Elektroenergetyka polska 2004Bilans energii za 2003 rok

strona

201

kwiecień

2004

Elektroenergetyka polska 2004

Bilans energii za 2003 rok

Herbert Leopold Gabryœ

Wyniki elektroenergetyki za 2003 rok s¹ wyraŸnie lep-sze od uzyskanych w roku poprzednim. To dobrze rokuje, przede wszystkim w perspektywie maja 2004 r. (po³¹cze-nie z UE)! Wyniki finansowe bêdziemy znaæ po zakoñcze-niu badañ bilansów rocznych.

O¿ywienie gospodarcze (PKB prawie 3,7% za 2003 rok) przynios³o wyraŸnie wy¿sz¹ konsumpcjê energii elektrycz-nej. Dynamika tego przyrostu w kwarta³ach ubieg³ego roku ulega³a stopniowemu zmniejszeniu. Zwiêkszenie konsumpcji energii elektrycznej przez odbiorców finalnych w pierw-szym kwartale o 5,1%, poza o¿ywieniem gospodarczym, wynika³o z bardzo niskiej konsumpcji w okresie poprzedza-j¹cym.

W 2003 roku po raz pierwszy od kilku lat nast¹pi³ wzrost sprzeda¿y energii elektrycznej odbiorcom finalnym. Sprze-dano wiêcej o 1,2 TWh ni¿ w roku 1990. To korzystny dla elektroenergetyki sygna³. Umo¿liwia bowiem racjonalniej-szy rozk³ad kosztów sta³ych (wynikaj¹cy chocia¿by ze zwiêkszenia o 9% mocy osi¹galnej w tym samym czasie). Pozostaje oczywiœcie nadal nierozstrzygniêty problem mocy niewykorzystanych (z rozpiêtoœci obci¹¿eñ szczytowych maksymalnych zwiêkszonych o œredni wskaŸnik mocy od-stawionych do remontu a sum¹ mocy osi¹galnych w KSE). Wed³ug ró¿nych szacunków wartoœæ mocy odpowiadaj¹ca temu marginesowi okreœlana jest na 5 do 7 tysiêcy MW.

Moim zdaniem, istotniejsze jest jednak okreœlenie jako-œci tej mocy (sprawnoœæ, koszt jednostkowy, kryteria ekolo-giczne, szanse konkurencji na otwartych rynkach energii...), a nie spory o wysokoœæ tej nadwy¿ki! Có¿, jak do tej pory ¿adnemu z rz¹dów ostatniego dziesiêciolecia nie starczy³o ani woli, ani determinacji, aby tak rozumianej inwentaryzacji podo³aæ. Szkoda! Tê „pracê” wykona za nas otwieraj¹cy siê rynek energii (na pewno z dotkliwszymi kosztami)!

1)_{W artykule wykorzystano materia³y ze zbiorów i opracowañ w³asnych Autora, a tak¿e ARE SA.}

PrzejdŸmy do tematu artyku³u.

Z krajowego bilansu energii elektrycznej wynika, ¿e:

u po stronie przychodów wyprodukowaliœmy 151,8 TWh,

co stanowi zwiêkszenie do roku ubieg³ego o ponad 5,3%; w elektrowniach cieplnych ten przyrost by³ nieco wiêk-szy, bo siêgn¹³ 6%; znacz¹ce, bo po ponad 17-procen-towe zwiêkszenie produkcji odnotowaliœmy w grupie od-nawialnych Ÿróde³ energii — 17,1%; import by³ nato-miast wiêkszy o ponad 11,5%;

u po stronie rozchodu zu¿ycie krajowe ³¹czne wynios³o

141,6 TWh, co stanowi zwiêkszenie o ponad 3,3% w stosunku do roku 2002; wyraŸnie wiêkszy by³ eksport. Z 11,5 TWh w 2002 roku wzrós³ do 15,2 TWh; na pew-no mia³y tu istotne znaczenie decyzje dotycz¹ce kon-sumpcji wêgla w cenach eksportowych przez producen-tów energii elektrycznej;

u elektrownie na wêglu brunatnym zwiêkszy³y

produk-cjê o nieco ponad 5%, elektrownie na wêglu kamien-nym o 3,6%, elektrociep³ownie na wêglu kamienkamien-nym o 4,5%, a niezale¿ne o nieco mniej ni¿ 1%;

u w strukturze produkcji nie nast¹pi³y istotne zmiany.

Zwraca uwagê fakt, ¿e elektrownie na wêglu brunat-nym wyprodukowa³y wiêcej energii elektrycznej ni¿ w roku poprzednim o ponad 5% — 51,4 TWh (w samym grud-niu o prawie 1,5% mniej). Zu¿ycie wêgla brunatnego by³o o 4,2% wy¿sze. Œrednia wartoœæ opa³owa nieznacznie (o 0,12%) wy¿sza, a wskaŸnik zu¿ycia w³asnego energii by³ o 0,23% wy¿szy ni¿ w roku 2003. Czas wykorzysta-nia mocy osi¹galnej by³ wiêkszy o prawie 2,6%.

Z kolei elektrownie na wêglu kamiennym wyproduko-wa³y wiêcej energii elektrycznej o 3,6% — 64,7 TWh, zaœ w samym grudniu o 8% mniej.

strona

202

2004

Zu¿ycie wêgla kamiennego na produkcjê energii elek-trycznej by³o wy¿sze o ponad 2% przy nieco wy¿szej œredniej wartoœci opa³owej. WskaŸnik zu¿ycia w³asnego z 8,23% w 2002 roku zmniejszy³ siê do 7,88% za rok 2003. Czas wykorzystania mocy osi¹galnej by³ wiêkszy o 5,2%.

Elektrociep³ownie na wêglu kamiennym wyproduko-wa³y ³¹cznie 19,5 TWh energii elektrycznej (to daje przy-rost o 4,5% w stosunku do roku poprzedniego). Zu¿y³y wêgla ogó³em o ponad 7% wiêcej przy ni¿szej wartoœci opa³owej (na produkcjê samej energii elektrycznej porów-nywalne do roku poprzedniego). WskaŸnik zu¿ycia w³a-snego by³ wyraŸnie wy¿szy (z 5,71% do 6,07%), a czas wykorzystania mocy osi¹galnej porównywalny z rokiem poprzednim.

Elektrociep³ownie niezale¿ne nadal nie odgrywaj¹ istot-niejszej roli w produkcji energii elektrycznej. Za rok ubieg³y ich produkcja to zaledwie 1,4 TWh przy mniejszych o kilka procent wskaŸnikach zu¿ycia wêgla kamiennego, œredniej wartoœci opa³owej, zu¿ycia w³asnego energii i wyraŸnie wy¿szym — 117,2% wskaŸniku wykorzystania mocy osi¹-galnej.

£¹cznie wskaŸniki produkcji elektrowni cieplnych i elek-trociep³owni:

n produkcja energii elektrycznej 139,3 TWh — 105,4%

(2003/2002);

n zu¿ycie wêgla brunatnego na produkcjê energii

elek-trycznej 60,1 mln ton — 104,2% (2003/2002) przy war-toœci opa³owej 8571 kJ/kg — 100,1% (2003/2002);

n zu¿ycie wêgla kamiennego na produkcjê energii

elek-trycznej 34,3 mln ton — 104,8% (2003/2002) przy war-toœci opa³owej 21 590 kJ/kg — 101,0% (2003/2002);

n zu¿ycie gazu na produkcjê energii elektrycznej 30 240 611

GJ — 117,5% (2003/2002) przy œredniej wartoœci opa-³owej 26 912 kJ/m3 _{— 102,8% (2003/2002);}

n wskaŸnik zu¿ycia w³asnego zmniejszy³ siê z 7,7% do

7,5%;

n czas wykorzystania mocy osi¹galnej by³ wy¿szy o 4,4%.

Moc zainstalowana w KSE zwiêkszy³a siê o 1,1% i wy-nosi³a nieco ponad 35 400 MW (koniec grudnia 2003 do koñca grudnia 2002 r.). Z tego:

l w elektrowniach cieplnych 33,12 GW,

l w elektrowniach szczytowo-pompowych 1,67 GW, l Ÿród³a odnawialne 0,60 GW.

W strukturze zu¿ycia paliw zmiany nie s¹ zbyt du¿e. Wêgiel kamienny nadal dominuje z nieznacznym (o oko³o 0,3%) zmniejszeniem. Wêgiel brunatny zachowa³ udzia³ niezmienny, a zu¿ycie gazu, choæ nadal nie odgrywa wiêk-szej roli, wyraŸnie wzros³o (z 2,18% do 2,5%).

W strukturze produkcji energii elektrycznej nieznacz-nie zwiêkszy³ siê udzia³ elektrowni na wêglu brunatnym — z 33,9% do 34,0% przy zmniejszonym udziale elek-trowni na wêglu kamiennym z 43,3% do 42,6%. Elektro-ciep³ownie zawodowe, elektrownie przemys³owe, elektro-ciep³ownie niezale¿ne i OZE nieznacznie zwiêkszy³y swo-je znaczenie. Energetyka wodna zmniejszy³a swój udzia³ o oko³o 20%.

To w sumie bez w¹tpienia lepszy rok od poprzedniego dla podmiotów gospodarczych polskiej elektroenergetyki we wszystkich prawie wskaŸnikach wynikaj¹cych z bilan-su energii. Pamiêtaæ jednak jednak, ¿e pozosta³y nadal bar-dzo zró¿nicowane!

Zró¿nicowane zarówno kapita³owo jak i w wynikach ekonomicznych, a przede wszystkim nadal znacznie odbie-gaj¹ce od porównañ zewnêtrznych, zagranicznych. Te ró¿-nice to niew¹tpliwie najpowa¿niejsze z wyzwañ wobec otwieraj¹cych siê rynków energii! Do ostatecznej oceny niezbêdne s¹ jednak porównania wynikaj¹ce z wyników finansowych (po zakoñczeniu badañ bilansów za 2003 rok). Te mog¹ nieœæ nieco mniej optymizmu. Warto bêdzie do ich omówienia wróciæ w stosownym czasie.

Struktura zu¿ycia paliw podstawowych w elektroenergetyce zawodowej w 2003 r.