesów nau ko w o - t e c h n i c z n y c h W y k o r z y s t a n i e r o z p o w s z e c h
-n ie -nia a so rtym e-ntów przez s o c j a l i stycz ną int egrację eko nomiczną
- Zmiana zasady importu przy r e s t ryk cjach e k s p o rt owych ze strony krajów k a p i t a l i -st y c z n y c h i obc iąże niach po z a e k o n o m i c z n y c h Ka rl O e h m e
1 2 3 4 . 5 6 7
- Praca z wybranymi rod zajami materiału, uwzględnienie m o -żliwości zaopatrzenia przy rozwoju procesów, wyr o bów i technologii
3. 1
>
J
Wadliwy przebiegzlecenia w z a k r e -sie zbytu;
zbyt długi cykl zaopatr ze nia i za duz e wahania zu-życia
- Poprawa pracy związanej z pr o gn oz ow ani em zap o t r z e b o w a -nia i zużycia
- S kr ócenie cyklu zaopatrzenia przez lepszą organizację i rac jonalizac ję powiązań k o -op e racyjnych
Racjona lizacja procesu i m -pli kowania informacji, przetwarzania i p r z e k a z y w a -nia informacji
- Zwiększenie koncetracji u produce nta zapasów p ó ł p r o du któw o ró ż norodnych m o -żli wościach zastosowania
4. 2
<
<
jak wariant 1 i 2 jak wariant 1 i 25. 2
<
> > jak war iant 1 i 3 jak war iant 1 i 36. 2 > < > jak war i3 nt 2 i 3 jak w ariant 2 i 3
7. 3 < < > jak wariant 1, 2 i 3 jak wariant 1, 2 i 3
Ź r ó d ł o : O p r a c o w a n i e własne. K s z t a ł t o w a n i e m i ę d z y z a k ł a d o w y c h po w i ą z a ń k o o p e r a c y j n y c h . . . 1 1 9
T a b e l a 2 Kierunki roz wiązań p r o w a d z ą c y c h do skr ócenia lub w y ł ącze nia okr eśl o n y c h ele mentów czasowych
czasu rea gowania z a o p atr zenia mat eri a ł o w e g o
Cel: R Z gM ^ R Z w M ’ 0<jy R Z b M < R Z gM ^ I. Kierunek r o z w i ą z a ń / w d r o ż o n y środek Element czasowy, wyw ie r a n y jest na który wpływ *P *B 4 *T *0 R 2 bM 1 2 3 4 5 6 7
1 Kierunki r o z w i az ań/śr odki służące s k r ó cen iu okr eśl o n y c h elementów cza sowy ch
1.1. Kompute rowo wsp o m a g a n e ust alen ie z a p o t r z e b o w a n i a na przy-
gotOwanie i zam ó w i e n i e m a t e r i a ł ó w dla c z a s o w e g o horyzontu planowania pr z y g o t o w a n i a m a t e r i a ł ó w i dla czasów dostawy, które należy w zwi ązku z tym w y s p e c y f i k o w a ć w p r z e t w a r z a -niu:
a) wsadowym za pomocą man ua l n e j kor ekty i u zu pełn ienia b) wsadowym bez m a n u a l n e j kor ekty i u z u p e łn ienia
c) dia logowym (miejsc e pracy dys po n e n t ó w w zaopatr zeniu materiałowym, wyp o s a ż o n e w maszyny liczące)
X X
X
- i
1.2. Kom put e r o w y wyd ruk zam ówie nia za pomocą:
a) kon w e n c j o n a l n e g o prz ekaz u p o c ztow ego b) tra nsmi sji danych
X
X X
1.3. Wybór n a j k o r z y s t n i e j s z e g o pod w z g l ę d e m cza s o w y m rodzaju
c y r kula cji, sprzedawcy, tra nspo rtu (przy u w z ględ nieni u
c e n t r a l n y c h u r e gulo wań i zaleceń) X X
1.4. Skr óc e n i e czasu p o p r z e d z a j ą c e g o r e a liza cję zamówienia
(czas m i ę d z y mom e n t e m zam ówie nia i p o c z ą t k i e m czasu d o -stawy) i czasu p o p r z e d z a j ą c e g o k o n k r e t n e d y s p o no wanie zam ó w i o n y m m a t e r i a ł e m (czas dostawy, na k t ó ry opiewa z a
-mówienie) X 12 0 Ka rl O e h m e
1 2 3 4 5 , 6 7 1.5. Zmniejszenie, z r ó żnic owani e lub w y e l i m i n o w a n i e n a j m n i e j
-szych ilości zamówienia i dostąwy X
1.6. Pr z ej ś c i e od z am ó w i e ń ro c znyc h do z a m ówi e ń półrocznych, k w a rta l nych lub m i e s i ę c z n y c h (w ramach z bi l ans ow any c h
ud z i a ł ó w f un du sz u lub zao pat r zen ia ) X
1.7. S kr óc en ie cykli d o s t awc zy ch X
1.8. U z g odn i enie szc zebl i u s z c z e g ó ł o w i e n i a ' u m o w y , terminów sp e cyfi kacji , podziału, odw o łań d o t y c z ą c y c h r od za jó w m a ter iału lub p o s z c z e g ó l n y c h cech jak o ś c i o w y c h z t o l e r a n -cją d o t y c z ą c ą ilości i war ia nt am i aso rt ym en tow ym i
4
X
1.9. S k r ó c e n i e przez rac j o n a l i z a c j ę cza s ów tra ns po rt u i cza sów p r z e b i e g u mat e r i a ł u przy na d ejśc i u towarów, w kon troli
n a d e j ś c i a towarów i w zak ładz ie aż do z m a g azy nowan ia X X
1.10. S k r ó c e n i e czasów d ot arci a do m a t e r i a ł u w m a g a z y n i e i z m n i e j s z e n i e nak ł a d u czasu dla p r z y g o t o w a n i a mat e r i a ł ó w p rz ez r a c j o n a l i z a c j ę r o z m i e s zczen ia oraz procesó w t r a n
-sportu, pak ow a n i a i m a g a z y n o w a n i a aż do działu użytkownika X
1.11. Z m n i e j s z e n i e czasu dla t e c h n i c z n o t e c h n o l o g i c z n e g o p r z y
-g o t o wan ia m a t e r i a ł u do zużycia X
2. Kie runk i r o z w i ą z a ń / w d r o ż o n e środki pro w a d z ą c e do wył ączę ^ nia dzi ałan ia o k r e ś l o n y c h ele me n t ó w c z a s o w y c h
2.1. U st al e n i e z a p o t r z e b o w a n i a m a t e r i a ł o w e g o i u r u c h om ienie z am ó w i e n i a wed ług wła s n y c h pro gnoz zuż ycia przy u w z g l ę
-dni e n i u p r z e w i d y w a n e g o rozwoju zapasów X
*
X X X X
2.2. Praca z zapasami z a b e z p i e c z a j ą c y m i dla w y r ówna nia wahań
zuż ycia i odchyle ń w p r o g n o z a c h zużycia X X X X
2.3. Praca z aso rty m e n t a m i wyb ra n y m i oraz substyt utami
m a t e r i a ł ó w i a r t y k u ł ó w X X X X
2.4 . Z w i ę k s z e n i e w e w n ą t r z c y k l i c z n e j r ó w nole głośc i w całym p r o cesie p r z y g o t o w a n i a i rea liza cji zbytu pro du k c j i i z a o p a
-trzenia m a t e r i a ł o w e g o X Ź r ó d ł o : O p r a c o w a n i e własne. K s z t a ł t o w a n i e m i ę d z y z a k ł a d o w y c h po wi ąz ań k o o p e r a c y j n y c h 1 2 1
Wszystkie te kierunki rozwiązań zawierają u względ nienie dwóch wymogów rynku od momentu planowania, a mianowicie:
- pe r spektywiczne nastawienie się na przyszły dyn amiczny rozwój zapotrz ebowania (dynamika z a p o t r z e b o w a n i a ) zapewni ające moż liwość reagowania w mom encie wys tąpienia z a p o t r z e b o w a n i a ,
- za g w ara ntowanie zmiennego i ela st yc zn ego dostoso wania do zmian zapotrzebowania, konk ret n ego zap ot rzebowa nia użytkownika, s z c z e g ó l -nych 'życzeń klientów i zm i enia jąceg o się popytu.
Karl Oehme
PLANNED AND DYNAMIC DEVELOPMENT OF INTER-PLANT C O - O P E R ATI ON TIES AS A C0N0ITI0N OF HIGH RESPONSE C AP AB IL ITI ES TO DEMAND DYNAMICS
The output of an industrial ent erpr ise mi*3t cor re sp on d with regard to its ass ortment and quality to req uirements of buyers. In the areas cha r act er ize d with rapidly changing demand, the planning and org ani z a tio n of p ro duction p ro cess take place at the time when dem and is not yet fully known. In this situation, o r g a n i z a tio n must ensure capability of pro duction process to respond promptly to changes in demand. Among the most important factors d et er mi nin g this response cap abil ity is the system of procure ment allowin g to adapt industrial supplies to the existin g level of their consumption in pro d uction process. For this to be possible, the fol lowing c o n -dit ions must be fulfilled:
- the available inventories and po ssibi lities of o bt aining new ones should not be smaller than total needs resulting from consump-tion and repleni s hin g of inventories;
the utility charac t e ris t ics (assortment and quality) of p o s -sessed and obt ainable inv entories sho uld not be smaller than those dem anded by the present production; and
- the time during which the procure ment process responds to new demand for ma t eria ls should not exceed the admissi ble time of awaitin g material supplies by production.
dyn a mis c he Gestalt ung der z w i s c h e nb etr ie bli che n K o o p e r a t i o n s b e z i e hungen Vor auss etzun g hoher R e a k ti o nsf äh igk ei t gegenüber der B e -dár f s d y n a m i k . Mat eriały wsp ółpr acy badawczej Wyższej Szkoły T e c h -nicznej K ar l- Marx-St adt z U n i wer s y tet e m Łódzkim, Kar l- Ma rx -St ad t 1983.
