Zbigniew Pianowski,Janusz
Firlet,Stanisław Kozieł
Kraków - Wawel
Informator Archeologiczny : badania 10, 208-209
206
-KRAKÓW - WAWEL Kierownictwo Odnowienia Zamku
Królewskiego na Wawelu i Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
Badania prowadzili mgr Zbigniew Pianowski 1 mgr Janusz F irlet /autorzy spraw ozdania/ pod kierunkiem m g r.S ta nisława K ozieła. Finansowało Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu. Dwudziesty siódmy rok badad. Grodzisko głównie IX-XIII w ., zamek gotycki i renesansowy oraz relikty osadnictwa starożytnego.
P race wykopaliskowe skupiły się w zachodniej czy ści w zgórza, w pobliżu baszty Z łodziejskiej /rejo n VIII/ między linią średniowiecznych 1 nowożytnych murów obronnych. Zmierzały one do zweryfikowania uprzednich rozpoznań oraz pozyskania nowych, do opracowania w stęp nego projektu koncepcyjnego rezerw atu archeologicznego, w którym z o s taną wyeksponowane przeobrażenia systemu fortyfikacji Wawelu między 2 połową wieku VIII - wieku IX, aż do wieku XIX.
Badania sondażowe przerodziły się w szerokoprzestrzenne eksplo ra c je . Przyniosły one obfite plony w postaci odkryć architektonicznych i ustaleń płynących ze straty grafii warstw kulturowych. Do najważniej szych rezultatów zalicza się pełne rozpoznanie rozbudowanego układu warstw o ogólnej m iąższości około 6 m. Wyróżniono w nim liczne zespo ły nawarstwień o ścisłym nawiązaniu do przemian w topografii tego r e jonu wyznaczonych budową i likw idacją kolejnych obiektów monumental nej architektury. N ajstarszy horyzont osadnictwa wyznaczają reszty spalonego walu obronnego ze śladami konstrukcji drewnianych, w zniesio nego w 2 połowie wieku VIII - wieku IX. Nad nim wystąpiły warstwy wczesnośredniowieczne o Mżnorodnym charakterze. S ą warstwy z po zostałościam i obiektów mieszkalnych czytelnych pod postacią poziomów glinianych klepisk 1 palenisk we wnętrzach chat. W tym kompleksie s t r a tygraficznym tkwi również relikt muru przedromańskiego odkryły w r . 1953, a obecnie ponownie odsłonięty. Stwierdzono, że wykonany został w technice opus emplectum, licowany płasko łupanymi elementami z w a pienia górno-jurajskiego, przy zastosowaniu zaprawy gipsow ej. T e cechy klasyfikują go do młodszej se rii wawelskiej architektury przedromańskiej o zaprawie gipsow ej, toteż jego chronologię trzeba cofnąć z wieku XIII /ustalen ia A .Ż akiego/ do 2 połowy wieku X . Ponadto w najbliższym oto czeniu, lecz na wysokim poziomie, natrafiono na wschodnią absydę r o mańskiego obiektu o licach z drobnej kostłd wapiennej, zachowaną do wy sokości 1 m w c zęści naziemnej. Powstał on pod koniec wieku X I, lub w wieku XII, po likwidacji przedromańskiego poprzednika. Skromny z a sób ujawnionej dotąd substancji murowanej nie pozwala jeszcze na odtwo rzenie planów tych budowli. Wolno jednak przypuszczać, że są to rekilty
209
-dwóch kościołów wznoszonych kolejno niemal w tym samym m iejscu. Ich odkrycie, podobnie jak ślady chat, potwierdzają przypuszczenia o ko rekcie obronnej Unit umocnień grodu wawelskiego w 2 połowie wieku X , klórc przesunięto bardziej na zewnątrz od poprzedniej. Wyburzenie romańskiej świątyni nastąpiło w 2 połowie wieku XU1. Wskazują na to reszty wału obronnego posadowionego na jej ruinach. Istniał on do po łowy wieku XIV, kiedy to został zastąpiony mu rem obronnym zamku go tyckiego. Zapewne w 1 połowie wieku XV, poprowadzono na zewnątrz drugą linię umocnień w postaci murowanego przedmurza, rozebranego dopiero w roku 1766.
Odkrycie reliktów przedromańskiej budowli posadowionej w m iejs cu zniszczonego wału obronnego, raz jeszcze dowodnie potwierdziło w łślańską metrykę grodu wawelskiego, się gającą 2 połowy wieku V in. Wraz z ujawnionym drugim, romańskim obiektem stanowią one cenne uzupełnienie źródeł do studiów nad topografią wczesnośredniowieczne go Wawelu i jego architektury.
Badania będą kontynuowane.
KRUSZWICA Polska Akademia Nauk
woj.bydgoskie Instytut H istorii Kultury
Stanowisko 2 M aterialnej Zakład
Archeologii Wielkopolski Badania pod kierownictwem prof.dr.W itolda Hensla prowadził mgr Wojciech Dziedus^yckl /autor sp r a w ozdania/. Finansował IHKM PAN. Szósty sezon b a dań. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy - gród 1 pierw sze podgrodzie, zamek średniowieczny, osada z przełomu okresów halsztackiego 1 lateńskiego. Skoncentrowano się na pracach zabezpieczających w wykopie 11, którego 7-8 m profile mogły w przyszłych sezonach ulec obsunięciu. Kontynuowano eksplorację poziomów Xl-wlecznych, w których odkry to dalsze pozostałości budowli plecionkowych wraz z zabytkami ru chomymi w postaci resztek tkanin, licznych przęślików glinianych, fragmentów glinianych przedmiotów, przypuszczalnie związanych z tkactwem. W jednej z budowli znaleziono łyżki drewniane, amulety z muszli skorupiaków śródziemnomorskich i bierkę drewnianą. Na trafiono na ślady przeprowadzonych na dużą skalę prac ziemnych przy puszczalnie około połowy X! wieku, polegających na niwelacji moreny 1 tworzeniu tarasów na których wznoszono domostwa. W piwniczce
