Konkurencyjność dużych miast w Polsce

Pełen tekst

(1)2003. Monika Musial Ka'.oI,. o..,ooIorkl Rogl.nal"l. Konkurencyjność. d. • -.1. ch luiast. w Polsce I. Istota I czynniki. konkurencYlnoścl. miast. W ostatnich latach gwałt ow nie wzrasta znaczenie konkuren cyjno ści wynikając e z dynamicznego ro zwoju zjawisk spolecznych, gospodarczyc h i przestrzennych. W warunkach spoleczeństwa informatycznego i systematycznie postępują cej globalizacji procesów gos podarczych, konkurencyjność dotyczy nic tylko ukladów podmiotów gos podarczych (firm i produktów), ale równie ż jednostek teryto rialn yc h. N astąpil bowiem spadek znaczenia zasobów naturaln yc h na rzecz czynników, które decydują o wyborze lokali zacj i firm i ie h rozwoju (tj. d os tęp do rynków, sieć transportowa, baza zasobów pracy, jakość życ ia itd.). Poszerzenie się rynków zbytu oraz nieograni czona mobilność czynników produkcji spowodowały nasilenie s ię rywalizacji pom iędzy podmiotami gos podarczymi oraz jednostk ami te rytorialnymi, które stal y się o fercl1Iami miejsc lokalizacji zarówno zakladów produkcyjnych , jak i uslugowych . Konkurencyjno ść podmiotów gospodarczych po lega na sprostaniu stale z mieniający m się i wzrastającym wymaganiom rynku i uzyskaniu jak najw yż szych dochodów. W dziedzinie rozwoju regionalnego przez k onkurencyjność nalei.y rozumieć zdolność regionów do przystosowania się do z mi e niających się uwarunkowań, pod kątem utrzymania poprawy ich pozycji w toczącym się międ zy regionami współzawodnictwie. W spółzawodn ictw o może być bezpośrednie lub pośrednie'. Konkurowanie bezpoś rednie przeja wia s ię w formie rywali zacji uprzedmiotowionych jednostek terytorialnyc h o róż nego typu korzyki zew nętrz n e , a zw łaszcza przyc iąganie inwestorów i utrzy manie kapitału w regi onie .. 1 T , Markowski. lllr:'l/d:.anit' ro:.wojl'llllllill.H,. PWN . Warsza wa 1999. s. IOJ ..

(2) M01lika MusielI. Wsp ółzawodnictwo. po,rednie. wyraża się. w. działa nia c h. podejmowanych. przez w ładze regionalne maj ~lc yc h na cel u poprawę warunków funkcjonowania przed s i ębio rstw. w regionach i w ten sposób. wpływ. na ich wy niki gospodarcze.. Konkul"elh': yj nilSl' rcgi llll\'JW. Konkuro\l,o'a01C wytwórcó w. Koszty. Konkunl WHll ic otOCZCll. DecyzJe sarnorz"Jó w terytorialnych. _. podutk i lokalne - in westycje (infrastruktura techniczna. sp o łeczna) - zcitpó ł efektów zcwllt;trznych - marketing knmullillny. Rys . I . Konkurcncyjnosc regi onów ZróJlo: T. Bednmz. Tury.,·ryka jako Oh.c:.llr kOJ/kurowallia rt'giolldw Iw: I Kol/k /I rt'l1cyjl/fJ.k mitul i re/-:imz ó\\' Polski Po!udnio\\'o-lil cllOdllit'j. Prace Naukowe AE wc. Wrocław iu.. WnKlaw 1'199, nr. 821.s. t46- 147. Konkurencję. w skali lokalnej pojmuje s ię jako wys iłk i, które zmierzają do trwałej przewagi jednych miast nad innymi. Miasta mogą osiąg nąć prze wagę przede wszystkim poprzez rozwijanie działalności marketingowej przez wła dze miej skie , wspomaganie lokalnego biznesu, budowę infrastruktury tech nicznej i społecznej podnoszącej atrakcyjność l oka li zac yjną jednostki dla inwestarów, upowszechnianie informacji o możliwościach rozwoj u gospodarczego, ubieganie si ę o fundusze na rozwój zarówno z instytucji krajowych, jak i europejskich. Pomimo iż konkurencyjn ość jest pojęcie m niejednoznacznym i w za leżno ści od dyscypliny różnie definiowanym, istnieje jednak między nim i ścisly zw iązek, bowiem w każdym przypadku konkurencyjność jest postrzegana jako cel strategiczny, instrument regulacji, bodziec rozwoju i miernik przeobrażeń' . ~. E. Wysocka, Pr:-,c.\·rr:t'IIJ1l' IIslJt'kry k()lIku n~ l!njll(J.~ci ",kCl , "C1.lowi<'k i Środowi sko" 200 I . nr I .. II'. ,~ I\'i('t ft' illlt'grcltji ::. lIlIią EI/w/w}-.

(3) ;, du;;veh mlas( \\' Po/sa Konkurencyjność. miast za le ży od z różnicowmlia ich struktury ekonomicznej i dostosowania jej do nowych warunków wy nikai 'Icych z charaklcru wySlę pujących procesów rozwoju. Może dOlyczyc posiaJanych przez nic IWluralnych uwarunkowałl, historycznej akumulacji zasohów. potencjałów rozwojowyc h lub konkurt!Jlcyjności lIzalc żnio nt~j od siły egzogcnicznych sekton'lw gospodarki. klóre w nim funkcjonują . K onkurencyjno ść międ zy miaslami mo że być zamierzona lub nic. jednak istnieje zawsze, bowiem każdc miasto ma pewne korzystnc warunki . których nie posiadaj'llub pos iadają w ni ższy m slopniu inne miaSla . Iworz'Icc jego otoczen ie konkurencyjne . A. Klasik wyrój.nia dwa rodzaje konkurencyjn ości': -- ogólnq. obejJllujqcl) cechy występuj'lCC z róznym nat<;7.cniclll w kai.dym • • łl1łCSCIC, •. - specyficzną obejllluj'IQ cec hy unikalOwe konkurujących ze soh" mias\. O cechach. czynnikach lub wa runkach rozwoju i konkurcnl'yjności poszczególnych miast pozwala wnioskować bilans ich sukcesów. Przewag i konkuren cyjne miast można ocenić poprzcz analizę produktów (dóbr i uslug publianych) oraz zasobów ka żdego miasta. Konkurencyjnośc wplywa na dzialalność podmiotów gospodarc zyc h oraz styl życia 'poleczclistwa. a więc na wSl.yslkic sfery życia'. Konkurencyjność w sferze gospodarczej stymuluje tworzenie podm iotów gospodarczych zdolnych do wspólzawodnictwa w zakresie: profilu produkcji. stosowania nowoczesnej technologii. efektywności ekonomicznej ora z ekspansj i marketingowej na rynku zbylU . W sferze spoleczneJ konkurencyjność wyraża s ię glównie poprzez podnoszenie kwalifikacji i poziomu wykszlałcenia spoleczeJistwa. co wi'lże się z koniecznością przyspieszonego rozwoju szkolnictwa średnieg o i wyższego. Wspólzawodnictwo miast w tej sferze zakży przede wszystkim od aktywności i przedsiębiorczości ludności oraz dzialalno ści stowarzyszcri twórczych i zawodowych promującyc h innowacyjność. W aspekcie ekologicznym konkurencyj ność związana jest z d"żcniem do wlaściwego wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego na cele turystyczne . uwzględniaj"c wymagania struktur prawnie chronionych . Konkurencyjność zawiera w sobie element zLlrówno statyczny, jak i dynamiczny. W sensie statycznym oznacza traktowanie jej jako stanu równowagi w systemie rynków. w którym konkurujące podmioty uzyskuj" je i utrzymuj'I bez zmian. o ile czynniki zewnętrzne nie wytrąq ich z nich . Podejście dynamiczne dotyczy analizy czynników dccyduj'Icych o dlugookresowej zdolności \ A . K lasi k, A/lali;:.a kOllkllft'Ir( 'X;lI o.\:ci i strategi!' konlwrcllc.ljl/(' Iw : I K Ol//..: ""('f1C)jI/O,~t' IlliC1 st i ngimu;w Pol.\'/.:j Pot//('l/i(J\\ ·(} ·Z.tld/Otlllit~i. Prace Naukowe AE wc Wrocławiu. Wnx.: law 1(1)9, lU'. l'l2 J.. E. Wysocka, Po/skit' lIlia.Ha 2000. nr I. J. H'. warunkach kOIl!wfellcyjllo.(c;, "Człowid i Srodo wisko".

(4) MOlliko Mus;ol do zwit;kszania konkurencyjności podmiotów oraz zmiany pozycji konkuren.. .. cyJ ncJ. O zdolności miast do konkurencji decyduje wicie czy nników . W śród nich możn;.I wymienić czynniki ~gzogenicznc i endog.eniczne. Czynniki wewnętrzne zwi,!zane " I z potencjalem spo łecznym i gospodarczym. z lokaln ymi I.Jsobami surowcowy 111 i. maj'ltkowym i i ludzk imi (ich stan posiadania. rozmiar. jakość. dostę pnośe: . c fe kt ywność) oraz dzialal nośc i,! wladz lokalnych (u miejętność zarzquzani a zasobami. prL~dsir;biorclość. iIlIlOW acyjność). W wy III jarze zewnętrznym poziom konkurencyjnośc i wynika z relacji z otoczeniem (między. inn ymi:. jakość. powi'I"U; kOlllunikacyjnych.. polożc nie. w sieci osadnil'l.ej).. Innym podziałem jest wyró7.llienie czy nników makro- i mikroekonomicz-. nych' . Do cz)'nnik(\w makroekonolllicznych ogólnie dClcnninujqcych roz\vój, na. które wladze lokalne i regionalne nic maj'l wplywu. nal eżw - czynniki w)'nikaj'lcc z deryzji podejmowanych na szczeblu. międzynaro. dowym (np .: porozumienia n wolnym handlu i ograniczeniu stawek I:clnych),. - czynniki wynikaj'lce z decyzji podejmowanych na szczeblu krajowym (np.: dotycZ<lce polityki finan sowej pal;stwa. pieni,i.nej. podatkowej). Do tej grupy czynników należy zaliczyć dzialania wladz publiczn ych (r7.<ldowych i samorz'ldowych). zwiijza ne z ustanawianiem pewnych barier dla wybranych branż bijdż sektorów gospodarki. wylijczaj'lc je w ten sposób z krajowej i mi,dzynarodowej gry konkurencyjnej (np.: tworzenie Specjalnych Stref Ekonomicznych lub Wolnych Obszarów Celnych). Do czynników mikroekonomicznych należ,! zaś te. które można kształtować pod wplywcm św i"domie podejmowanych dzialan . Wśród czynników mikroekonomicznych wyróżniamy dwie grupy. które wynikaj,! z dwóeh rodzajów ujęć konkurencyjności: - konkurencyjności jako zdolności do przyciijgania inwestycji (czynniki. które określaj'l atrakcyjność regionu lub miasta dla inwestorów glównie zagranicznych), - konkurencyjności rozumianej jako zdolności do tworzenia i rozwijania odpowiedniego otoczenia dla podmiotów gospodarczych. które już dzialają w danym mie śc ie lub regionie. Ponadto do czynników k on kurencyjno śc i miast Illożna zaliczyć czy nniki: - miękkie i tw"rde- (tj. rynek pr"cy . infrastruktura d z ialalnośc i gospodarczej. koszty i wplywy.miejsce lokalizacji. jakość ś rodowisk,,) ;. .~. R . Chl1l ide wsk i. "'.1. Trojalh:.k. C :y",,;k; OKl't'.\'llIjql'l' kotik 1II ·(' tll'.\~1I(1ll' "kfodt;1\' p,.: eslr::.('I/· IIY(" (((>g ;olll;\\' i mil/ .~f) Iw:1Pod,\'I/lwy go .\,/wtl{/,.I.'.~ ('i pl/lin'Ki lII;a.rW. Slut/iulII PI/::'I/(//I;II. cz. 2.. Biuletyn KPZK PAN. Wars/.awu lt)9l), I., lX7, s, 65 , l> B. Ci raho\ ..·, D , Henckcl. B. J(ullbach-Gromig . Wit'chi' Slmu/orr/flkro/'t'/I. "Scll!'i ftCIl ues Deutschen Ins!itllt fl'lJ' Urbanistic" 19t)5 ..

(5) K01/ k/I rl'f/(\:ino,\'(:. miast. II '. Polsce. - il ośc iowe i jak uśc iowe 7 , Czynniki ilo śc i owe zalicza si<; do IZ\V , lrad ycyjnych czy nników \vzrostll gospodarczegu. s tall o\V i ~1 one pod s ta \V~ rozwoju ()partcgo na rosn;:!cym zaungai,owaniu poszczególnych rodzajów zasllbów, Do czynników ilościowych nalcż,1' maj'ltck (zasohy środków trwalyc h. środki pracy. kapitał). praca (lud z ie. zasohy pracy . zatrudnienie). zasohy naturalne (przedmioty pracy . ziemi a. wody. SlIn)\VC ~ natll ralne. ś rodowi sko przyrod nicze). Czynnik i jako śc iowe wyw ie raj'l istotny wp lyw na poziom konkurcncyj -. nok i, Wzajemnie odd ział ywaj;,) na siebie . Jynamizuj,}c rOLwl',j kai.dcgo z nich. Do c zy nn ików jakośc i owyc h nale ży za liczy,,: ck mc nt y infrastruktur y niematcriaJnej. ja k ość zasobc)w muj:'IIkowych. strukt un; gospodarcl." reg iollu . zagospodarowanie przestrzenne re gionu: - materialne i nicmalcrialne s -- do zasobó\v materialnych mia sta na)eż:.r zasohy mieszkaniowe. ob iekty kulturalne. ohiekty edukacyjne. sieć infrastruktury tcdllliczncj. centra aktY\I./Tlości gospodarczej. ce ntra handl (1wo ~ l1 s łl1 go\V c itd .: ni ematerialne zasohy lo np .: kwalifikacje zasobów lud z ki c h . pot e ncjuł b:,duwczo-rozwojowy. zasoby informacyjne miasta. potencjał in st y tu cjo nałny . Istotnym czynniki em wz macniaj'lcym konkure ncyjno ś" miasta je st promocja. Działania promocyjne polegaj'l przede wszystkim na prezent acji mo ż liwo ści i atutów miasta na z'cw m)1rz (np. wobec przcosiębiorstw zlokalizowanych n~1 innym terenie) poprzez różnego rodzaju wydawnictwa. organizowanie imprez o charakterze krajowym i ogólnośw iatowy m. udział w targach. wystawach. Promocja ukierunk owana do wewnątrz. lo'zyl i do micszK allccl\v . jest ś rod kiem intc gr~cji micszk.ulcóv,l , Może odbyw a ć si.; ona np . poprzez prasę lokaln' l. lokalne stacje radiowe itp . K o nkurencyjność jest uniwersalnym i ważnym bodźcem ro zwojowy m . Jak ca ły system społeczno -g ospodarczy podlegający działaniom tran sformacji. także i czynniki konkurencyjno.'ci ulegaj:1 zmianom. Wraz z rozwojem postępu technicznego i społeczneg o nahierają ('(lraz większego znac ze nia czynniki uznawane dotychczas za mało istotne (np. czynnik dostępności komunikacyjnej. bazy naukowo- badawczej i edukac yjnej). Wzrasta rów nie ż znaczenie czynnika warunków ś rodow i s kow yc h . zw ła szcza jakości ś rod ow i s ka naturalnego oraz ladu w stanic zagospodarowania mil.lst i regionów .. 2. Analiza. konkurencyJności. miast w Polsce. W warunkach otwartej na św iat gospodarki rynkowej i przyst'lpic nia Połski do struktur Unii Europejskiej konkurcn cyjn ośt· mia st po lskich je st szczegó lny m wyzwaniem . Miasta poł s kie znalazły s ię w now ych warunkach e uropejskiego współzawodnictwa. 7. i. Z, Mikn/ajewicz, C:yl1l1iki kOllku/"{'lIcrjl/o.\;ci. /" i'gi/ll/(jH'. ~. Polski Po!ut!niol\'/I ·Z/lcJwtlllit'j,. Ihidem.. 0IJ,. /"(I ~.\I'(~jll 1'I),: ;OIl/ ;\\,. 1'11.. Iw: l KOl/ klll't'IWyjl/IJ.\t: 11/;1/,\'(.

(6) A1(miko MW'iol. Tabela I. WanoSi:i cech . M ia~(a. , l. .h. •. .ll. .\".1. .r ~. Xr,. '\" 7. Xx. X.X X I .7 I .7 5.1 I .I. 1766 .~ 1h( 1-' .I}. KI l.'). WarSl"Iw'l • •• •. \ h 10 5. 6 ."\ .1. 19,9. -' T\. :U. l3ia ł)'sl n~. :!H5 5. I I .6. JX·~, S. U3 1:l , I 15.9 [ 2.6 1S ,7. 2S2. H)'d gusll"l. CI(!:.ubK. 6."\.7 6.1 ,I). .1 I 1. 10,2 6A 12 A 5 12.H hJ. Gorzów Wil' lk oplJIs ki K al owi l"l'. KicI n ." Kr;lkow. Luhlin. UI(!i.. Olsztyn Opnk l'nZll<Itl Rzeszow Szczecin. ..\.56.6 [ 26 .~ J -'Oj 1 1I 741.5 3.55 ,1'; 79.\ .2 174 ..1 12X.9 57-' .9 I h2.5 416 .5 lO·L'. M,O. 64.K 64.1 (l) .fI. :\o.ł. 299 465 119. 1)9 ..~. :\.1. 5·ł :'i,7. X5.\. 4 .' :U'i 15. XX.\ .1 705. 7"l .h. hol •. 12XO. 79.1.6. 106.9 49,7 76.2. 74 5,..ł. 6 .1,.ł. SSJ. I XX I .2 44 :l A 91 7 XX:'i.1. XCI ,h. 69.h. hbJ. [ ."\ .K. (..1 . .1. \(1,:'. .\X6. 9.7 7.6 14 ... (>-1.4. ·U-ł. x5 X.2. 64A 65.5. P.7 I:l.h H.2 l 7 .2 1.3. 11.7 7.' II. .1 .6 1 <I 2,X 4 ·.1 2.7 4.\ 4 •~. X.l). 4 .11. 7XX , I. 74.2. 3 ..1. 2, I. ·n 2, 1. 14 J. (H .9. 350 307. I O. I I 5.5. Zie lona Góra Ś~d niil arylOll'lyl.'l.na. 4 )1\ .<). (H .h. , .• ,4. Odchylenie sla nl!;Lrdnwc. ;lti2,K. O.X. .1 .~. <;9 • •X. Źród ł o:. "l"lf) .9 --. h6.0. 6-' .X 6:' .X. 6-ł,9. -. t)tJX 5. ::!6X "\19 :170. (~ .J. 6.B .l) 119. W rrx: ł u "".. ,. .. KI) ,_ 64.7. \00. 1.1.7 16.-1 I4 .I 19, [ 12 .6. 30 l 329 ~\ I6 327 .14... ,.ł. Tonl!i. .ł2 (I ,7. 56.9 65. ł. :\26,(1. -. 6X .2. 7 1.5 76.S. () !...,. obliCl.enia własne na podstawie Miasta wojewódz kie, podstawowe dane statystyCi'.l1e, GUS. Tabela 2. Warto~k i zesta ndaryzowanc (et'h M':.Islo. Warszawa Białystok. Bydgoszcz Gd arisk Gur/.ów Wielkopolski KatowiCt: Kidn: Kruków Lublin Łódź. x, 3,26 ·· OAO ·..0, I 2. OM - O.X' - 0.24 . ..{J,(lO. O,Kh -o,lO. .\"2. - 1,X2. I .4 I. ·· 1.0 I -0,7'.> - 0 ,65. - 0 ,26. 0. 1~ (1..18. (U5 - 0 .45 -0.6(1 0.52 - OJ6 0.24. l.tXI .....( 1,91.) - 0 .70 I.X4 2, l l - 0.83 IlAO · 0.J4 ..tU 3 -o.24 - 0 ,0 .1 0.42. .'--ł. x~. .I· ,. '-, 1-) - 1.04 ·_·0.56. . 1 .(l\). "' "'4. tl.~O. 1.86. tU~. - 1.09. . . .{) ,69. - 0 ,76. -0.76 2,02. I .04 - I .1 8. - 0,09. I ,16 ·-0,79 O,):;. - 1.09 O,hO - 1.J7 ·· 0.44. - 1,J0 ·--0 .56. 0,27. 0,22. - tU I. ·-0,19 - I .07 I .14 0,01 . 0.10. .\'J. 0.)6 -0. 17. () .5~. 0,09. -t)m. .....(J.6 :1. 1.22. Szcze('in Tonul. .....().61. Wrnc law. 0,5 7. ··n.-. "' 1. 0 ,72. - 128 - 0 ,1)9 0 .... 3 0.70 I 50 · 0 .7, --0 .26 - tlA 7. ··tl . ~S. 1.12. -:1.35. ···(),29. Olsztyn Opnie POl.(tall Rl,CSZÓW. Zielona Góra Zr6dło:. nAJ. - 0.46. ·· tU4 0.49. .. t).4 I OJ I. - 0 30. obliczenia własne na potlsl;.lwic danych taocli I .. f. -.-. 1,97. - 1.19. 0,2 ). 1.1 I. ···0 •-Hl. - 0,20. - 1,66. ..·006 • . t).s 8 tl.l .1. · 0 .13. - 0.2 2. ". 2.27 l •H9 -· 1•07. - I. U (J,4 t). -·0 .54. 0.22. ·\·H. 0.47 - 1,20. -·0.63 0.42 - n .66. 1.75 0,7 6. ··().I I - 0.42 229 - 1.7 1 0 .14 · t).7S O.X7. O. U. - 0 ,79 (1..10. ·-0. 19 0. 1K -o•90. 0.4 1. lI .l2. ...f) 1"). 0 .83 - 052. ·-0 ,62. 0 ,62. .. -.

(7) ". miast. UJ. Polsce. X lU. .\' 1 1. XI !. x 1_'. .\:1 4. X I <;. .f I II. ,\' 17. .1 Ul. ~ I". X~U. ::!966 ,O4. hQ.7. 1(10'1.4. 5.0. 24 X -ł51. 6M .9. .10.10.2. UD~5 7. 29.6. 05. .1 1 6~ ~. :\7~. 159 1.1. .16.1. 16~ I.~. , 4 -.. 10. '.111,17 17iJ2 ,6 DN,IH IR99.7 1 2007 .66 1xlO .99 1795 )J 191 2.73 1894.8 2. ·O A. 4.1 076 ;) ~ SH I 150H I .1X x5' ; 4 6')') .. 9 1 79() 37 5.1 l. J~~. ) ~6 .4. 0 .9 1.9 '.I 1.9 O.X 1.7 0.9 1.4 1.0. 98 .6 7. U. 'l .7 :! 5. 1~·n .2 .l. 6'.6 9 1.6 167 A. 165 ':l.q ~ .6 I I .-. 5 1X. Kb.l). 5K K 7. JH I. ~u. no. 6,6 7.4 611 7.2 5.4 X5. :l(JC). :2011\.1 ;1:'\5.2 2 1n ..1 IM2,7 17:-;6.0. "2. 1 2.0 1.9 2.n 23. 1717 J. :u. x" \.łą .6. U 8J I. 665 J 92,7. 202A 164 ,7 I Y4 ,2 IOJ,6. 207,1 246.1 187,0. 271.4 1525. 149.3 1795. ,-. 9 7 17 H I5 4. -. .'. 1<) 4 I). ,IX ,-. 4 75 575 11.9. K9.2 28. 29,7. 22-l6 .2!<. 825 293 ()J ,9. 1~1)\)JI6. 46.2. 2 10 1510: 18)8.8. 59.1 J7 ,6. 2(J ~6. 1 2. 56,4. 1 799 J~6. 1% .6 1675. 11.4. 202 I .7. .16.1 41U). 525. ) 2.9. 292.9. 19.4. w Pozna niu , fil' ! .. Xt). - OJ4 ·0 ,511 - I .\4. Xw. -0.78. 3.61 - 0.27 ...(1.)4 "'().II. - 1.92. -l1.73. 048 • 0,66 ..0.05 05 1. - 0 .19 -0 .34 ().4 3 - 0 .27. -- 1.22. O.2X. 0 .76 151 0.)7. - 0 58 -l1.65. I .91:1. W ~lr sz uwa,. -. - "). "'0 5X2 17 .197 xo 526. 78.6. 80,4. 1.1. 2X5 .2 .15.2. - ,-. xx. ;j. I X9.0. 1.8. 14 77 K 54 xxl .7. ~ 45.4. 1.0. 55 IIWI.7. "-. ,-. ". III. 76.5. 17 8 I X 59 JJ5 n X.16. O,K. ~2.5. ~CP. HO. "'-.-. 75. 1 111,t) 68.5. 12'. 7.H. J6~. 411 1 J;IJ 4 Io. .lx2. 92.1 94.2 110.6 X6,2 61 .2. 4.2. X55. X,6. 6 ).7 X4 .2. X. 1 7.7. .157 399 J6 J .195 J.-l 7 :l64 J6.l )775. 15.9. 2.8. 4 2.0. 9.6 7.6 .:1 ,\). lK14.2 1K7.l,K BJ9,K 1992 J 21K5,K 1K9X.'l t K40.4. -' .., 23 2.1 ''\ .1 .1. lA I .8. 2J4X .2. JA. 20 1 1.8. Oj. 2011.9. .1.17.0. -,"O.h. ,\, [<). X:!O. lipiec 2001 , www.st.lI .gnv. pl. xII. x 12. X 1_1. .r 14. 3.22. 1.1 2. .1.1 ) - 1.17 -l ).8' • 0.18 0.37. 0.49 -- 1,34 2. 12 - U13. ) .34 --052 ",(1,40 -0,09 - 055 - 0,36 - 0.65 158 -l1.47. - 0.65 ...() .6 1. - 0.95 ...(1.61. 0 .99. -0.24. - 0.7& 1.05 "'().42 - O.li5 -l1.47 - 0.77 - 0 .) 7. ...(1,0). - 0 .94. - 0.16. 1.78. -0.45 - 0 ,62 0.44 -lI 54 0.10 -o•44 0.39 -{).63. --0.4 .1. - O.lJ6 (UQ. - 05 8. 0.77 ...(1.42. O.5lJ. ;) J, I 101.7 30 , I 575,S 74 150,X n,6 )7.8 297,6 575 2 1.15. 77 .2. --0,09. -.. {) .29. (). J. 2. 0 .27. - OJ5 O.2 ~. .. 0.73 051. - 0 .62 0 ,05. 057 - 053 0,43. O,5h. - o •71•. - 0.76. . . o•61. .r l.'i. .r 16. Xl7. )51. -..H ,96. -0,42 -0,21. 0 ,90 -ll.64 -l1.44 ..057 1.74 -0 .99 -lJ.lI. ,. -0,0 I - 0.72 -ll.29 -0,55 0 .67 -0.31 0.47. -O,4t). - 0.62. - 0 .35. - O,6X. (lA I). 0.47. 0,62. --0.95. ....0.67. 1,65. 0.44 -0,60 0,46. 0.08 - 058 0.60 ·,0 ,71.. 0, J 2 .. 1.45 O,OX. (J.I. °. - 0 .94 ...(1.117 -ll .84 -0 .)1 -0.73 0.46 0 57. 0.7 ). 1.68. ·.. 1,29. X 1ł'I. ~J5. ~,O2. ...(J.l1 - 1.10 - 0.80 1.29 0.08 0.20 - 1,3 7 - 0.40 ...() .... 0 - 0, 12 -0 .23 -() AO 0 56 - 0 . 19 - 0 .82 ",(1.82 0 .77 0 ,27 ,I I 0 ,02 -o•49 0,66 051 ..(1.05 - 0,39 - 1.181 1.1,42 _., .24 - 0.7J. .~ 1.25. 3 .0N ...().64. ,. °. - 1.16. om 0.42 0.4 7 -0 5 1 -0,68 -l1.88. - O5 l ) --0 .42 0 .97 - 0.116 051 ..·{),34. 0.88 0.60 0,36 -l1.15 -O.) I --H,49. - 0.2 & 0. 15 0 . 15 0.15 0.18 -0.17 0,08. 1,42. ,, 051. -I ,15 - (5). OJ (). -·() ,J2. {} •91.). 2.0 I. 0,13. ..·0.35. 0,02. - 2.74.

(8) Monika. Musiał. StralCgiczny m wyzwaniem dla polskich miast jest przede wszystkim przyci 'łgnięcie funkcji mClropolil~lrnych i poprawa standardu życ ia spolCCzcllslwa oraz stworzenie jak najlepszych warunków funkcjonowania firm i inst ytucj i. Na rozwój i konkurencyjność mia st wplywa wiele czynników. jednak uwzględnienie ich pelnej li czby nie jest możliwe. ze względu na niekompletność b'ldź brak odpowiednich danych statystycznych istotn yc h dla charakterystyki hadanego problcmu. W niniejszym opraco waniu przeprowadzono typologię 18 stolic województw (w tym podwój ne stolice województw: lubu skiego i kujawsko-pomorskiego). Syntetyczna ocena rozwoju i konkurencyjności badanych miast określona lOstala na podstawie 20 wybranych i względnie slabo ze sobą skorelowanych cech mierzalnych . W badaniach uwzględniono wart ośc i liczbowe cech eharakteryzuj'lcych r(lżnr aspekty i dliedzin y konkurencyjności , tj .: potcnejalu demograficznego. zasobów pracy, poziomu rozwoju spolcczncgo , infrastruktury technicznej i dostępności komunikacyjnej. Pozostałe dane c harakteryzują rynek pracy. bazę ekonomiczną. potencjal in stytucji kultury i poziom rozwoju turystyki. Analizę miast wojewódzkich za 2000 r. przeprowadzono metodą J. Perkala opieraj'lc s ię na następuj~cy m zestawie mierników : x , - stan ludno ści wedlug faktycznego miejsca zamieszkania (w tys .). x, - procent ludności w wieku produkcyjnym . Xl - procent ludno ści w wieku poprodukcyjnym. x 4 - pracuj'lcy na 1000 micszka,iców. XI - stopa bezrobocia. x" - liczba mie szka ń oddanych do użytku na 1000 mieszkańców. x 7 - mieszkania oddane do u żytku na 1000 zawartych malżcl'stw. x, - przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkali w m' . x, - liczba studentów na WOO mieszkariców. x ,o - liczba szkól wyższych. x" - przec iętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przeds iębiorstw (w zl). x" - liczba miejsc noclegowych w hotelach na lO tys. ludności. x lJ - korzyst'liaey z miejsc noclegowych w ty s .. X' 4 - spólki prawa handlowego. w tym z udzialem kapiwlu zagranicznego na 100 jednostek zarejestrowanych w ukladzie sektorów ogólem. x '5 - liczba podmiotów gospodarki narodowej , x", - liczba lóżek w szpitalach na 10 tys. mieszkar\ców . liczba miejsc w kinach na 1000 ludnośc i. XIX - liczba abonentów telefonii przewodowej na 1000 ludności. x," - dochody budżetu miasta na 1000 mieszkarlców (w mln zl). x)u - dl ugość dróg gminnych na I km' powierzchni. Wymienione powyi,ej cechy przedstawiono w tabeli I .. x" -.

(9) Tabela 3.. Wan oś<: i w s ka ż nika k o nkure n cyjno śc i we dłu g. woje wódzl w W,. Mia:>.,,,. Lp .. ,-. l ,79 OJ]. ). Warszawa Poznaó Krak(l w. 4. W mcła w. 0,25. 5. Katowice. 6. O.OX. R. R/-cszów O pole Olszty n. 0 .17 0 .13. 9. Szczec in. -o ,O j. 1(1 11 12. Gdalisk. -0.10 -0.17. 1.1. B iałyslo k. -o,n. 14 15 16 17. Kicke Gorzów Wi c lk opo ł :-.ki Lódi Tortl!l Bydgos zcz. -0 ..15. 1. 7. 0.07. Zie hmil Góra Lubl in. IK Lró dł \):. 0,27. -0,2J. -{U7 ··0.40. - 0 5.1 -0.6 .1. ohlio.cnia własne nu podstawie danYl'h z tab\.'li l .. Spoś ród. wytypowanego zbi oru zmiennych dwi e cechy uznan o za de stymupozostale okreś l o no mianem stymulant . Na s tępnie wszystkie lanty (x,. . x,). . cechy doprowadzono do porówn y walnośc i poprzez staodaryzacj ~ zero-jedynkow,! (por tab . 2).W kolejnym etapie prac wyznaczon o sumaryczne ws ka źniki konkurencyjności dla poszczególnych stolic województw wedlug wzoru : l " W=---L.I I H' . I/ ]'1. gdzie: Wj -. w ska źnik. poziomu ko nkurenc yjnośc i jednostki i. lU - wart ość standaryzowanej cechy.i w jednostce i. 1\' - liczba cech.. Wartości wskaźników zawieraj,! siC w przed7.iale (- 3, 3). Pozwalaj" one na określeni e stopnia konkuren c yjności badanych miast. Z przeprowadzonych badali wynika. i.e miastem o najwyżs zym poziomie k onkurencyjno ści byla Warszawa . Przewaga Warswwy w tym rankingu nad pozostal ymi stolicami województw jest wielokrotna (por. tab . 3). Z pewnośc i ;, jej atrakc yjno ść wspomaga funkcja stolicy pań stwa i najlepiej ro z wini ę te funk-. cje metropolitarne. Ponadto do grupy atrakcyjnych miast wojewódzkich nal cż ~ : Poznań (0,33), Kraków (0,27), Wrocław (0,25) i Katowice (0,17). Wyminie mniej atrakcyjną g rupę stanowi" kolejne miasta, a więc : Rzeszów,.

(10) MOl/ika. Mlłsilll. Opole. Obzty n. Szczecin i Gda ,isk . Pozosta łe mi asta charakterywj'l si, ni skim poziome m cech konkurencyjno śc i .. Competlliveness ol large Citie. in Poland New ut'Vdopmcl1t trcnds c-Illcr!!ing in E UrupCi.lll markcts ha vc cOlllribllted to changes in (he fUllctioni ng and slru clures ol' dlies . whi ch inl urn ha s broug ht an incrc;:\se in compctition between Ihe m. Indecd, countrics . c('onoJllics. seclors . e.lltcrpriscs . regions and cilies .dl compclt: wi t h Oll': allolher. For Po !;mu. as .. cou ntry fa ci ng the nccd to adap! lo the dc ma nds of a Ill;!rkct l'ronorny. (he prob lt:m ol' co mpetitioll in all aspec!s o l' socio-ccollornic: life is espccially important. Meeting the t"h~,lI enges Ihal the rolish cconol1ly face s is a pre-condltion for bridging Ihe ccollom ic and soc io-cultural ga p (hal se parates Poland from highly-deveJo pcd countries. In thi s work. (he author clarifies the 110lion uf compcliti vc ness. ;IS we ll .IS thc typcs and factors affct"li ng th e compctiti vcness ol' citics. Resea rch is iJ!SO prcscntcd on Illt.~ competitivencss of provillcial capitals in 2000 ..

(11)