Piotr Śniady
Krajkowo, gm. Mosina, woj.
poznańskie, St. nr 4, AZP 56-28/3
Informator Archeologiczny : badania 24, 101-102
Informator Archeologiczny 1990 101
W celu rozpoznania nary s u an ek su (przygródka), przyległego od północy do centralnego członu założenia, wytyczono pas 4 sondaży o szerokości 1 m i łącznej długości 22 m. Uzyskano w ten sposób ciągły przekrój naw arstwień. Precyzyjne wymiary tego siabo dotychczas rozpo znanego elem entu obronnej rezydencji u stalone zo staną w przyszłym sezonie.
W w yniku prac badawczych odkryto bogaty zespół zabytków ruchom ych. Wśród nich n a uwagę zasługują: zdobiona ornam entem rogowa oprawa (zapewne rękojeści noża), fragm enty podkowy, wędzidła, ostrogi z gwiaździstym bodźcem, sierp, 2 noże. 2 ogniwa m asywnego łańcucha, żelazne części wozu.
Zabytki znajdują się w WO-AK w Kielcach.
Zakończenie badań przewidywane w przyszłym roku.
PKZ Poznań Spółka z o.o. Pracownia Naukowo-Badawcza
Badaniam i kierował mgr Piotr Śniady. Prace wykonano n a zlecenie B iura Projektów Budownictwa Komunalnego w Poznaniu. Finansow ała Dyrekcja Rozbudowy M iasta Poznania. Pierwszy sezon badań. Pozosta łości po dworze n a kopcu z fosą (XVII-X1X w.) oraz o sa d a (?) średnio wieczna (XTV-XV w.).
Stanow isko znajdowało się praw dopodobnie na niewielkim cyplu n ad załomem krawędzi te ra sy zalewowej lewego brzegu Warty. O bszar ten został całkowicie przekształcony podczas prac ziem nych związanych z budow ą ujęcia wody w roku 1980. O becnie je s t to sztuczna w yspa n a 273 km biegu rzeki. Teren n ad al zagrożony — projektow ana d ruga linia kołektora wodnego w raz z w ałem ochronnym .
Wykopy zlokalizowano w oparciu o informacje mieszkańców i wyniki wcześniej w ykona nych wierceń, które udokum entow ały istnienie w arstw kulturow ych bądź rumowiskowych (do poziomu 2 m i więcej) zaw ierających m ateriał zabytkowy datow any n a okres nowożytny. Wytyczono trzy wykopy badawcze o łącznej powierzchni 47,5 m2 w układzie m ającym dać przekrój przez stanow isko. Eksplorację (do poziomu 2 — 2,5 m poniżej stro p u hum usu) przeprowadzono w arstw am i m echanicznym i o miąższości 10 lub 20 cm w obrębie w arstw kulturow ych b ąd ź n aturalnych. Układ stratygraficzny stanow iska w ogólnym zarysie p rze d sta wia się następująco:
I — w arstwy powierzchniowe — zasypiskowe, wyrównawcze powstałe przy niedawnej niw e lacji terenu, zawierające m ateriał ruchom y datowany na okres nowożytny.
II — niżej zalegające w arstwy będące pozostałościami rum ow iska budynku — zapew ne dworu rozsypanego po stoku kopca w raz z wytworami kulturowym i okresu nowożytnego
III — uw arstw ienie kopca, bez m ateriałów ruchom ych
IV — poziom elementów konstrukcji drew nianych i niższych partii fosy z w ystępującą
W n i c h c e r a m i k ą ś r e d n i o w i e c z n ą .
W trakcie b ad a ń uchwycono brzegi fosy, do której od stro n y kopca dochodzą konstrukcje drew niane składające się z dwóch p a r d ran ic odległych od siebie o ok. 0.30 m. Układy te są równoległe i zostały ułożone w odległości ok. 2 m. Pomiędzy nimt wbito kilka kołków w niere gularnym układzie. K onstrukcja ta być może Jest zw iązana (także chronologicznie) z odsłonię tymi w pobliżu śladam i ściany z dranic i wzm acniających ją kołków, zabitych bardzo głęboko (ponad 1,5 m. w regularnych, 80 cm odstępach). Zasięg i funkcja tej konstrukcji nie została Jeszcze w yjaśniona. Stanow iła o n a być może ścianę piwniczki dom ostwa lub stabilizow ała sypki grunt. Chronologia tych elementów została określona na podstaw ie wydobytej z wypeł- n isk a konstrukcji ceram iki na XIV-XV w. Ukształtowanie i przebieg, a także zaw artość k u ltu rowa w arstw rum ow iska (pogorzeliska) dworu sugerują wyraźnie, źe ją d ro i szczyt (a także i sa m budynek) znajdowały się w kieru n k u północno-w schodnim od tegorocznych wykopów I to zapew ne znacznie wyżej od obecnie zachowanego poziomu g ru n tu . Uformowanie się tych w arstw n astąpiło niejako „naturalnie" poprzez rozsypanie się a być może i rozgarnięcie rum o w iska (pogorzeliska) po sto k u kopca, przy w ykorzystaniu fosy Jako podręcznego śm ietnika.
Podczas eksploracji uzyskano znaczną Ilość (ponad 20 tys.) materiałów źródłowych z okresu nowożytnego (XVII-XIX w.) oraz kilkadziesiąt fragmentów ceramiki średniowiecznej {XIV-XV w.). W śród m ateriałów nowożytnych ilościowo zdecydowanie dom inują ulam ld naczyń (ponad 15 tys.) Wśród ceram iki b rak Jest porcelany i fajansu. Nadto wydobyto prawie 2 tys. fragm en tów kafli i po ok. 3 0 0 ułam ków przedmiotów ze szkła (głównie różnorakich naczyń) oraz m etalu (najczęściej gwoździ i różnego rodzaju okuć ale także i raki do obuwia, noże stołowe itp.). U zyskano również ok. 1 tys. fragmentów tzw. ceram iki budowlanej oraz praw ie 2 tys. ułam ków kości zwierzęcych. Spośród zabytków specjalnych należy wymienić 3 m ocno zniszczone m onety brązowe (zapewne Izw. Jjoraty n k n oraz grzebień kościany, zdobiony ornam entem geometrycznym.
Niezbędne w ydają się tu prócz dalszych prac wykopaliskowych b ad a n ia historyczne doty czące ta k sam ego Krajkowa ja k i najbliższej okolicy. B adania archeologiczne w następ n y m sezonie, po przeorientow aniu wykopów powinny w yjaśnić w szystkie zagadnienia związane z pow staniem i rozwojem tej wiejskiej siedziby dworskiej.
Krajkowo, gm. M osina woj. p ozn ań sk ie St. nr 4 AZP 56-2 8 / 3 ______________
102 Późne średniowiecze M ateriały źródłowe oraz dokum entacja z b ad a ń znajdują się w Pracowni Naukowo-Badaw czej PKZ Poznań Spółka z o.o. ul. Żydowska 1.
Kraków - S tare Miasto Muzeum Archeologiczne w Krakowie B adania prowadzili: m gr M arek Cwetsch i m gr Emil Zaitz (autor s p r a wozdania). Finansow ało M uzeum Archeologiczne w Krakowie. O sadnic two wczesno- i późnośredniowieczne, naw arstw ienia nowożytne.
K ontynuow ano b ad a n ia archeologiczne w wykopach budow lanych i instalacyjnych oraz w szybikach geotechnicznych n a terenie Starego Miasta. Ciekawsze w yniki u zyskaj) o w n a s tę pujących p u n k tach :
a) ul. K anonicza 15. W wykopach zlokalizowanych w południowej oficynie stwierdzono relikty budynków nowożytnych, pochodzących praw dopodobnie z XVI w ieku. W wykopach u sytuow anych we w nętrzu oficyny zachodniej rozpoznano n a odcinku o długości około 10 m etrów relikty kam iennego m uru (łączonego zapraw ą w apienną) identyfikowanego ze średnio wiecznym m iejskim m urem obronnym z XIV wieku. Po jego w schodniej stronie uchwycono utw ory zw iązane z trzonem wczesnośredniowiecznego w alu obronnego Okolu. Nawarstwienia w yznaczające ukształtow anie teren u po jego stronie wschodniej (od strony osady) oraz wyższe p artie w ału zostały całkowicie zniszczone przez wkopy nowożytne (m.in. przez wkop budow lany XIX-wiecznego k an a łu blokowego odprowadzającego ścieki z terenu m iasta):
b} ul. F loriańska 20. W trakcie eksploracji naw arstw ień w obrębie podwórza posesji stw ier dzono poziomy użytkowe z późnego średniowiecza [od XIII wieku ?) 1 z czasów nowożytnych. Ponadto rozpoznano nowożytny k an ał blokowy wykonany z kam ieni w apiennych i ciosów piaskowcowych (z XIX wieku) oraz relikty płytko posadowionych m urów, zw iązanych z zabudo w ą gospodarczą podwórza w czasach nowożytnych (podmurówki szopy lub Innego obiektu);
c) ul. S zpitalna 15, Na terenie dziedzińca przed oddziałem B anku stw ierdzono przem iesza ne naw arstw ienia nowożytne o charakterze nasypowym oraz relikty uszkodzonego k an ału blokowego w ykonanego z ciosów w apiennych i piaskowcowych łączonych zapraw ą m u rarsk ą . K anał usytuow any był po w schodniej stronie ulicy,
d) B arb ak an (wyk, XII). W wykopie instalacyjnym uchwycono naw arstw ienia nowożytne (w tym relikty bruków kam iennych). Ponadto odsłonięto górną część m u ru fundam entowego ściany południowej.
M ateriał zabytkowy i dokum entacja z b ad a ń n a terenie Starego M iasta przechowywane są w Dziale Krakowa Przedlokacyjnego M uzeum Archeologicznego w Krakowie.
Kraków — Kazim ierz
AZP 1 0 2 -5 6 Muzeum Archeologiczne w Krakowie
B adania prowadzili: m gr Marek Cwetsch i m gr Emil Zaitz (autor s p ra wozdania). Finansow ało M uzeum Archeologiczne w Krakowie. O sadnic two średniowieczne i nowożytne.
W 1990 r, prowadzono b a d a n ia archeologiczne n a terenie średniowiecznego m ia sta Kazi mierz, lokowanego przez króla Kazimierza Wielkiego w 1335 roku. a stanow iącego dziś dzielni cę Krakowa, Prace badawcze koncentrow ały się w kilku p unktach:
a) w południow o-wschodniej części Kazimierza, n a terenie posesji ul. Józefa 25-33. B ada n ia archeologiczne prowadzono w 5 kam ienicach rozebranych w drugiej połowie la t 70-tych XX w ieku, po pożarze spowodowanym przez ekipę filmową realizującą film Л о с е 1 dni". B adania m iały n a celu rozpoznanie reliktów m urów rozebranych kam ienic oraz przebadanie n a w a rst wień w ich sąsiedztwie. W rezultacie prac archeologiczno-archltektonlcznych stwierdzono, że w zm iankow ane budynki pochodziły zasadniczo z XVI w ieku i zostały częściowo rozbudow ane w w ieku XIX. W obrębie bud y n k u n r 27 rozpoznano relikty partii fundam entow ej m u ru zwią zanego ze starszym obiektem , zlikwidowanym w czasie budowy w XVI wieku. Był on wykonany z łam an y ch kam ieni w apiennych, z użyciem pojedynczych okruchów cegieł, w iązanych z a p ra w ą w apienną. Na terenie posesji n r 31 i 33 stwierdzono relikty budowli w ykonanych z kam ieni w apiennych o wyraźnym układzie warstwowym. W zewnętrznym licu m u ru zaobserwowano ta k ie pojedyncze cegły (lub ich fragmenty), w iązane zapraw ą w apienną. W najstarszej warstw ie kulturow ej zalegającej n a stropie piaszczysto-gliniastego calca stw ierdzono pojedyncze ułam ki naczyń w czesnośredniow iecznych (z XI-XIII w!) oraz nieco liczniejszy m aterial z późnego śre d niowiecza (XIII-XV w.). Zabytki te su g e ru ją powiązanie tego terenu z funkcjonow aniem przed - lokacyjnej osady Bawół, wzmiankowanej w źródłach średniowiecznych. Na stropie tej w arstw y zalegały utw ory o charakterze nasypowym, przedzielane poziomami użytkowymi (?) i w arstw a mi kulturow ym i o łącznej miąższości blisko 2 m. Zawierały one m ateriał późnośredniow ieczny i nowożytny datow any od XV do XVIII w. i wiązały się z okresem budow y i funkcjonow ania obiektów m ieszkalnych w tym okresie. W serii naw arstw ień nowożytnych uchwycono także b ru k kam ienny z XVIII w. Serie naw arstw ień nowożytnych zam ykały utwory związane z prze
