"Hierarchia i przemiany tematów", Hanna Morawska, "Teksty" nr 5 (1975) : [recenzja]

Krzysztof Dybciak

"Hierarchia i przemiany tematów",

Hanna Morawska, "Teksty" nr 5

(1975) : [recenzja]

Biuletyn Polonistyczny 19/3 (61), 168

/1 / MORAWSKA K aim a: H ie ra rc h ia i p rzem ian y tem atów . "T e k sty " 1975 n r 5 s . 7 -3 0 .

W XIX w ieku n a s tą p ił p r z e w ró t w m alarsk im trak to w an iu tem atu . W p o p rzed n ich s tu le c ia c h ustanow iono h ie r a r c h ię gatunków m a la rs k ic h , w ed­ le k tó re j n a jw y ż sz ą ra n g ę p rzy zn aw an o m a la rstw u h isto ry c z n e m u . W ielka re w o lu c ja ro z p o c z y n a n o b ilita c ję tem atów w sp ó łc z e sn y c h , w n astęp n y c h d z ie s ię c io le c ia c h o b se rw u je się s e k u la ry z a c ję form i w y o b rażeń dawnego m a la rstw a re lig ijn e g o . D rugim czynnikiem sp rzy ja jący m u s ta le n iu nowej h ie r a r c h ii tem aty czn o -g atu n k o w ej był ro z w ó j p e jz a ż u fra n c u sk ie g o ; spo­ wodował o s ta te c z n e o b a len ie p ie rw s z e ń s tw a tem atyki h is to ry c z n e j i w z ro s t z a in te re s o w a n ia problem am i w arsztato w y m i. P rzem ianom sztuki to w a rz y ­ szy ły sp o ry k ry ty k i fra n c u s k ie j, k tó re z o sta ły dokładnie omówione w d a l­ szy ch p a rtia c h sz k ic u .

B P /6 1 /1 1 K. D.

/1 / OKOPIEŃ K rz y s z to f: "P aństw o" P la to n a : dialog jako m onolog; "W yznania" A ugustyna: monolog jako d ia lo g . "T e k sty " 1976 n r 1 s . 7 1 -8 5 .

Z a p re z en to w a n a in te r p r e ta c ja u k azu je głęboką s tr u k tu rę d ialogu i mo­ n o logu, n ie p o k ry w a ją c ą s ię z p o w ierzch n io w ą w a rstw ą s ty listy c z n y c h ty l­ ko w yznaczników . F o rm a dialogow a słu ży P lato n o w i do a rty k u la c ji jedno­ g ło so w e j, n ie u d ram aty zo w an ej d o k try n y filo z o fic z n e j. O dw rócenie sy tu a­ c ji n a stę p u je w "W yznaniach" A ugustyna. P oszukiw anie Boga p ro w ad zi do u k a z a n ia nie w y s ta rc z a ln o ś c i ję z y k a : " s k a z u je " podmiot n a aktyw ność zm ie­ r z a ją c ą do p rz e z w y c ię ż e n ia społecz?io-językow ych o g ra n ic z e ń . Im b a rd z ie j jed n o stk a p r z e k r a c z a sie b ie w k ie ru n k u a b so lu tu , tym b a rd z ie j u c z e s tn i­ cz y w n ie z n is z c z a ln e j s fe r z e s a k ra ln e j p e łn i. Z a sa d ą o rg a n iz u ją c ą "W y­ zn an ia" je s t dw ugłosow ość niew y p ełn io n a - w ew n ątrztek sto w e n ap ię c ie sp o ­ wodowane d ążeniem podm iotu do "bycia innym ", m ów ienia cudzym głosem .