171 RECENZJE
Ws´ród innych walorów nalezy wskazac´, iz analizowany tom zawiera artykuy nie tylko autorów pochodz acych z Polski, ale takze z os´rodków naukowych z Hiszpanii, Niemiec czy Sowacji. Pozwala to okres´lic´ róznorodnos´c´ kierunków i podejs´c´ badaw-czych, a takze aktualnos´c´ mys´li Edyty Stein. Ów miedzynarodowy charakter moze jednoczes´nie stanowic´ pewn a bariere. Teksty zagranicznych autorów opracowane zostay w jezyku angielskim lub niemieckim, co zaweza grono odbiorców publikacji. Wprawdzie kazdy artyku opatrzony zosta streszczeniem w jezyku polskim, lecz nie pozwala ono dostatecznie wnikn ac´ czytelnikowi w gebie caej refleksji.
Ksi azka pt. Edyta Stein. Godnos´c´ czowieka jest pozycj a wart a polecenia kazdemu czytelnikowi, który pragnie zgebiac´ prawde o czowieku jako osobie indywidualnej i relacyjnej, wolnej, rozumnej, duchowej, zdolnej do rozwoju. W sposób szczególny wezwani s a do tego pedagodzy. Opracowanie to dotyka bowiem fundamentalnych kwestii dotycz acych istoty tego, co nazywamy czowieczen´stwem. Dowodzi takze, ze mys´l Edyty Stein, dzieki realistycznemu spojrzeniu na osobe ludzk a, jest mys´l a uniwersaln a, ponadczasow a i aktualn a.
Martyna Strembska-Kozie Katedra Filozofii Wychowania KUL
Dzieci z trudnos´ciami adaptacyjnymi w modszym wieku. Aspekty rozwojowe i edukacyjne w konteks´cie specyfiki róznic kulturowych, red. Emilia S´miechow-ska-Petrovskij, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2016, ss. 192. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2017.9.1-13
W dzisiejszym, dynamicznie rozwijaj acym sie s´wiecie obserwujemy wiele kryzy-sów dotykaj acych licznych spoeczen´stw. Obejmuj a one praktycznie wszystkie pasz-czyzny ludzkiego zycia: ekonomiczn a, polityczn a, spoeczno-kulturow a, religijn a. Jednym z najwazniejszych problemów wspóczesnego s´wiata jest kwestia migracji, uchodz´ców. Zagadnienie to staje sie bardzo wazne w konteks´cie adaptacji jednostki do warunków zycia w danym pan´stwie i jej was´ciwego funkcjonowania w spoeczen´-stwie. Szczególnie istotne znaczenie ma tu kwestia adaptacji modszych dzieci, po-chodz acych z rodzin migrantów.
Polska szkoa staje dzis´ wobec powaznych wyzwan´, zwi azanych z migracj a. S´ro-dowisko szkolne jest coraz bardziej zróznicowane pod wzgledem etnicznym, kulturo-wym. W kazdej niemal klasie mozna spotkac´ dziecko, którego rodzice – z róznych przyczyn – wyemigrowali z wasnego kraju. Szkoa ma byc´ równiez dla tych dzieci miejscem rozwoju i edukacji, uwzgledniaj acym specyfike róznic kulturowych.
172 RECENZJE
Zasygnalizowan a wyzej tematyke podejmuje recenzowana ksi azka. Przedstawiono w niej aspekty ksztacenia w warunkach miedzykulturowos´ci (wielokulturowos´ci), którego podmiotami s a zarówno dzieci kulturowo zwi azane z Polsk a, jak i dzieci pochodz ace z rodzin migrantów, uchodz´ców czy mniejszos´ci narodowych. Koncentru-je sie na dzieciach modszych (etap przedszkolny i wczesnoszkolny).
Prezentowana publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Obejmuje siedem tek-stów, których autorzy reprezentuj a rózne dziedziny wiedzy (psychologia, pedagogika, religioznawstwo, jezykoznawstwo). Rozdzia I (autorzy: Monika Ciechomska, Maciej Ciechomski) ukazuje potrzeby psychiczne dziecka w wieku przedszkolnym i wczes-noszkolnym. Podkres´la szczególn a role dorosych (nauczycieli, wychowawców) w za-spokajaniu potrzeb dziecka. Akcentuje wymiar bliskiej, emocjonalnej wiezi dziecka z dorosym, która ksztatuje jego rozwój. Rozdzia II (Marta Kotarba) prezentuje wspóczesne tendencje i wyzwania w edukacji elementarnej, opartej na koncepcjach behawiorystycznych i konstruktywistycznych. Na podstawie tych koncepcji omawia wynikaj ace z nich przekonania na temat mozliwos´ci dziecka, wiedzy, procesu eduka-cji, roli nauczyciela.
Rozdzia III (Eugeniusz Sakowicz) przedstawia zagadnienie wychowania oraz edu-kacji w kulturach i religiach s´wiata. Z perspektywy historycznej pokazuje „systemy” wychowawczo-edukacyjne judaizmu, islamu, hinduizmu, konfucjanizmu. Rozdzia IV (Aleksandra Borkowska) dotyczy psychologicznych aspektów migracji w rozwoju dziecka. Podejmuje tematyke adaptacji kulturowej dzieci z dos´wiadczeniem migracyj-nym. Charakteryzuje rodzaje stresorów zwi azanych z procesami adaptacji i migracji. Rozdzia V (Urszula Markowska-Manista) koncentruje sie na zagadnieniu pracy z uczniem maj acym trudnos´ci adaptacyjne, wynikaj ace z róznic kulturowych i zmiany s´rodowiska edukacyjnego. Podaje tez praktyczne wskazówki, jak – wobec róznic kulturowych – organizowac´ s´rodowisko edukacyjne, które bedzie zaspokajao potrze-by tych uczniów. Rozdzia VI (Anna Mynarczuk-Sokoowska, Katarzyna Szostak-Król) ukazuje problemy uczniów cudzoziemskich w polskiej szkole oraz wyzwania stoj ace przed nauczycielami pracuj acymi w klasie zróznicowanej pod wzgledem kulturowym. Podaje równiez przykady dziaan´ metodycznych, czyli projektów eduka-cyjno-integracyjnych, realizowanych w takich klasach. Maj a one suzyc´ wszystkim uczniom, a takze prowadzic´ do wzajemnego poznawania i wspódziaania.
Rozdzia VII (E. S´miechowska-Petrovskij) porusza kwestie doskonalenia zawodo-wego nauczycieli w zakresie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej ze wsparciem ucznia z trudnos´ciami adaptacyjnymi, wynikaj acymi z róznic kulturowych oraz zmia-ny s´rodowiska edukacyjnego. Punktem wyjs´cia s a tu analizy wspóczesnych ofert edukacyjnych w zakresie zdobywania kwalifikacji i doksztacania zawodowego nau-czycieli, którzy podejmuj a prace z uczniami reprezentuj acymi inne niz polskie s´rodo-wisko kulturowe.
Omawiana publikacja stanowi pierwsz a w polskiej literaturze przedmiotu próbe ukazania pewnych zagadnien´ zwi azanych z problematyk a edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej uczniów z trudnos´ciami adaptacyjnymi, wynikaj acymi z odmien-nos´ci kulturowej oraz zmiany s´rodowiska edukacyjnego. Warto j a polecic´ pedago-gom, psycholopedago-gom, wychowawcom, duszpasterzom, a takze wszystkim, którym zale-zy na dobru dzieci.
Pawe Szuppe Katedra Religiologii i Dialogu Miedzyreligijnego UKSW
