\
R e cen zje659
telefon i przeprow adził próby jego działania. F . R eis, urodzony w 1834 r. w G e ln hausen ko ło Frankfurtu nad M enem , po ukończeniu studiów %w H eidelbergu został nauczycielem fizyki w pryw atnej szkole średniej. C ały jednak czas w oln y od pracy zaw odow ej pośw ięcał doświadczeniom z zakresu elektryczności. W ¿1859 r. przepro wadził on pierw sze udane próby przeniesienia za pomocą im pu lsów elektrycznych głosu ludzkiego i dźw ięków m uzyk i na krótką jeszcze odległość. 16 listopada 1861 r. referow ał Reis ten w ynalazek na posiedzeniu T ow arzystw a Fizycznego w e F ran k furcie i n azw a ł go telefonem . M im o dużego zainteresowania, z jakim spotkał się referat Reisa, w ynalazek nie iznalazł praktycznego zastosow ania. Reis próbow ał w ięc z pom ocą m echanika lAlberta sprzedać pom ysł konstrukcji aparatu tele fo nicznego, lecz w ynalazku nie udało się rozpowszechnić w N iem czech. W 1874 r. F ilip
Reis um arł na gruźlicę.
W nrze 7 zam ieszczono krótki artykuł biograficzny o M arii S k ło d ow sk ie j-C u rie napisany przez D. Schultego.
W tym sam ym num erze zn a jd u jem y artykuł W o lfga n ga Jonasa P oczątek w iek u
m a szyn y, analizujący pierw szy Okres rew olucji przem ysłow ej w N iem czech. A r t y kuł om awia je j w arunki i rozw ój oraz pow iązania techniczne i polityczne z in n y m i krajam i. A u to r opisuje rów nież najw ażniejsze ówczesne w ynalazki, podając liczne przykłady m aszyn pracujących n a parze jako czynniku pędnym . B y ły to n p .: lokom otyw a parow a zbudowana w Niem czech w 1838 r., pierw sze m aszyny parow e w przem yśle w łókienniczym (Bielefeld w W estfalii) itp. 1
R ew olu cja przem ysłow a w Niem czech przyniosła rów nież w iele innych cie kaw ych m aszyn. W artykule opisano skonstruowaną w 1889 r. m aszynę do pisania „K o sm op olit” . Om ów iono rów nież nieco szerzej zastosow anie przez W ernera von Siem ensa i(l®80 r.) prądnicy, co było p u n k te m ' w y jściow ym rozw oju techniki sil nych prądów na świecie.
W nrze 10 czasopism a zn ajdu je się artykuł H . W ehn era, om aw iający rozw ój transportu środkam i m echanicznym i. Au tor daje notki biograficzne ludzi (Fried rich L ist i inni), zw iązanych z rozw ojem kolejnictw a w N iem czech, om aw ia rozw ój dróg żelaznych oraz postęp w konstrukcji lokom otyw pasażerskich, rozpoczynając od pierw szej pasażerskiej lo kom otyw y parow ej zbudow anej w N iem czech a k o ń cząc n a w spółczesnych lokom otyw ach elektrycznych. A u tor om a w ia rów nież począt ki pasażerskiego transportu m orskiego za pom ocą parow ców a także początki transportu sam ochodow ego i powietrznego.
W nrze 12 znajdu je się artykuł W . L ösera S z yb cie j, dalej i lepiej o m aw iający rozw ój w N iem czech techniki przekazyw ania wiadom ości na odległość. O pisano w nim aparat M orse’a skonstruow any w 1846 r., telefon konstrukcji R eisa, prace H ertza i P opow a oraz M arconiego. N ad konstrukcją radia pracow ał również S la b y (N iem cy, 1897 r.). W artykule znaleźć m ożna także opis pierw szego dalekopisu. Prace nad telew izją rozpoczęły się w Niem czech w 1928 r. W artykule zam ieszczo no opis pierw szego aparatu telew izyjnego konstrukcji niem ieckiej.
A u to r podaje również krótką charakterystykę rozw oju w ielkich firm zw ią za nych z w ykonyw an iem aparatów do przekazyw ania wiadom ości na odległość (Sie m ens, Telefunken).
Z b. M .
H IS T O R IA T E C H N IK I W R O C Z N IK U 1964 „T E C H N IG K E G O M A G A Z I N U ” Czeski m iesięcznik „Technicky M agazin” zam ieścił w 1964 r. sporo artyku łów z historii nauki i techniki. I tak, w nrze 2 znajduje się artykuł polskiego autora — prof. Józefa H u rw ica — om aw iający kolejne etapy pracy D ym itra M en delejew a nad. poznaniem własności pierw iastków i stworzeniem okresowego ich układu.
660
R ecen zjeW artykule wspom niano również o w yb itn y m chem iku czeskim B ogu sław ie Braunerze, członku A k ad em ii U m iejętności w K rakow ie. Braunerow i przyznano w 1929 r. godność członka honorow ego Polskiego T ow arzystw a Chem icznego. G od ność tę posiadał jeszcze chem ik czeski Em il V otocek, a obecnie posiada ją Jaroslav H eyrovsk ÿ.
W nrze 3 czasopism a zam ieszczono artykuł dra inż. J. Tillègo o historii zda rzeń zw iązanych z wieżą E iffla . Om ów iono rów nież konstrukcję w ieży oraz podano obszerną biografię jej twórcy.
W nrze 5 zam ieszczono artykuł dra J. Josifa oraz I. K ru liśa o 75-leciu czeskiej huty Poldi w K ladnie. P rzy okazji autorzy om aw iają postęp techniczny w m eta lurgii stali w Czechach.
W nrze 7 znajduje się artykuł inż. M . L éb la Historia sp rzężeń zw rotn ych . A u to r om aw ia prace badaw cze, konstrukcje i zastosow anie różnego rodzaju sprzężeń zw rotnych, poczynając od prac W atta (regulator przepływ u pary), a kończąc na w spółczesnych urządzeniach elektronicznych.
W nrze 8 zam ieszczono artykuł V . Lom ića o akadem ii górniczej w B ań sk iej Szczaw nicy, która rozpoczęła działalność 200 lat tem u, w 1764 r. U czelnia t a 2* pow stała na bazie szkół górniczych w Jachym ow ie i B ańskiej Szczaw nicy. Z pierw szych profesorów akadem ii w ym ienić n ależy: M . J. Jacquina, M , Poda, G . A . S c o - polego, K . T . Deliusa, J. T . Psithnera. —
N a przełom ie w ieków X V I I I i X I X uczelnia w B ańskiej Szczaw nicy była je d n ym z n ajw y żej postaw ionych ośrodków n aukow ych na świecie w zakresie górni ctw a i nauk teoretycznych zw iązanych z górnictwem . W yrazem wysokiego pozio m u uczelni było zorganizowanie w 1786 r. w pobliskich Skalnych Cieplicach m ię dzynarodowego zjazdu uczonych. B y ł na nim m ; in. Lavoisier. A u tor podaje w arty kule historię akadem ii aż do czasów dzisiejszych.
W tym sam ym num erze zn ajdujem y artykuł dra J. K u b y i D . K lepsova, opi su jący zbiory drogow ych pojazdów m echanicznych w m uzeum autom obilizm u w Turynie. A rty k u ł ilustrow any jest w ielom a doskonałym i, w ielobarw nym i zdję ciami eksponow anych pojazdów .
W nrze 9 zamieszczono interesujący artykuł dra inż. Tillego o życiu i pracy J. M urgaśa, słowackiego w ynalazcy zajm ującego się zagadnieniam i radiotelegrafii. M urgaś, wieloletni n auczyciel szkoły kolonii słow ackiej w W ilk es-B arre (Stany Zjednoczone), b y ł w łaścicielem ponad dziesięciu patentów am erykańskich w za kresie radiotelegrafii. U doskonalił on znacznie urządzenia radiotelegraficzne pow sta łe w oparciu o prace P opow a, H ertza i M arconiego. W W ilk es-B a rre M urgaś w y b udow ał stację nadaw czą z dw uw ieżow ą anteną, zniszczoną w 1905 r. przez hura gan. P ierw sza w ojn a św iatow a położyła kres jego pracom w zakresie radiotelegra fii ze w zględu na w o jsk o w y zakaz posiadania jakichkolw iek urządzeń radiotele graficznych.
W nrze 10 czasopism a zn ajdu je się artykuł napisany przez M . Boćka o historii słow ackiej m ennicy w K rem nicy.
Z b. M .
23 P or. dalsze dane o akadem ii w B ań sk iej Szczaw nicy i zw iązkach z nią Pola ków w K ron ice niniejszego num eru, s. 682. K ilk a obszernych, źródłowych, bogato ilustrow anych artykułów o akadem ii przyniósł t. 3 z 1964 r. w ydaw nictw a ciągłe go Słow ackiej A k ad em ii N au k w B ratysław ie — „ Z D ejin V ied a Techniky n a S lov en sk u ” .
