Biuletyn teologii laikatu

Kazimierz Więsyk, Eugeniusz

Weron

Biuletyn teologii laikatu

Collectanea Theologica 54/3, 117-127

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 54(1984) fa s c . I I I

B IU LETY N TEO LO G II LA IK A TU

Z a w a r to ś ć : I. P A R A F IA L N E R A D Y Ś W IE C K IC H W A U S T R II. 1. T e o lo g iczn o - -h is to r y c z n e p o d s ta w y r a d p a r a f ia ln y c h . — 2. S t r u k tu r a i d z ia ła ln o ś ć r a d y p a r a f ia ln e j. — 3. A k tu a ln a d z ia ła ln o ś ć r a d p a r a f ia ln y c h . — 4. N ie k tó r e w n io ­ sk i p a s to r a ln e . II. W S P Ó L N O T Y Ż Y C IA C H R Z E Ś C IJA Ń S K IE G O . 1. Z h is to rii w s p ó ln o t. — 2. R u c h s o d a lic y jn y w P o lsc e . — 3. W sp ó łc z e sn e p rz e m ia n y . — 4. M a ry jn o ść . — 5. S t r u k t u r a o r g a n iz a c y jn a *.

I. P A R A F IA L N E R A D Y Ś W IE C K IC H W A U S T R II

K o śc ió ł w A u s tr ii p rz e ż y ł w d n ia c h o d 9 do 13 w rz e ś n ia 1983 r o k u w ie lk ie w y d a rz e n ie h is to ry c z n e , ja k i m b y ła w iz y ta p a s t o r a ln a O jc a ś w ię te g o J a n a P a w ł a II. O jciec ś w ię ty p rz y b y ł do A u s tr ii, a b y w z ią ć u d z ia ł w o r g a n i­ z o w a n y m w ty m c z a sie „ D n iu K a to lik ó w ” (K a th o lik e n ta g ), k tó r y t r w a ł tr z y d n i, a le n a d je g o p rz y g o to w a n ie m p ra c o w a n o o d d łu ższeg o cz a su . O rg a n iz a ­ c ję te j w ie lk ie j m a n if e s ta c ji k a to lik ó w a u s t r ia c k ic h n a sz c z e b lu p a r a f ia l n y m p r z e ję ły w d u ż e j m ie rz e r a d y p a r a f ia ln e , d z ia ła ją c e p r z y k a ż d e j p a r a f ii. C zy m s ą r a d y p a r a f ia l n e w A u s tr ii, ja k ie s ą te o lo g ic z n e p o d s ta w y ic h fu n k c jo n o w a ­ n ia o ra z w j a k i sp o só b r a d y te d z ia ła ją o b e c n ie ? P r ó b a o d p o w ie d z i n a p o s t a ­ w io n e p y ta n ia , b y ć m o że, s ta n ie się im p u ls e m do d z ia ła ln o ś c i p o d o b n y c h r a d p a r a f ia ln y c h w rz e c z y w is to ś c i K o śc io ła p o lsk ieg o .

1. T e o lo g ic z n o -h is to ry c z n e p o d s ta w y r a d p a r a f ia ln y c h

M ó w iąc o te o lo g ic z n y c h p o d s ta w a c h r a d p a r a f ia ln y c h tr z e b a z k o n ie c z ­ n o śc i p o ru s z y ć p ro b le m o b ra z u K o śc io ła p rz e d s o b o ro w e g o i m o d e lu K o ścio ła w y p ra c o w a n e g o p rz e z S o b ó r W a ty k a ń s k i II. S o b ó r W a ty k a ń s k i I I u k a z a ł r z e ­ c z y w isto ść K o śc io ła ja k o n o w e g o L u d u B ożego, k tó r y je s t w d ro d z e . K o śció ł p r z e d s o b o ro w y b y ł p o d z ie lo n y ja k b y n a d w a s e k to ry . Z je d n e j s tr o n y s ta li w y ś w ię c e n i s łu d z y o łta rz a , p o c z ą w sz y od p a p ie ż a p o p rz e z b is k u p ó w a ż do k s i ę ­ ży i c z ło n k ó w z a k o n ó w . P o d ru g ie j s tr o n ie b y ł K o śció ł la ik ó w , K o śc ió ł „ s łu ­ c h a ją c y ”, m a ją c y w c ie la ć w życie z a le c e n ia i n a u k ę K o śc io ła „ n a u c z a ją c e g o ”. W ta k ie j s y tu a c ji p o ja w iła się w d o k u m e n ta c h S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I d łu ­ go o c z e k iw a n a i p o tr z e b n a n a u k a K o śc io ła o n im sa m y m . W K o n s ty t u c ji d o ­

g m a ty c z n e j o K o śc ie le c z y ta m y : „ C h ry s tu s P a n , K a p ła n w z ię ty sp o ś ró d lu d u ,

n o w y lu d u c z y n ił k r ó le s tw e m i k a p ła n a m i B o g u i O jc u s w e m u . O c h rz c z e n i b o w ie m p o ś w ię c e n i s ą p rz e z o d ro d z e n ie i n a m a s z c z e n ie D u c h e m Ś w ię ty m , ja k o d o m d u c h o w y i ś w ię te k a p ła ń s tw o , a b y p rz e z w s z y s tk ie w ła ś c iw e c h r z e ­ ś c ija n in o w i u c z y n k i s k ła d a ć o fia ry d u c h o w e i g łosić m oc T ego, k tó r y w e z w a ł ic h z c ie m n o śc i do sw e g o p rz e d z iw n e g o ś w ia t ła ” (K K 10). W d a ls z y c h ro z w a ­ ż a n ia c h n a te m a t k a p ła ń s tw a p o w sz e c h n e g o z a z n a c z a s o b ó r ró ż n ic ę is to ty p rz y je d n o c z e s n y m p r z y p o r z ą d k o w a n iu k a p ła ń s tw a w ie r n y c h i k a p ła ń s tw a u rz ę d o ­ w eg o . „ K a p ła ń s tw o z a ś p o w s z e c h n e w ie r n y c h i k a p ła ń s tw o u rz ę d o w e , czy li

h ie r a r c h ic z n e , ch o ć ró ż n ią się is to tą , a n ie s to p n ie m ty lk o , są so b ie je d n a k

* R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u j e s t ks. E u g e n iu sz W e r o n SA C, O łta rz e w .

BIULETYN TEO LO GII LAIKATU

w z a je m n ie p rz y p o r z ą d k o w a n e ; je d n o i d ru g ie b o w ie m w w ła ś c iw y so b ie sposób u c z e s tn ic z y w je d n y m k a p ła ń s tw ie C h ry s tu s o w y m ” (K K 10).

S o b o ro w a n a u k a n a te m a t k a p ła ń s tw a w ie r n y c h s t a ła s ię im p u ls e m , k tó ­ r y p o z w o lił o d k ry ć K o śc ió ł ja k o a k ty w n y L u d B oży. M ie jsc e d a w n y c h s t r u k ­ t u r w e r ty k a ln y c h m u s ia ł z k o n ie c z n o śc i u z u p e łn ić p o rz ą d e k h o r y z o n ta ln y w y ­ r a ż a ją c y się w b r a t e r s k i m w s p ó łd z ia ła n iu c z ło n k ó w L u d u B ożego. P o d s ta w y z m ia n w k ie r u n k u n o w e g o p o r z ą d k u z n a jd u j ą się ta k ż e w w ie lu in n y c h d o ­ k u m e n ta c h s o b o ro w y c h m ó w ią c y c h o z a d a n ia c h b is k u p ó w , k a p ła n ó w i la ik ó w , j a k ró w n ie ż w K o n s ty t u c ji d u s z p a s te r s k ie j o K o śc ie le w ś w ie c ie w s p ó łc z e s ­ n y m . P o tr z e b a w s p ó łd z ia ła n ia i o d p o w ie d z ia ln o śc i w s z y s tk ic h c z ło n k ó w K o śc io ­ ła je s t c e c h ą c h a r a k te r y s ty c z n ą n a u k i z a w a r te j w ty c h d o k u m e n ta c h . P rz e d e w s z y s tk im św ie c c y u z y s k a li s o b o ro w e p o p a rc ie , k tó r e s ta ło się z a c h ę tą do b a r d z ie j o ż y w io n e j d z ia ła ln o ś c i w K o śc ie le k a to lic k im . W D e k r e c ie o a p o s to l­ s t w i e ś w ie c k ic h ż ą d a się od n ic h z d e c y d o w a n e g o z a a n g a ż o w a n ia w s p r a w y

K o ścio ła. „Ś w ie c c y w s p ó łp r a c u ją c w e w ła ś c iw y so b ie sp o só b z h ie r a r c h ią (np. w r a m a c h A k c ji K a to lic k ie j) p rz y n o s z ą s w o je d o św ia d c z e n ia , p r z y j m u j ą o d ­ p o w ie d z ia ln o ś ć z a k ie r o w n ic tw o , za ro z e z n a n ie w a r u n k ó w w ja k ic h m a się p ro w a d z ić d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s te r s k ą K o śc io ła , o ra z z a p la n o w a n ie i re a liz a c ję p r o g r a m u d z ia ła n ia ” (DA 20). Ś w ie c c y są w ię c ró w n ie ż o d p o w ie d z ia ln i za re a liz a c ję p r o g r a m u d z ia ła n ia K o śc io ła . T y m s a m y m z a le c a się h ie r a r c h i i o b o ­ w ią z e k w s p ó l n e j o d p o w ie d z ia ln o śc i z a p rz y s z ło ść K o ścio ła. Z a le c e n ie o d ­ p o w ie d z ia ln o ś c i w s p ó ln e j la ik ó w z h ie r a r c h ią j e s t b a z ą , n a k tó r e j p o w s ta ły p a r a f ia l n e r a d y ś w ie c k ic h *.

W s p ó łp ra c a m ię d z y h ie r a r c h i ą a k a to lik a m i ś w ie c k im i is tn ia ła n a tu r a ln i e j u ż p r z e d S o b o re m W a ty k a ń s k im II. P r z y k ła d e m ścisłeg o w s p ó łd z ia ła n ia ś w ie c k ic h z h ie r a r c h i ą j e s t n p . A k c ja K a to lic k a . W w ie lu d ie c e z ja c h a u s t r i a ­ c k ic h is tn ia ły p rz e d S o b o re m W a ty k a ń s k im I I tzw . k o m ite ty czy te ż k o m is je p a r a f ia ln e . N ie b y ły o n e je d n a k z n a n e w k a ż d e j p a r a f ii. P o n a d to r e p r e z e n ­ to w a ły o n e ty lk o n ie k tó r e z w ią z k i czy o rg a n iz a c je , a n ie c a łą w s p ó ln o tę p a ­ r a f ia ln ą . Z w ią z k i te n ie b y ły z a k o tw ic z o n e w p o d s ta w o w y c h s t r u k tu r a c h k o ­ śc ie ln y c h . N ie m ia ły w ię c p o d s ta w do re p r e z e n ta c ji i do p r a w n e j d z ia ła ln o ś c i w d a n e j w sp ó ln o c ie .

S o b ó r w y p ra c o w a ł n o w y m o d e l K o ścio ła, n a tle k tó r e g o z m ie n ił się s to s u ­ n e k g r u p k a to lik ó w ś w ie c k ic h do k le r u . O ile w s p ó łp r a c a k a to lik ó w św ie c k ic h z h ie r a r c h i ą m a p rz y n ie ś ć o c z e k iw a n e su k c e s y , o ty le z m ie n ić s ię m u s z ą d o ­ ty c h c z a s o w e s t r u k t u r y te j w s p ó łp ra c y .

N ie ty lk o je d n a k o d n o w io n y m o d e l K o śc io ła j e s t p u n k te m w y jś c ia r e o r ­ g a n iz a c ji d u s z p a s te r s tw a . Z m ie n iło s ię ta k ż e r o z u m ie n ie ś w ia ta i c z ło w ie k a w n a s z y m s tu le c iu . D u s z p a s te rs tw o m o że b y ć o w o cn e, je ś li w e ź m ie p o d u w a ­ g ę z m ia n y z a c h o d z ą c e w ś w ie c ie i w sp o łe c z e ń stw ie . P r z e jś c ie ze s t r u k t u r a g r a r n y c h do k u lt u r y p rz e m y s ło w e j s tw o rz y ło c a łk o w ic ie n o w ą b a z ę ró w n ie ż d la ż y c ia K o śc io ła w A u s tr ii. Z m ia n a m e n ta ln o ś c i lu d z k ie j s ta w ia K o śció ł c ią g le p rz e d n o w y m i s y tu a c ja m i. S ta r a s t r u k tu r a K o śc io ła z m ie n ia się p o w o li. K o śc ió ł je s t z m u s z o n y z a p u sz c z a ć k o rz e n ie w sz ę d z ie ta m , g d z ie o b e c n ie ż y je c z ło w ie k . W sp ó ln o ta lu d z i je s t d z is ia j d z ia ła ją c y m p o d m io te m K o ścio ła. K o ­ śc ió ł n ie m o ż e się o d n o w ić p rz e z p o w o ła n ie s t r u k t u r i fo rm , k tó r e z o s ta n ą n a rz u c o n e „z g ó r y ”. O d n o w a K o śc io ła p rz y c h o d z i ze z r o z u m ie n ia w s p ó łp r a c y i o d p o w ie d z ia ln o śc i z a ró w n o h ie r a r c h ii ja k i lu d z i ś w ie c k ic h . T o w ła ś n ie św ie c c y p rz y c z y n ili s ię z n a c z n ie do p o w o ła n ia p ie r w s z y c h r a d p a r a f ia ln y c h w R F N w lu ty m 1967 r o k u 2. N a te r e n ie A u s tr ii r a d y p a r a f ia l n e św ie c k ic h p o w o ła ł o fic ja ln ie S y n o d D ie c e z ja ln y w W ie d n iu w 1971 ro k u . P ro m u lg o w a ­ n ia p a r a f ia l n y c h r a d ś w ie c k ic h d la c a łe j A u s tr ii d o k o n a n o je s ie n ią 1974 r o k u 3. 1 D e k r e t o a p o s to ls tw ie ś w ie c k ic h s u g e r u je is tn ie n ie p o d o b n y c h r a d n a sz c z e b lu m ię d z y p a r a f ia ln y m i m ię d z y d ie c e z ja ln y m (por. D A 26).

2 F . O e r t e 1, P ja r r g e m e in d e r a t e r n s tg e n o m m e n , L im b u rg 1970, 19. 3 P r o m u lg a tio n d e s P fa r r g e m e in d e r a te s , W ie n e r D iö z e s a n b la tt (1977) z. 4.

BIULETYN TEO LO GII LAIKATU 2. S t r u k t u r a i d z ia ła ln o ś ć r a d y p a r a f ia l n e j C z y m s ą w ła ś c iw ie r a d y ś w ie c k ic h ? O d p o w ie d ź z n a jd u je m y w w ie d e ń s k im m ie s ię c z n ik u d ie c e z ja ln y m , g d zie c z y ta m y : „ P a r a f ia l n a r a d a św ie c k ic h je s t o w y m g re m iu m p a r a f ii, k tó r e w sp ó ło d p o w ie d z ia ln e p o m a g a p ro b o s z c z o w i — w r a m a c h p r a w o d a w s tw a d ie c e z ja ln e g o — d a w a ć o d p o w ie d z i n a p o d s ta w o w e p ro b le m y ży cia p a ra f ia ln e g o , d e c y d u je ra z e m z p ro b o s z c z e m i tro s z c z y się o u r z e c z y w is tn ie n ie p o w z ię ty c h p o s ta n o w ie ń ” 4. T a k p o ję ta r a d a p a r a f ia l n a ś w ie c k ic h je s t u p o w a ż n io n a do w s p ó ln e j o d p o w ie d z ia ln o śc i za p rz y s z ło ść d a ­ n e j p a r a f ii. O to je j z a d a n i a 8. A. Z a d a n i a r a d y p a r a f i a l n e j 1. R a d a o k re ś la k o n c e p c ję p r a c y d u s z p a s te rs k ie j n a te r e n ie p a r a f ii. C h o ­ d zi tu o u s ta le n ie lin ii p r a c y p a s to r a ln e j, je j k o o rd y n a c ję w p o sz c z e g ó ln y c h c z ę śc ia c h p a r a f ii (np. k o ś c io ły filia ln e ), j a k ró w n ie ż ro z d z ia ł p r a c w z a k re s ie u rz e c z y w is tn ia n ia s ię K o śc io ła p o m ię d z y p a r a f i ą m a c ie r z y s tą a je j filia m i. W sz c z e g ó ln o śc i r a d a p a r a f ia l n a o m a w ia p r o g r a m d u s z p a s te r s k i z w ią z a n y z p rz e p o w ia d a n ie m S ło w a B ożego, litu r g ią i p o m o c ą p o tr z e b u ją c y m (caritas).

2. R a d a p a r a f ia l n a ś w ie c k ic h j e s t u p o w a ż n io n a do p o d e jm o w a n ia z a r z ą ­ d z e ń o r g a n iz a c y jn y c h , ja k ie s ą w y m a g a n e w k o n k r e tn e j p a r a f ii. M oże to b y ć n p . w y s u w a n ie w n io s k ó w i p o s tu la tó w do r a d y d e k a n a ln e j, w y s u w a n ie p r o ­ p o z y c ji p e rs o n a ln y c h , z a tw ie r d z a n ie p o w s ta ją c y c h g r u p i z w ią z k ó w . R a d a t r o ­ szczy s ię o d o b rą w s p ó łp r a c ę is tn ie ją c y c h w d a n e j p a r a f i i s to w a r z y s z e ń i z w ią z k ó w . 3. P r a w e m r a d y je s t w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś ć za a d m in is tr a c ję d ó b r p a r a ­ fia ln y c h . O m a w ia o n a p la n g o sp o d a rc z y n a k o le jn y ro k , n p . p r o j e k t ro z b u d o ­ w y b u d y n k ó w k o śc ie ln y c h . W sz y s tk ie p rz e d s ię w z ię c ia n a t u r y g o sp o d a rc z e j w y ­ m a g a ją c e w ię k s z y c h n a k ła d ó w f in a n s o w y c h s ą je d n a k w A u s tr ii o m a w ia n e n a p ła s z c z y ź n ie d ie c e z ji.

4. R a d a p a r a f ia l n a tro s z c z y się o u rz e c z y w is tn ie n ie p o w z ię ty c h p la n ó w . S p ra w o z d a n ie z d z ia ła ln o ś c i p a r a f ia l n e j s k ła d a s ię n a p o s ie d z e n iu r a d y w k o ń ­ c u r o k u k a le n d a rz o w e g o .

5. W y k o n y w a n ie s z e re g u in n y c h z a d a ń , ja k i e ja w i ą się w z a le ż n o śc i od p ro b le m ó w i p r o f ilu o k re ś lo n e j p a r a f ii.

B. S k ł a d r a d y p a r a f i a l n e j

R a d a p a r a f ia l n a s k ła d a się z c z ło n k ó w u rz ę d o w y c h , k tó r z y z n a t u r y r z e ­ czy do n ie j n a le ż ą . N a jw ię k s z ą lic z b ę s ta n o w ią c z ło n k o w ie w y b r a n i, k tó r y c h w y b ie r a w s p ó ln o ta p a r a f i a l n a e. P o n a d to do r a d y p a r a f ia ln e j n a le ż ą c z ło n k o ­ w ie d e le g o w a n i i m ia n o w a n i. 1. C z ło n k o w ie u r z ę d o w i . U rz ę d o w y m i c z ło n k a m i r a d y p a r a f ia l n e j są: p ro b o sz c z i in n i k s ię ż a p r a c u j ą c y w p a r a f ii, d ia k o n i, a s y s te n c i p a s to r a ln i, k tó r z y a u to m a ty c z n ie n a le ż ą do r a d y p a r a f ia ln e j, je ś li s ą o fic ja ln ie z a tr u d n ie ­ n i w p a r a f ii. 4 T a m ż e , 49.

5 P o r. I n s t i t u t f ü r K irc h lic h e S o z ia lfo rs c h u n g d es B is tu m s E sse n , E in s te l­

lu n g e n , M o tiv e u n d W e r to r ie n tie r u n g e n d e r M itg lie d e r d e r P fa r r g e m e in d e - r ä te E sse n 1972, 72 n n .

1 2 0 BIULETYN TEOLOGII LAIKATU 2. C z ło n k o w ie w y b r a n i . L ic z b a w y b r a n y c h c z ło n k ó w r a d y p a r a f ia ln e j je s t z g ó ry u s ta lo n a i u z a le ż n io n a od lic z b y m ie s z k a ń c ó w p a r a f ii :7 L ic z b a p a r a f ia n L ic z b a r a d n y c h do 3 000 6 do 6 000 9 do 10 000 12 do 15 000 15 do 20 000 18 p o n a d 20 000 21

W p a r a f ia c h , g d z ie j e s t w ię c e j k o śc io łó w filia ln y c h , k a ż d y z n ic h p o w i­ n ie n b y ć r e p r e z e n to w a n y w ra d z ie p a r a f ia ln e j.

3. C z ło n k o w ie d e l e g o w a n i . K a ż d a z d z ia ła ją c y c h w p a r a f ii g r u p i o r ­ g a n iz a c ji j e s t u p o w a ż n io n a do d e le g o w a n ia sw o je g o p r z e d s ta w ic ie la do r a d y p a r a f ia l n e j. L ic z b a c z ło n k ó w d e le g o w a n y c h n ie m o że p rz e k r a c z a ć 1/3 liczb y c z ło n k ó w w y b ra n y c h . R ó w n ie ż g r u p a k a te c h e tó w m o że d e le g o w a ć sw o je g o p rz e d s ta w ic ie la . J e ś li w p a r a f ii is tn ie je d o m z a k o n n y , m o że ta k ż e b y ć w r a ­ d z ie re p r e z e n to w a n y .

4. C z ło n k o w ie m i a n o w a n i . P ro b o s z c z m o że m ia n o w a ć osoby, k tó r e ze w z g lę d u n a o so b iste k w a lif ik a c je , p o z y c ję sp o łe c z n ą , z n a jo m o ść te m a tu , m o g ą p rz y c z y n ić s ię do p e łn ie js z e j re a liz a c ji z a d a ń r a d y p a r a f ia l n e j. M u si je d n a k w ty m w z g lę d z ie w y s łu c h a ć o p in ii p o z o s ta ły c h c z ło n k ó w n o w o k o n ­ s t y tu u j ą c e j s ię r a d y p a r a f ia ln e j.

O d k a n d y d a tó w do r a d y p a r a f ia l n e j w y m a g a s ię s p e łn ie n ia sz e re g u w a ­ ru n k ó w . P r z e d e w s z y s tk im k a n d y d a t m u s i p rz y n a le ż e ć do K o śc io ła k a to lic ­ k ieg o . P o n a d to k a n d y d u ją c y p o w in ie n : m ie sz k a ć w d a n e j p a r a f ii; p r z y n a j­ m n ie j od r o k u b r a ć c z y n n y u d z ia ł w ży ciu p a r a f ia ln y m ; n ie b y ć w y łą c z o n y m o c ą p r a w a k a n o n ic z n e g o ze w s p ó ln o ty K o śc io ła ; p ła c ić s y s te m a ty c z n ie p o ­ d a te k k o ś c ie ln y ; p r z y ją ć s a k r a m e n t b ie r z m o w a n ia ; b y ć w a ż n ie w y b r a n y m do r a d y p a r a f ia l n e j; u k o ń c z y ć 16 l a t życia. C. S t r u k t u r a r a d y p a r a f i a l n e j D o s t r u k t u r y r a d y p a r a f ia l n e j n a le ż ą je j o rg a n a . S ą to: 1. P rz e w o d n ic z ą c y . J e s t n im p ro b o sz c z . P rz e w o d n ic z ą c y z w o łu je i p r o w a ­ dzi p o s ie d z e n ia r a d y p a r a f ia l n e j. P ro w a d z e n ie p o s ie d z e n ia m o że p rz e k a z a ć s w o je m u z a s tę p c y . J e s t o d p o w ie d z ia ln y b e z p o ś re d n io za c a ło k s z ta łt p r a c r a d y p a r a f ia ln e j. 2. Z a s tę p c a p rz e w o d n ic z ą c e g o . J e g o z a d a n ie m je s t w y p e łn ie n ie f u n k c ji p rz e w o d n ic z ą c e g o w w y p a d k u , g d y t e n n ie je s t o b e c n y n a z e b r a n iu ra d y . J e s t b e z p o ś r e d n im d o ra d c ą p ro b o sz c z a . 3. Z a r z ą d r a d y p a r a f ia ln e j. Z a r z ą d s k ła d a się z p ro b o sz c z a , je g o z a stę p c y , w ik a riu s z y , a s y s te n tó w p a s to r a ln y c h o ra z in n y c h c z ło n k ó w . C z ło n k o w ie c i są w y b ie r a n i s p o ś ró d g r e m iu m ra d y . Ic h lic z b a n ie m o że p rz e k r a c z a ć 1/3 o g ó ln ej lic z b y c z ło n k ó w ra d y . Z a d a n ie m z a r z ą d u je s t p rz y g o to w a n ie p o s ie d z e n ia r a d y p a r a f ia l n e j, o s ta te c z n a d e c y z ja w s p r a w a c h sp o rn y c h , tr o s k a o u rz e c z y w is tn ie ­ n ie p o s ta n o w ie ń , ja k i e p o w z ię to n a p o s ie d z e n iu . W p a r a f ia c h , g d z ie liczb a

7 O d n o si się do d ie c e z ji w ie d e ń s k ie j. H a n s S c h r o b e r p o d a je n ie c o in n ą lic z b ę c z ło n k ó w w y b r a n y c h w s to s u n k u do lic z b y m ie s z k a ń c ó w p a ra f ii. P o r. H . S c h r o b e r , D er P fa r r g e m e in d e r a t a ls g e s a m tk ir c h lic h e A u fg a b e , T r ie r 1971, 105.

c z ło n k ó w r a d y n ie p r z e k r a c z a 10 osób, n ie je s t w y m a g a n y z a r z ą d ra d y . J e g o z a d a n ia p r z e jm u je p rz e w o d n ic z ą c y , je g o z a s tę p c a i s e k r e ta r z , k tó r e g o w y b ie ra n o w o u k o n s ty tu o w a n a r a d a .

4. P o z o s ta li c z ło n k o w ie w y b r a n i d ro g ą d e m o k r a ty c z n y c h w y b o ró w . D. W y b o r y d o r a d y p a r a f i a l n e j

W ięk szo ść p a r a f ii a u s tr ia c k ic h p rz e p r o w a d z iła w y b o ry do r a d p a r a f i a l ­ n y c h ju ż d w u k ro tn ie . O s ta tn io w y b o ry te o d b y ły s ię 25 k w ie tn ia 1982 ro k u (V ik a r ia t u n te r d e m W ie n e r w a ld ). O rg a n iz o w a n e s ą o n e z in ic ja ty w y d iece zji. P o m o c e , ja k i e s ą p o tr z e b n e n a w ie lu e ta p a c h p rz y g o to w a w c z y c h , o trz y m a ły p a r a f ie ze s tr o n y d ie c e z ji. K a d e n c ja r a d p a r a f ia ln y c h w z a le ż n o śc i o d d ie ­ c e z ji tr w a 3— 4— 5 la t. P o z a k o ń c z e n iu k a d e n c ji r a d y p a r a f ia l n e j p r z e p r o w a ­ d za się c a łk o w ic ie n o w e w y b o ry . T e r m in w y b o ró w m u s i b y ć p o d a n y do w ia ­ d o m o śc i w ie r n y c h p r z y n a jm n ie j sześć m ie się c y p r z e d d n ie m w y b o ró w . P r o ­ b oszcz p o w in ie n so b ie w y b r a ć do p o m o c y p ię ć in n y c h osób, k tó r e n ie k a n ­ d y d u ją do ra d y . O so b y te w y b ie r a ją s p o ś ró d sie b ie p rz e w o d n ic z ą c e g o k o m is ji w y b o rc z e j. K a n d y d a tó w p r o p o n u ją p a r a f ia n ie . P o z e s ta w ie n iu lis ty k a n d y d a ­ tó w n a le ż y w y s ła ć p o w ia d o m ie n ie o ic h k a n d y d a tu r z e . D o p ie ro d o b ro w o ln a d e k la r a c ja n a p iś m ie s p r a w ia , że k a n d y d a tu r a j e s t p ra w o m o c n a . T rz y ty ­ g o d n ie p rz e d w y b o ra m i k a n d y d a c i m a ją b y ć p r z e d s ta w ie n i c a łe m u g re m iu m p a r a f ia ln e m u . S p o só b p r z e d s ta w ie n ia je s t d o w o ln y . P o ta j n y c h i d e m o k r a ­ ty c z n y c h w y b o r a c h k o m is ja z lic z a g ło sy , s p o r z ą d z a p ro to k ó ł, k tó r y p rz e s y ła s ię do z a r z ą d u d ie c e z ji. O d p is n a le ż y z a c h o w a ć w a r c h iw u m p a r a f ia ln y m . W y n ik i w y b o ró w n a le ż y ogłosić w n ie d z ie lę po p r z e p r o w a d z o n y c h w y b o ra c h .

3. A k tu a ln a d z ia ła ln o ś ć r a d p a r a f ia ln y c h

Z a p o z n a n ie się z te o r e ty c z n ą s t r o n ą p r o b le m u r a d p a r a f ia ln y c h b u d z i p y ta n i e o ic h c o d z ie n n ą , p r a k t y c z n ą d z ia ła ln o ś ć . T rz e b a n a ty m m ie js c u s tw ie rd z ić , że n ie k ie d y rz e c z y w iś c ie r a d a p a r a f ia l n a św ie c k ic h j e s t m o to re m o ż y w ia ją c y m w s p ó ln o tę p a r a f ia ln ą . N a n ie j sp o c z y w a ją n a jw a ż n ie js z e z a d a n ia w y n ik a ją c e z n a t u r y p o s ła n n ic tw a K o ś c io ła 8.

D z ia ła ln o ść r a d y p a r a f ia l n e j ro z p o c z y n a s ię od p ie rw s z e g o p o sie d z e n ia . C z ę sto tliw o ś ć p o s ie d z e ń r a d y p a r a f ia l n e j je s t ró ż n a w z a le ż n o śc i od p o trz e b w y n ik a ją c y c h z ż y w o tn o śc i d a n e j p a r a f ii. O b o w ią z k o w e s ą je d n a k p r z y n a j­ m n ie j tr z y k r o tn e z e b r a n ia w c ią g u ro k u . P o s ie d z e n ie r a d y p rz y g o to w u je je j z a rz ą d w s p ó ln ie z p rz e w o d n ic z ą c y m . Z a p ro s z e n ie n a p o sie d z e n ie o tr z y m u ją c z ło n k o w ie o d p rz e w o d n ic z ą c e g o r a d y p r z y n a jm n ie j n a o siem d n i p rz e d t e r ­ m in e m p o s i e d z e n ia 9. W z a p ro s z e n iu p is e m n y m w y z n a c z a się czas, m ie js c e i p r o g r a m p o s ie d z e n ia r a d y p a r a f ia ln e j. Z a ra z n a p ie r w s z y m p o s ie d z e n iu r a d y p a r a f ia ln e j n a le ż y d o k o n a ć ro z ­ d z ia łu p ra c n a p o sz c z e g ó ln e k o m is je 10. K o m i s j a d o s p r a w l i t u r g i i . W w ie lu p a r a f ia c h tę w ła ś n ie k o ­ m is ję p o w o ły w a n o w p ie r w s z e j k o le jn o ś c i11. O d n o w io n a litu r g ia p o so b o ro w a je s t d o m e n ą n ie ty lk o p ro b o s z c z a , a le c a łe j p a r a f ii. L itu r g ia n ie je s t m o ­ n o lo g ie m , lecz d ia lo g ie m w ie lb ią c y m B oga. D la te g o w n io s k i i p ro p o z y c je o d ­ n o sz ą c e się do u d z ia łu w ie r n y c h w li tu r g ii są n ie ty lk o ży w o d y s k u to w a n e ,

BIULETY N TEO LO GII LAIKA TU J 2 1

8 P o r. I n s t i t u t f ü r S o z ia lfo rs c h u n g , P fa r r g e m e in d e r ä te , W ie n 1979, 13 nn. 9 J . M e i e r , D ie le b e n d ig e P fa r r g e m e in d e r a ts itz u n g , R e g e n s b u rg 1977, 48. 10 W p a r a f ia c h n ie w ie lk ic h , g d z ie lic z b a ra d c ó w p a r a f ia l n y c h je s t m a ła , za o k re ś lo n y d z ia ł p r a c y o d p o w ie d z ia ln a j e s t o so b a o d d e le g o w a n a . P r z e w o d ­ n ic z ą c y d a n e j k o m is ji s ą d e le g o w a n i n a k u r s y f o r m a c y jn e o rg a n iz o w a n e n a sz c z e b lu d iece zji. 11 F. O e r t e 1, d z. c y t., 76.

1 2 2 B I U L E T Y N T E O L O G I I L A I K A T U a le z n a jd u j ą sw e u r z e c z y w is tn ie n ie w litu r g ii n ie d z ie ln e j, p rz y c z y n ia ją c się do je j g łę b o k ie g o p rz e ż y c ia p rz e z w s z y s tk ic h c z ło n k ó w z g ro m a d z e n ia l i t u r ­ g icznego. N p. m o d litw a w ie r n y c h o d z w ie rc ie d la ja s n o c z y n n y u d z ia ł w ie r n y c h w litu r g ii. P ro ś b y w s ta w ie n n ic z e s ą p r z e d s ta w ia n e p rz e z u p rz e d n io w y z n a ­ c z o n y c h ś w ie c k ic h u c z e s tn ik ó w litu r g ii. K o m e n ta r z do c z y ta ń litu r g ic z n y c h p rz y g o to w u je ró w n ie ż k o m is ja l i t u r ­ g iczn a . P rz e b ie g ś w ią t i u ro c z y s to śc i o k o lic z n o śc io w y c h (np. E r n te d a n k f e s t — u ro c z y s to ść d z ię k c z y n n a za żn iw a ) je s t z le c o n y k o m is ji litu r g ic z n e j. C z ło n k o ­ w ie k o m is ji tr o s z c z ą się o w y s tr ó j ś w ią ty n i i o łta rz a . O n i s p r a w u j ą p ie c z ę n a d p a r a m e n ta m i i s p r z ę te m litu rg ic z n y m . P o m a g a ją w p rz y g o to w a n iu u r o ­ c z y ste j li tu r g ii c h rz tu , b ie r z m o w a n ia , b io r ą w n ie j c z y n n y u d z ia ł. P rz y g o to ­ w a n ie ' n a b o ż e ń s tw a S ło w a B ożego j a k ró w n ie ż o k o lic z n o śc io w y c h n a b o ż e ń s tw d o w o d zi, że św ie c c y m o g ą w n ie ś ć d u żo o ż y w ie n ia w ży cie litu r g ic z n e p a ­ ra f ii.

K o m i s j a d o s p r a w p r z e p o w i a d a n i a S ł o w a B o ż e g o . P r z e d s ta w ic ie le te j k o m is ji tr o s z c z ą s ię o o d p o w ie d n i p o zio m n a u c z a n ia k a ­ te c h e ty c z n e g o . O r g a n iz u ją s p o tk a n ia , s e m in a ria , k u r s y d o k s z ta łc a ją c e , r e k o ­ le k c je s ta n o w e , d n i s k u p ie n ia d la p o sz c z e g ó ln y c h g ru p . T ro sz c z ą się o p r o ­ p a g o w a n ie P is m a Ś w ię te g o o ra z ró ż n y c h c z a so p ism re lig ijn y c h . Z a jm u ją się b ib lio te k ą p a r a f ia ln ą . K o m i s j a d o s p r a w p o m o c y c h a r y t a t y w n e j i s o c ­ j a l n e j . N a le ż ą c y do o m a w ia n e j k o m is ji z n a ją p a r a f ię od s tr o n y j e j p o tr z e b so c ja ln y c h . M a ją w y c z u c ie i o rie n ta c ję , g d z ie n a le ż y u d z ie lić p o m o c y m a ­ te r ia ln e j. C h o d zi t u n p . o p o m o c s a m o tn y m m a tk o m , o o b ro n ę ż y c ia dziec i n ie n a r o d z o n y c h , p o m o c s ie ro to m itd . W r a m a c h w s p ó łp r a c y z m ło d z ie ż ą k o ­ m is ja tro s z c z y się o z a b e z p ie c z e n ie g o d ziw eg o sp ę d z e n ia c z a su w o ln e g o , p r ó ­ b u je z a ją ć się m ło d z ie ż ą , k tó r a ju ż p o p a d ła w k o n f l ik t z p ra w e m . D użo c z a su z a jm u je tu t a j p a m ię ć o lu d z ia c h w p o d e sz ły m w ie k u . O rg a n iz o w a n ie s p o tk a ń s e n io ró w p rz y n o s i im p o c z u c ie ra d o ś c i i m iłe g o sp ę d z e n ia c zasu . R ó w n ie ż c h o rz y i u p o ś le d z e n i m a ją z a b e z p ie c z o n y k o n ta k t z p a r a f ią d z ię k i k o m is ji p o m o c y c h a r y ta ty w n e j. C h o rz y s ą o d w ie d z a n i czy to w d o m u , czy w s z p i­ ta lu .

K o m i s j a d o p r o p a g o w a n i a w i a d o m o ś c i o ż y c i u p a ­ r a f i i . P a r a f ia , k tó r a ż y je s a m a d la sie b ie , n ie s p e łn ia w a r u n k u p o w s z e c h ­ n o ści. K o śció ł je s t d la lu d z i. D la te g o m o ż liw ie w s z y sc y w in n i b y ć p o in f o rm o ­ w a n i o p o sz c z e g ó ln y c h o b ja w a c h ży cia p a ra f ia ln e g o . R e d a g u je się tzw . li s t p a ­ r a f ia l n y (P fa r r b r ie f) ł2. B a rd z o c zęsto z a jm u je s ię n im p ro b o sz c z . P rz e z lis ty m a on m o żn o ść d o ta r c ia do ty c h , k tó r z y n ie b io r ą s y s te m a ty c z n ie u d z ia łu w ż y c iu K o śc io ła m ie js c o w e g o . R ó w n ie ż s p r a w a re d a g o w a n ia g a z e te k , g a b lo t leży w k o m p e te n c ji o m a w ia n e j k o m is ji. K o m i s j a d o s p r a w g o s p o d a r c z o - f i n a n s o w y c h . K o śció ł je s t in s ty tu c ją , k tó r a ta k ż e p o tr z e b u je ś r o d k ó w fin a n s o w y c h . W sp o só b o d p o ­ w ie d z ia ln y tr z e b a n im i z a rz ą d z a ć . S tą d p r a w ie w s z y s tk ie p rz e d s ię w z ię c ia f i ­ n a n s o w e s ą o m a w ia n e k o le k ty w n ie n a p o s ie d z e n iu ra d y . O s ta te c z n ą d e c y z ję p o d e jm u je p ro b o sz c z . O b u d o w ie czy ro z b u d o w ie p o m ie sz c z e ń p a r a f ia ln y c h d e c y d u je ró w n ie ż o m a w ia n a k o m is ja . N a le ż y z a u w a ż y ć , że k s ię ż a a u s tr ia c c y o tr z y m u ją s t a łą p e n s ję w y p ła c a n ą z p o d a tk u k o śc ie ln e g o p rz e z k u r ię d ie ­ c e z ja ln ą . K o m i s j a d o s p r a w m i s y j n y c h . C h o d z i tu g łó w n ie o k s z t a ł­ to w a n ie św ia d o m o śc i m is y jn e j p a r a f ii i o o d p o w ie d z ia ln o ść za K o śc ió ł p o ­ w sz e c h n y . K o m is ja je s t o d p o w ie d z ia ln a z a o rg a n iz o w a n ie w y k ła d ó w n a te m a t m is ji, p rz e p r o w a d z e n ie k a te c h e z o tr e ś c i m is y jn e j, p rz y g o to w a n ie litu r g ic z n e n ie d z ie li m is y jn e j, o rg a n iz o w a n ie s z e ro k ic h a k c ji p o m o c y m isjo m . W k o m p e ­ 12 L is t p a r a f ia l n y u k a z u je s ię w ró ż n y c h o d s tę p a c h c zasu , w z a le ż n o śc i od p o tr z e b i m o ż liw o śc i w s p ó ln o ty p a r a f ia ln e j.

BIULETYN TEO LO G II LAIKATU

te n c ji k o m is ji le ż y p rz e p r o w a d z e n ie d o ro c z n y c h a k c ji j a k n p . B r u d e r in N o t czy S te r n s in g e r a k tio n .

C z ło n k o w ie r a d y p a r a f ia l n e j o d p o w ia d a ją b a rd z o c zęsto za p o szczeg ó ln e g ru p y , k tó r y c h n a ogół j e s t dużo w k a ż d e j p a r a f ii. J a k o p r z y k ła d n a le ż y w y m ie n ić s p o tk a n ia ro d z in (F a m ilie n r u n d e ), g r u p ę s y s te m a ty c z n ie s p o t y k a ją ­ cy ch się k o b ie t (F r a u e n r u n d e ), s p o tk a n ia s e n io ró w (S e n io r e n r u n d e ), zesp ó ł m ło d z ie ż y (J u g e n d tr e ffe n ), g r u p y d ziec ięce s ta r s z e i m ło d sz e (J u n g s c h a r g r u p ­

pe). C z ło n k o w ie p o w y ż sz y c h g r u p z a p o z n a ją s ię z te k s ta m i S ło w a B ożego,

w y m ie n ia ją p o g lą d y , d y s k u tu ją n a te m a ty a k tu a l n e w K o ściele, w p o lity c e , p la n u j ą p rz y s z łe z a d a n ia . D z ia ła ln o ść p a r a f ia ln y c h r a d ś w ie c k ic h je s t d u ż ą p o m o c ą w p r a c y d u s z ­ p a s te r s k ie j p ro b o sz c z a . P rz e d e w s z y s tk im je d n a k d z ię k i d z ia ła ln o ś c i r a d y p a ­ r a f ia l n e j p o sz e rz a się i p o g łę b ia k o n ta k t d u s z p a s te rz a ze w s z y s tk im i c z ło n ­ k a m i p a ra f ii. 4. N ie k tó r e w n io s k i p a s to r a ln e P o w s ta n ie , ro z w ó j i d z ia ła ln o ś ć p a r a f ia ln y c h r a d ś w ie c k ic h je s t p rz e d e w s z y s tk im w s p a n ia ły m p rz y k ła d e m p o w sz e c h n o śc i K o ścio ła. K o śció ł C h r y s tu ­ s o w y je s t sz c zeg ó ln ie o b e c n y ta m , g d z ie je s t ra d o ś ć w y n ik a ją c a z m iło śc i i w s p ó łp r a c a w y p ły w a ją c a ze ś w ia d o m o śc i w sp ó ło d p o w ie d z ia ln o ś c i za p o w ie ­ rz o n e z a d a n ia . P r a c a r a d y p a r a f ia l n e j św ia d c z y ta k ż e o p o g łę b ia ją c e j się je d n o ś c i K o ścio ła. J e d n o ś c i, k tó r a je s t k a ż d e g o d n ia w y p ra c o w y w a n a . K o śció ł n ie je s t ju ż ty lk o K o śc io łe m h ie r a r c h ii, a le K o ś c io łe m -w sp ó ln o tą . W sp ó ln o ta r o d z i się ta m , g d z ie s ą w s p ó ln e c e le i z a d a n ia .

D u s z p a s te rz i jeg o r a d a s ą św ia d o m i, że p r z y n a le ż ą do je d n e g o K o ścio ła. U m ie ję tn o ś ć s y n te z y p o g lą d ó w , to le r a n c ja o so b o w o ści w s p ó łp r a c o w n ik a , ra d o ś ć z su k c e s ó w in n y c h są w a rto ś c ia m i, k tó r y c h m o ż n a n a u c z y ć się b ę d ą c c z ło n ­ k ie m p a r a f ia l n e j r a d y ś w ie c k ie j.

W s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ść p a r a f ia ln e j r a d y za ro z w ó j ży cia K o ścio ła m ie js c o ­ w eg o s tw a r z a m o ż liw o ść w z m o c n ie n ia p o te n c ja łu s ił do p r a c y d u s z p a s te r ­ s k ie j; m a on s w o je „ z a p le c z e ” w k a p ła ń s tw ie w sp ó ln y m w ie rn y c h . D zięk i d o b re j o rg a n iz a c ji p r a c y r a d y p a r a f ia ln e j K o śció ł lo k a ln y s t a je s ię w e w n ę tr z ­ n ie m o c n ie js z y , a K ró le s tw o B oże m o c n ie j z a p u sz c z a k o rz e n ie w s e r c a c h w ie rn y c h . P r a c a d u s z p a s te rz a n a b ie r a w te d y b a r d z ie j c h a r a k t e r u p r a c y k a p ła ń s k ie j. P ro b o s z c z z o s ta je u w o ln io n y od sz e re g u tr o s k i k ło p o tó w n a t u r y o rg a n iz a - c y jn o -g o s p o d a rc z e j, z a c h o w u ją c je d n o c z e ś n ie f u n k c ję k o n tr o ln o - r e p r e z e n ta - ty w n ą . A u to r y t e t k a p ła n a -p ro b o s z c z a w z r a s ta , b o je g o d z ia ła ln o ś ć w y p e łn ia się g łó w n ie w g ło s z e n iu S ło w a B ożego i s p r a w o w a n iu s a k r a m e n tó w .

P o s z e rz a się w a c h la r z n o w y c h id e i w p r a c y d u s z p a s te rs k ie j. P a r a f i a tę t n i ż y c ie m n a w ie lu o d c in k a c h je j p ra c y . O sta te c z n ie d z ia ła ln o ś ć r a d y p a r a f i a l ­ n e j s tw a r z a o k a z ję w z a je m n e j in s p ir a c ji i c ią g łe g o o ż y w ia n ia ży cia p a r a ­ fia ln e g o . Is tn ie n ie r a d p a r a f ia ln y c h je s t p ię k n y m u rz e c z y w is tn ie n ie m m y ś li s o b o ro ­ w y ch , w y ra ż o n y c h z w ła sz c z a w D e k re c ie o a p o s to ls tw ie ś w ie c k ic h . A p o s to l­ s tw o ś w ie c k ic h z n a jd u je d o b ry g r u n t i o p a rc ie w p r a c y r a d p a r a f ia ln y c h . P a r a f ia ln e r a d y św ie c k ic h u m o ż liw ia ją s p e łn ie n ie o c z e k iw a ń w ie r n y c h i h ie ­ r a r c h ii n a u rz e c z y w is tn ia n ie się K o śc io ła b a rd z ie j d y n a m ic z n e g o i b a rd z ie j ś w ia d o m ie re a liz u ją c e g o s w o je z a d a n ia w e d łu g w s k a z a ń i z a le c e ń s o b o ro ­ w y ch . S y tu a c ja K o śc io ła w A u s tr ii — j a k w ia d o m o — p o d w z g lę d e m ilo śc i p o ­ w o ła ń k a p ła ń s k ic h i z a k o n n y c h je s t n ie z a d o w a la ją c a . I s tn ie j e w ie le p a r a f ii w a k u ją c y c h . W śró d k się ż y p r a c u ją c y c h w A u s tr ii w ie lu j e s t o b c o k ra jo w c ó w . W s a m e j ty lk o d ie c e z ji w ie d e ń s k ie j p r a c u j e n p . 49 k się ż y p o c h o d z e n ia p o ls k ie ­ go. W ta k ie j s y tu a c ji is tn ie n ie p a r a f ia l n y c h r a d ś w ie c k ic h o k a z u je się sz c z e ­ g ó ln ie p o ż y te c z n e i n a w e t k o n ie c z n e .

124 BIULETY N TEOLOGII LAIKATU

O c zy w iście p a r a f ia l n e r a d y ś w ie c k ic h n ie z a s tę p u ją d z ia ła ln o ś c i d u s z p a ­ s te r s k ie j p ro b o s z c z a , a le j ą p o s z e r z a ją p rz y je d n o c z e s n y m je j p o g łę b ia n iu . D o św ia d c z e n ie w y k a z u je , że d z ia ła ln o ś ć r a d p a r a f ia ln y c h w A u s tr ii ju ż p r z y ­ n io s ła n ie k tó r e ow oce. K o śció ł w A u s tr ii s ta ł s ię b a r d z ie j o b e c n y w sz e ro k ic h

k rę g a c h s p o łe c z e ń s tw a . O to w ła ś n ie ch o d zi. A b y w ie r n i n a co d z ie ń b a rd z ie j c z u li się d z ie ć m i je d n e g o O jca, k tó r e b ę d ą c w d ro d z e u c z ą s ię m iło ści.

ks. K a z im ie r z W i ę s y k S A C , 'W iedeń

II. W S P Ó L N O T Y Ż Y C IA C H R Z E Ś C IJ A Ń S K IE G O

W ś ró d ru c h ó w la i k a tu w e w sp ó łc z e s n y m K o śc ie le n a le ż y w y m ie n ić d a w n e S o d a lic je M a r ia ń s k ie , k tó r e u le g ły w c ią g u o s ta tn ic h d z ie się c io le c i b a rd z o is to tn y m z m ia n o m i s ą o b e c n ie z n a n e w św ie c ie p o d n a z w ą W s p ó ln o ty Ż y cia C h rz e ś c ija ń s k ie g o . S ą o n e a k tu a l n ie ru c h e m lu d z i św ie c k ic h , m a ją c y m z a ­ tw ie r d z e n ie S to lic y Ś w ię te j (od 31 m a ja 1971 ro k u ). Ic h c e le m je s t „ fo r m a c ja m ę ż c z y z n i k o b ie t, d o ro s ły c h i m ło d z ie ż y do słu ż b y K o śc io ło w i i ś w ia tu w e w s z y s tk ic h d z ie d z in a c h ży cia ro d z in n e g o , z a w o d o w e g o , o b y w a te ls k ie g o i k o ś ­ c ie ln e g o ”.

1. Z h is to r ii „ W sp ó ln o t”

S p o ś ró d w s z y s tk ic h ru c h ó w lu d z i św ie c k ic h m a j ą W s p ó ln o ty Ż y c ia C h rz e ś ­ c ija ń s k ie g o , ja k o d a w n e S o d a lic je M a r ia ń s k ie (n a z w a p o p u la r n a ), n a jd łu ż s z ą t r a d y c ję w K o ściele. Ic h p o w s ta n ie w y w o d z i s ię z d ru g ie j p o ło w y X V I w ie k u i je s t z w ią z a n e z p o c z ą tk a m i d z ia ła ln o ś c i z a k o n u je z u itó w . Z a ło ż y c ie le m so - d a lic ji, a w ła ś c iw ie K o n g re g a c ji M a r y jn e j (n a z w a u rz ę d o w a ), b y ł b e lg ijs k i je z u ita J a n L e u n i s (zm. 1584), c h a ry z m a ty c z n ie u ta le n to w a n y w y c h o w a w c a m ło d zieży . P r a c u j ą c w k o le g iu m rz y m s k im , z o rg a n iz o w a ł w ś ró d u c z ą c e j się m ło d z ie ż y P ie r w s z ą K o n g re g a c ję R z y m sk ą . B y ł to ro k 1563. K o n g re g a c ja zo­ s ta ła w k r ó tc e u z n a n a i z a tw ie rd z o n a p rz e z p a p ie ż a G r z e g o r z a X I I I ja k o w z ó r i m o d e l w s z y s tk ic h in n y c h k o n g re g a c ji. O trz y m a ła ró w n o c z e śn ie p ra w o p rz y łą c z a n ia w s z y s tk ic h s o d a lic ji p o w s ta ją c y c h g d z ie k o lw ie k n a św iecie. T a k ro z p o c z ę ła się d łu g a i s ła w n a h is to r ia s o d a lic ji w K o ściele. Z w ią z a n a o n a b y ­ ła od p o c z ą tk u śc iśle z d z ie ja m i z a k o n u je z u itó w . W r o k u 1773, w k tó r y m p a p ie ż K l e m e n s X IV p o d n a c is k ie m n ie c h ę tn y c h rz ą d ó w e u ro p e js k ic h ro z ­ w ią z a ł z a k o n je z u itó w , u le g ły ro z w ią z a n iu ta k ż e w s z e lk ie d z ie ła p ro w a d z o n e p rz e z te n z a k o n , w ty m ta k ż e S o d a lic je M a r ia ń s k ie . J e d n a k ż e te n ż e s a m p a ­ pież, c h c ą c ocalić so d a lic je , ze z w o lił, a b y k ie r o w n ic tw o s o d a lic ji m o g li s p r a ­ w o w a ć k a p ła n i n ie n a le ż ą c y do z a k o n u je z u itó w . W te n sp o só b od X V III w ie k u so d a lic je z n a la z ły się p o d z a rz ą d e m d u c h o w ie ń s tw a d ie c e z ja ln e g o i s t a ­ ły się d z ie łe m o g ó ln o k o śc ie ln y m . P rz e jś c io w o z m ia n a t a sp o w o d o w a ła n a w e t z n a c z n y w z ro s t lic z e b n y zesp o łó w s o d a lic y jn y c h w św iecie. L ic z b a ic h w z ro s ła z o k o ło 2500 do o k o ło 80 000. W z w ią z k u z ta k s z e ro k im ro z p o w s z e c h n ie n ie m s o d a lic je p r z e s ta ły b y ć o rg a n iz a c ją e li ta r n ą i s ta ły się s to w a r z y s z e n ie m m a ­ so w y m . N a s tą p iło p e w n e o s ła b ie n ie p ie r w o tn e j d u c h o w o śc i, w ła ś c iw e j so d a - lic jo m . D la te g o po r e s t a u r a c j i z a k o n u je z u itó w w r o k u 1814 za c z ę to się z a ­ s ta n a w ia ć n a d ty m , ja k b y m o ż n a s o d a lic jo m p rz y w ró c ić ic h p ie r w o tn y c h a ­ r a k t e r . B a rd z ie j z d e c y d o w a n e k r o k i w ty m k ie r u n k u z o s ta ły p o d ję te p rz e z g e n e ra ln e g o p rz e ło ż o n e g o W ło d z im ie rz a L e d ó c h o w s k i e g o . W r o k u 1922 z w o ła ł o n ty c h je z u itó w , k tó r z y s p r a w o w a li o p ie k ę n a d s o d a lic ja m i n a n a ­ r a d ę , j a k m o ż n a te j o rg a n iz a c ji p rz y w ró c ić je j p ie r w o tn e g o d u c h a . P o w o ła n o w te d y w R z y m ie s e k r e ta r i a t do s p r a w s o d a lic y jn y c h . P a p ie ż P i u s X I I p o ­ p a r ł sw o im a u to r y te t e m d ą ż e n ia z m ie rz a ją c e do o d n o w y s o d a lic ji, w y d a ją c w te j s p r a w ie k o n s ty tu c ję a p o s to ls k ą B is sa e c u la ri w r o k u 1948. O d tą d ro z ­ p o c z ę ła s ię s to p n io w a p rz e b u d o w a s o d a lic ji n a d z is ie jsz e W sp ó ln o ty Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o . P rz y g o to w a n o n o w y s t a tu t, k tó r y u z y s k a ł z a tw ie r d z e n ie

BIULETY N TEOLOGII LAIKATU ₁₂₅ P i u s a X I I w r o k u 1953. O p ra c o w a n o n o w e z a s a d y o g ó ln e d o ty c z ą c e w y c h o ­ w a n ia c z ło n k ó w o ra z d u c h o w o śc i. Z o s ta ły o n e p o tw ie r d z o n e p o S o b o rz e W a ­ ty k a ń s k im I I w r o k u 1971. W te n sp o só b d o k o n a ła się p r z e m ia n a d a w n y c h S o d a lic ji M a r ia ń s k ic h n a n o w o c z e sn e W s p ó ln o ty Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o . 2. R u c h s o d a lic y jn y w P o lsc e

B a rd z o w c z e ś n ie S o d a lic je M a r ia ń s k ie z o sta ły p rz e s z c z e p io n e n a z ie m ie p o ls k ie i z n a la z ły p o d a tn y g r u n t d la sw e g o ro z w o ju . N a jw c z e ś n ie j, bo ju ż w r o k u 1574, z o s ta ła z a ło ż o n a S o d a lic ja M a r ia ń s k a w P o z n a n iu . Z k o le i, ja k o je d n e z p ie rw s z y c h , p o w s ta ły s o d a lic je w W iln ie i P o ło c k u (1585 r.). W k ró tc e p rz y k a ż d e j sz k o le je z u ic k ie j is tn ia ła je d n a łu b n a w e t k ilk a s o d a lic ji. W n ie ­ k tó r y c h m ia s ta c h z a c z ę ły p o w s ta w a ć o d rę b n e (stan o w e) so d a lic je m ie sz c z a ń ­ sk ie . N a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u je k r ó le w s k a s o d a lic ja p o d n a z w ą N ie p o ­ k a la n e g o P o c z ę c ia N M P w W a rs z a w ie . Z o s ta ła o n a zało ż o n a w r o k u 1642 i m ia ła za o b o w ią z e k o b ro n ę p r z y w ile ju N ie p o k a la n e g o P o c z ę c ia N M P . Do te j s o d a lic ji n a le ż a ł m ię d z y in n y m i k ró l W ł a d y s ł a w IV o ra z k ró le w ic z e J a n K a z im ie rz i K a ro l F e r d y n a n d , a ta k ż e s io s tr a ic h A n n a K a ta r z y n a . Do S o d a lic ji M a r ia ń s k ie j w K ra k o w ie p o d w e z w a n ie m W n ie b o w z ię c ia N M P —· j a k w y n ik a z z a c h o w a n e g o d o tą d s p is u — n a le ż a ł k r ó l Z y g m u n t I I I W aza o ra z k ró lo w a K o n s ta n c ja , a ta k ż e M i c h a ł K o r y b u t i żo n a je g o E le o n o ­ r a . D o g ro n a s o d a lis tó w z a p is y w a ło się w te d y m n ó s tw o s e n a to r ó w i sz la c h ty . W y n ik a ło to s tą d , że u c z n io w ie s z k ó ł je z u ic k ic h r e k r u to w a li s ię p rz e w a ż n ie sp o ś ró d sz la c h ty . W ta m ty c h c z a s a c h p o w o ła n ie się n a p rz y n a le ż n o ś ć do s o d a ­ lic ji — „ ja k e m s o d a lis ” — s ta n o w iło d o w ó d p r a w d y , p r a w ie j a k p rz y s ię g a . P o k a s a c ie z a k o n u je z u itó w , so d a lic je p o c z ę ły w P o ls c e p o d u p a d a ć . P o ­ n o w n ie za c z ę ły się o d ra d z a ć po p rz y w ró c e n iu z a k o n u . O b s e rw u je s ię p o w s ta ­ w a n ie c o ra z to n o w y c h z e sp o łó w s o d a lic y jn y c h w T a rn o p o lu , w N o w y m S ą ­ czu, w e L w o w ie , g łó w n ie p r z y sz k o ła c h z a k o n n y c h . P o w o li z a c z ę to z a k ła d a ć s o d a lic je n a z a s a d z ie p rz y n a le ż n o ś c i s ta n o w e j i z a w o d o w e j: n a u c z y c ie li, k u p ­ ców , m ło d z ie ż y p r a c u ją c e j itd . O d p o ło w y X I X w ie k u p o w s ta w a ły c o ra z licz­ n ie js z e s o d a lic je k o b ie t i d z ie w c z ą t. S o d a lic je , o p ró cz p r a c y w y c h o w a w c z e j, z a c z ę ły n a z ie m ia c h p o ls k ic h p o d e jm o w a ć d z ia ła ln o ś ć o p ie k u ń c z o -sp o łe c z n ą ; p o p ie r a ły i r o z w ija ły c z y te ln ic tw o lu d o w e , o rg a n iz o w a ły ta n i e k u c h n ie i h e r ­ b a c ia rn ie , p ro w a d z iły o p ie k ę n a d lu d ź m i z m a r g in e s u sp o łeczn eg o , p o d e jm o ­ w a ły w a lk ę z p o r n o g r a f ią itp . Ś w ia d e c tw e m p rę ż n o ś c i o r g a n iz a c y jn e j b y ły lic z n e k o n g re s y so d a lic y jn e . D o c z a su d ru g ie j w o jn y ś w ia to w e j w y c h o d z iło cz a so p ism o „ S o d a lis M a r ia n u s ”. O fic ja ln ie d z ia ła ln o ś ć s o d a lic ji w P o ls c e zo­ s ta ła z a w ie s z o n a p o d ru g ie j w o jn ie ś w ia to w e j. P o sz c z e g ó ln e je d n a k zesp o ły s o d a lic y jn e p r z e t r w a ły je s z c z e p rz e z d łu g i czas p o w o jn ie , d z ia ła ją c bez w s z e lk ic h f o r m o rg a n iz a c y jn y c h . Z b a w ie n n y w p ły w w y c h o w a n ia o ra z tr a d y c ji s o d a lic y jn e j d a je się ta k ż e i o b e c n ie o d c z u w a ć w ś r ó d p rz e d s ta w ic ie li sta rsz e g o p o k o le n ia n a te r e n ie w ie lu 'p a r a f i i w P o lsce.

3. W sp ó łc z e sn e p rz e m ia n y

Z m ia n a n a z w y w r o k u 1971 b y ła z e w n ę trz n y m w y ra z e m g łę b o k ic h p r z e ­ o b ra ż e ń , ja k i e n a s tą p iły w ż y c iu i o rg a n iz a c ji d a w n ie js z y c h S o d a lic ji M a r ia ń ­ sk ic h . C e c h ą is to t n ą ty c h z m ia n je s t w o la p o w r o tu do p ie r w o tn e j id e i s o d a ­ lic ji ja k o z e sp o łó w b a r d z ie j e lita r n y c h , w y ro s ły c h z d u c h a Ć w ic z e ń d u c h o ­

w y c h św . Ig n a c e g o L о у o 1 i. Id e e te z n a la z ły sw ó j w y r a z w d o k u m e n c ie

p o d n a z w ą Z a s a d y og ó ln e. N a w ią z u je się ta m do ro z w a ż a ń ig n a c ja ń s k ic h o „ k ró le s tw ie C h r y s tu s a ” i k o n ie c z n o śc i c a łk o w ite g o o d d a n ia s ię n a Je g o słu żb ę. S łu ż b a t a w y m a g a p e łn e g o n a ś la d o w a n ia a ż do „ u to ż s a m ie n ia s ię ” z C h ry s tu s e m . W te d y c h r z e ś c ija n in s t a je się z d o ln y , a b y „być c z ło w ie k ie m d la in n y c h ”. C h o d z i t u o ro z w ó j o so b o w o ści c h rz e ś c ija ń s k ie j w e w s z y s tk ic h w y m ia r a c h is tn ie n ia d la o sią g n ię c ia p e łn i ż y c ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o . T o w s z y s t­

BIULETYN TEO LO GII LAIKATU ko z a k ła d a g łę b o k ie o so b iste „ n a w ró c e n ie ”, k tó r e je s t k o n ie c z n y m w a r u n k ie m p r z y ja ź n i z C h ry s tu s e m ; z n ie j w y n ik a z k o le i p rz e m ia n a s k a li w a r to ś c i i n o ­ w y sp o só b w id z e n ia i o cen y rz e c z y te g o św ia ta . W c e n tr u m d u c h o w o śc i W sp ó ln o t Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o z n a jd u je się p a s c h a ln a ta je m n ic a C h ry s tu s a , w r a z z w ie rn o ś c ią n a tc h n ie n io m D u c h a Ś w ię ­ teg o . K o rz e n ie ta k ie j d u c h o w o śc i tk w ią w o b c o w a n iu ze S ło w e m B ożym , z a ­ w a r ty m w P iś m ie Ś w ię ty m , w li tu r g ii i n a u c e K o ścio ła.

Z ta k ie j p o s ta w y w y w o d z i się g o to w o ść s łu ż e n ia K o śc io ło w i ja k o sw o is te

s e n tir e cura E cclesia. P o c ią g a ίο za s o b ą p o tr z e b ę s o lid a ry z o w a n ia się z o fi­

c ja ln y m n a u c z a n ie m K o śc io ła i k o n ie c z n o ść w s p ó łd z ia ła n ia z h ie r a r c h i ą k o ś­ c ie ln ą w r e a liz o w a n iu p o s ła n n ic tw a c h rz e ś c ija ń s k ie g o .

C z ło n k o w ie w s p ó ln o t m a ją o d d a w a ć się do d y sp o z y c ji h ie r a r c h ii, z w ła s z ­ c z a w s y tu a c ja c h sz c z e g ó ln ie tr u d n y c h i w y m a g a ją c y c h w ie lk ie j o fia rn o śc i. P o m o c ą i o p a rc ie m w p o d e jm o w a n iu tr u d n y c h z a d a ń m a b y ć d la c z ło n ­ k ó w życie w s p ó ln o to w e . W ła ś n ie t a w s p ó ln o to w o ś ć ży cia i d z ia ła ln o ś c i p o w in n a s ta n o w ić sz c zeg ó ln ą c e c h ę o d n o w io n e g o d u c h a so d a lie y jn e g o . W sp ó ln o to w o ść m a b y ć k o n s e k w e n c ją g łę b o k ie j w ię z i o so b o w ej z C h ry s tu s e m i b ra ć m i.

P o d ' k o n ie c o k re s u fo r m a c y jn e g o s k ł a d a ją c z ło n k o w ie a k t u ro c z y s te g o p o ś w ię c e n ia się B o g u i p r z y r z e k a ją żyć w e w sp ó ln o c ie . W s p ó ln o ta lo k a ln a s ta n o w i ja k b y sw o is te o g n isk o , w k tó r y m k s z ta łt u ją się i o cz y sz c z a ją p o s ta w y c z ło n k ó w , b y m o g li c o ra z d o s k o n a le j o d d a w a ć się n a s łu ż b ę B ogu i K o śc io ­ łow i.

W sp ó ln o ty Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o o b e jm u ją o b e c n ie sw ą d z ia ła ln o ś c ią a p o s to ls k ą n ie m a l w s z y s tk ie d z ie d z in y ży cia lu d z k ie g o , z a w o d o w e g o i s p o ­ łecz n eg o . M a ją o n e n a w e t sw o je s ta łe p rz e d s ta w ic ie ls tw o p rz y O N Z ja k o o r ­ g a n iz a c ja m ię d z y n a ro d o w a (p o z a rz ą d o w a ). W sp ó ln o ty z w o łu ją sw o je k o n g re s y m ię d z y n a ro d o w e n a ró ż n y c h k o n ty n e n ta c h . T a k w ię c w r o k u 1873 o d b y ł się k o n g re s w E u ro p ie , w A u g sb u rg u . T e m a te m k o n g re s u b y ło W y z w o le n ie c zło ­

w ie k a i w s z y s tk ic h lu d z i. W r o k u 1976 z o rg a n iz o w a n o k o n g re s w A zji, w M a ­

n ili, n a te m a t U b o d z y w r a z z u b o g im C h r y s tu s e m , b y m ó c le p ie j słu ży ć . K o n g re s te n z w ró c ił u w a g ę n a s p r a w y lu d z i w y d z ie d z ic z o n y c h i n a k o n ie c z ­ n o ść n ie ty lk o n ie s ie n ia im p o m o cy , a le ta k ż e d z ie le n ia ic h lo s u p rz e z o so ­ b is te k o n ta k t y i w ią z a n ie sw eg o ż y c ia z ic h życiem . 4. M a ry jn o ś ć O d n o w io n e w sp ó ln o ty s t a r a j ą s ię z a c h o w a ć s w o ją tr a d y c y jn ą p o s ta w ę n a jś c iś le js z e g o z w ią z k u z M a tk ą J e z u s o w ą . Z a s a d y o g ó ln e s tw ie r d z a ją : M a ­ r y j a je s t n a s z y m w z o re m w s p ó łp r a c y z p o s ła n n ic tw e m C h ry s tu s a . W sp ó ln o ty o d n a jd u j ą w M a r y i d o sk o n a ły w y r a z sw o je g o o d d a n ia się n a s łu ż b ę B o g u o ra z w z ó r n a jd o s k o n a ls z e g o p o s łu s z e ń s tw a n a tc h n ie n io m D u c h a Ś w ię te g o . M a r y ja z a w sz e w s p ó łp r a c o w a ła n a jo f ia r n ie j w d z ie le p rz y b liż a n ia K ró le s tw a S w o je g o S y n a. D la te g o s ta n o w i d la c z ło n k ó w w s p ó ln o t n ie u s ta n n e ź ró d ło in s p ir a c ji do c o ra z d o sk o n a lsz e g o p o ś w ię c e n ia s ię n a słu ż b ę d la s p r a ­ w y C h ry s tu s a . M a r y ja je s t d la s o d a lis tó w n ie ty lk o w z o re m , a le ró w n o c z e ś n ie s tr a ż n ic z k ą w ie rn o ś c i i p o m o c ą w u rz e c z y w is tn ia n iu o so b iste g o p o w o ła n ia do słu ż b y C h ry s tu s o w i i lu d zio m . 5. S tr u k tu r a o rg a n iz a c y jn a W s p ó ln o ty Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o m a j ą o b e c n ie o rg a n iz a c ję fe d e r a c y jn ą . T a k w ię c is tn ie je F e d e r a c ja Ś w ia to w a , do k tó r e j p r z y n a le ż ą ró ż n e f e d e r a c je n a ro d o w e . Z k o le i f e d e r a c je n a ro d o w e s k u p i a ją w so b ie w s p ó ln o ty d z ia ła ją c e n a te r y to r i u m d a n e g o k r a j u . Co tr z y la t a z w o łu je s ię z e b r a n ia g e n e ra ln e , w k tó r y c h u c z e s tn ic z y po tr z e c h d e le g a tó w z k a ż d e g o k r a j u . D o n a jw a ż n ie js z y c h z a d a ń z e b ra n ia g e n e ­ ra ln e g o n a le ż y w y b ó r z a r z ą d u g e n e ra ln e g o . T a k ż e f e d e r a c je n a ro d o w e (k r a ­

B I U L E T Y N T E O L O G I I L A I K A T U jo w e) o d b y w a ją s w o je z e b r a n ia co tr z y la ta . S t a t u t Ś w ia to w e j F e d e r a c ji o tr z y m u je z a tw ie rd z e n ie od S to lic y Ś w ię te j, a s t a t u t y f e d e r a c ji k ra jo w y c h s ą z a tw ie r d z a n e p rz e z o d n o śn e k o n f e r e n c je e p is k o p a tó w . S ie d z ib a s e k r e t a r i a t u Ś w ia to w e j F e d e r a c ji W s p ó ln o t Ż y c ia C h rz e ś c ija ń ­ sk ie g o m ie śc i się w R zy m ie. D o Ś w ia to w e j F e d e r a c ji n a le ż y o b e c n ie 50 f e d e r a c ji k ra jo w y c h . Ilość cz ło n k ó w W s p ó ln o t Ż y c ia C h rz e ś c ija ń s k ie g o w św ie c ie o b licza s ię o b ecn ie n a około 150 000. W y n ik a s tą d , że lic z b a c z ło n k ó w z n a c z n ie się z m n ie js z y ła w s to s u n k u do l a t d a w n ie js z y c h . T o z m n ie js z e n ie — ja k w o ln o p rz y p u s z ­ czać — k o m p e n s u je się w y ż sz ą ja k o ś c ią c z ło n k ó w i tłu m a c z y się z w ię k s z o n y ­ m i w y m o g a m i, ja k ie s t a w ia ją so b ie o d n o w io n e w sp ó ln o ty .

M o żn a się je d n a k sp o d z ie w a ć , że t a o b e c n ie n a js ta r s z a fo r m a a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w K o śc ie le , po o k re s ie o d n o w y , o d z y sk a s w o ją p ie r w o tn ą św ieżo ść i d y n a m ik ę a p o s to ls k ą . Z d a ją się n a to w s k a z y w a ć s u k c e s y o s ią g a n e ju ż o b ecn ie , z w ła sz c z a n a p ła s z c z y ź n ie m ię d z y n a ro d o w e j.