Karotaż sejsmiczny w latach 1953-1959 na obszarze Polski

STEFAN MŁYNARSKI Insty·tut Geołog!czny

KARQTAt SEJSMICZNY W LATACH

1953-1959 NA OBSZARZE POLSKI

K

AROTA2 SEJSMICZNY odgrywa ważną II"olę

w interpretacji materiałów z badań sejsmicznych.

;Dokliadność •UZYIS'ltiWa.nych przekir<Qjów glębolrośdo­ W'Y'Ch !Zaileży od :wlaśc'l!wego dobl'!ania krzyWlej pręd­

lrości średlil.ic'h, a wiadomo, •że !dane oblic:oone na !I,)Oidstawie parniarów ik:arotażu oojsmlicZillego są

naj'bar-d:ziied

:zib:l:iżone do ll'IZOOzy:w.lstyc\h, zaś obeony rozwój fP'l'!liC sejiSmiJC2D.lyich .zdąża rw kie!I'ui!llku ZIWiększenia dokładlllOŚioi otrzymy{Waillych danych głębolk.ośdiowych. Dlateg10 rwaatllo ~ZaStannwić stię nad karotażami sej-· >~>milc21llymi wyikonyTWaiilymi rw otworach wiel"tn:iczych ·

'w Polsce. ·

2JaląCI'JJOna. rn.apka (cyle. l) przedstaw'1a

.roomiieszoze-niie otworów,

rw

lktÓiryich wykonanio karotarż

sejsmicz-ny

w

la'ta.ch 1953-1959. Uwzględniono

w

otwo·ry

Wyllwnywane [pl"Le(l;

Lnstytt.u.t

Geologiczny roraz ozęść praJC ~Zianych prz& .Pnremysł Naftowy.

Wyilrona'W!cą pom!iarów do ro~u 1956 była girupa sejsmiC7Jnla Plr:zedsiębrors<twa R'lszu.kiwań Gooifizycz-~Y'Ch, zaś od roku 1956 !Większość pomiarów przepro-'Wiad.zała g~rupa Prz.emysl!u Nalftowe;go. PPG w ttym Okii-esile wylrony:wało karotaż sejtSIIlilo21lly tY']ko w

nie-ilc7m.Y'Ch otworach, na ogół 21llaj.dują>eyoeh wę w

rejo-lrle !Pl"OIWadzony.ch tbad•ań sejsmicznych.

Ciekalwie przedstatw:ia S'lę .zestawienie badań

karo-taOOwy!ch zallerimie od głębotlroś.Cii pmeprowadzonych pomiarów. Na 107 ~ów ~naj!Większą liC'ZJbę, bo 66, s1lainiOIW'ią takie, IW którytch pomiary wykonywaJll.O do głębcJ.kloGc.i 1000 m, w ty:m 17 l!lie !PJ:'7,ek'l'ai0Za 500 m.

Do głębokośd mfiędzy 100{)

a

2000 m wyk.otna·IlJO 28

po:iirlarów, zaś d:o głębokości IPOnad 2000 m ltylko 13. W.idać ~atem szc2'lllipłuść posiadanych malteriałów

)tao:otariu seótsmicrmego, IW'. szczegóLności dlatego, że

w

wielu ~YIPadkach o;brzymu.jemy refleksy z głę­

bokOŚicli. lll.alWet pOinad 3000 m. SYJ1m:aJQję iPIO'!~<U'S.za

desz.,-cze fałd iil!ierÓ'WIIliOmilelrlnego •rozmieszczenia pamiao:ów.

. W obeiCJnej zatem chwili inlte["!)re'taoja wieilu

ma-ltea-ialów se1smicznych. ilnuiSi się O[pierać ca:J!kOiwtc-ie lu•b częściowo .na za5tosowooiu kmy:wy!(:h prędtlrości

•

_•

•

•

•

· Rvc. 1. Ro2mLłea21C%enie ottDOf'ÓW z

t.OJilc.otnanvm

karotaiem sejsmic:m11111. na obnarze PolsrJc.ł

w

latach

1953-59.

średnJdl ablilcmnych analll.t)'IC7.11Ue. l:Jość jednak wy .. ilron,manyeh pomf.arow k&.r'Oibażu Sejam:iaznetgO Z lkai-dym rokiem W'1Jl"a&ta 1 celiOiwe będzie przedstawienie

metodytkl prac polowyte-h :i 'in'terprettacji

P<lmiar prędlkiości .9rledlnoicll odbywa się IZil pomocą

geofonu głębinowego umles7Jc:zonego

w 0tw01'1Ze

wiert-•nic!eym, energia zaiŚ wzhldzana jest

rw

o~ch

po-·macndiCizyJCh o głębokiOści od kilku do ~Ukudtziesięciu

mebrów, usytuowanych

w

pob»!u wierlceln1a.

Metody-kę prac polowych w sposób iatatny cha'1'8ltelryzuje IOOZIDienczen:le i Dość OtworÓW ń:rt.ałowych oraiZ

od-ll.egłości ·m!Qdzy kol~nymi pob!enialnli gadfonu głębi­

lnGWegiO.

W .la.'lach 1953-55 słonJelilmo na ogół

w

6 of:wOII."ach

!P'JD'IOCIDfczych ~y:ch w dwu prosł.opadłych

'do siebie iklertJIIlkach. Cztery otwory były IZIWYkle s~owm1e ·W jednym kiiel'IUnku, zaś dwa w drugim. Odlegmści poszczegó1nych otworów od wiercenia by-ły .rMme i wahały Jslę od 50 m do '150 m. Naleiy 12mln81Czyć, iż rw świeotne posiadanyah m !lteriałów ~:Ima stwierdzić, ie 6'b:L-Lel!ame z ollworu odległego

o 750 m od Wll.ercenlia Jest 10iecelowe, w szczególności

gdy głębokość -tego IOI!ita'łm.iego · nie przelmoaoza 500 m.

-·-·-· -·-·-·-·-· ... -·-·-·-· _r·-...'-·

_...

,'.

•

l

'

\

,.,

_•

•

•

·'

.

\

·,

\

\

~

_j i

'""

.... "\ .

,.

....

'""'-\

~ """'""". ·'""':."" . ....

...

.

\. J • .~-· '"'·" l._ '-

...

.

~

·-"

..

-

_,,,

·

; l

FłQ. l. The distributłon.

of

seismłc logged wena in

Potand. in 1953-59

Róvmież dla w~o wy.k.orzystan;la k:ardhażu do lim.e~i materiałów sejSiiiliGzn~h wyatwaz.y .na

ogół WIJbudzilinie eneąJlf. w trzech otworach

·usytuo-wanych w d'W'U prosilopadłych do siebte kierunkach.

-Dwa ol/w'ory IPOWilmY Wltedy 7Jnaljdować Bl.ę W'ZJdłuż

linii zeod.nej z kieru!l!kiem lpl"ofill sejsmicznych.

Wynikiem w&pDmDia:nych w.nlasków jest wy·raźna

tMdetto,ja do 211DJJlejszen.la Uoścl otworów atrzało­

~h rw la.tacll ł956 ł 5'1. W oklresle otym dużą grupę .stanowią pomiary, pmy których komySitalho · tylko

cz trzech otworów, zaś od rokiU 1958 na ogół sila~e

się 1lo ~ZaSadą.

Jeźsli .id'Zie o odlległości m1ędzy ~yml połaie-1Dliam1 .geofonu głębl.nowego, ło lata 1953--55 Stano-lWią oklres, !kiedy

oto

gęsłość obserwacji w o~rach ibyła bamzo .zmienllloa i pcl67.1Czególne odległości wa'ha-;ły się lllłerm od 20· do 100 m. Przewa~ą jednak odstąpy 25, 50 i 100 m. W laotadl 1956 i 57 odległości 1te były na ogół stałe WUJdłuż .całe~ dtWOl'IU i wyiDO-'Siły 25 lub 50 m. Na pods;tawle lstniejąc~h apraco-lllY"!lń nale-Ly s·twd.E!I11dzl.ć, że d•la rustaJenia Oldległoścl między poswzególnymi położaniami geofonu głębino­

nie· bren10 pod uwagę· profilu ge~Logilcznego dt!woru. Dopi,ero Old roku 1958 zaczęto IUW?;gl~iać dane ge()ło­ gilc2m.e z otworu dla ustalenia gęstości <l!bsoer'w.łcH. Stosowane wtedy odleg~ości wynosiły 25 l'Uib 50 m. Ogólnie morima stw,rerozJ.ć, że pod wrz.ględem

me-todyki /Pl'ae polowy~ch cały materiał możemy padzie~

Uć .na rtmzy ok.resy: lata 1953-55," 1956 !i 57 oraz po

roiku 1958.

tZ prZJe:dstawionych fa~tów widać, że

rw

·

·latach

IWicześni~szych wylrony,w.a:no więcej pomJiaró:w, niż to

~.est lk:OU'llioo:z.ne, lecz ·z tego ~ędu cały poo:ialdany

materiał nada~e się w chwili obecnej do

wyikorzys-ta-ma.

Pod,&ta/WOWYiffi maJterlałem. Jta.rota!iJu sejSIIDlilcZnego

IPO'Wzebnym do in~i głębdkośdowej badań

sejrSJ:Illi<lZillY'Ch są k!I'!zy.we wykreślone w ukłaid:z:ie Vsr

i Tr oraJz T;r ·i H, ,gdzte Vsr - prędkość średnia,

Tr - czas 2Jl"eduJlrowany ;prz,etl:)iegu fu.ili sej.s:rrrlc7lnej

po cLrod2e pionowelj, H - głębokość geofOtillll ,gl:ębilno­

wego. Krzywe w układzie Vsr i 2Tr mogą być

bezpo-średnio porÓWlnywane oz .kirzywyml prędlmści efekltyw-ny,ch obli.czonyJmi analityiCZilie przy wykorzystaniu

materiałów refleiksyljnY'Ch. Krzywe' zaś

.w

wkładzie Tł" i H siurżą do m'ter.pr.e'taK!ji głębdkośdowej. W

cilpra-oowan.iach ikarot~y sejsmii.czny1Ch powtnny więc znaj-dować srię wykresy wyrej W'S!POmnilialnYICh ikirzywyc.h~

J·eś.li chodzi o me'body red!uk.cjl, to w am'alwiainym oklre'sie spotykamy się 1Z przyjmowalniem za IPIOZil~m

odnieslienia powie.rmhlnl !Ziemi spągu strefy małych

prędkości oraz IŚI'ednrego poziomu siJJr7.elamia

~1lru!ją'C 2lagaldnienie iriterpreltalcji w

ipiosZcze-gó1ny!Ch latach iW'id:zJi.my, że w rz.asaldizie do raklu 1955

nie wykreślano tkrzyrwy,ch w układzie Vlsr i 2Tr,

!a w ll'Oiku 195.3 ,nie Harono nawet Tir. W okresie ty.m

ry&O.W131Il0 iknywe w szeregu :iJn.nych uikłarlów, krt;óre 'jednak nie ID!ł'ją be~pośr.edniego !Zastosowania

w

in-ter!pretaeji materiałów sejsmic:zmych. Między innyroli

'k:ł-eślano równiei krzy,we

:w

Utldad?Jie Vsr d 'Dp; gd~le

'I1p - czas llic:wny po ldrodoo od IPUnkt'u wybuichu,

sprawadronego na pow\iemchnię iiemi, d'O geofonu

.głęb.Ln.Owego.

:J;·

~

\

/ . /

'----..----.:-"-·I:.._NIIł tTr(olll Ryc. 2. PorÓWTULnie k~ karotażu

sejmiczne-go w różnych ukl.'adach.

Fig. 2. The comparison ot peismic log curves · in·.

different systems

Ry~e. 2 przedstawia ,zestawdend.e lkrzy:wy.ch karotariu sedsmic·znego rz otrwlotrru Kcylilld

w

układzie Vsr i 2 Tr

oraz Vsr i 2Tp. W tabelce podano kolejne numer:Y

otiwocÓW' Sltrza~OWY1Ch, lieh odległ.ośrci oc.a!Z azymuty

:wrz.g,lędem wier~i.a.

Z prrzeds.taiW!iOIIlego obrazu widać hl·totną IWżnicę

W proobieg'll kir.ZY'WY'Ch W aednylro i rdrugjm

prrz;ypad-k'il. ·

sto·srimkOtWO

d1uże odchylenie i)trzytW~ z P6 2

w stosunku do innych jest prawdopodobnie spowo-dowane dUiżą odległością otwOil'IU od wier.cerua.

W rOiku 1956 nieldóre qpracowanda zawierają JlliZ k.rlzywe w układtie Vs~ i 2T,r; .naltom:iast pocZąwszy

'Od ·roku 1957 !!Js,tnlierue

.

:w

qpl"aloowaniach ~yrwych

w układzie Vsr i 2T oraz H i 'nr jest już za.sadą.

Na ryc. 3 poreedstlawione

oleS't

zeSitaiWienie iklreywych ka.rota?n sejsmicznego z otworu iKry:Iliki w uikła:dzie

T!r a H ipl'ZY przyjęciu ,za \P(JIZiiom odinięsienia

po-wier2lehni ziemi oraz średnie®Q PIO'Ziorhu strzę.lanla.

W t11Jbeloe podano a:n'a!logiczJne dane

daJk

na ry'c. 2.

Z p!l'lzedstarwlOIIlych wyJm-esów wddać, że odpowied-nie krzyiWe mają !I)l"Zebireg podQibny i niemacrznie

prze-sunięty. K.rzywe 'l"edukorwa.ne do ,l)QW.i.erzJchni 2'Jiem.i

prtz.elbiegwją trochę wyrLej i prtLy iy,ch samyich czasach otrzyJmujemy illl:I1ieljs.ze .głębo:koś·ci niż prey redukcjd

do ś<redniego poziomu s1lrlzelania. ROOn:ice otrzyma-!nych głębokOŚlei :wahają się między 10 a 50 m.

iWięks~ rórimioe występują dla więklszyC'h głębokoścL P~y~ezyną tego· j.est 1Pt"Zeibie1g ,krzywych, lmóre

wyka-llalją w poiC!Ząrflkow~ s~ :pcwtid mniejsze :na:ChY'lenie, a więa mn·iejszą prędikoś·ć ś·rednią. Sposób redukcji

ma zatem

,więksrz.y ,wpłyrw na tY\Oh odcinkach, które ,wyika~ją s.zyb;lzy 'W'7Jros.t pręliikości śreidnich.

100 200 0,2. Tr ~k] 100 200 300 400 PS d A H 2 480m 3~5· 111'1 4 120m 285' 5 SOm 355'

·--Ryc. 3. Porówma71.iie krz'YW'IfCih karotażu sejsmicz-nego prey przyjęciu różnych poziomów odniesienia.

l - klrzywe redulrowane do pOIWierrz;chnl. ~emi.

2 - ikn:ywe redukowane do średniego paz.l.omu strzelania.

Fig. 3. The comparison ot seismic log. curves in re-lation to the difterent base levels

l - Clllrves reduced to tbe earth suxface level, 2 - · curves reduced to the mean level of shooting

R-ok 1956 :morbn:a by Qlk<reślić jalro pewien jpri'Zerom

:w s'l;ooowanym IS[piOSObie obUczeń. W oin-esd.e iyJm dla poszczególnych pomiarców przyljmowaaro rÓŻlny poziom odnielsienia !Za["ÓWno poW'i.erzchinię 17liemi, spąrg strefy · małyich prędkości, jaik i średni !pOIZiom sllr.zeland:a. Prze-:wagę etanowdą j.ed:ri:alk kalrotari.e, dla iktórych ~ro­

Wad'ZO!Ilo redukcję do sp~ 6tre.fy małych prędkości.

Q3 Tr (oek)

400

Ryc. 4. PorÓWTULnie krztiW1łC'h karotażu sejS'Il1iicz-nego przy przyjęciu różnych poziomów odniesienia. l - klr,zYIWe red'U:lroWane do ~ strefy małych prędkości. 2 - iklrzywe redu.lrowane do średniego porLiomu strzelania,

Fig. 4. The comparison ot seismic log curves in rela.tion to the ditterent base levels

1 - aurves reduced to the base level ot low speeds, 2 -aurves reduced to the mean level of shooting Na ryc. 4 przedstawione jest zestawienie krzywych

kM"Ota.ży s.ejsmiczny!C'h w ,Uikła'd!zie Trr i H IPTZY

prędkości. ()ll'az !Średniego poziomu s·trzelania. W ta-belce poidano !kolejno nia?JWę otworu, nmner otworu

strtzabowego, j,ego odległość !i ~ymut tWZględ.em

w:ier-·cenia. .

!Przebieg przedstaiWiony,ch krzywy,ch jest poidobny ja;k na iryc. 3. P'I:'Zy S'toisowainiu ki-:zYIWYch ~edukowa­ riyclt do spągu str.efy małYich !Pl"ęd!kości otrzymujemy dla tYIClh samych ,czasów mni:ejsze .głębolrości.

W przedSrl:;aJwiOillych przyikłaldach różnilce lila ~ół nie

przeklraJczają 30-40 m. Należy jednak Q!az.na·CIZyć, że

rÓ'Mldlce między ()fPisy,wanymi kir!zywymi.mal~ą rz.:

chwi-lą, gdy śreclnia głębokość ·strlzełania jest Wiżlsza spą­

gowi strefy małyeh jp["ędkości. Widać 2:a;tem, że za-rÓIWino w tym, ·jalk i iPO!PB."7Jeidlndim przytoczonym

przy-kładzie różtn:ioe między ik'l"'Zyrwymi spaWlOdowane

ll!Po-sobem lredukC)ji nie są duże. W każdym razie nie

roladą OIIle dtstotnego amaCtZenia .przy intel'IPretooji

ma.-ter1ałów w :za~garlnienllaich regiona:lnych.

'Głęboikości otrzymaine przy przy!j.ęciu i:nn.ego

pa-Eiomu odniesdeJnia ruż średni tpiOziom Sltrze1ania 'będą miały, zgodnie z przytocZIOinymi przY'kładami

wnr-1.ości

mfune.

Więk!soość j:ednaJk maltieriałów z

ikaro-d;aiży sejsmicznYtCh, ho począWISZY od rolru 1957, za

.poziom odniesienia ·ma pa.-rLy'!jiOO!Wany ·średni poziom Z kolei prz.edstawdam dwa prrz:ykłady 'Lelltawień

strzelania.

ktrrz.:ywYteh !kall"OIIlaży s·eosmdwnych rz.: · różnych o11worów. Do porównania brano dla ;kat!dego wiercenia jedną ikii-zYJWą, wyhle.r.ano jednak lte otwory S.trzałQiwe, które

miały mniej więcej ;tailti.e same ·odlegliości d. azymuty

~ęd:elm otMnoru wiell"ltnilczego. Za po!Liioon odlniesie-nia dla wseys;tlcich krzywych przyjęto średni ,pozio"U

S'trze'Lainia.

).:..;,..

Ryc. 5. Zesltawienie krzywych karo·tażu sejsmi~

nego z dwu otW'QIT6w.

1 - krzywa z o1::w'Olru Granice l. 2 - krzyw~a z otwtoru Rzejowlce.

Fig. 5. The comparison of seismic log curves from two wells

l - the ourve :from the we>ll Goonice.l; 2 - the curve from ·

the well RzejOIWice ·

,· ~ <l Na ryc. 5 pmedstawJione są :kr1zywe z otworów

R·zejowiioe i .~anJJce l. Otwory te są StolsunlwWP

bliisko siebie połoron·e, B:ecz :różnią się mią.żs:wś<Cdami pc:liSIZCmgólny,c~h rs.erii. Z prżedsta.wionego obraoo

wi-dać, że ·charaikter ,01by<dwu k.rzywy.ch destt tatki sam. Obydiwie lm".zY!We .wykazud ą w piOICzątkowe'j c z~ ci WIZI"Ost prędkości Ś!I"eidnieh a lilasilępnie tilta petWIIlyrtl odtcinJku jeJ spadek. WY!Sitępllljąre ibu pr!Zelgięci:a i

spa-dek !Pl"ędk:ości ś.redJnich des;t IPl"atwdopOtdJdbnie wynikiem is1inienla przy po!Wi.eru!hni wars1lw o S~tolsun-kdwo

dU-żyeh p.rędkoścd.ach g.ranicmych ('jura), a dopiero głę­

biej mamy do JOzynienia z !hory:00111tami

a

mniejs~ych prędllroślciach. Z porÓIWinania' krzyW)'Ich z profil:anli otwarów wynilka, !Ul pu!Ilikfl prtZę.gięcla wv olbu

przy-padkia~ch wyp:ad·a mnłej więcej lrołD rg:r.an·ky ma!lniu ·

i do.glgeru. Chatrakterys>tycz:ny jeJSt rówinież faikit dosyć

zna·crz.:n,ego prz•eJSrmięcia Olbydwu krzyiWyc-h względem

siebie mimo slbosUI!llkiowo niedużej t01dleg!łości między

Wlierceniami. Widać zatem, że konielcz:ne j.est w tym rejonile uwzględnianie poziomej zmiany prędkości śl'eooich.

.Driugie zes;tarwi,enie dotyiCZy otwOrÓW Płloń'sk, Osrt;rów Mai.owlecka, Ełk i SuWiałki. iK!rz:yJWe karotaży sej-slllllcz:ny:ch dtO'ty·czące >tych otworów prnedstaJWi:one

zostały na rye. 6.

Porówn·ując prrz.:edSJtawiione krzyJwte należy

stwier-dzić, ie ich charakter i ;przebieg są bardZJO podobne.

Na~więks:ze odchylenia wykaruje ~edynie kirzywa

z

Płońslka. Dla pw.ostałych ikiNYIWY·C'h .baJrdzo cha-ralkterySityC'ZIIly jest od pewnego miejiSICa gwałtow­

niieijSIZy wzrost !Pl"ęd·kości średin&ch, :oo należy Wiązać

z granicą utwoców lt.ryl!ltalicznych. NaJjrwyrażniej jest

to widOICZIIle na krzy.weij !L otW'Oirlll Suwaflti. O bardzo

zlbliżonym ~eblegu kirrz.:ywy·ch świadczy fak!t, że róż­

nitce w otrzymywanych głębrAloośc.iach tniie

przekra-CZiaiją 100 m.

'""

-11100 2000 ~ ~

•l ... -l---·-·

·--Ryc. 6. Zestawienie krzywych ka.rotażu

sejsmicz-. nego z czterech otworówsejsmicz-. ·

1 - krzym~a z otwo.ru Plońsk.

2 - krzywa z otworU: Ostrów Mazowiecka. ~ --r !'r:'~~ i.: 3 - knywa 2l otworu Ełk.

- 4 - ikrzywa z otwo.ru Suwallkl.

Fig. 6. The compariscm of seismic log curves from four wells

1 - the curve fram the well Płońsk:, 2 - the ourve from the well OSitirów Mazowiecka, 3 . - the curve from the well

Ełk, 4 - the c:urve from the well SUiWałki

z

pmeidsta!Wlonycll przykł:adó;w IW'idać więc wy.raź:­ ni~. że dla odpowiedniego ~rozwiązania zagadnienia

pręellrości śreldiillich do in>te.rpretacji materiałów sej-smllcznych trzeba dokładnte analirować krzywe

ka:ro-tMxxwe i .to rz.:upelnie indywiduatnie dla każdego

.re-jonu.

LITERATURA

1. P a wł o w i c z E. - Karotaż seijsmicmy 1959. Archiwum IG (masz·ynopis).

2. Pawłowicz E., Pepel A., RIUdo;wicz J.

-K:airdtaż seijsmiCIZIIly 1958 (drwie części). Atr.chiwum IG (maszY\OOpis).

3. P e p e l A. - Bomiacy prędkości! średinich, rejon prac: Strelfa Pr!ze'disudelcka 1958. Archiiwtuan IG (maszyn()fpiis).

4. Rllldowicz J. - Ka;r~ sejsmiCZIIly 1956 (dwie

części). Axlehiwurn IG (masrz.:ynQPils).

5. R u d o w i .c z J. - KarlOtaż sedSI!Irltcmy 1957 (dwie

części). Axchilwwn IG (maszynopis).

6. S o h l e ·g e ł J. - SpraiWIOzdanie z !l)oilnllarów pręd­ ik:<>ści średiililch w głębdkich o11wlorach w 1953 r. Archiwum IG (maSzynopis) .

7. S c h l e g .e l J. - SPTaW'02ldianie z pomiaru

karo-tari;u sejsmle:z.ne~ wykOlilanego

w

1954 'l". Archoiwum IG (!maszynopis).

SUMMARY

Tbe a~r.ticle dea[s rwitb tbe distr.iibution cxf seismi-eaaly car~ed bore boles in ltbe veal'S 19513-59

(fig. 1). Tbe apipiliied metbod of fieid 'WIOO."Iks ·and i.nterpretation bas· •been d.i'SICUSsed as wel1 as some examples of COillliParison of the curves of ISeiSmic caxatage frorn several ·bore holeiS.

During the anaJ.Ylsi.s oaf .the field wor.ks vhe way of sdtuating was s.hown as wel!J. as the applied number

od' bore-bales .fn the indivłduail yeaTs and aJ1so the

RSS1Uiled distances between the succes·s.ive situations

of the anogenie goophone. This inumber became sma:ller in the mentioned period foom 6 in the yeail'IS 1953-55 to 3 up of 1958. A•lso the aJP!Plied

distalllces between the suocesSiive słltuart;ions O!f the a•nogenic geophone have cbaonged. In t•he :liirst period

tf;lrey chaallged o:ftem and fluJcbuated bebw.een 20 anld

100 m. StlliCe 1958 rthe denSity cxf measu;rement:s is

being appilied every 25 or 50 m. ais a rule and at tbe same time tbe geologicał seotion of the bore-hale is taken into consideraotion.

In deailJing wiJth the metbod of inlterpretation, tbe

applied ways •of reduction rwere · analysed.

PE310ME

CTaTbH IIORa3biBaeT pa3Mem;eHHe CRBalKHH,

RapOTH-poBaHHbiX ceiłcMH'łeCRH B nepHo~ c 1953 no 1959 rr.

(pHC. 1). 0IIHCaHa IlpHMeHHeMaH MeTO~Ra IIOJieBbiX pa60T H HHTeprrpeTa~HH, a TaRlKe rrpHMepbi COIIOCTaB-JieHHH RpHBbiX ceil:cMH'łeCROPO KapoTalKa H3 HeCROJib-RHX CRBalKHH. IlpH aHaJIH3e MeTO~HRH IIOJieBbiX pa6oT

npe~qaBJieH cnoco6 pasMem;eHHH H npHMeHHeMoe

Ro-JIH'łeCTBo B3pbiBHbiX CRBalKHH ·B OT~eJibHble ro~,

a TaRJKe y'IHTbiBaeMbie paccToHHHH Mem~y oqepe~Hbi­ MH ITOJIOlKeHHHMH rny6HHHOro rempOHa. 3TO KOJIH'łe­ CTBO sa OIIHCbiBaeMbiH nepHO~ yMeHbliiHJIOCb C 6, B ro~bi 1953-55, ~o3 B 1958 r. HsMeHHJIHCb TaKJKe paCcTOHHHH, npHMeHHeMbie MelK~Y ITOCJie~yrom;HMH ITQ-JIOlKeHHHMH rJiy6HHHoro reo<fJoHa. B Ha'łaJibHOM ne-pHo~e OHH 6biJIH H3MeH'IHBbl H ROJie6aJIHCb B npe~e­ JiaX OT 20 ~O 100 M, a C 1958 ro~a npHMeHHeTCH, KaR npaBHJIO, rycroTa H3MepeHHH: qepes 25 HJIH 50 M, npH 'IeM Y'IHTbiBaeTcH reonom'łeCRHil: rrpo<fJHJib CRBa-lKHHbi.

IlpH OITHCaHHH MeTO~HRH HHTeprrpeTa~~H npoaHaJIH

-3HpOBaHbl IlpHMeHHeMble CIIOC06bl pe~yR~HH. ·

1~1

METODY PRACY

14]

vVŁADYSł-A W BOBROWSKI

Uniwersytet Wa·rszawski

WYKORZYSTANIE

MATERIAŁU

Z

RDZENIA

I ZASYPÓWKI

DO

OKREŚLANIA

ZA W

ARTOŚCI UŻYTECZNEGO SKŁADNIKA

W PRZEWIERCANYCH

SKAŁACH

M

OZNA STWIERDZić wyraźną zależność między

własnościami przewiercanej skały a uzyskaniem

rdzenia. Skały sypkie, kruche, silnie spękane i

ka-werniste dają znacznie mniej rdzenia niż skały

zwięzłe i nie spękane. Na podstawie doświadczenia

ustalono, że w skałach kawernistych i spękanych

uzysk rdzenia spada znacznie poniżej wymagań po-dyktowanych odpowiednimi instrukcjami o ustaleniu zasobów złóż kopalin, które określają minimum

uzy-sku rdzenia na 70°/o. Przy niesprzyjających okolicz.

-nościach uzysk ten wynosi kilkanaście procent, a cza

-sem spada nawet do zera, czyli zupełnie nie

otrzy-muje się rdzenia. .

lm mniejszy jest uzysk rdzenia, tym więcej skały

uległo ~rozkiruszeniu· a zatem tym więcej dTObnych okruchów skalnych może zgromadzić się w

zasypów-ce zwanej też rurą zasypową lub rurą osadnikową

Odwrotnie, im więcej otrzymamy rdzenia, tym mniej

odłamków skalnych znajdzie się w zasypówce.

TEORETYCZNE PODSTAWY

PROPONOW ANEJ METODY

W miarę spadku uzysku rdzenia dysponujemy

co-raz skromniejszym materiałem, na którym możemy

się oprzeć w ocenie własności przewiercanej serii,

toteż tym większa staje się potrzeba wykorzystania

do tego celu mat<~ri2łu zgromadzonego w zasypówce.

Teoretyczne podstawy przedstawionej w tym arty

-kule metody zilustrujemy rysunkiem. Przyjmujemy, że długość marszu wynosi L i w czasie tego marszu

uzyskano rdzeń o długości r. Stąd uzysk rdzenia

wy-nosi:

r u=- . 100°1

L /O (I)

W czasie tego ssmego marszu został zwiercony

pier-ścień o powiErzchni D2"' d2"'

- -- - -i długości L

4 4

Objętość tego pierścienia wynos.i:

l

h

11

l,

"' Qa

1 §;

"'

o ~ / Kom e --- -~·

1

~

qx l H -.J \

-

._, q,

'

!-d~ 1 __ Kom ~o

--...J

c morszu n-1 (2)

Schemat rozmieszczenia

rdzenia i zwiercanych

części otworu. 'JWAGA.: Powierzchnia

zakreskowana jest prze

-lerojem pierścienia o cię -żarze: qp.

The skeich of the d.i

-stri.bution of cores and boo1·ed parts of the

weU. Note: the dashe-d

surface is a sectiollt of

the 1·ign with the w·eight equal qp

Prócz tego zwiercono nie wydobyty odcinek rdzenia

o objqtości: