Polityka Wschodnia

Nr 4 (11)/2010

MaÏgorzata NocuÑ

ȗ

WedÏug wielu obserwatorów, polskie postrzeganie wschodnich s¦siadów Polski jest nadal zdeterminowane przez pryzmat patrzenia historycz-nego, w którym waĂniejsze od przy-szÏoäci wzajemnych stosunków jest rozpatrywanie symbolicznych spo-rów historycznych (KatyÑ, ludobój-stwo na WoÏyniu, Ponary, a ze strony s¦siadów: JeÑcy z wojny polsko-bol-szewickiej, czy akcja „WisÏa”). Czy ist-nieje moĂliwoä© doprowadzenia do sytuacji, w której polskiej polityki wschodniej nie b¸d¦ determinowa© spory historyczne?

W

‘Ž•…‡’”œ›œ™›…œƒ‹Ž‹ä›•‹¸†‘•›Ǧ –—ƒ…Œ‹ǡ ™ –×”‡Œ ™›‘”œ›•–—Œ‡ •‹¸ •’‘”› Š‹•–‘”›…œ‡ ™ †‡„ƒ…‹‡ ’‘Ž‹Ǧ –›…œ‡ŒǤ‘䎇’›œƒ—χǤ•œ›•–‹‡•’‘”Ǧ ‡ ™‡•–‹‡ Š‹•–‘”›…œ‡ ’‘‹¸†œ› ‘ŽǦ •¦‹‘•Œ¦ǡ‘Ž•¦‹”ƒ‹¦ǡ‘”ƒœ‘Ž•¦ ‹‹ƒÏ‘”—•‹¦’‘™‹‹”‘œ•–”œ›‰ƒ©Š‹•–‘”›Ǧ ȗ_{MaÏgorzata NocuÑŒ‡•–œƒ•–¸’…œ›‹¦”‡Ǧ} †ƒ–‘”ƒƒ…œ‡Ž‡‰‘Ƿ‘™‡Œ—”‘’›•…Š‘†‹‡Œdzǡ •–ƒŽ‡ ™•’×ϒ”ƒ…—Œ‡ œ Ƿ›‰‘†‹‹‡ ‘™•œ‡…ŠǦ ›dzǤ •’×σ—–‘”ƒ •‹¦Ă‡ Ƿ‹ƒÏ‘”—äǤ ƒ”–‘Ǧ ϐŽ‡‹†Ă‹•›dzǡ”ƒ×™ʹͲͲ͹ǡ‘”ƒœǷ‰”ƒ„‹‘›ƒǦ ”׆Ǥ›™‹ƒ†›œ‹–‡Ž‡–—ƒŽ‹•–ƒ‹„‹ƒÏ‘”—•‹‹dzǡ ”‘…σ™ʹͲͲ͹Ǥ—„Ž‹—Œ‡™”‘•›Œ•‹Ƿ‡™•™‡Ǧ ‡—dzǡ ‘‡–—Œ‡ ™›†ƒ”œ‡‹ƒ ’‘Ž‹–›…œ‡ †Žƒ ”‘Ǧ •›Œ•‹‡Œ •‡…Œ‹ ƒ†‹ƒ ™‘„‘†ƒǤ •’׎’”‘™ƒ†œ‹ „Ž‘‰ǣ™™™Ǥ–”œ›œ‘Ž™‹‡Ǥ„Ž‘‰Ǥ‘‡–Ǥ’Ž …›ǡ„›©‘ǐƒŽ‡Ă›’‘›äŽ‡©‘’‘™‘σǦ ‹—‰”—’’‘Ž•‘Ǧ—”ƒ‹Ñ•‹‡Œ‹’‘Ž•‘Ǧ„‹ƒǦ ϑ”—•‹‡Œǡ –×”›…Š …‡Ž‡ „¸†œ‹‡ †‡„ƒ–ƒ ƒ†’”‘„Ž‡ƒ‹Š‹•–‘”›…œ›‹Ǥƒ’‡™Ǧ ‘ †‘„”› ’‘•—‹¸…‹‡ „›Ï‘ œƒ‹‹…Œ‘Ǧ ™ƒ‹‡ †œ‹ƒÏƒŽ‘ä…‹ ‘Ž•‘Ǧ‘•›Œ•‹‡Œ ”—’›‘’”ƒ™”—†›…Šǡ™„”‡™–‡— …‘’‹•œ¦’—„Ž‹…›ä…‹ǡ‘•‹¦‰‹¸…‹ƒ”—’›•¦ •’‘”‡Ǥ ‡„ƒ– Š‹•–‘”›…œ›…Š ‹‡ ‘Ѓ ’”œ‡”™ƒ©ǡ’‘‹‡™ƒĂ„‡œ‹…Šœƒ‹¸…‹ƒ ‹‡—†ƒ•‹¸†‘’”‘™ƒ†œ‹©†‘’‘Œ‡†ƒ‹ƒ ‘Ž•‹ œ Œ‡Œ •¦•‹ƒ†ƒ‹ǡ Œ‡†ƒ ‹‡ ‘‰¦ ‹‡© ‘‡ ™’Ï›™— ƒ „‹‡Ă¦…¦ ’‘Ž‹–›¸Ǥ ‘ ’”œ›œƒ‹— ’”œ‡œ ‹–‘”ƒ —•œ…œ‡Ǧ ¸ –›–—Ï— Ƿ„‘Šƒ–‡”ƒ ”ƒ‹›dz ƒ†‡”œ‡ǡ ™‘Ž•…‡’‘†‹‘•Ï›•‹¸‰Ï‘•›ǡÇǷœ„Ž‹Ă‡Ǧ ‹‡œ”ƒ‹¦„›Ï‘„ϸ†‡dzǤ‹…„ƒ”†œ‹‡Œ ›Ž‡‰‘Ǥ‡Œ‡†‡‰‡•–‹‡‘Ç’”œ‡Ǧ ”‡äŽ‹© ™‹‡Ž— ’‘œ›–›™›…Š †‘‘ƒÑ Ȃ –ƒĂ‡ƒ’‘Ž—Š‹•–‘”›…œ›Ȃ™‡™•’×ÏǦ ’”ƒ…›’‘Ž•‘Ǧ—”ƒ‹Ñ•‹‡ŒǤ

Czy nadal o Polsce moĂemy mówi© jako „pomoäcie mi¸dzy Wschodem a Zachodem”? Czy sytuacja, nie wy-gl¦da tak, Ăe wspóÏpraca mi¸dzy Uni¦ Europejsk¦ a Rosj¦ rozwija si¸ bez na-szego udziaÏu? •’×ϒ”ƒ…ƒ –ƒ †Ï—‰‘ ”‘œ™‹ŒƒÏƒ •‹¸ „‡œ ƒ•œ‡‰‘—†œ‹ƒÏ—ǡ–”ƒ†›…›Œ‹‡‘•Œƒ’‘œ‘Ǧ •–ƒ™ƒÏƒ •‘Œ—•œ‹‹‡ ”ƒ…Œ‹ ‹ ‹‡‹‡…ǡ ‘„‡…‹‡‘•Œƒ’‘™‘Ž‹œƒ…œ›ƒŽ‹…œ›©•‹¸ œ ‘Ž•¦ǡ ’‘‹‡™ƒĂ œ™‹¸•œƒ •‹¸ ƒ•œ‡ œƒ…œ‡‹‡ ™ ‹‹ —”‘’‡Œ•‹‡ŒǤ ‘Ž•ƒ ’”‘™ƒ†œ¦…’‘Ž‹–›¸™‘„‡…‘•Œ‹–ƒ–‡Ă ’‘™‹ƒ•‹¸’‘œ›…Œ‘‘™ƒ©ǣŒƒ‘…œÏ‘‡ ‹‹—”‘’‡Œ•‹‡ŒǤ

Jak naleĂy oceni©, po roku dziaÏania, program „Partnerstwa wschodniego”? Czy zostaÏo ono naleĂycie zrozumiane przez innych czÏonków UE (poza oczy-wiäcie Szwecj¦)?

42

Historia i Polityka Nr 4 (11)/2010 Ankiety ƒƒ ‹†‡ƒ ƒ”–‡”•–™ƒ •…Š‘†‹‡Ǧ ‰‘ „›Ïƒ †‘„”¦ ‹‹…Œƒ–›™¦Ǥ ”‘„Ž‡ Ž‡Ă› ™•”‘›…Šˆ—†—•œƒ…Šǡ–×”‡’”œ‡™‹Ǧ †œ‹ƒ‘ƒ”‡ƒŽ‹œƒ…Œ¸–‡‰‘’”‘Œ‡–—ȋ™†‘Ǧ †ƒ–— ‹‡”×™‘‹‡”‹‡ ”‘œ†œ‹‡Ž‘›…Š ’‘‹¸†œ›”ƒŒ‡—…œ‡•–‹…œ¦…‡™’”‘‰”ƒǦ ‹‡ȌǤ‘„ƒ…œ››Œƒ„¸†œ‹‡•œ–ƒÏ–‘™ƒÏ •‹¸ ‘™› „—†Ă‡– ’”œ‡™‹†œ‹ƒ› ƒ ƒ”–Ǧ ‡”•–™‘ •…Š‘†‹‡Ǥ Žƒ–‡‰‘ –‡Ă …‹¸Ă‘ Œ‡•–×™‹©‘‘”‡–›…Š‘•‹¦‰‹¸…‹ƒ…ŠǤ œ‹äǡ’”‘‰”ƒ™›†ƒŒ‡•‹¸‹…œ›™‹¸…‡Œ Œƒ–›Ž‘’‘•œ‡”œ‘¦™‡”•Œ¦—‹Œ‡Œ‘Ž‹Ǧ –›‹¦•‹‡†œ–™ƒǤ

Czy wybór Wiktora Janukowycza nie postawiÏ polskiej dyplomacji w doä© dziwnej sytuacji, przecieĂ przez ostat-nie lata jednoznaczostat-nie popieraliämy ärodowiska (od dÏuĂszego czasu we-wn¸trznie podzielone) „PomaraÑczo-wej rewolucji”, a zwyci¸ĂyÏ Janukowycz nie ciesz¦cy si¸ sympati¦ w Polsce.

‘ ‘ƒ”ƒÑ…œ‘™‡Œ ‡™‘Ž—…Œ‹ ‘Ž•ƒ •–™‹‡”†œ‹ÏƒǡÇǷœ™›…‹¸Ă›Ž‹ƒ•‹dz‹™”œ‡Ǧ …œ›™‹•–‘ä…‹ ‘†’—䅋σ •‘„‹‡ Ƿ‹‡„‹‡•¦dz ”ƒ‹¸Ǥ ƒ”†œ‹‡Œ †ƒŽ‡‘™œ”‘…œƒ „›Ïƒ ’‘Ž‹–›ƒ ’”‡œ›†‡–ƒ Ž‡•ƒ†”ƒ ™ƒǦ 䐋‡™•‹‡‰‘ǡ ’”ׄ‘™ƒÏ ‘ ’‘”‘œ—‹‡Ǧ ™ƒ© •‹¸ œƒ”×™‘ œ —”ƒ‹Ñ•¦ ‘’‘œ›…Œ¦ǡ Œƒ ‹ œ ”œ¦†œ¦…› ”‡Ă‹‡ ȋ…œƒ• ’”‡Ǧ œ›†‡–—”› —…œ›Ȍǡ –ƒ‹‡ ’‘†‡Œä…‹‡ œƒǦ ‘™‘…‘™ƒÏ‘™ʹͲͲͶ”‘—’‘†…œƒ•‘ƒǦ ”ƒÑ…œ‘™‡Œ‡™‘Ž—…Œ‹Ǥ™ƒä‹‡™•‹×‰Ï ™›•–¸’‘™ƒ©™”‘Ž‹‡†‹ƒ–‘”ƒǡ’‘‹‡™ƒĂ ’‘–”ƒϐ‹Ï ”‘œƒ™‹ƒ© œ —…œ¦ ‹ œƒÏ •‹¸ œ‹‘•‘„‹ä…‹‡Ǥ ϸ†‡ ‘Žƒ×™ „›Ïƒ –ƒĂ‡ ™‹ƒ”ƒ ™œ™›…‹¸•–™‘†‡‘”ƒ…Œ‹ƒ†‹‡’”‡Ǥ ›–›ƒ‹‡„ϸ†×™‡‹’‹‡Ƿ’‘ƒ”ƒÑ…œ‘Ǧ ™›…Šdz’”œ›Œ‘™ƒ‡„›Ï‘Œƒ‘‹‡–ƒ–Ǥ

Jak powinna wygl¦da© polska polityka zagraniczna wzgl¸dem reĂymu A.

Ou-kaszenki, czy wspieranie wewn¸trz-nie podzielonych siÏ demokratycznych w tym kraju, nie doprowadzi (zakÏa-daj¦c, Ăe uda im si¸ w jakiä sposób zdoby© wÏadz¸), do sytuacji, w której powtórzy si¸ scenariusz sprzed roku 1994, gdy system polityczny na BiaÏo-rusi byÏ maÏo stabilny, co w przyszÏo-äci moĂe uÏatwi© penetracj¸ gospo-darki biaÏoruskiej przez oligarchów rosyjskich i podporz¦dkowania i tak zaleĂnej w duĂym stopniu gospodarki biaÏoruskiej od Rosji? ‘Ž‹–›ƒ ™•’ƒ”…‹ƒ †Žƒ „‹ƒÏ‘”—•‹‡Œ ‘’‘Ǧ œ›…Œ‹ Ȃ ’”‘™ƒ†œ‘ƒ ’”œ‡œ ‘Ž•¸ ’”ƒǦ –›…œ‹‡ ‘† ͳͻͻͶ ”‘— Ȃ ‹‡ ’”œ›‹‘•Ïƒ ’”ƒ–›…œ‹‡ Ɛ›…Š ”‡œ—Ž–ƒ–×™ ȋ…‘ ‹Ǧ ‡‰‘’”‘‰”ƒ›’‘‘…‘™‡ǡ‘”ƒœ•–›’‡Ǧ †‹ƒŽ‡ƒŒ¦…‡ƒ…‡Ž—”‘œ™×Œ•’‘χ…œ‡ÑǦ •–™ƒ‘„›™ƒ–‡Ž•‹‡‰‘ƒ‹ƒÏ‘”—•‹ȌǤœ‹ä ‘Ž•ƒȂ’”œ›’‘‘…›‹‹—”‘’‡Œ•‹‡Œ ‹™•’‘‹ƒ‡‰‘Œ—Ă’”‘‰”ƒ—ƒ”–‡”Ǧ •–™ƒ•…Š‘†‹‡‰‘Ȃ’‘™‹ƒ•—’‹©•‹¸ ƒ‘„”‘‹‡‹–‡”‡•×™ƒ”‘†‘™›…Š‹ƒÏ‘Ǧ ”—•‹Ǥœ‹ä‰”ƒ–‘…œ›•‹¸‘ƒ–›™ƒ™Ž—…œ‘Ǧ ™›…Š ’”œ‡†•‹¸„‹‘”•–™ƒ…Š „‹ƒÏ‘”—•‹…ŠǤ O—ƒ•œ‡ƒ‹‰†›‹‡„¸†œ‹‡†‡‘”ƒ–¦Ǥ Ž‡ Ž‡’‹‡Œǡ DŽ› ’‹‡‹¦†œ‡ „”ƒÏ œ ƒ…Š‘Ǧ †—ǡƒ‹‡œ‘•™›Ǥ”‘„Ž‡œ‹ƒÏ‘”—Ǧ •‹¦’‘Ž‡‰ƒ–‡Ăƒ–›ǡÇ’‘œƒ†‡Žƒ”ƒ…ŒƒǦ ‹ ‘’‘œ›…Œ‹ ‘ϐ‹…ŒƒŽ› ‹Ñ• ‹‡ œ‰Ïƒ•œƒ †‡Žƒ”ƒ…Œ‹ ’”œ›•–¦’‹‡‹ƒ †‘ ‹‹ —”‘Ǧ ’‡Œ•‹‡ŒǤ ”ƒŒ –‡ •—’‹ƒ •‹¸ ”ƒ…œ‡Œ ƒ ’‘•œ—‹™ƒ‹— ‡‰œ‘–›…œ›…Š •‘Œ—•œ› Œƒ ’”œ›ŒƒĀÑ„‹ƒÏ‘”—•‘Ǧ™‡‡œ—‡Ž•ƒǤ

Po 1989 roku w myäli politycznej, czy teĂ praktyce politycznej cz¸sto odwo-Ïywano si¸ do dziedzictwa II Rzeczy-pospolitej. Wówczas bardzo pr¸Ănie rozwijaj¦cym si¸ nurtem byÏ promete-izm. Czy obecnie osoby odpowiedzial-ne za kreowanie polskiej polityki

za-43

Odpowiedģ na ankietą dotyczûcû polskiej polityki wschodniej Maãgorzata Nocuč

granicznej powinny si¸ga© do dorobku chociaĂ WÏodzimierza B¦czkowskiego czy teĂ Instytutu Wschodniego?

”‘‡–‡‹œ œƒÏƒ†ƒÏ ’”œ‡†  ™‘Œ¦ 䙋ƒ–‘™¦ •–™‘”œ‡‹‡ •‘Œ—•œ— ’ƒÑ•–™ —‹‡”—‘™ƒ›…Š’”œ‡…‹™‘Ǥƒ‘ œƒÏ‘ǐ‹‡ „›Ï‘ …Š›„‹‘‡Ǥ  –› „Ž‘— ’ƒÑ•–™‹ƒÏ›œƒŽ‡Ā©•‹¸’ƒÑ•–™ƒƒ—Ǧ ƒœ—Ȃ–”ƒ†›…›Œ‹‡œƒƒ‰ƒĂ‘™ƒ‡™‘Ǧ ϐŽ‹–› ’‘‹¸†œ› •‘„¦Ǥ ”ƒœ ”ƒŒ‡ǡ –×”‡ ‹‡ ’‘•‹ƒ†ƒÏ›ǡ „¦†Ā ‹ƒÏ› „ƒ”†œ‘ ”×–Ǧ ¦ –”ƒ†›…Œ¸ ™Ïƒ•‡Œ ’ƒÑ•–™‘™‘ä…‹ǡ Œƒ …Š‘©„› ”ƒ‹ƒǤ  ™ ‘–‡ä…‹‡ …Š‘©„› ”ƒ‹›‹‡œƒ…Š‘™ƒŽ‹ä›•‹¸Œƒ†Ă‡Ǧ –‡Ž‡‹™ͳͻʹͳ”‘—Ǥ”‘…Š¸„‡œ•‡•— Œ‡•– ’”œ›™‘Ï›™ƒ‹‡ –‡Œ ‘…‡’…Œ‹ ™ œ—Ǧ ’‡Ï‹‡‹‡Œ‡’‘…‡‹™†‘†ƒ–—†™ƒ†œ‹‡Ǧ 䅋ƒŽƒ–’‘—’ƒ†—Ǥ

Poza tradycjami II RP, mamy równieĂ koncepcje Jerzego Giedroycia i äro-dowiska zgromadzonego wokóÏ pa-ryskiej „Kultury” (cho©by Juliusz Mie-roszewski), czy polska dyplomacja czerpie z dorobku intelektualnego tego ärodowiska? ƒ ’‡™‘ …ƒÏ› ’”‘…‡• ’‘Œ‡†ƒ‹ƒ ’‘ŽǦ •‘Ǧ—”ƒ‹Ñ•‹‡‰‘ǡ‘”ƒœ™•’×ϒ”ƒ…›œ‹Ǧ ›‹’ƒÑ•–™ƒ‹„Ž‘—”ƒ†œ‹‡…‹‡‰‘†‘Ǧ ™‘†œ‹ǡ Ç •–ƒ”ƒŽ‹ä› •‹¸ …œ‡”’ƒ© œ –‡Œ ›äŽ‹Ǥ ‡†ƒ ƒŽ‡Ă› ’ƒ‹¸–ƒ©ǡ Ç †œ‹ä œ‹‡‹ƒŒ¦•‹¸”‡ƒŽ‹ƒ‹‹‡‘Ǐ›™…‹¦Ă ›äŽ‡©‘”ƒ‹‹‡ǡ‹ƒÏ‘”—•‹ǡO‘–™‹‡ǡ•Ǧ –‘‹‹‹„›Ï›…Š”ƒŒƒ…ŠŒƒ‘Ƿ„›Ï›…Š ”ƒŒƒ…Š”ƒ†œ‹‡…‹…ŠdzǤ—•‹›–‡Ă•—’‹© •‹¸ƒ™›’”ƒ…‘™ƒ‹—‘™‡Œ’‘Ž‹–›‹™‘Ǧ „‡…‘•Œ‹Ǥ

Czy „polska misja na wschodzie” w dzisiejszej sytuacji geopolitycznej to tylko frazes? Czy Polska faktycznie powinna wróci© do „piastowskiej kon-cepcji polskiej polityki zagranicznej”?

‘Ž•ƒ ‹•Œƒ ƒ •…Š‘†œ‹‡ ’‘™‹ƒ ’”œ‡†‡ ™•œ›•–‹ †‘ ™•’‹‡”ƒ‹ƒ „—Ǧ †‘™› •’‘χ…œ‡Ñ•–™ƒ ‘„›™ƒ–‡Ž•‹‡‰‘Ǥ –›…‡Ž—’‘™‹‹ä›™›‘”œ›•–›™ƒ© ƒ•œ¦ ’‘œ›…Œ¸ ™ ‹‹ —”‘’‡Œ•‹‡ŒǤ ‹‡ ’‘™‹‹ä› ™›™ƒĂƒ© †”œ™‹ ‘–™ƒ”–›…Š ƒ‘ä…‹‡Ă‹×™‹©‘Ƿ™•’‹‡”ƒ‹—‹‡’‘†Ǧ Ž‡‰Ï‘ä…‹ ”ƒ‹›dzǡ ’‘‹‡™ƒĂ ’ƒÑ•–™‘ –‘ ‘†ʹͲŽƒ–Œ‡•–‹‡’‘†Ž‡‰Ï‡Ǥ