• Nie Znaleziono Wyników

Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródło dochodów samorządu powiatowego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródło dochodów samorządu powiatowego"

Copied!
11
0
0

Pełen tekst

(1)w Krakowio. Anatol. Władyka. Malopol.ka S"'ola Admlnldra'II Publ/anel. Udział W. podatku dochodowym od osób fizycmych jako źródło dochodów samorządu powiatowego l. Wprowadzenie W wyniku reformy administracyjnej kraju utworzone zostaly nowe szczeble samorządu terytorialnego. Samorządowe powiaty i województwa przejęly wiele zadań będących dotychczas w gestii administracji rządowej ogólnej i specjalnej. Na mocy Konstytucji Rp! jednostki samorządu terytorialnego muszą mieć zagwarantowane dochody odpowiednio do przypadających im zadań. Wszelkie zamiany w zakresie zadatl i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych. W związku z powyższym, w pakiecie ustaw związanych z reformą administracyjną obok aktów prawnych o charakterze ustrojowym znalazly się również nowe uregulowania dotyczące finansów lokalnych. Aktem regulującym kwestie związane z pobieraniem i gromadzeniem dochodów, wydatkowaniem środków publicznych, jak również porządkującym problematykę finansowania deficytu i zarządzania dlugiem publicznym jest ustawa o finansach publicznych'. Jest ona ustawą systemową w zakresie finansów dla wszystkich podmiotów sektora finansów publicznych. Treści w niej zawarte dotyczą także jednostek samorządu terytorialnego wraz z podleglymi im jednostkami organizacyjnymi. Podmioty te tworzą pod sektor samorządowy sektora finansów publicznych. Drugim podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie finansowe jest ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000'. Określa ona źródla dochodów wszystkich szczebli samorządu terytorialnego.. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnio 1997 l'. (Dz.U. nr 78, poz. 483). Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155, poz. 1014). l Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodl\ch jednostek samorzqdu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz.U. nr ISO, poz. 983). !. 2.

(2) I. Anatol. Władyka. Powiatom, podobnie jak gminom i województwom, przypisany został udział w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Został on określony na poziomie 1%4. Jest to w zasadzie jedyna pozycja w budżecie powiatu z kategorii dochodów własnych. Pozostałe dochody 'samorządu powiatowego to glównie dotacje i subwencja ogólna. Celem niniejszego artykułu jest ocena udzialu w podatku dochodowym od osób fizycznych jako jednego ze źródeł finansowania powiatu. Szczególna uwaga zwrócona zostala na miejsce i znaczenie tej kategorii dochodów w budżetach powiatów. Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem przestrzennym. Inne jest zatem jego znaczenie w budżecie w zależności od zasobności i potencjału danego powiatu. W związ­ ku z tym dokonano zestawień statystycznych przedstawiających rozkład kwot z tytulu udziału w PIT w przeliczeniu na jednego mieszkańca powiatu.. 2. Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych a budiet powiatu Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w łatach 1999 i 2000 wprowadza dwie grupy dochodów powiatu. Do pierwszej z nich zaliczane są dochody stanowiące główne źródła przychodów, występujące w każ­ dym powiecie. Można je określić jako obligatoryjne. Drugą grupę stanowią dochody, które przysługują powiatom jedynie w określonych okolicznościach. Można im nadać miano dochodów fakultatywnych lub potencjalnych. Poszczególne dochody w podziale na dwie grupy zostaly przedstawione w tabeli 1. Podatek dochodowy od osób fizycznych w przeważającej części stanowi dochód budżetu państwa. Samorząd powiatowy otrzymuje jedynie 1% wpływów z tego tytułu. Dla porównania szczebel gminny ma wydzielony udział w wysokości 27,6%. Udział w wysokości 1% wpływów ze stanowiącego dochód budże­ tu państwa podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu zastąpił poprzednią rządową koncepcję finansowania zadań powiatu w postaci dodatku do podatku . Dochód powiatu w formie udzialu w podatku jest jednym z rodzajów dochodów, które stanowią o autonomii finansowej powiatu. Oznacza to, że środki finansowe uzyskane przez powiat z tytułu udziału w podatku mogą być swobodnie wydatkowane na cele ustalone przez radę powiatu. Art. 10 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 określa zasady ustalania wysokości udziału powiatu we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Udział powiatu we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych wyznacza się według poniższej zależności': "Udział gminny wynosi 27.6%, natomiast wojewódzki 1,5%, 'A. Władyka, M. Z.wicki, Fillallse powiatII, Matopołska Szkoła. w Krakowie, Kraków t998.. Administracji Publicznej AE.

(3) Udział. I. w podatku dochodowym od osób fizycznych .... Up = W p1T . 0,Q1. Pp Po'. gdzie: Up - udział powiatu we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycz-. nych, Wp/T - ogólna kwota wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, Pp - podatek dochodowy od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gmin wchodzących w skład powiatu należny w roku poprzedzającym rok wyjściowy, Po - ogólna kwota należnego podatku w roku poprzedzającym rok wyjściowy, ustalonego na podstawie zeznań podatkowych o wysokości osiągnię­ tego dochodu złożonych do dnia 30 czerwca roku wyjściowego oraz rocznego obliczenia podatku dokonanego przez płatników.. Tabela 1. Dochody samorządu powiatu w podziale na obligatoryjne i potencjalne Dochody powiatu obligatoryjne. potencjalne. Udział, w wysokości l % wpływów ze stanowiącego dochód budżetu państwa podatku. Dotacje celowe na dofinansowanie zadań własnych powiatu dochodowego od osób fizycznych, zamiesz- Dotacje celowe z budżetu państwa na usuwakalych na terenie powiatu nie bezpośrednich zagl'ożell dla bezpieczeńSubwencja ogólna stwa i porządku publicznego Dochody uzyskiwane przez jednostki budże- Dotacje z funduszów celowych towe powiatu oraz wplaty od zakładów Dotacje celowe na zadania realizowane przez budźetowych i gospodarstw pomocniczych powiat na podstawie porozumień z organami jednostek budżetowych powiatu administracji rządowej lub z innymi jednostDotacje celowe z budżetu państwa na realizn- karni samorządu terytorialnego cję zadań służb, inspekcji i straży, o których Spadki, zapisy i darowizny mowa w ustawie o samorządzie powiatowym Odsetki od pożyczek udzielanych przez Dotacje celowe z budżetu państwa na zadania powiat z zakresu administracji rządowej wykonyOdsetki od nieterminowo przekazywanych wane przez powiat na podstawie odr~bnych naleźności stanowiących dochody powiatu ustaw Odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego Dotacje celowe z budżetu pm'tstwa na finando spółek sowanie zadań własnych powiatu Dochody z kar pieniężnych i grzywien okreOdsetki od środków finansowych powiatu ślonych odrębnymi przepisami gromadzonych na rachunkach bankowych Inne dochody należne powiatowi na podstaDochody z majątku powiatu wie odrębnych przepisów Źródło:. opracowanie własne,. Metodę kalkulacji wysokości wpływów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych można wyjaśnić w sposób dość prosty. Iloczyn.

(4) I. Anatol. Władyka. WPJT i wskaźnika O,O 1 oznacza środki finansowe z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych przeznaczone dla wszystkich powiatów w Polsce. Iloraz PplPo wskazuje natomiast, jaka część tych środków przypada konkretnemu powiatowi. Określenie wysokości udziału na poziomie 1% spowodowało, że ta kategoria dochodów powiatu nie stanowi znaczącej pozycji w hudżecie. W ogólnej sumie 15,5 mld zł, stanowiącej łączny dochód wszystkich powiatów, wpływy z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych to zaledwie 2%. Pozostałe dochody to różnego rodzaju dotacje celowe - ok. 52% budżetu oraz subwencja ogólna składająca się z części wyrównawczej, oświatowej i drogowej, która stanowi ok. 46% łącznych dochodów. Tak ukształtowana struktura dochodów nie pozwala na swobodne prowadzenie gospodarki finansowej. Większość środków przekazywanych powiatom jest przeznaczona na określony cel, co wynika z zapisów ustawy kompetencyjnej'. Znaczna część kompetencji samorządu powiatowego to zadania z zakresu administracji rządowej. Są to zadania dotyczące bezpieczeństwa publicznego, niektóre zadania z zakresu pomocy społecznej, oświaty itd. Wszystkie zadania z zakresu administracji rządowej, jak również część zadań własnych samorządu powiatowego finansowanych jest poprzez dotację celową. Powoduje to w rezultacie, że system zasilania powiatów opiera się głównie na dotacjach. Rola dochodów wła­ snych poprzez zapisy ustawy kompetencyjnej, jak również ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego została bardzo zmarginalizowana. Znajduje to odzwierciedlenie w wysokości udziału w PIT, jaki został przypisany samorządowi powiatowemu. Biorąc pod uwagę strukturę dochodów samorządn powiatowego, udział w PIT jest pozycją marginalną. Budżety większości powiatów opierają się na dochodach z tytułu dotacji celowej oraz subwencji. Część wyrównawcza subwencji ogólnej jest rodzajem dochodów, których zadaniem jest wyrównywanie dysproporcji między powiatami. Wpływy z tytułu udziału w PIT są zróżnico­ wane przestrzennie. Istnieje grupa powiatów, dla których jest to licząca się pozycja dochodów, stanowią one jednak znikomy procent ogółu. W większo­ ści powiatów wpływy z tytułu udziału są bardzo małe. W ich wypadku dochodem rekompensującym niskie wpływy z tytułu udziału jest część wyrównawcza subwencji ogólnej. Otrzymują ją powiaty, dla których wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na jednego mieszkańca S jest mniejszy od wskaźnika Sw' Wskaźnik S oblicza się dzieląc kwotę planowanych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, stanowiącego dochód budżetu państwa przez liczbę mieszkat\ców. Wskaźnik Sw natomiast jest to najwyższy wskaźnik S. Wysokość należnej powiatowi subwencji wyrównawczej oblicza się mnożąc liczbę stanowiącą 85% różnicy między wskaźnikiem S dla danego powiatu 6 Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. nr 106, poz. 668),.

(5) Udział. w podatku dochodowym od osób fizycznych .... I. wskaźnikiem Sw przez liczbę mieszkańców powiatu. Obecnie najwyższy wskaźuik udziału w PIT per capita (wskaźnik S) występuje w powiecie warszawskim. Wynosi on 19,78 zł; w odniesieniu do tej wartości oblicza się część wyrównawczą subwencji ogólnej.. i. 3. Finansowe znaczenie dochodów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych Dochody z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych, mimo że ich znaczenie w budżecie jest niewielkie, stanowią główną i w zasadzie jedyną kategorię dochodów własnych. Dochody własne samorządu terytorialnego z ekonomicznego punktu widzenia można podzielić na cztery podstawowe rodzaje'; - dochody podatkowe, w tym dochody z podatków i opłat lokalnych, - dochody z majątku jednostki samorządu terytorialnego, w tym dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, - dochody z tytułu udziałów we wpływach z podatków państwowych (nie można ich bowiem jednocześnie kwalifikować jako "podatkowe" z powodu zupełnego braku władztwa podatkowego w tym zakresie, a także z racji wyłącz­ nie technicznego charakteru czynności podejmowanych przez administrację rzą­ dową w celu ustalenia i przekazania jednostkom samorządu terytorialnego należnych im kwot), - pozostałe dochody, nie będące dotacjami celowymi lub subwencjami ogólnymi' . W wypadku samorządu powiatowego pierwsza grupa dochodów własnych nie występuje. Przy konstruowaniu systemu finansowania powiatów nie uwzględniono żadnych podatków czy też opłat lokalnych, w stosunku do których samorząd posiadałby władztwo podatkowe. Z pozostałych trzech grup rzeczywiste znaczenie posiada jedynie udział w PIT. Tak więc dokonując uproszczenia można stwierdzić, że wysokość wpływów osiąganych z tego tytułu, z uwagi na to, że jest to jedyny liczący się rodzaj dochodów własnych, świadczy o samodzielności i autonomiczności finansowej powiatu. Jak wskazuje analiza zbiorczych budżetów powiatów, autonomia ta jest bardzo ograniczona. Dochody własne na poziomie 2% całości budżetu to w zasadzie brak samodzielności i autonomii. Dla porównania w wypadku gmin dochody wła­ sne do dochodów ogółem kształtują się na poziomie ok. 60-70%. 'I. Z. Gilowska, System ekonomiczny samorządu terytorialnego w Polsce, Municipium. War-. szawa 1998. 'W artykule 167 Konstytucji RP dokonana zostala klasyfikacja dochodów jednostek samorządu terytorialnego na trzy zasadnicze grupy: dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu paJlstwa. Na podstawie tego zapisu należy wnioskować, że wszystkie dochody, które nie są subwencją ogólną lub dotacją celową są dochodami własnymi danej jednostki samorządu tery-. torialnego..

(6) I. Anatol Wladyka. Dochody własne odgrywają dużą rolę w prowadzeniu gospodarki finansowej . Nie są one przypisane, tak jak ma to miejsce w wypadku dotacji i mogą być swobodnie wydatkowane przez daną jednostkę samorządu terytorialnego. W sytuacji gdyby powiat dysponował znaczącymi wpływami z tytułu dochodów własnych, mógłby on określać swoje priorytety. Niestety, wpływy z tytułu udziału w PIT nie stanowią znaczącej pozycji wśród dochodów. Istnieje z kolei znaczna grupa zadań, które potrzebują tego typu finansowania. Dotyczy to zadalI własnych samorządu powiatowego, związanych z takimi działami klasyfikacji budżetowej, jak: kultura i sztuka (dział 83), kultura fizyczna i sport (dział 87) oraz turystyka i wypoczynek (dział 88). Większość z tych zadań nie posiada środków finansowych przypisanych w formie dotacji celowej i w związku z tym muszą one być finansowane z dochodów z tytułu udziału lub z części wyrównawczej subwencji ogólnej. Ograniczone dochody własne powodują również, że samorząd powiatowy nie może dofinansowywać zadań z zakresu administracji rządowej. Sytuacja tego typu jest bardzo niebezpieczna. Powiat, nie dysponując dochodami wła­ snymi, nie może sobie pozwolić na działania ekspansywne i prorozwojowe. Jego działalność ogranicza się jedynie do wykonywania funkcji administracyjnych i to na poziomie narzuconym przez rząd. W wykonywaniu tych zadań znacznym ograniczeniem jest wysokość naliczonej dotacji celowej. Jak wskazuje doświad­ czenie dotyczące tzw. pilotaży powiatowych, czyli miejskich stref usług publicznych, środki skalkulowane w formie dotacji celowej niejednokrotnie są niewystarczające na właściwą realizację zadań". Sytuacja ta może się powtórzyć również w nowo tworzonym samorządzie powiatowym. W przeciwieństwie do gmin, powiatów nie stać na dopłacanie do zadań z zakresu administracji rządo­ wej. Ich dochody własne, na które składają się głównie wpływy z tytułu udziału w prT, są niewystarczające. Powodować to może w wielu wypadkach uzasadnione roszczenia o zwiększenie kwot przyznanych dotacji. Władze powiatowe mają do tego pełne prawo. Zgodnie z zapisem art. 52 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 dotacje celowe powinny być przekazywane w trybie umożliwiającym pełne i terminowe wykonywanie zadań. W wypadku niedotrzymania tych warunków, powiatowi przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia w postępowaniu sądowym.. 4. Udział powiatów w podatku dochodowym od osób fizycznych w przeliczeniu na lednego mieszkańca I lego zróżnicowanie przestrzenne Wpływy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych są bardzo zróż­ nicowane przestrzenie. Co się z tym wiąże, również powiaty, w zależności od tego, jaki jest poziom rozwoju gospodarczego danego regionu, będą dyspono9. A. Wladyka, GospodarkafilIalIsowa miejskiej strefy IIs/ug publicVJycll- analiza przypad-. Mw, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków 2000, nr 539..

(7) Udział. I. w podatku dochodowym od osób fizycznych .... wać zróżnicowanymi dochodami z tytułu udziału w PIT. Aby ocenić rozkład, zasobność, jak również znaczenie tego źródła dochodów w budżetach powiatów, należy posłużyć się miernikiem. Najwłaściwsze do oceny zjawiska wydaje się zastosowanie wskaźnika przeliczeniowego uwzględniającego kwoty uzyskiwane z tytułu udziału w PIT na jednego mieszkat\ca powiatu. Powiatem najbardziej zasobnym, czyli takim, w którym wpływy z tytułu udziału w PIT są największe w przeliczeniu na jednego mieszkańca, jest powiat warszawski. Uzyskał on w skali 1999 r. z tego tytułu 19,78 zł na mieszkańca. Pozostałe powiaty mają znacznie mniejsze wpływy. Najgorsza sytuacja występuje w powiatach ziemskich wokół stolic byłych województw oraz na tzw. ścianie wschodniej. W siedmiu powiatach dochody z tytułu udziału w PIT nie przekraczają 3 zł na mieszkańca. Najniższe dochody per capita, czyli 2,33 zł, uzyskuje powiat suwalski. Udiiał przekazywany jest powiatom w ratach miesięcznych. Dla powiatu ziemskiego suwalskiego oznacza to, że będzie on otrzymywał co miesiąc jedynie ok. 20 gr na jednego mieszkańca. Dla ogółu wartości określających kwoty z tytułu udziału w PIT na jednego mieszkańca średnia arytmetyczna wynosi 6,52 zl. Wielkość ta jednak nie odzwierciedla środkowej wartości zjawiska. Zdecydowana większość powiatów znajduje się poniżej średniej. Mediana, która w tym wypadku lepiej obrazuje rozkład zjawiska, wynosi 5,77 zl. Jest ona znacznie niższa od średniej arytmetycznej. Oznacza to, że rozkład wartości nie jest równomierny. Stwierdzić to można na podstawie tabeli 2. 55% powiatów ma udział w PIT per capi ta nie przekraczający 6 zl. Przedziały najniższe są najliczniejsze. W 325 powiatach (87% ogółu) kwoty z tytułu udziału w PIT na jednego mieszkańca nie przekraczają 10 zl. Postawić można tezę, że powiaty, w wypadku których wartość ta jest większa od 10 zł, są pewnego rodzaju wyjątkami. Ich wyjątkowość wynika głównie z tego, że w większości są to powiaty grodzkie. 48 powiatów posiada kwoty z tytułu udziału w PIT per capita większe od 10 zl. Znamienny jest fakt, że 30 z nich (63%) to powiaty grodzkie. Są one na znacznie wyższym poziomie rozwoju niż przeciętny powiat ziemski, i co jest z tym związane, otrzymują wyż-. Tabela 2. Liczba powiatów w poszczególnych przedziałach na jeclnego mieszkmlca Kwota udziału w PIT per capita (w zl) 2,0-4,0. 4,0-6,0 6,0-8,0 8,0-10,0 10,0-12,0 12,0-14,0 14,0-16,0 16,0-20,0 Źródło:. wartości udziału. w PIT. w danym przedziale. Skumulowana liczba powiatów. Udz;al procentowy w danym przedziale. 34 173 76 42 33 10 4 1. 34 207 283 325 358 368 372 373. 9,1 46,4 20,4 11,2 8,8 2,7 1,1 0,3. Liczba powiatów. opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów..

(8) ~ Tabela 3. Liczba powiatów w poszczególnych przedziałach wedlng województw Województwo Polska ogółem Dolnośląskie. Kujawsko-pomorskie Lube1sltie Lubuskie Łódzkie. Małopolskie. Mazowieckie Opolskie Podkarpacltie Podlaskie Pomorskie Sląsltie $więtokrzyskie Warmiń sko-mazurskie. Wielkopolsltie Zachodniopomorskie Źródlo:. wpływów. z tytułu. udziału. w PIT na jednego mieszkańca. Liczba powiatów danego województwa w poszczególnych. przedziałach (wpływy. w zł). 2,0-4,0. 4,0"'{',0. 6,0-8,0. 8.0-10,0. 10,0-12,0. 12,0-14,0. 14,0-16,0. 16,0-20,0. 34 O 4 7 O O l 7. 173 9 13. 76 13 4 4 7 4 3 4 6 2 1 6 4 3 O 12 3. 42 6 O 2 1 4 3 6 l 4 1 1 8 1 1 2 1. 33 1 2 O I I. 10 1 O O O O. 4 O O O O. 1 O O O O. 3 4. O I. O O. O. 1. O O 2 14. O O. O O I O O O I. O. 4 7 O O 2 I I O. II. 4 14 12 18 4 14 8. 9 2 8 16 17 14. opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów.. O. 1 2 2. O 6 O O I. 2 O O O. O. O. 1 O O O O O O. O O. O. ;... l. ~. ~. i$.

(9) ;;:. ;:;-. -'",,' ;;:. Tabela 4. Procentowy udział powiatów w poszczególnych przedziałach wpływów z tytulu. udziału. ~ " g. ::". ;;.. w PIT. na jednego mieszkańca według województw Województwo Dolnośląskie. Kujawsko-pomorskie. Lubelskie Lubuskie Łódzkie. MaJopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętomyskie Warmińsko-mazurskie. Wielkopolskie. Zachodniopomorskie. Odsetek powiatów danego województwa w poszczególnych przedziaJach. (wpływy. w zl). 2,0-4,0. 4,0-6,0. 6,0-8,0. 8,0-10,0. 10,0-12,0. 12,0-14,0. 14,0-16,0. 16,0-20,0. 0,0 17,4 29,2 0,0 0,0 4,6 16,6 0,0 16,7 41,2 0,0 0,0 14,3 5,2 2,9. 30,0 56,5 45,8 30,8 60,9 54,6 42,8 33,3 58,3 47,0 47,4 5,5 57,1 84,2 48,5 70P. 43,3 17,4 16,7 53,8 17,4 13,6 9,4 50,0 8,3 5,9 31,6 lI,l 21,4 0,0 34,3 15,0. 20,0 0 ,0 8,3 7,7 17 ,4 13,6 14,8 8,3 16,7 5,9 5,2 22,2 7,2 5,2 5,7 5P. 3,3 8,7 0,0 7,7 4,3 13,6 9,5 0,0 . 0,0 0,0 10,5 28,9 0 ,0 5,2 5,7 10,0. 3,3 0,0 0,0 0 ,0 0,0 0,0 2,3 8,3 0,0 0,0 0 ,0 16,7 0,0 0,0 2,9 0 ,0. 0,0 0 ,0 0,0 0,0 0 ,0 0,0 2,3 0,0 0,0 0,0 5,2 5,5 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0 ,0 2,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. Op. -. "g. ~. R. c. g,. ~ ą. ";=-. I. źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów.. -.

(10) I. Anatol Wladyka. sze wpływy Z podatku dochodowego od osób fizycznych. W wypadku wyłą­ czenia powiatów grodzkich z analizy, średnia arytmetyczna obniżyłaby się z 6,5 do 6,0 zł. Środki, jakie otrzymują powiaty z tytułu udziału w PIT, są bardzo zróżnico­ wane przestrzennie. Rozkład wartości powiatowego udziału w PIT per capita w ujęciu wojewódzkim został przedstawiony w tabelach 3 i 4. Z zestawień tych wynika, że naj niższe wartości są w województwie podlaskim. W województwie tym największy odsetek powiatów (41,2%) znajduje się w naj niższym przedziale wartości PIT per capita. 47% powiatów województwa podlaskiego znajduje się w drugim przedziale (4,0-6,0 zł). Sumując te dwie wartości, otrzymujemy, że 88,2% powiatów posiada dochody z tytułu udziału w PIT per capita nie przekraczające 6 zł. Suma ta jest większa jedynie w województwie warmińsko-mazur­ skim - 89,6%. Województwo to charakteryzuje się jednak korzystniejszym rozkładem wartości, gdyż w naj niższym przedziale znajduje się jedynie 5,2% powiatów. Oprócz dwóch wyżej wymienionych istnieją jeszcze cztery województwa, w których suma powiatów w dwóch pierwszych przedziałach jest wyż­ sza niż 70%. Województwa te to: podkarpackie (75%), lubelskie (75%), kujawsko-pomorskie (73,9%), świętokrzyskie (71 ,4%). Jak więc można zauważyć, bardzo słabo wypadają w tym zestawieniu województwa wschodnie. Udział w PIT jest w powiatach tych województw jedynie niewielką częścią budżetu. Wyraźnie większe znaczenie ma część wyrównawcza subwencji ogólnej. Istnieje kilka województw pozytywnie wyróżniających się na tle innych. Najlepsza sytuacja jest w województwie śląskim. Jedynie kilka powiatów znajduje się w przedziałach najniższych, natomiast największy ich odsetek (38,9%) posiada wpływy z tytułu udziału w PIT per capita w granicach 10,0-12,0 zł. W porównaniu z innymi pozytywnie wyróżniają się także województwa: dolnośląskie, lubuskie oraz opolskie. Mają one największy odsetek powiatów w przedziale 6,0-8,0 zł. W przypadku tych województw udział w PIT ma większe znaczenie w budżetach powiatów niż na tzw. ścianie wschodniej.. 5. Podsumowanie Udział. w podatku dochodowym od osób fizycznych jest jedyną. liczącą się. grupą dochodów własnych samorządu powiatowego. Nie odgrywa on jednak znaczącej roli w strukturze dochodów. Głównymi źródłami finansowania powiatów są dotacje celowe i subwencja ogólna. Zmarginalizowana rola udziału w PIT powoduje, że powiat nie może pozwolić sobie na kreatywność. w prowadzeniu gospodarki finansowej. Wpływy z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych są w dużym stopniu zróżnicowane przestrzennie. W powiatach zachodniej Polski wpływy są większe i odgrywają relatywnie większą rolę. W wypadku powiatów wschodniej Polski wpływy z tytułu udziału w PIT są niskie i nie przekra-.

(11) I. Udział w podatku dochodowym od osób fizycznych .... czają często. 1% budżetu. Dla tej grupy powiatów ważne jest funkcjonowanie mechanizmów wyrównawczych. Obecna struktura dochodów samorządu powiatowego ma charakter tymczasowy. Wynika to z faktu, że ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego obowiązuje przez dwa lata. Po upłynięciu tego okresu musi być przyjęta nowa ustawa regulująca te kwestie. Przy konstruowaniu zasadniczych rozwiązań należy w większym stopniu uwzględnić dochody własne. Jest to niezbędne, aby samorząd powiatowy mógł być bardziej samodzielny w decyzjach finansowych. Literatura Gitowska Z., System ekonomiczny samorządu terytorialnego w Polsce,. Municipium. War-. szawa 1998. Władyka A., Gospodarkafinansowa miejskiej strefy usług publicznych - analiza przypadk6w, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków 2000, nr 539. Wladyka A., Zawicki M., Finanse powiatu, Małopolska Szkola Administracji Publicznej AE w Krakowie, Kraków 1998.. Personal Income Tax as a Source of Revenue for Powlats. The decentralization of public administration, a process which began when systemie reforms were introduced in Poland, has necessitated changes in the system of public finances. The new levels af local government must have guaranteed sources of revenue appropriate to the tasks undertaken by them. These issues are regulated by the newly-adopted Law on Local Government Revenue of 1999-2000. In accordance with this statllte, the revenue assigned to powiats inc1udes a portion of revenue from personał income tax. In principłe, this revenue is the onły Hem listed in the category af internał powiat. resources. The aim of this articłe is to assess the share of personał income tax revenue as a source offinancing for powiats. The author focuses, in particular, on the position and significance of this category of revenue in powiat budgets.. Revenues from. personał. income tax revenue me characterized by considerabłe regional. differences, Le" the importance of this categOl'y in a powiat's buclget depends on that powiat 's level of development. The author supports his arguments with an analysis of statistical data on revenues from personał income tax per powiat inhabitant..

(12)

Cytaty

Powiązane dokumenty

26 ustawy, podatnik będzie mógł odliczyć od dochodu składki zapłacone na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne w państwie należącym do UE, EOG oraz Konfederacji Szwajcarskiej,

Nie będzie można natomiast przejść z podatku liniowego na ryczałt ewidencjonowany i nie będzie można zmienić już wybranej skali podatkowej.. Zmaleje pierwsza stawka

Wspomaganie gospodarki ściekowej województwa łódzkiego poprzez dofinansowanie realizacji przez osoby fizyczne zadań polegających na wykonaniu przydomowych oczyszczalni

2310 Dotacje celowe przekazane gminie na zadania bieżące realizowane na podstawie porozumień (umów) między jednostkami samorządu terytorialnego. 38 850 38 850

III. Wprowadzenie ulgi uwydatniło niepełny charakter regulacji zawartej w art. Przepis ten przewiduje szczególną, korzystną ekonomicznie metodę obliczenia podatku przez osoby

280 0 - Dotacja celowa z budżetu dla pozostałych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych Dotacja celowa dla Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie na

7 Ulga nie odnosi się do działki, która jedynie powiększa obszar zabudowanej działki już posiadanej przez podatnika – wyrok NSA z dnia 11 lutego 1997 r., sygn. akt III S.A. akt

* Odpowiednio należy wpisać np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło, emerytura, renta, renta rodzinna, zasiłek chorobowy, zasiłek dla bezrobotnych,