Przegl¹d Geologiczny 2008–2013, refleksje subiektywne
Moja 5-letnia przygoda z Przegl¹dem Geologicznym rozpoczê³a siê w marcu 2008 roku, kiedy obj¹³em stanowisko redaktora naczelnego po Iwonie Litwin. Chcia³bym podzieliæ siê kilkoma reflek-sjami, które nachodz¹ chyba ka¿dego redaktora naczelnego tego szacownego miesiêcznika, a sprowadzaj¹ siê one do pytania: „jaki powinien byæ Przegl¹d Geologiczny?”. Byæ mo¿e nie ma dobrej i jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Przegl¹d mojej poprzedniczki, w czasie jej krót-kiej, zaledwie rocznej kadencji, ewoluowa³ wyraŸnie w stronê czasopisma œrodowiskowego. Pojawi³y siê wywia-dy, reporta¿e, sporo miejsca poœwiêcono terenowej admini-stracji geologicznej. Tematyka naukowa zaczê³a schodziæ na dalszy plan, czego wyrazem by³o rozdzielenie funkcji redaktora naczelnego i naukowego, a tak¿e dokonanie zmiany sk³adu komitetu redakcyjnego, w którym znalaz³o siê sporo osób spoza grona naukowego (geolodzy powiato-wi, pracownicy muzeów, osoby zwi¹zane z polityk¹, pos³owie etc.). Mam szacunek dla tej autorskiej wizji cza-sopisma, gdy¿ wiem, jak wiele czasu i rozmów wymaga akwizycja tekstów czy te¿ przeprowadzenie dobrego wywia-du, poza tym wiele spraw poruszonych wtedy w Prze-gl¹dzie mia³o swoj¹ kontynuacjê (jak np. doskona³y mate-ria³ o Janie Wy¿ykowskim, odkrywcy polskich z³ó¿ miedzi, opublikowany w zeszycie 9/2007). Konsekwentna realiza-cja tej misji doprowadzi³a jednak, w moim odczuciu, do tego, ¿e Przegl¹d przesta³ byæ postrzegany jako czasopi-smo naukowe. Konkurencja na rynku czasopism geolo-gicznych i presja na publikacje w czasopismach o jak najwy¿szych indeksach wp³ywów spowodowa³y bardzo szyb-ki „odp³yw” autorów. Moim g³ównym celem by³o odbudo-wanie naukowego wizerunku Przegl¹du Geologicznego. Znacznie pomog³o mi w tym œrodowisko geologów podsta-wowych – szczególnie po publikacji monograficznego numeru „Regionalizacja tektoniczna Polski” (pod redakcj¹ Andrzeja ¯elaŸniewicza i Jerzego ¯aby w paŸdzierniku 2008 roku); liczba sk³adanych artyku³ów wyraŸnie siê zwiêkszy³a. Zainteresowanie Przegl¹dem wykazywa³y te¿ inne œrodowiska geologiczne, czego wyrazem by³a pub-likacja wielu tematycznych zeszytów, dotycz¹cych np. wê-glowodorów niekonwencjonalnych (3/2010 i 6/2013), geoter-mii (7/2010), hydrogeologii (9/1/2010), geologii in¿ynierskiej
(9/2/2010), geoturystyki (4/2011), czy te¿ zbioru artyku³ów pokongresowych z II Polskiego Kongresu Geologicznego (1/2013). Trudna do przecenienia by³a pomoc wielu kole-gów z Komitetu Redakcyjnego PG, a tak¿e aktywna posta-wa ówczesnego g³ównego geologa kraju, Henryka Jacka Jezierskiego, który – do marca 2011 roku – reprezentowa³ wydawcê Przegl¹du – Ministerstwo Œrodowiska. Œwiado-mie zrezygnowaliœmy wówczas z druku abstraktów z kon-ferencji, wychodz¹c z za³o¿enia, ¿e tego typu teksty ³atwo jest opublikowaæ w doraŸnym wydawnictwie konferencyj-nym. Wymiernym efektem tych dzia³añ by³ stosunkowo dobry wynik PG w ostatnim rankingu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego, w którym przyznano nam 7 punk-tów, najwiêcej z polskojêzycznych czasopism z dziedziny nauk o Ziemi. Nie oznacza to, ¿e by³em przeciwnikiem artyku³ów publicystycznych czy te¿ informacyjnych trak-tuj¹cych o bie¿¹cych wydarzeniach i problemach geologii w Polsce. Jednak takich tekstów nap³ywa ma³o, trudno jest wiêc budowaæ na nich strategiczn¹ wizjê czasopisma, o ile nie ma w redakcji (czy te¿ wokó³ redakcji) osób dbaj¹cych o sta³e pozyskiwanie tego typu materia³ów. Dodatkowo ³atwa dostêpnoœæ i specyfika mediów elektronicznych (strony internetowe) powoduje, ¿e Przegl¹d nie mo¿e konkurowaæ z nimi w szybkoœci przekazywania informacji. Mo¿e nato-miast komentowaæ istotne wydarzenia z pewnym dystan-sem i, czêœciowo chocia¿, tê funkcjê pe³ni rubryka „Co w prasie piszczy” prowadzona z du¿ym talentem przez Miros³awa Rutkowskiego. Nie sposób w tym krótkim tekœcie poruszyæ wszystkich w¹tków, które znajdowa³y swój wyraz w redagowanym przeze mnie Przegl¹dzie, i wymieniæ tych wszystkich osób, które przyczyni³y siê obecnej dobrej kon-dycji czasopisma. Nale¿y jednak zaznaczyæ, ¿e Przegl¹d Geologiczny w obecnym kszta³cie istnieje dziêki dyrekto-rowi Jerzemu Nawrockiemu, który wobec nieoczekiwanej rezygnacji Ministerstwa Œrodowiska z finansowania i wyda-wania Przegl¹du w 2011 roku zdecydowa³ o przejêciu tytu³u przez PIG-PIB.
Na poczatek nowej kadencji ¿yczê redaktorowi naczel-nemu, Andrzejowi G¹siewiczowi, ¿eby uda³o mu siê „pogo-dziæ wodê z ogniem”: geologiê stosowan¹ z geologi¹ akademick¹, publicystykê i popularyzacjê z publikacjami naukowymi oraz (last but not least) niezale¿noœæ czasopi-sma z lojalnoœci¹ wobec wydawcy.
Jacek Grabowski
393
