Andrzej Wyrwa,Ewa
Springer,Elżbieta Mucha,Ludwik
Fijał,Piotr Namiota
Łekno, gm. Wągrowiec, woj. pilskie
(grunty pod administracją wsi
Tarnowo Pałuckie). Stanowisko 3
Informator Archeologiczny : badania 20, 143-144
143 -ŁEKNO, g». Wągrowiec woj. pilskie / g ru n ty pod a d m in is t r a c ją w al Tarnowo P a łu c k ie / Stanow isko 3 U n iw e rs y t a t im.Adama M ic k ie w ic z a w Po z n an ia K o n s e rw a to r Zabytków A rc h e o lo g ic z n y c h w p i l e B a d a n ia p ro w a d z ił d r A n d rz e j My rwa p rz y w s p ó łp ra c y tngr Ewy; S p r in g e r / a r c h e o lo g / , d r E l ż b i e t y Muchy / a n tro p o lo g / , mgr Lud w iką F i j e ł a / h is t o r y k s z t u k i - d o k u m e n ta lis ta / , mgr P i o t r a N am ioty / f o t * / * F i n a n s o w a liï W ojewódzki Kon s e r w a to r Zabytków w P i l e i U n iw e r s y te t im . A . M ic k ie w ic z a w P o z n a n iu p rz y w s p ó łu d z ia le K r a jo w e j Rady A k a d e m ic k ie j ZMW w W a rsz a w ie i IW ZfiMP w P o z n a n iu . P i ą t y sezon badart. O sa d n ictw o k u lt u r y ł u ż y c k i e j / ? / , gród w c z e sn o ś re d n io w ie c z n y V 1 I I / I X w. /T/ - połowa X I I w . , romańska ro tu n d a o k o ło X 1 / X II - росz » X I I w . , k o ś c ió ł g o t y c k i - I połowa X I I I w . - k o n ie c X I I I w , , p ó Ś n o g o ty c k l o b ie k t s a k r a ln y - o k o ło X V I w, / ? / , rzędowe cm e n tarz ysk o s z k ie le to w e o ra z z e sp ó ł fundamentów o b l i ż e j je s z c z e n i e określonym c h a r a k t e r z e .
B a d a n ia s ta n o w ią k o n ty n u a c ję p r a c w y k o p alisk o w yc h z l a t 1952-1985. Prowadzono j e podob n i e ja k w L a ta c h u b ie g ły c h na o b s z a rz e z a le g a n ia r e l i k t ó w a r c h it e k t o n ic z n y c h k o ś c io ła c y s t e r s k ie g o , w ramach k tó r e g o z n a jd u je s i ę rom ańska r o tu n d a , r e l i k t y w cze sn o śre d n io w iecz n e g o grodu o caz z lo k a liz o w a n e na z e w n ątrz o b ie k tó w a r c h it e k t o n ic z n y c h rzędowe cm e n tarz ysk o s z k ie le t o w e . B a d a n ia prowadzono w 11 w ykopach, w s e k to r z e wschodnim i zachodnim .
W t r a k c i e badart sp enetro w an o frag m e n ty z a c h o d n ie j c z ę ś c i majdanu g ro d u , g d z ie n a t r a f i o no na k i l k a ja m , praw dopodobnie po z ie m ia n k a c h , z dużą i l o ś c i ą m a t e r ia łu zabytkowego.
Szczegó łow e p r a c e b y ły prowadzone te ż nad romańską r o tu n d ą , o d s ło n ię t ą w 1983 r . O d s ło n i ę t o p e łn y p la n p r z y z ie m ia r o t u n d y . Rotunda łe k n e rtsk a , według obecnych danych w k o rp u s ie / n a w ie / , ma p la n z b liż o n y do k o ł a . Ze w zg lędu na z a k łó c e n ia zw iąz an e ze s t r a t y g r a f i ą o b ie k tu /w c z a s a ch h is t o r y c z n y c h / n i e k t ó r e j e j p a r t i e u l e g ł y o b s u n ię c iu , s z c z e g ó ln ie c z ę ś ć p ó łno cno * - w sc h o d n ia , d la t e g o t e ż k o ło j e s t n ie r e g u la r n e . P rz y c z y n y o b s u n ię c ia s ą je s z c z e n ie z n a n e , p rzyp uszczam y, że z o s t a ły spowodowane p rz e z w a ru n k i h y d ro lo g ic z n o - g e o L o g ic z ne. D la te g o też podane w p oprzednim In fo r m a t o r z e w ym iary n a le ż y z a o k r ą g l ić : ś r e d n ic a w ew nętrzna nawy o k o ło ? m, ś r e d n ic a w ew nętrzna ap syd y o k o ło 3,6 a . P rz y k o n s t r u k c ji w y k o rz y sta n o sto p ę rzymską /5,2957/« И b ie ż ącym s e z o n ie g łów ne p r a c a s k u p io n e b y ły w ew nątrz ro tu n d y /w n a w ie / , o d s ło n ię t o frag m e n ty muru na w ysokość o k o ło 58 c a . Mur wykonany j e s t w w ątku opus em plectum , a n ie j a k t w i e r d z i l iś m y w c z e ś n ie j w w ątku opus in c e r tu m . O s ta ło n o g łę b o k o ś ć 1 c h a r a k t e r fundamen tów , o d s ło n ię t o frag m e n ty p o s a d z k i w j e j w n ę trz u /posadzka wykonana j e s t z g ip s u / o raz fu n damenty s t o p n ia prow adzącego do c z ę ś c i o łt a r z o w e j o b ie k t u , и t r a k c i e e k s p l o r a c j i wydobyto t e ż duże i l o ś c i d e t a l i a r c h it e k t o n ic z n y c h z ornamentem geom etrycznym i r o ś lin n y m , w fo rm ie w yp u k łych r e l i e f ó w w g i p s i e ja stry ch o w ym lu b a n h y d r y c ie / 7 / . Szczegó łow e b ad a n ia nad c h a ra k terem su row ca w y k o rz y s ta n e g o do i c h p r o d u k c ji s ą o b e c n ie w o p raco w an iu * W stę p n ie ro tu n d ę da tujem y na X I / X I I - p o c z . X I I w . Dane t e z o s ta n ą z w e ry fik o w an e w t r a k c i e d a ls z y c h b ad a ń . Bada n i a nad ro tu n d ą będą kontynu o w an e.
w c ią g u 5 sezonów badań nad o b ie k te m c y s t e r s k im o d s ło n ię t o e l ip t y c z n ą a p sy d ę , p r o s to k ą tn e p r z ę s ło p r e z b i t e r i a l n e , p ó łn o c n y i p o łu d n io w y frag m e n t I f a z y k o ś c i o ł a , negatywy f a s a dy 1 fa z y k o ś c i o ł a , fra g m e n ty p ó łn o c n e g o i p ołu d n io w eg o fundam entu I I f a z y k o ś c i o ł a , fas ad ę I I f a z y . w t r a k c i e e k s p l o r a c j i w n ę trz a o b ie k tu o d s ło n ię t o frag m e n ty p o sa d z k i k o ś c io ła c y s t e r s k ie g o w yko nanej z zapraw y w a p ie n n e j* Na z a p ra w ie t e j n a jp ra w d o p o d o b n ie j posadowione b y ły p ł y t k i c e r a m ic z n e , z n a le z io n o j e lu ź n o z a le g a ją c e w w a rs tw a c h . Ż ach o w ały s i ę one c a łk o w ic ie i we frag m e n tach / n ig d z ie je d n a k I n s i t u / , н w yn iku s z cz e g ó ło w e j a n a l iz y a r c h it e k t o n ic z n e j dokonano w stępnego r o z w a r s tw ie n ia fe z budowy i rozbudowy k o ś c io ła c y s t e r s k ie g o . W stę p n ie wy d z ie lo n o d w ie f a z y rozbudow y. P ie r w s z ą fa z ę s t a n o w iło tz w . o r a t o r iu m , d atow ane p r z y p u s z c z a l n i e na I p o ł* X I I I w. /7 /. Fa zą d ru g ą b y ł p ełn o p la n o w y k o ś c i ó ł ha lo w y o d łu g o ś c i o k o ło 45 m.
I I Ib i« d a t u j e · , w s tę p n ie na I I p ołow ą X I I I w . / 7 / . Dane c h r o n o lo g ie m e m ają ja a a c z e c h a r a k t e r w s tę p n y , Bad l i a n y j e w e r y fik o w a ć w t r a k c i e d a le i y c b b adań.
Obok w y le j w ym ienio nych o b ie k tó w a r c h i te k t o n ie m y c h o d s ło n ię t o k o l e j n y o b ie k t s a k r a ln y , p osadow iony na r a l l k t a c h I I f a s y k o ś c i o ł a c y s t e r s k i e g o . Ha tem at te g o o b ie k t u n i e naary je s s - c r e sz cz e g ó ło w ych d an y ch .
.W t r a k c i e badań I I f a z y k o ń c io la c y s t e r s k ie g o n a t r a f i o n o na nocno m ls r c a o n e p r r e a póź n i e j a r e c y s t e r s k i e p ra c e budow lane r e l i k t y fundam entów. Punrtenenty t a , j a k s i s nan w s tę p n ie w y d a je , m ają c h a r a k t e r podobny do fundaaentdw r o t u n d y . S z c z e góło w e b a d a n ia nad t y a o b ie k t e n będą prowadzone w p r z y s z ły c h sezonach /prairio p od cb o i e p e ls t le e t ? / .
Na c n a n t a r r y s k u w b ie l ą c y n s e z o n ie w yd ob yto łą c z n ie 51 s z k ie le t ó w r ć i n e J p i e l , w t y a je d e n w ran ac h p ro s to k ą tn e g o p r i e e s l e p r e z b it e r ln ln m g o . P ie r w o t n ie z a l e g a ł on pod posadzką w s t r e f i e o łt a r z o w e j k o d c io ła c y s t e r s k ie g o .
N t r a k c i e badań wy k o p a1iak o w ych w yd ob yto t e ł d u le i l o i c i c e r a m ik i n s c z y n lo w e j, fragm en- t y s z k ła w itra ż o w e g o , fra g m e n ty p ły t e k p osadzkow ych , f r a gment y c e r a m ik i b u d o w la n e j, p ó ł f a b r y k a t y i k o ń c l 1 p o r o l a , k o ń c i lu d z k ie i iw i e r z ą c a .
W y ie j w ym ieniony m a t e r i a ł zab ytkow y z n a jd u je s i ą w t r a k c i e s z c z e g d łm y c fa badań 1 a n a l i z . O b ecn ie p rz y g o to w u je S i e do d ruku m a t e r i a ł y в S sezonów b adaw czych .
B a d a n ia beda kontynuow ane.
Ł050SNA C e n t r a ln a ituzeun W łó k le n n ic tw s w o j. b i a ł o s t o c k i e w Ł o d z i S ta n o w is k o 1 B a d a n ia p r o w a d z ił n g r J a c e k n o s z e r y ń s k i. F in a n s o w a ł ш na w o j. b i a ł o s t o c k i e . D ru g i sezon b ad a ń . G ro d z ls k o wcae- snoń re d n Iow le c z n e .
Kontynuowano b a d a n ia w y k o p a lis k o w e , k t ó r e k o n c e n tro w a ły e i e w p o łu d n io w e j c z ą ń c i g ro d z is k a . wykopy poprowadzono w k ie r u n k u północno-w schodnim i s a c h o d n ln od wykopu u b ie g ło r o c z neg o , ró w n o le g le do w a łu g r o d z ie k a . t a k i e u s y tu o w a n ie wykopów m ia ło na c a l a ro z p o e n a n ie s y t u a c j i w ew nątrz g r o d z is k a , a k o n k r e t n ie ro z p o z n a n ie dwóch o b ie k tó w , na k t ó r e n a t r a f i o n o w ro k u u b ie g ły m . O b ie k ty t e w c h o d z iły w p r o f i l w sch od ni 1 z acho d n i wykopu u b ie g ło r o c z n e g o .
t
2
B a d a n ia prowadzono w dwóch wykopach o p o w ie r z c h n i 60 m . w i c h w y n ik u o d s ło n ię t o dwa o b ie k t y cz ę ś c io w o s e g łe b lo n e w s i e e d , usytu ow an e w z d łu l w a łu g r o d z is k a /W wykopach D i Е / . T r z e c i o b ie k t o d s ło n ię t o c z ę ś c io w o w w yk o p ie D , w p ó łn o cn o -w sch o d n ia n a r o in ik n wykopu.
N c z ę ś c i p o łu d n io w e j wykopów o d s ło n ię t o fre g m e n ty w a łu w p o s t a c i s p a lo n y c h b e le k 1 ciem n ych snug p r z e p a lo n e j z ie m i.
M a t e r i a ł zab ytko w y z n a le z io n y w t y a ro k u p o tw ie r d z a u s t a le n i a c h r o n o lo g ic z n e z u b ie g łe g o r o k u . Wśrdd m a t e r ia łu ce ra m ic z n e g o , k t ó r y j e s t b ard z o p rz e m ie s z a n y , obok frag m en tów po c h o d z ących z X - X I I w . n a t r a f i o n o na fra g m e n ty c e r a m ik i z o k re s u h a ls z t a c k i e g o . Oprócz c e ra m i k i i k o ń c l z w ie r z ę c y c h , b a d a n ia w y k o p a lisk o w e d o s t a r c z a ł y t a k t e dwe z a b y t k i m e ta lo w e : n o ly k łe la z n y o r a z frag m e n t b rą z owego o k u c ia .
M a t e r i a ł y z badań o r a z d o k u m e n tacje z n a jd u ją s i ą w Muzeum Okręgowym w B ia ły m s to k u . P r z e w id u je s i ą k o n ty n u a c je b a d a ń .1 LOwI C I , Rynek K o ś c iu s z k i p a t r z w o j. s k i e r n i e w i c k ie p ó lne ś r e d n io w ie c z e S ta n o w is k o 11 LÛQZ, u l . C b q p la n o w ick a 103 S ta n o w is k o 1 Muzeum A r c h e o lo g ic z n e 1 e t n o g r a f ic z n e w L o d z i
