Eleonora Kirwiel
"Błażej Stolarski 1889-1939 : życie,
działalność, poglądy", Antoni
Mieczkowski, Lublin 1998 : [recenzja]
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 7, 126-127
P ra c a zo stała p o d z ie lo n a n a sześć ro zd ziałó w , d o k tó ry ch d o łączo n o dziesięć stro n - Ilustracje p rzed staw iające fo to g rafie z życia b o h a te ra książki.
W pierw szym ro zd ziale z aw a rty zo stał ok res k sz tałto w an ia się św iadom ości społecznej i n aro d o w ej J. B ojki, co n a stęp o w a ło p o p rz ez k olejne do św iad czen ia życiowe w rodzinnej wsi. Był to rów nież czas pierw szych p o sz u k iw a ń ideow ych. N astęp n e rozdziały d o ty cz ą p o czątk ó w k ariery J. Bojki ja k o ch ło p sk ieg o p o lity k a i publicysty. C zw arty ro zd ział pracy pośw ięcony zo stał w znacznej m ierze p racy publicystycznej tego d ziałacza ludow ego. C ykl p t. D w ie dusze, to o g ro m n y , oso b isty w kład J. Bojki d o d o ro b k u ideow ego ruchu ludow ego. J. B ojko był jednym z pierw szych w śród ludow ców , k tó ry d ą ży ł d o z g o d n eg o w spółżycia „w szystkich stan ó w ” , był orędow nikiem w spółpracy z k o n se rw a ty stam i. W yraźnie w y o d rę b n io n e zostały , zaró w n o w jego biografii, ja k i w dziejach ruchu ludow ego, lata tzw . p ra c y p o zytyw nej, czyli sojuszu galicyjskich ludow ców z kon serw aty stam i. W lalach 1908-1913 J. B o jk o o siąg n ął szczyt sw ojej p o p u larn o ści także w skali p o n a d za b o ro w e j. Był to w gruncie rzeczy p o c z ą te k k o ń c a je g o zn aczen ia ja k o czynnego p o lity k a. Jego d o m en ą bow iem nie była tw a rd a w a lk a p o lity c zn a , k tó r ą w łaśnie rozpoczynali ludow cy, ale refleksja, p rzekonyw anie, n a p o m in a n ie . O s ta tn i ro z d ział o b ejm u je najd łu ższy chronologicznie okres, od w ybuchu pierw szej w ojny św iatow ej, d o śm ierci J. B ojki w 1943 ro k u . M im o zm ieniających się w aru n k ó w politycznych i zerw ania z ru ch em lu d o w y m w 1927 ro k u , w sp ó ln ą cechą tego etap u życia J. Bojki było to , że w ów czas on nie tyle d z ia łał polity czn ie, co reprezentow ał.
A u to r tej p u b lik acji z a d a ł sobie wiele tru d u , ab y w ykorzystać obszerny m ateriał źródłow y, dzięki k tó rem u u k a za ł nie ty lk o p o sta ć J. B ojki, ale rów nież m niej znane d o tą d w ątki dziejów ruchu ludow ego. Jest to pierw sza ro z p ra w a ujm u ją ca całościow o życie tego p o lity k a ruchu ludow ego n a tle fak tó w i p rocesów o isto tn y m znaczeniu, dający ch o b raz ciągłości ruchu ludow ego w zm ieniających się w a ru n k ac h h isto ry czn y ch .
M arcin W ichm anow ski
Antoni Mieczkowski, Błażej Stolarski 1880-1939. Życie. Działalność. Poglądy,
Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej, Lublin 1998, s. 175
N ak ład em W y d aw n ic tw a U n iw ersytetu M arii C urie-S kłodow skiej u k azała się k siążk a A n toniego M ieczkow skiego p o św ięco n a p o sta ci z n an eg o działacza chłopskiego pierw szej po ło w y X X wieku B łażeja Sto larsk ieg o .
K siążk a A. M ieczkow skiego je s t p ró b ą łączen ia z jed n ej stro n y elem entów tradycyjnej biografii, z drugiej zaś an alizy polito lo g iczn ej p o g ląd ó w B. S tolarskiego. W e wstępie ju ż a u to r w ym ienia pow o d y sw ojego z ain tere so w a n ia d a n ą p o sta cią, k tó re to z kolei narzuciły m etodologiczne podejście d o prezen to w an ej p racy . A u to r staw ia sobie za cel przedstaw ienie „sylw etki działacza sp o łeczn o -politycznego w śro d o w isk u ro d zin n y m , społecznym i politycznym , a jeg o d ziałaln o ść n a tle ów czesnych w y d a rze ń ” .
O m aw ian a p ra c a m a ujęcie p ro b lem o w o -c h ro n o lo g iczn e, co w p rz ek o n a n iu a u to r a pozw oliło „ n a przed staw ien ie e ta p ó w d z ia łaln o ści społecznej i politycznej B. S tolarskiego, a także na p rezen tację p o g ląd ó w n a ro lę ch ło p ó w w naszej h istorii i n a k ształt p a ń stw a w niepodległej p ersp ek ty w ie c zasow ej” . K sią ż k a sk ła d a się z k ró tk ie g o w stępu, czterech rozdziałów uzupełnionych p rzepisam i, zak o ń cze n ia, in fo rm acji o ź ró d łach i literatu rze o ra z dziew ięciu aneksów .
W pierw szym ro zd ziale A . M ieczkow ski przybliża czytelnikow i środow isko wiejskie, z k tó reg o w yw odził się i w k tó ry m w ychow ał się B. S to larsk i. O pisuje także jeg o działaln o ść w kó łk ach rolniczych, uczestn ictw o w org an izacji życia o św ia lo w o -k u ltu raln eg o , a tak że po czątk i aktyw ności politycznej.
W d ru g im , n ajo b szern iejszy m ro zd ziale swojej p racy , a u to r o m aw ia kolejne e tap y życia i przede w szystkim d z ia łaln o ść sp o łe cz n o -p o lity cz n ą B. S tolarskiego. P rzed staw io n a tu została jeg o p ra ca niep o d leg ło ścio w a p o d c za s I w ojny św iatow ej, u czestnictw o w rz ąd ach i p a rla m e n tac h U R P , a także w p a rtia c h p o lity czn y ch i o rg a n iz ac jac h rolniczych.
K o lejn e d w a ro zd ziały są p ró b ą p rzed staw ien ia p o glądów politycznych B. S tolarskiego. W ro zd ziale trzecim p rz ed m io te m analizy są pog ląd y n a rolę ch ło p ó w w dziejach Polski, w y o d ręb n ien ie o k resó w : p ierw szego - od czasów p iastow skich d o k o ń ca zab o ró w , i d rugiego - lala II R P . R o zd ział c zw a rty p o k a zu je wizję p a ń stw a polskiego, zw racając uw agę n a następ u jące zag ad n ien ia: m odel g o sp o d a rc z y , u stró j polity czn y , ośw iatę i k u ltu rę, religię i K ośció ł rz y m sk o k ato li cki. Z ak o ń czen ie p ra c y zaw iera z ap re z e n to w a n ą p rzez a u to ra ocenę działalności i p o g ląd ó w B. S to larsk ieg o .
B o g a ta i im p o n u ją c a je s t p o d sta w a ź ró d ło w a pracy. W sw oich b a d an iac h a u to r o p a rł się n a m ate ria ła c h arch iw a ln y c h z A rch iw u m A k t N ow ych, A rchiw um Z ak ład u H istorii R u ch u L udow ego, a tak że W ojew ódzkiej i M iejskiej B iblioteki Publicznej im . M a rsz ałk a Józefa Piłsudskiego w Ł odzi. W o p ra co w a n iu w y k o rz y stan e zo stały p a m ię tn ik i, ź ró d ła d ru k o w a n e, p u blicystyka p raso w a , p race B. S to larsk ie g o o ra z szereg o p ra c o w a ń .
P ra ca A. M ieczkow skiego, p re ze n tu ją ca sylw etkę B. S tolarskiego, jest pozycją m ają cą duże w alory po zn aw cze i ed u k acy jn e, zaw iera o n a bow iem b o g a ty m ate riał inform acyjny. Jest to lek tu ra ciekaw a i w ciągająca, k tó ra niew ątpliw ie zasługuje n a uw agę czytelnika.
Eleonora Kirwiel
Ryszard Skarżyński, Konserwatyzm. Z dziejów filozofii politycznej, Wydawnictwo
Naukowe SCHOLAR, Warszawa 1998, ss. 366
D zieło p ro f. R . S k arży ń sk ieg o pośw ięcone jest jed n em u z najw ażniejszych n u rtó w filozofii politycznej. C elem a u to ra były „re a liz a c ja b a d a ń pozw alających d o starczy ć wiedzy n a lem at tego, czym jes t k o n se rw a ty z m ” (s. 50) o ra z p ró b a „ u p o rz ą d k o w a n ia ustaleń odnoszących się do k o n serw aty w n ej filozofii po lity czn ej” (s. 51).
P u b lik acja p o m ija k o n se rw a ty z m p o lsk i, gdyż w edług opinii uczonego „k o n serw aty zm polski nie był oryg in aln y i z p u n k tu w idzenia dziejów ko n se rw a ty zm u europejskiego nie m a w ogóle znaczenia” (s. 51).
K siążk a sk ład a się z części z aty tu ło w an e j O d autora, w prow adzenia, trzech rozdziałów w łaściw ych, epilo g u , a n ek s u , bibliografii i sk o ro w id za osób.
W e w p ro w ad z en iu - K o n serw a tyzm ja k o filo zo fia p olityczna - a u to r w sp o só b ogólny odnosi się m .in. d o h is to rii k o n serw aty w n ej filozofii politycznej, k ształto w an ia się pojęcia konserw atyzm , typów i filiacji k o n se rw a ty z m u o ra z kw estii badaw czych.
R o zd ział pierw szy - G eneza ko n serw a tyzm u - opisuje źródła konserw atyzm u i jeg o p rek u rso ró w , m ów i o rew olucji fran c u sk ie j i koncepcji E d m u n d a B u rk e’a, zaw iera tak że zestaw ienie teoretycznego „rew o lu cy jn eg o k o n s tru k ty w iz m u ” z realisty czn ą „filo zo fią n ied o sk o n ało ści” .
W rozdziale d ru g im - K onserw atyzm dziew iętnastow ieczny - prof. R. S karżyński p rzedstaw ia liczne p o stacie i zjaw iska k sz tałtu jące oblicze k o nserw atyzm u ubiegłego stulecia. M yśliciele, n a k tó ry ch zwTÓcona je s t u w ag a, to: C. L. von H aller (konserw atyzm p a triarch aln y ), F . J. Stahl (k o n serw aty zm k o n sty tu cy jn y ), J. D . C o rtés (d y k ta tu ra ja k o ra tu n e k przed m asam i), A. de T ocqueville (sceptycyzm a ry sto k raty cz n y ), L. von Stein (konserw atyzm socjalny), lord Salisbury (k o n serw aty zm p ra k ty c zn y ), P. d e L ag ard e i J. L an g b eh n (pom iędzy konserw atyzm em i n a cjo n a
