czan6w, obecnosc substancji organicznych, brak tlenu, ruch w6d, umiarkowane temperaltury, zblizone do neutralnego pH (5).
Autorzy badali sklad izotopowy slarki, siarkowo-doru i siarczan6w rozpuszczonych w wodach :b:6dla-nych. Na mapie (ryc. 1) zaznaczono miejsca pobiera-nia pr6bek. W charakterze \W:orca zbadanio sklad izotopowy marki jIonu SOr - z Oceanu Atlan'tyckiego. WynUd badan przedstawione sl4 w tabeli (przyto-ozono takZe koncentracje H2S 01 80,- w wodach
tr6del :wg
t'1J).
Jak widae z tabeli
a
3's
dla HaS waha si~ wgra-nicach od -15,6 do -2,8%0 z wyjl4tkiem siarkowodo-ru tr6dla Zdr6J Solecld, dla kt6rego 1134S =
+
10,1rMIo. W przypadku jonu SOr -alts
'Z8.wiera si~ w prze-dziale +12,,1 do +36,1%0.Autorzy badali tez sklad izotopowy s.iarki siar-czan6w ewaporat6w mioceflskich (okolice Buska
i Horynca) i stwierdzUi,
te
ich lIuS wynosi okolo~o (12).
Wynikl pomiar6w skladu izotopowego siarkll. w wodach tr6dlanych uporzl4dkowano w tabeli wed-lug waaStajllcy(!h wartoSc1 IIS4S dla janu SO,-. Z wyj"tkLem jednego pl.UYPBdku 4dka-Zdroju, lIuS jest zbliZona lub wi~za od +20%0, co gwiadczy, ze pierwotnym tr6dlem siarki w badanych wodach s1\ siarczany osad6w morskich.
Wartosci lIuS dla jOnu SO,- poWlim.ny bye r6wne lub WIi~ze od odpowiedmch wartosci /)8tS dla
ma-cierzystych zl6z siarcrzan6w w wyniku reakcji wy-miany izotopowej pomi~dzy jonem SO,""""; a HaS i wzbogacenlem janu 'W ci~ izotop si'arki. W. ba-daruach izotopowych IlUllezy wi~c r0lU6Znlae mi~dzy
skladem tzotopowym siarlcl siarczanu zloia macie-rzystego, a skladem dzotopowym jonu
80.-.
Jezeli lIuS dla jonu SO.- ma wartoge mniejszll od +210%0charakltery:z;uj1\CIl zlOl!a sfiarczan6w morskich, nalezy mkladac pochodzenie zl6i nieosadowe lub mieszane. We wszystkich rozpaUywanych przypadkach lI3'S
dla HJS jest niZsza od odpowiednich wartoac1 dla jonu. 804- , Maksymalne. prtzes.uni~cie lzotopowe po.
-mi~dzy jonem SO,- i H1S moZe bye obliczane,
je-tell znana jes.t warboSc :ws~czynnika rozdzielenia irrotopowego a, zalema od temperatury. W l'zeczy-wistoki, w wyniku skoilezonej szybko~ci redukcji siarczanu,
stan
r6wnowagi termodynam1cznej nie jest osil\ialny i wartoge przesuni~ia rizdtopowego jeslt mniejsza od maksymalnej. W przebadanych WIOdach tr6dlanych MUS pomi~y SOt- - a H~ waha si~SUMMARY
Isotope composition of sulphur of spring origin was .udied for /the first· time in Poland. Isotopes IISM occurring &n sulphuretted hydrogen and iIn ions SO.- - from waters of some mineral springs from the Podkarpacie, Sudety Mts, and Kujawy were stu-died. In two Instances the studies also comprised native sulphur precipitated in springs. The resullts sbqw that isotope
as
Sf oonten,t in 10nsS04- - variesfrom +!l2.a !to +36.1'-"', and in sulphuretted hydrogen trom -15.6 to -2,8%0; in tthe lat1ler case, H2S from
spring _ Solecki Zdr6j, with IISS4 ~ualling +10.~,
is the only exception. Values
as"
obtained for native sulphur are somewhat lower than Itbose obtained fur H2S trom the same springs. The da.ta obtained maybe of great importance ·for establishing primary sources of sulphur occurring dn the studied wuters and for !the knowledge of the processes of sulphides reduction to sulphureted hydrogen.
· .. w granicach .od okolo 22 do 34%0, co daje ilnformacje
o
szybkoSci vrzebiegu I'Ielakcji redukcji (widcSrZe roz-dzielenie izotop6w ma miejsce przy powolnym pro-cesie redukcji siarozanow).L..ITERATURA
1. A n a 1 i z y chemiCII:ne w6d· mineralnych Polski, Centralny Urzlld Geologid. Wyd. Geo!., 1964.
:.:. Jt:r.emolelljto 1'1 •
.d.,
lYleCH,T.lleWa '{. ~. - l:rleOCillmlJa, Illtll, nr <!.~. lVI·a 11 n i n l.:. D., Chi tar 0
w
N. 1. - K wos-tHanOWHenLlU sWllI(tnoj lormy slery wOQorodom w gldrotlermamych usloW1Jach. .ibidem,. UlCiI/,nr ill.
4. r'a nKina .H. G., Mechtije:wa W. L. -J.l\qoo],lnYJ sostaw siery li~ poputnych gazow DOPl'llWWSKDgO gonzonta wotgo-Ur8lSKOJ oDUlstlL. lI:)ldem, 1116,*, nr ~.
5. r'
a
n kin a !to G., Me c hrt.i
j e w a W. L. -lzo;topnYJ sostaw razlicznycn lorm siery wwo-ua~n .i osaakach lSiernoio oziera. Ibidem, 1969, nr 5.
6. Pa wlow:.ska J. - Stosunki izollopowe w pois-kich zlozach baryttowych. Kwart. geol., 19'/0, nr 2.
7. Us;t~JlIOW W. I., Grinienko W. A. -' Pre-air40nnyj mass-spitl!ktromietriczeskij ·mietod op-riedielienija ~<JtoPOOgO sOl!tawa siery. loo. Nau-k.a, Moskwa. 1965.
8. ~ b 0 i i1 ski K. - Isotopic Composition of Na-tural Sand Sulfa.tes of some POlish S. Deposits. Acta geopf. po!., a966, V. 14.
9. Zlotowski I., Sltroka A. - A study of the relative abundance ratil() of isotopes a;s and ~tS
fin some Polish native sulphur deposits. Nukleo-nika, 1960, t. 5.
10. Zuk W., Chomicz E., H;ales S., S~wiec J. - Isotope Abundance Vaniation of Sulphur from Polish Ores. Proc. I~ Cont. 0IIl Mass Spectros-copY'. Kyoto \1969. Univ. Tokyo Press, 197~.
11. Zuk W .. Balas S., Lis J., SiwJec J. - Iso-topic Composition of Na.'tive Sulphur from PQlish Ore Deposits !In Tarnobrzeg. 197(), ASTI
.69, B.1'.
12. Zuk W., Halas S., LlisJ., SlZaran J. - Sklad izotopowy siark! ze zl6z tarnobrzeskich. Prz.
geol., 1973, nr 5.
PB3lOMB
B pa60re npe~CTaB.JIeH&l pe3Y.JJhT8T1>1 npoBe~eBBLlX
BnepBYe onpe~eJIeHHA: 1f300000nuoro COCTaBa cep&I H3
MJlHepaJIbHbIX HCTO'UDfEOB. Onpe,tteJISI.JICS llSlI B
cepo-Bo~opo~e H B HOHe S04- -, cepe,!{lKa~xcs B HeIroTO-pbJX KKHepam.HbIX BO~ax npe~apnaTbs, Cy,tteT H Ky-SBHH, a TlUOKe B ~yx 06pa3Q8.X caMopo~BllA cePbl,
oc~eHaoA .y YCTO'UlHK!OB. BenH'lHH8 l'ISlt B
MHHe-paJIbHldX Bo~ax Kone6JIeTcs: ~.JIS Hoaa SO"i-B
npe-~.JIax +12,1 - +36.1%0, ,tt.JISI CepoBO,ttopo,tta B npe~e
JIax -15,6 - -28°/., 3a HCKJIlO<J:eHHeM cepoBO,ttopo,tta B HCTO'lBHKe 3.zwyA-Co.neQKH (lIS14 = +10,~). 3aa'le-HMH liS" caMopo~aol'.i: cepbI HeCKOJIhKO HJilKe
COOTBeT-cTBYIO~eA BeJIH'fHHbI B cePOBo~opo~e ~aIlHoro
HC'OO'I-HHKa. IIOJIY'IellHble ~aHHbIe MorYT 6blTb npHrO,ItHbI ~JISI
BbtHCHeHHH nepBH'IHOrO HCTO'lHHK8 cep!>I B HCCJIe~O
BaHlIbIX Bo~ax H npo~eCCOB BOCCTaliOBJIeHHH
cYJIb!lla-TOB H 06pa30BaHHSI cepoBO~opo,tta.
