Przedstawiona rozprawa dotyczy badań nad zakresem stabilności i właściwościami fizycznymi stopów Ti-Zr-X (X=Mn, Co, Ni, Cu). Głównym celem pracy było więc znalezienie ścieżki syntezy, pozwalającej na otrzymanie stopów o strukturze amorficznej oraz kwazikrystalicznej, a przede wszystkim nawodorowanych lub nadeuterowanych, lecz ciągle będących amorficznymi. Ponadto określono sekwencję przemian fazowych, jakie mają miejsce wraz ze zmianą temperatury (badanie stabilności). Zsyntezowano kwazikryształ Ti45Zr38Ni17 oraz amorficzne stopy
Ti45Zr38Ni17-XMX (M=Mn, Fe, Co, Cu). Stwierdzono brak dalekozasięgowego uporządkowania magnetycznego dla kwazikryształu Ti45Zr38Ni17 w temperaturach
powyżej 1,5 K, także w polu magnetycznym do 5 T. Ponadto rozszerzalność cieplna fazy ikozaedrycznej zbadana w szerokim zakresie temperatur jest w dobrej zgodności z obliczeniami gęstości stanów fononowych. Wszystkie pozostałe stopy były amorficzne ze śladowymi domieszkami materiałów mielników lub naczynia mielącego. Pochłonęły one znaczne ilości wodoru, z których najwięcej zaabsorbował Ti45Zr38Cu17(2,52%). W przypadku tego stopu, reakcja następowała najszybciej. Co
niezmiernie ważne i ciekawe, po absorpcji materiały nadal pozostały amorficzne. Podczas wygrzewania zsyntezowanych materiałów oraz ich deuterków odkryto wiele strukturalnych przemian fazowych, w szczególności zaobserwowano fazę, którą można określić jako „szkliste kwazikryształy".
Presented PhD thesis addresses issues of possible existence of amorphous and quasicrystalline phases in Ti-Zr-X (X=Mn, Co, Ni, Cu) alloys. On the other hand, the physical properties of those alloys were investigated with the emphasis of hydrogen-related structural properties. The main aim of this study was to find a synthesis route allowing to obtain amorphous, deuterided or hydrided Ti45Zr38Ni17 -xMx (M=Mn, Fe, Co, Cu) alloys. Moreover, the thermal evolution of structural
properties of basic and deuterided alloys was investigated. For composition Ti45Zr38Ni17 the icosahedral quasicrystal phase was obtained. For other
compositions, such as Ti45Zr38Ni17-xMx (M=Mn, Fe, Co, Cu) it was possible to obtain purely amorphous materials. It was proved that there is a lack of long range magnetic order for Ti45Zr38Ni|7 quasicrystal at temperatures above 1,5 K and in 5 T
magnetic field. Furthermore, the thermal expansion of the icosahedral phase investigated in a wide temperature range is in good agreement with calculations of phonon density of states. All synthesized alloys absorbed a considerable amount of hydrogen exceeding 2wt.%. For Ti45Zr38Cui7 amorphous alloy a concentration of 2,52wt.% was evidenced. Moreover the hydrogen uptake kinetics was found to be the highest among investigated alloys. What is extremely interesting all of the amorphous alloys did not change its structure after hydrogen/deuterium absorption. During the annealing of synthesized materials and their deuterides, an interesting phase transitions were evidenced, in particular, so called "glassy quasicrystals" were observed.
