Biuletyn teologii laikatu

Eugeniusz Weron, Anastazy Bławat

Biuletyn teologii laikatu

Collectanea Theologica 55/1, 133-143

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 55(1985) fa se . I

BIULETYN TEOLOGII LAIKATU

Z a w a r to ś ć : I. D R U G I K O N G R E S K U C Z C I M IŁ O S IE R D Z IA B O Ż E G O . I. D o k tr y n a ln a część k o n g re s u . — 2. P r a k ty c z n e a s p e k ty p r a w d y o M iło sie r­ d z iu B ożym . — 3. D y s k u s je k o n g re s o w e . 4. C zęść k u lto w a k o n g re s u . II. K O Ś C IÓ Ł G Ł O S Z Ą C Y M IŁ O S IE R D Z IE B O ŻE. Z p r a c d o k tr y n a ln e j części k o n g re s u . — 1. M iło s ie rd z ie B oże w fa k c ie is tn ie n ia K o śc io ła . — 2. C zy n n e m iło s ie rd z ie K o ścio ła. — 3. Z d y s k u s ji n a d m iło s ie rd z ie m *.

I. D R U G I K O N G R E S K U C Z C I M IŁ O S IE R D Z IA B O Ż E G O P ie r w s z y k o n g re s o d b y ł się w r o k u 1981, a d r u g i o g ó ln o p o lsk i k o n g re s w C z ę sto c h o w ie w d n ia c h 26—29 k w ie tn i a 1984. O r g a n iz a to r a m i b y li k się ż a p a llo ty n i. G łó w n ą tr o s k ę o z o rg a n iz o w a n ie k o n g r e s u p o n o s ili k s. d r A n a s ta z y B ł a w a t S A C i k s. E d m u n d B o n i e w i c z S A C . O d p o w ie d z ia ln o ść za s t r o ­ n ę d o k tr y n a ln ą k o n g re s u p o d ję li c z ło n k o w ie I n s t y t u t u A p o sto lsk ie g o z s ie ­ d z ib ą w O łta rz e w ie . B e z p o ś re d n ie w y k o n a w s tw o p r a c z w ią z a n y c h z p r z y ­ g o to w a n ie m n a le ż a ło do S e k r e t a r i a t u S e k c ji M iło s ie rd z ia B ożego w C z ę sto ­ ch o w ie . H o n o ro w y p r o t e k to r a t n a d k o n g re s e m p r z e ję li k a r d y n a ł J ó z e f G l e m p , p r y m a s P o ls k i, o ra z k a r d y n a ł F ra n c is z e k M a c h a r s k i , m e t r o ­ p o lita k ra k o w s k i.

T a k ż e d ru g i k o n g re s s k ła d a ł się z części d o k tr y n a ln e j (26— 28 k w ie tn ia ) o ra z z części k u lto w e j (d ru g a n ie d z ie la w ie lk a n o c n a , 29 k w ie tn ia 1984). P r a c e części p ie r w s z e j o d b y w a ły się w p r z e s tr o n n e j s a li p a p ie s k ie j n a J a s n e j G ó rze, n a to m ia s t część k u lto w a w k o śc ie le i n a p o s e s ji k się ż y p a llo ty n ó w p r z y u l. K o rd e c k ie g o 49. C e n tr a ln e n a b o ż e ń s tw o w r a m a c h części k u lto w e j, p rz y u d z ia le k ilk u d z ie s ię c iu k a p ła n ó w k o n c e le b r u ją c y c h o ra z lic z n e j rz e s z y w ie r n y c h o d b y ło się p rz y o łta rz u p o lo w y m p o d p o m n ik ie m N a jm iło s ie r n ie j­ szego C h ry s tu s a .

O tw a rc ia o b ra d w k a p lic y J a s n o g ó rs k ie j P a n i d o k o n a ł d e le g a t P ry m a s a P o ls k i — k s. b p d r W ła d y s ła w M i z i o ł e k . P rz e w o d n ic z y ł o n M szy św . k o n c e le b ro w a n e j, w c z a sie k tó r e j o k o lic z n o śc io w ą h o m ilię w y g ło sił k s. d r A n a s ta z y B ł a w a t .

1. D o k tr y n a ln a część k o n g re s u

S łow o w p r o w a d z a ją c e w p r a c e k o n g re s u w y g ło sił k s. p r o w in c ja ł C zes­ ła w P a r z y s z e k SA C . P o w ita ł o n u c z e s tn ik ó w i ró w n o c z e ś n ie u z a s a d n ił p o tr z e b ę z w o ła n ia k o n g re s u , w s k a z u ją c n a z m ie n io n e o k o lic z n o śc i w K o ściele i p a ń s tw ie p o ls k im . O k o lic z n o śc i te n ie d o m a g a ją się ju ż o b e c n ie o b ro n y k u lt u M iło sie rd z ia B ożego, ja k n a p o p rz e d n im k o n g re s ie . N a s tą p iła z a s a d n i­ cza z m ia n a po u k a z a n iu się e n c y k lik i D iv e s in m is e r ic o r d ia , ja k ró w n ie ż po w y c o fa n iu z n a n y c h z a k a z ó w n ie k tó r y c h f o r m k u ltu ze s tr o n y K o n g re g a c ji do S p r a w N a u k i W ia ry . W ła ś n ie t a z m ie n io n a s y tu a c ja p o z w a la o b e c n ie n a n ow e p o g łę b ia ją c e s p o jrz e n ie n a s p r a w y z w ią z a n e z p r o b le m a ty k ą M iło s ie r­ d z ia B ożego. M o żn a w ię c p o z w o lić so b ie n a u k a z a n ie te o lo g ii M iło sie rd z ia n a tle w ie lk ic h p ro b le m ó w w sp ó łc z e s n e g o K o śc io ła i ś w ia ta .

P ie r w s z y r e f e r a t n a te m a t D u c h o w y k r y z y s w sp ó łc z e s n e g o ś w ia ta w y ­ g ło sił k s. b p d r W ła d y s ła w M i z i o ł e k . W s w o je j w y p o w ie d z i w s k a z a ł on * R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu l e ty n u je s t k s. E u g e n iu s z W e r o n SA C, O łta rz e w .

n a jp i e r w n a k ry z y s w ia r y o ra z n a n e g a c ję B o g a ja k o n a jg łę b s z ą p rz y c z y n ę n ie d o m a g a ń i z ja w is k k r y z y s o w y c h w sp ó łc z e s n e g o ś w ia ta . T a n e g a c ja B oga ja w i się w p ó ź n y c h fo r m a c h i p o s ia d a r ó ż n o r a k ie ź ró d ła . Z k o le i k ry z y s w ia r y p ro w a d z i n ie u c h r o n n ie do k r y z y s u m o r a ln o ś c i i w rę c z do z a g ro ż e n ia e ty k i n ie ty lk o r e lig ijn e j, a le i n a tu r a ln e j , ś w ie c k ie j. T o w s z y s tk o w k o n ­ s e k w e n c ji z a g ra ż a e g z y s te n c ji lu d z k ie j, co się w y r a ż a m . in. ta k ż e w z a ­ g ro ż e n iu czy n is z c z e n iu n a tu r a ln e g o ś ro d o w is k a c z ło w ie k a . W sp ó łc z e sn a te c h ­ n ik a n is z c z e n ia s ta w ia p rz e d o cz y m a c z ło w ie k a r e a l n e w id m o s a m o z a g ła d y n ie le d w ie c a łe j lu d z k o ś c i. D la p r z e c iw d z ia ła n ia ty m z a g ro ż e n io m k o n ie c z n y j e s t n a w r ó t do u z n a n ia w y ż sz o śc i e ty k i n a d te c h n ik ą i o so b y lu d z k ie j n a d rz e c z ą . R a tu n e k t a k i je s t m o ż liw y p rz e z o d w o ła n ie się d o B ożego M iło sie rd z ia .

W k o le jn y m r e f e r a c ie k s. b p d r E d w a r d K i s i e l o m ó w ił w ie lk i te m a t: B ó g — O jc e m M iło sie rd zia . U k a z a ł M iło sie rd z ie B oże w p e r s p e k ty w ie P is m a Ś w ię te g o , m a g is te r iu m K o śc io ła o ra z w p r a c y te o lo g ó w . S p o ś ró d te o lo g ó w r e f e r a t w y e k s p o n o w a ł sz c z e g ó ln ie p r a c e ks. M ic h a ła S o p o ć к i, p ie rw s z e g o sp o ś ró d p o ls k ic h k a p ła n ó w , k tó r y p o d ją ł w ie lk i te m a t M iło s ie rd z ia B ożego i p rz e p r o w a d z ił p o d s ta w o w e b a d a n ia n a d ty m z a g a d n ie n ie m . R e f e r e n t, ja k o u c z e ń k s. M . S o p o ćk i, a o b e c n ie b is k u p d ie c e z ji jeg o p o c h o d z e n ia , o d sło n ił in t e r e s u ją c e k u lis y p r a c y te o lo g ic z n e j o ra z p e r y p e tie ż y c ia k s. M . S o p o ćk i. O p o ry , n a k tó r e n a tr a f i a ł k s. M. S o p o ćk o , b y ły sz c z e g ó ln ie w ie lk ie , a m im o to k s. S o p o ćk o n ie s tr u d z e n ie p o s u w a ł n a p rz ó d s w o je d zieło b a d a w c z e i r ó w ­ n o c z e śn ie n ie u s ta w a ł w s z e r z e n iu k u lt u M iło s ie rd z ia B ożego.

T e m a t, z w ią z a n y tre ś c io w o z p o p rz e d n im r e f e r a te m , p o d ją ł k s. doc. d r L u c ja n B a l t e r S A C : C h r y s tu s P a n o b ja w ie n ie m M iło s ie r d z ia B ożego. R e f e r e n t w y k a z y w a ł, że w s z y s tk ie ta je m n ic e ży cia J e z u s a s ą o b ja w ie n ie m B ożego M iło sie rd z ia . Z sz c z e g ó ln ą je d n a k m o c ą M iło sie rd z ie B oże o b ja w ia się w ta je m n ic y p a s c h a ln e j, tz n . w m ę c e , ś m ie rc i i z m a r tw y c h w s ta n iu P a ń s k im . W d a ls z y m w y w o d z ie r e f e r e n t p o le m iz o w a ł z p o g lą d a m i k s. p ro f . W. G r a ­ n a t a , k tó r y u tr z y m y w a ł, że p rz e d m io te m k u lt u litu r g ic z n e g o m o g ą b y ć p rz y m io ty o só b b o sk ic h , a n ie m iło s ie rd z ie w o d e r w a n iu o d osoby. P rz y m io ty je d n a k w B ogu z a w sz e u to ż s a m ia ją się z o s o b a m i b o sk im i, w o b e c te g o — z d a n ie m r e f e r e n ta — w o ln o je s t czcić, ta k ż e w litu r g ic z n y m k u lc ie , M iło ­ s ie rd z ie B oże w o g ó ln o ści, b e z w y ra ź n e g o o d n ie s ie n ia do k o n k r e t n e j o soby b o s k ie j. N a m a r g in e s ie s w o ic h r o z w a ż a ń p o ru s z y ł r e f e r e n t s p r a w ę o so b n eg o ś w ię ta litu r g ic z n e g o p o św ię c o n e g o M iło s ie rd z iu B o żem u . R e f e r e n t w y s u n ą ł k o n k r e t n ą p ro p o z y c ję u z u p e łn ie n ia n a z w y d o m in ic a s e c u n d a p a sc h a e d o d a t­ k ie m : se u m is e r ic o r d ia e D o m in i. W p o ls k im tłu m a c z e n iu d o d a te k t e n m ia ł­ b y b rz m ie n ie : „czy li M iło s ie rd z ia B o żeg o ”. W te n sp o só b , p rz y z a c h o w a n iu o b o w ią z u ją c e g o k a le n d a r z a litu rg ic z n e g o , m o ż n a b y ro z w ią z a ć tr u d n y p r o ­ b le m u s ta n o w ie n ia ś w ię ta B ożego M iło sie rd z ia . P ro p o z y c ja k s. L . B a lte r a zo­ s ta ła p rz e z z e b ra n y c h p r z y j ę ta s p o n ta n ic z n y m i o k la s k a m i.

W n a s tę p n y m d n iu k o n g re s u k s. p ro f , d r W . S ł o m k a o m ó w ił te m a t: T a je m n ic a M iło sie rd zia B o że g o w c h r z e ś c ija ń s k ie j w iz j i c z ło w ie k a . W izję t ę n a k r e ś lił r e f e r e n t n a jp i e r w w o p a r c iu o d z ie ło s tw o r z e n ia c z ło w ie k a n a „ o b ra z i p o d o b ie ń s tw o ” m iło s ie rn e g o B oga. C z ło w ie k w ię c ju ż w sw o im b y c ie lu d z k im , a n a s tę p n ie b a r d z ie j je s z c z e w b y c ie c h r z e ś c ija ń s k im n a z n a ­ c z o n y je s t z n a m ie n ie m B ożego M iło sie rd z ia . W d r u g ie j części s w e j w y p o ­ w ie d z i a u to r s k o n c e n tr o w a ł się n a m iło s ie rd z iu ś w ia d c z o n y m p rz e z c z ło w ie ­ k a , k tó r e p o z w a la c z ło w ie k o w i z re a liz o w a ć w so b ie i św ia d o m ie ro z w in ą ć p e łn ię w ła s n e g o p o d o b ie ń s tw a do B o g a S tw ó rc y i O d k u p ic ie la cz ło w ie k a . O d m o w a św ia d c z e n ia m iło s ie rd z ia je s t ró w n o c z e ś n ie o d m o w ą w o li o s ią g ­ n ię c ia p e łn i c z ło w ie c z e ń s tw a z a m ie rz o n e g o p rz e z B oga w a k c ie s tw ó rc z y m . O d m o w a ta k a p ro w a d z i do z n ie k s z ta łc e n ia w so b ie p o d o b ie ń s tw a B ożego i r ó w n o c z e ś n ie do w y n a tu r z e n ia lu d z k ie j g o d n o ści.

N a p o d o b n e j lin ii r o z u m o w a n ia z n a jd o w a ł s ię r e f e r a t w y g ło sz o n y p rz e z k s. doc. d r a M. B r z o z o w s k i e g o : K o ś c ió ł g ło s z ą c y M iło s ie r d z ie B o że. W e­ d łu g w y w o d u a u to r a K o śc ió ł g ło si M iło s ie rd z ie B o że n a j p i e r w sw o im w ła s ­ n y m is tn ie n ie m , a w tó r n ie d o p ie ro s w o ją d z ia ła ln o ś c ią i sw o im p r z e p o w ia d a ­

n ie m . G ło sz e n ie w ła s n y m is tn ie n ie m w y n ik a z f a k t u m isty c z n e g o z je d n o c z e n ia K o śc io ła z C h ry s tu s e m . Z f a k t u w s p o m n ia n e j m is ty c z n e j u n ii K o śció ł je s t s a k r a m e n ta ln y m z n a k ie m o b ja w ia ją c e g o się M iło sie rn e g o C h ry s tu s a . D la te g o te ż w e w s z y s tk im , co K o śc ió ł cz y n i i głosi, je s t o n o b ja w ie n ie m m iło s ie r­ dzia. D o ty c z y to t a k k u lt u , ja k i d z ia ła ln o ś c i s a k r a m e n t a ln e j, p rz e p o w ia d a n ia i d z ia ła ln o ś c i c h a r y ta ty w n e j. T a o s ta tn ia d z ia ła ln o ś ć je s t n ie z b y w a ln y m p r a ­ w em K o ścio ła, z k tó re g o n ig d y n ie m o że o n z re z y g n o w a ć .

P ro b le m w y c h o w a n ia do m iło s ie rd z ia o m ó w ił k s. p ro f, d r F r. C e g i e ł k a SA C , k tó r y p rz y b y ł ze S ta n ó w Z je d n o c z o n y c h A m . P łn . n a z a p ro s z e n ie o r ­ g a n iz a to ró w do w y g ło sz e n ia r e f e r a t u : W y c h o w a n ie n o w y c h lu d z i w s z k o le M iło s ie r d z ia B o żeg o . W s w o im r o z u m o w a n iu r e f e r e n t w y s z e d ł z z a ło ż e ­

n ia , że d la c z ło w ie k a i c h r z e ś c ija n in a w z o re m w y c h o w a w c z y m je s t je d n o - ro d z o n y S y n B oga — J e z u s C h ry s tu s . C h rz e ś c ija n in , k tó r y n ie u z y s k u je p e w n e g o s to p n ia p o d o b ie ń s tw a do te g o n a c z e ln e g o w z o ru , s t a je się z n ie ­ k s z ta łc e n ie m i s w o is tą k a r y k a t u r ą b y tu lu d z k ie g o i c h rz e ś c ija ń s k ie g o . S tą d r y s u p o d o b n ie n ia do te g o n a c z e ln e g o w z o ru ta k ż e w d z ie d z in ie m iło s ie rd z ia s ta je s ię k o n ie c z n y m e le m e n te m w y c h o w a n ia . W y s iłe k u p o d o b n ie n ia d o w z o ru d o ty c z y p o tr ó jn e g o w y m ia r u i z a ra z e m o d n ie s ie n ia : do B oga, do c z ło w ie k a i d o tz w . rz e c z y w is to ś c i z ie m sk ic h . W k a ż d y m z ty c h o d n ie s ie ń n a le ż y w y ­ c h o w y w a ć in n y c h i w y c h o w y w a ć sie b ie sa m e g o re a liz u ją c a s p e k t m iło s ie r­ d zia. W o d n ie s ie n iu do B oga n ie w o ln o się o g ra n ic z a ć do s a m e j ty lk o m o ­ ra ln o ś c i, b e z u w z g lę d n ia n ia p r a w d y o b ja w io n e j o B o g u , k t ó r y je s t M iło śc ią m iło s ie rn ą , czy li n a c h y la ją c ą się n a d n ie d o lą i o g ra n ic z o n o ś c ią stw o rz e ń . Z o ­ b o w ią z u je to, o czy w iście, k a ż d e g o c z ło w ie k a w o d n ie s ie n iu się do in n y c h lu d z i, a ta k ż e i do s tw o r z e ń n ie r o z u m n y c h . N ie w o ln o ic h n a d u ż y w a ć do e g o is ty c z ­ n y c h celó w , a b y n ie p o g łę b ia ć „ g rz e c h u ś w ia t a ” . W w y c h o w a n iu n a le ż y z a w ­ sze m ie ć n a u w a d z e w ie lk ą g o d n o ść c z ło w ie k a : a g n o sce, C h ristiane, d ig n i­ ta te m tu a m . D la te g o w p ro c e s ie w y c h o w a n ia n a le ż y k ła ś ć n a c is k n ie ty le n a ro lę g rz e c h u , ile r a c z e j n a p o tr z e b ę i k o n ie c z n o ść z a c h o w y w a n ia c h rz e ś ­ c ija ń s k ie j g o d n o śc i d z ie c k a B ożego. T a c h r z e ś c ija ń s k a g o d n o ść d o m a g a się w y c h o w a n ia do w s p ó łc z u c ia z C h r y s tu s e m c ie rp ią c y m , g d y ż w s w o im K o ś ­

c ie le „ C h ry s tu s p o z o s ta w a ć b ę d z ie w a g o n ii a ż do sk o ń c z e n ia ś w ia t a ”. N a ­ le ż y w ię c w sp ó łc z u ć „ c ie rp ią c e m u B o g u ” . J e s t to w a ż n y e le m e n t c h r z e ś c ija ń ­ sk ie g o w y c h o w a n ia . W te n sp o só b c h r z e ś c ija n in s t a je się b a r d z ie j w ra ż liw y n a p o tr z e b y d ru g ie g o c z ło w ie k a . S ta j e się s to p n io w o n a rz ę d z ie m w r ę k u m iło s ie rn e g o B oga.

N a w ią z a n ie m do ty c h m y ś li b y ł k o le jn y r e f e r a t : O d n o w a ś w ia ta p r z e z lu d z i ś w ie c k ic h w a s p e k c ie M iło sie rd zia B o żeg o , w y g ło sz o n y p rz e z k s. p ro f, d r. h a b . E. W e r o n a SA C . R e f e r e n t, o p ie r a ją c się n a s o b o ro w y m o k r e ś le ­ n iu c z ło w ie k a św ie c k ie g o , u s iło w a ł o p is a ć s p e c y fic z n ą r o lę la i k a t u w o d ­ ro d z e n iu ś w ia ta . W ty m c e lu s c h a r a k te r y z o w a ł b ib lijn e p o ję c ie „ o d ro d z e n ie ” (gr. p a lin g e n e sia ) o ra z r o lę c h r z e ś c ija n św ie c k ic h w je g o u rz e c z y w is tn ia n iu . S z c z e g ó ln y m z a d a n ie m K o śc io ła , a w n im z w ła sz c z a lu d z i ś w ie c k ic h , je s t p rz y g o to w a n ie ś w ia ta n a P a r u z ję P a ń s k ą p rz e z d z ia ła ln o ś ć k o n s e k r a c y jn ą . Ś w ie c c y c h r z e ś c ija n ie m a ją w s a k r a m e n t a ln y m z n a k u K o śc io ła sw o je n ie ­ z a s tą p io n e m ie js c e i ro lę do w y p e łn ie n ia . N a m o cy b o w ie m sw e g o św ie c k ie g o p o w o ła n ia s ą z o b o w ią z a n i do te g o , b y n a sp o só b z a c z y n u e w a n g e lic z n e g o , od w e w n ą tr z s t r u k t u r ś w ie c k ic h ś w ia ta , w n o sić w e ń c h rz e ś c ija ń s tw o i w p r o ­ w a d z a ć C h r y s tu s a w ra z z J e g o z b a w ia ją c y m m iło s ie rd z ie m . B ez ic h s p e c y ­ fic z n e j d z ia ła ln o ś c i s a k r a m e n ta ln y z n a k K o śc io ła n ie b y łb y a n i w p e łn i w id o c z n y , a n i w p e łn i sk u te c z n y . S tą d k o n s e k r a c y jn a d z ia ła ln o ś ć św ie c k ic h , zw ła sz c z a w s to s u n k u d o tz w . r z e c z y w is to ś c i z ie m s k ic h , je s t b e z w z g lę d n ie k o n ie c z n a , b y m ó g ł b y ć z re a liz o w a n y k o s m ic z n y w y m ia r o d k u p ie n ia . T a d z ia ła ln o ś ć lu d z i ś w ie c k ic h s t a je się c o r a z b a r d z ie j w id o c z n a , ta k ż e w P o lsce, p o p rz e z ró ż n e z a a n g a ż o w a n ia w d u s z p a s te r s k ie j d z ia ła ln o ś c i K o śc io ła ze s tr o n y c z ło n k ó w r u c h u c z c ic ie li M iło sie rd z ia B ożego. Z a z n a c z a się to co ra z w y r a ź n ie j w ró ż n y c h in ic ja ty w a c h , z w ła sz c z a w z a k r e s ie d z ia ła ln o ś c i c h a r y ­ ta ty w n e j.

2. P r a k ty c z n e a s p e k ty p r a w d y o M iło s ie rd z iu B o ży m

O s ta tn i d z ie ń d o k tr y n a ln e j czę śc i k o n g re s u b y ł p o św ię c o n y b a r d z ie j p r a k ­ ty c z n y m p ro b le m o m , g łó w n ie d u s z p a s te r s k im lu b p o ś r e d n io z w ią z a n y m z u - rz e c z y w is tn ie n ie m m iło s ie rd z ia n a co d zień .

P ie r w s z y r e f e r a t z te g o c y k lu w y g ło sił b p P . S o c h a : R e a liz a c ja M iło ­ s ie r d z ia B o żeg o w d u s z p a s te r s tw ie . R e f e r e n t o m ó w ił n a jp i e r w p e w n e zało ­ ż e n ia i w a r u n k i, ja k ie p o w in n i s p e łn ia ć d u c h o w n i i ś w ie c c y g ło s ic ie le i a p o ­ sto ło w ie M iło s ie rd z ia B ożego. N a jo g ó ln ie j m ó w ią c , p o w in n i o d z w ie rc ie d la ć s o b ą id e a ł D o b re g o P a s te r z a . P o w in n i p ro m ie n io w a ć J e g o d o b ro c ią i m iło ­ sie rd z ie m . P o w in n i so b ie p rz y s w o ić t ę p o s ta w ę , k tó r a p o z w a la ła c e ln ik o m i g rz e s z n ik o m z b liż a ć się do J e z u s a . B y ła to p o s ta w a n a c e c h o w a n a n a jg łę b ­ sz y m p o s z a n o w a n ie m d la g o d n o śc i o so b y lu d z k ie j; b y ła to w ła ś n ie p o s ta w a „ m iło śc i m iło s ie r n e j”. T a k a p o s ta w a p o z w a la le p ie j i b a r d z ie j cało śc io w o — ja k to u z a s a d n ił k s. M . S o p o ćk o — p o z n a ć n ie ty l k o B oga, a le i b a r d z ie j d o g łę b n ie ro z u m ie ć c z ło w ie k a . Z k o le i r e f e r e n t s k o n c e n tr o w a ł się n a ś r o d k a c h d u s z p a s te r s k ic h t o r u j ą ­ c y c h d ro g ę M iło s ie rd z iu B o ż e m u do lu d z i. T y m i ś r o d k a m i, ob o k s a k r a m e n tó w K o śc io ła , są z w ła sz c z a re k o le k c je i m is je p ro w a d z o n e w a s p e k c ie M iło s ie r­ d z ia B ożego. S z c z e g ó ln ą sk u te c z n o ś ć m a ją z a z w y c z a j re k o le k c je z a m k n ię te . N a le ż y w ty m c e lu p rz y g o to w a ć k a d r ę r e k o le k c jo n is tó w i m is jo n a rz y . D la ic h p rz y g o to w a n ia m o ż n a b y m . in. w y k o rz y s ta ć d o ro c z n e d n i s k u p ie n ia p rz e z n a c z o n e d la r e k o le k c jo n is tó w z a k o n n y c h i d ie c e z ja ln y c h . N a le ż y te ż z a tro sz c z y ć się o o p ra c o w a n ie p o d rę c z n y c h p o m o c y d u s z p a s te r s k ic h o t e ­ m a ty c e M iło s ie rd z ia B ożego. P o tr z e b n y b y łb y s ta ły b iu le ty n in f o r m u ją c y o p r o b le m a ty c e M iło s ie rd z ia B ożego.

N a jb a r d z ie j s k u te c z n y m ś r o d k ie m s z e r z e n ia k u lt u M iło s ie rd z ia je s t życie s a k r a m e n ta ln e , a zw ła sz c z a ży cie e u c h a ry s ty c z n e . E u c h a r y s tia m ie rz y zło w e w s z e lk ie j p o s ta c i i z a b e z p ie c z a p rz e d z łem . P r z e c iw ie ń s tw e m je s t „ a n - t y e u c h a r y s t ia ”, cz y li k a r m ie n ie się złem . E u c h a r y s t ia je s t p a n c e r z e m o b ro n ­ n y m p rz e c iw k o „ a n ty e u c h a r y s tii” . W sz y s tk o , co w ż y c iu lu d z k im p rz e c iw ­ s ta w i a się M iło sie rd z iu B o ż e m u i lu d z k ie m u , n a le ż y do w s p o m n ia n e j „ a n ty ­ e u c h a r y s ti i”.

N ie m a p rz e c iw ie ń s tw a m ię d z y k u lte m E u c h a ry s tii, S e rc a Je z u s o w e g o a k u lte m M iło sie rd z ia B ożego. T eg o ty p u k u lt y w z a je m n ie się u z u p e łn ia ją , p r z e n i k a ją i w z m a c n ia ją .

P e łn y m w y ra z e m p o s ta w y m iło s ie rd z ia je s t c z y n m iło s ie rn y . D la te g o d u s z p a s te r s tw o p o w in n o b y ć u k ie r u n k o w a n e k u c z y n n e m u m iło s ie rd z iu .

M n ie j z w ią z a n y m z te m a ty k ą k o n g re s u m ó g łb y się w y d a ć r e f e r a t w y ­ g ło szo n y p rz e z k s. d r. T. S i u d e g o : W ik to r ia w ie d e ń s k a ja k o z n a k M iło ­ s ie r d z ia B o żeg o . T e m a t n a w ią z y w a ł do ro c z n ic y tr z e c h s e tle c ia o d sie c z y w ie ­ d e ń s k ie j. A u to r je d n a k u m ia ł u c h w y c ić sz c zeg ó ln e z w ią z k i te g o w ie lk ie g o h is to ry c z n e g o w y d a r z e n ia z d z ie ja m i M iło sie rd z ia B ożego w o d n ie s ie n iu do ó w c z e sn e j P o ls k i i E u ro p y . G łó w n y a k to r teg o w y d a rz e n ia , k r ó l J a n III, p rz y p is a ł z w y c ię stw o B ogu za w s ta w ie n n ic tw e m M a tk i B o żej: D eu s v ic it.

O s ta tn im w ie lk im te m a te m k o n g re s u b y ł r e f e r a t k s. p ro f. d r. h a b . A. S z a f r a ń s k i e g o : K u c y w iliz a c ji M iło śc i M iło s ie r n e j. R e f e r a t te n s t a ­ n o w ił ja k b y p o d s u m o w a n ie p r o b l e m a t y k i k o n g re s o w e j; u k a z a ł o n g łę b o k ie w e w n ę tr z n e p o w ią z a n ia i k o rz e n ie M iło s ie rd z ia B ożego, s ię g a ją c e s a m e j is ­ t o t y lu d z k ie j c y w iliz a c ji. K o rz e n ie te w y r a s t a ją z f a k t u s tw o r z e n ia c z ło w ie k a n a o b ra z B oży. J e ś li się p r z e tn ie czy z n isz c z y k o rz e n ie , w ią ż ą c e czło w ie k a z B o g iem , to w k o n s e k w e n c ji z ro d z i się k u l t u r a n ie lu d z k a , n ie p r z y ja z n a B o g u , a p rz e z to i c z ło w ie k o w i. S y m p to m y ta k i e j n ie lu d z k ie j c y w iliz a c ji d a d z ą się o d n a le ź ć ta k ż e w t e j k u ltu r z e , k tó r a h is to ry c z n ie p o w s ta ła n a k o n ty n e n c ie e u r o p e js k im . N o w o ż y tn y a te iz m p a tr o n u je c y w iliz a c ji n ie c h r z e ś c i­ ja ń s k ie j czy w rę c z a n ty c h r z e ś c ija ń s k ie j. P r z e r a ż a ją c e w id m o s k u tk ó w c y w ili­ z a c ji a n ty c h r z e ś c ija ń s k ie j z a g lą d a w oczy w s p ó łc z e s n e j lu d z k o ś c i w p o s ta c i

B IU L E T Y N T E O L O G II L A IK A T U

₁₃₇

g ro ż ą c e j k a ta s tr o f y n u k le a r n e j, n is z c z e n ia ż y c ia lu d z k ie g o o ra z n a tu r a ln e g o ś r o d o w is k a ; d o c h o d z ą do te g o n ie r ó w n o ś c i p o d z ia łu z a s o b ó w ziem i, g łó d d u ż e j części lu d z k o ś c i itp .

P rz e c iw w a g ą te j p r z e r a ż a ją c e j p e r s p e k ty w y — je d y n ie m o ż liw ą — je s t „ c y w iliz a c ja m iło ś c i” , t a k n a z w a n a ju ż p rz e z P a w ła V I, a p ro p a g o w a n a p rz e z J a n a P a w ła II. D o d a te k w n a z w ie c y w iliz a c ji „ m iło s ie r n e j” z o sta ł z a p ro p o n o w a n y i u z a s a d n io n y w w ie lk ie j e n c y k lic e p o n ty f ik a t u J a n a P a w ła II D iv e s in m is e r ic o r d ia . T y lk o to m o że za b e z p ie c z y ć s k u te c z n ie d o b ro i p r z e ­ tr w a n i e lu d z k o śc i.

J e d n y m z n a jw a ż n ie js z y c h w a r u n k ó w z a is tn ie n ia t a k i e j c y w iliz a c ji je s t p o s z a n o w a n ie p r a w d y w e w s z y s tk ic h w y m ia r a c h lu d z k ie j d z ia ła ln o ś c i. T y lk o p r a w d a rz e c z y w iś c ie w y z w a la c z ło w ie k a . A b y d o jś ć do p e łn e j p r a w d y ży cia lu d z k ie g o k o n ie c z n e je s t w e w n ę tr z n e „ n a w ró c e n ie ” c z ło w ie k a . D o teg o n a ­ w ró c e n ia p rz y g o to w u je i p ro w a d z i K ościół, a z a c h ę c a i p rz y z y w a n ie s k o ń ­ czo n e M iło s ie rd z ie B oga. T o M iło sie rd z ie s ta n o w i o s t a tn i ą s z a n s ę c z ło w ie k a

i p r z e t r w a n ia lu d z k ie j c y w iliz a c ji.

P r a c e czę śc i d o k tr y n a ln e j k o n g r e s u z o s ta ły z a k o ń c z o n e M szą św . k o n ­ c e le b ro w a n ą p rz e d c u d o w n y m w iz e r u n k ie m J a s n o g ó r s k ie j P a n i, p o d p r z e ­ w o d n ic tw e m k s. b p a P a w ła S o c h y . H o m ilię o k o lic z n o śc io w ą w y g ło sił p r z y ­ b y ły z R z y m u n a k o n g e rs k s. d r M a r tin J u r i t s c h , g e n e r a ł k się ż y p a llo ­ ty n ó w . 3. D y s k u s je k o n g re s o w e P o k a ż d y m z r e f e r a tó w o d b y w a ła się d y s k u s ja . B r a li w n ie j u d z ia ł t a k d u c h o w n i, j a k i św ie c c y u c z e stn ic y . D u c h o w n i — j a k m o ż n a b y ło się s p o ­ d z ie w a ć — z a b ie r a li g ło s g łó w n ie w s p r a w a c h d o k tr y n a ln y c h , n a to m ia s t ś w ie c k ic h u c z e s tn ik ó w in te r e s o w a ły p rz e d e w s z y s tk im z a s to s o w a n ia b a r ­ d z ie j p r a k ty c z n e , z w ią z a n e p rz e d e w s z y s tk im z ró ż n y m i fo r m a m i k u ltu M iło s ie rd z ia B ożego. Z p ro b le m ó w d o k tr y n a ln y c h w ie lk ie z a in te re s o w a n ie b u d z iła s p r a w a z r ó w n a n ia teg o , k to ś w ia d c z y m iło s ie rd z ie , z ty m , k to je o tr z y m u je . T a k ż e k to ś w ia d c z y m iło s ie rd z ie , je s t o b d a r o w y w a n y p rz e z te g o , k to je p rz y jm u je . O w o cem a k tu m iło s ie rd z ia je s t o b o p ó ln e w z b o g a c e n ie . Ź ró d łe m z ró w n a n ia i w z a je m n e g o u b o g a c e n ia je s t C h r y s tu s ż y ją c y , k t ó r y się u to ż s a m ia z k a ż ­ d y m p o tr z e b u ją c y m . W a r u n k ie m w z a je m n e g o u b o g a c e n ia je s t o czy w iście ży w a w ia r a o b y d w u p a r t n e r ó w a k tu m iło s ie rd z ia lu b p r z y n a jm n ie j je d n e g o z n ic h . W y n ik a s tą d , że r a c h u b a n a w d z ię c z n o ść ze s tr o n y o b d a ro w a n e g o je s t p r z e ja w e m in te r e s o w n e j m iło ś c i sa m e g o sie b ie . T a k i a k t m iło s ie rd z ia n ie o d z w ie rc ie d la b e z in te r e s o w n e j m iło ś c i B oga. J e s t r a c z e j je j z a p rz e c z e n ie m lu b p r z y n a jm n ie j s k a z ą n a a u te n ty c z n e j m iło śc i b liźn ieg o .

I n n ą s p r a w ą d y s k u to w a n ą , t r u d n ą d la lu d z k ie g o r o z u m ie n ia je s t z ró w ­ n a n ie w B ogu sa m y m s p r a w ie d liw o ś c i z m iło s ie rd z ie m . P rz e n ie s ie n ie te g o z ró w n a n ia n a s to s u n k i m ię d z y lu d z k ie je s t n ie m o ż liw o ś c ią . T rz e b a się je d n a k zgodzić z a u to r e m e n c y k lik i o M iło sie rd z iu B ożym , że w s to s u n k a c h m ię d z y lu d ź m i n ie w y s ta r c z a s a m a ty lk o sp ra w ie d liw o ś ć . U d o s k o n a le n ie m s p r a ­ w ie d liw o ś c i i je j n ie ja k o lu d z k im d o p e łn ie n ie m je s t — lu b p r z y n a jm n ie j p o w in n o b y ć — m iło s ie rd z ie . N a jw y ż s z a s p r a w ie d liw o ś ć m oże, bez te g o m i­

ło s ie rn e g o u z u p e łn ie n ia , s ta ć się ła tw o s u m m a in iu r ia (n a jw y ż s z ą n ie s p r a ­ w ie d liw o ś c ią ).

W ie le d y s k u s ji w z b u d z iła o p in ia k s. F r. C e g i e ł k i , że ta k ż e „B ogu n a le ż y o k a z y w a ć w sp ó łc z u c ie i m iło s ie rd z ie ” z n a s z e j, lu d z k ie j s tro n y . O p i­ n ia t a b y ła w y ra ż o n a jeszcze m o c n ie j p rz e z r e f e r e n ta , że B óg m o że o d c z u w a ć c ie r p ie n ie i f a k ty c z n ie c ie rp i. K s. C g ie łk a u z a s a d n ia ł to tw ie r d z e n ie p o w o ły ­ w a n ie m się n a te k s ty P is m a Ś w ię te g o o ra z n a r a c j e w y n ik a ją c e z sa m e j is to ty a u te n ty c z n e j m iło ści, k tó r a d o m a g a się ja k ie jś fo r m y c ie r p ie n ia . W d y s k u s ji z w ró c o n o u w a g ę n a to , że P is m o Ś w ię te p o s łu g u je się w y r a ­

ż e n ia m i a n tr o p o m o rf ic z n y m i o ra z że m ię d z y lu d z k ą a B o sk ą m iło ś c ią z a c h o ­ d z i ty lk o a n a lo g ia , a n ie to ż s a m o ść .

W d y s k u s ji p o s tu lo w a n o ta k ż e , w r a z z k s. L . В a 1 1 e r e m , b y tł u m a ­ c z e n iu p s a lm ó w sto s o w a n y c h w li tu r g ii m s z a ln e j p rz y w ró c ić n a z w ę „ m iło ­ s ie r d z ie ” (m is e r ic o r d ia ) n a m ie js c e u ż y w a n e j w p o ls k im tłu m a c z e n iu n a z w y „ ła s k a ” . Z p o s tu la te m ty m p o s ta n o w io n o z w ró c ić się w im ie n iu u c z e s tn ik ó w k o n g r e s u do K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu P o lsk i.

Z e s p r a w b a rd z ie j z w ią z a n y c h z ru c h e m c z c ic ie li M iło s ie rd z ia B ożego o m ó w io n o w d y s k u s ji s p r a w ę p o tr z e b y p e łn ie js z e g o d o in f o rm o w a n ia d u ­ c h o w ie ń s tw a o w y c o fa n iu z a k a z ó w K o n g re g a c ji do S p r a w N a u k i W ia r y z a b r a n ia ją c y c h s z e r z e n ia f o r m k u lt u M iło sie rd z ia B ożego, o p a r ty c h n a p r y ­ w a tn y c h o b ja w ie n ia c h s. F a u s ty n y K o w a l s k i e j . Z a k a z y te z o s ta ły w y ­ c o fa n e ju ż w r o k u 1978 n a w n io s e k ó w c z e sn e g o m e tr o p o lity k ra k o w s k ie g o k a r d y n a ła K . W o j t y ł y . O b e c n ie ze s tr o n y w ła d z k o ś c ie ln y c h s ta w ia się w y m a g a n ia , b y n ie z m ie n ia ć i n ie „ u d o s k o n a la ć ” ty c h fo rm , k tó r e w y w o d z ą się z o b ja w ie ń s. F a u s ty n y . Z a c h o d z i b o w ie m o b e c n ie n ie b e z p ie c z e ń s tw o z n ie k s z ta łc e n ia k u lt u p rz e z p o c h o p n e w s ta w k i i d o d a tk i. D o ty c z y to ta k ic h f o r m k u lt u j a k K o ro n k a do M iło s ie rd z ia B ożego, N o w e n n a i L ita n ia . W y ­ s u w a n o te ż w d y s k u s ji p o tr z e b ę ja k ie g o ś o ś ro d k a c e n tr a ln e g o d la r u c h u M iło s ie rd z ia B ożego, k tó r y b y m ó g ł b a r d z ie j s k u te c z n ie p rz e c iw d z ia ła ć w s z e lk im d e w ia c jo m o ra z w s p o m n ia n e j te n d e n c ji do z n ie k s z ta łc a n ia fo r m k u lt u .

W d y s k u s ji d o m a g a n o się p rz y g o to w a n ia k a d r y k a p ła ń s k ie j, k tó r a b y m o g ła p o d ją ć p r a c ę r e k o le k c y jn ą i m is y jn ą w d u c h u M iło s ie rd z ia Bożego. W o d p o w ie d z i k s. b p S o c h a z w ró c ił u w a g ę n a to , że do ta k i e j p r a c y n ie n a le ż a ło b y k ie r o w a ć k o g o k o lw ie k n a k a z e m z g ó ry , g d y ż d z ia ła ln o ś ć t a z a ­ k ła d a r a c z e j p o s ła n n ic tw o t y p u c h a ry z m a ty c z n e g o . W y m a g a o so b iste g o z a ­ a n g a ż o w a n ia i ró w n o c z e ś n ie c h a ry z m a ty c z n y c h u z d o ln ie ń o tr z y m a n y c h od B oga.

D o m a g a n o się ró w n ie ż u d o s tę p n ie n ia lu d z io m ś w ie c k im D z ie n n ic z k a s. F a u s ty n y . Z a u w a ż o n o p r z y ty m , że d la z a s p o k o je n ia is tn ie ją c y c h p o tr z e b k o n ie c z n y b y łb y n a k ła d w w y s o k o ś c i ok. 100 000 egz.

W d y s k u s ji z a p y ty w a n o r ó w n ie ż o m o ż liw o śc i p e r e g r y n a c ji o b ra z u N a j­ m iło s ie rn ie js z e g o Z b a w ic ie la w e d łu g p r a k t y k i p e r e g r y n a c y jn e j o b ra z u M a tk i B o żej J a s n o g ó r s k ie j. P o s tu lo w a n o , b y t a k ą p e r e g r y n a c ję w łą c z y ć w w ie lk i p r o g r a m d u s z p a s te r s k i, p r z y g o to w u ją c y K o śc ió ł w P o ls c e do n a s tę p n e g o W ie lk ie g o J u b ile u s z u w r o k u 2000. P o d s u m o w a n ia p r a c d o k tr y n a ln e j części k o n g r e s u d o k o n a ł k s. d r A. B ł a w a t S A C . N a z a k o ń c z e n ie o d c z y ta ł p r o j e k ty d w ó c h w n io s k ó w k o n g re s u , s k ie r o w a n y c h do K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu P o ls k i. P ie r w s z y w n io s e k d o ty c z y ł z a s tą p ie n ia n a z w y „ ła s k a ” p rz e z „ m iło s ie rd z ie ” w p o ls k im tłu m a c z e n iu p s a l­ m ó w . D ru g i w n io s e k d o ty c z y ł u z u p e łn ie n ia n a z w y „ d r u g a n ie d z ie la w ie lk a ­ n o c n a ” d o d a tk ie m : „ c zy li M iło s ie rd z ia B o żeg o ” . O b y d w a w n io s k i p r z y ję to p rz e z a k la m a c ję . 4. C zęść k u lto w a k o n g re s u M szą św . k o n c e le b r o w a n ą i A p e le m J a s n o g ó r s k im o godz. 21 w so b o tę 28 k w ie tn ia z a k o ń c z o n o d o k tr y n a ln e p r a c e k o n g re s u . P o a p e lu o d b y ło się c a ­ ło n o c n e c z u w a n ie w k o ś c ie le p w . M iło s ie rd z ia B ożego, p r z y u l. K o rd e c k ie g o 49. O p ó łn o c y z o sta ła o d p r a w io n a M sza św ., w c z a sie k tó r e j p o d n io s łą h o m i­ lię o k o lic z n o śc io w ą w y g ło sił k s. E u g e n iu s z P i s k o r e k SA C.

W c ią g u d n ia o d p ra w ia n o M sze św . w e d łu g f o r m u la r z a o M iło sie rd z iu B o ży m z z a p la n o w a n y m i h o m ilia m i. O godz. 7 M szę św . z h o m ilią n a te m a t W m iło s ie r d z iu B o ż y m o d r o d z e n ie w y g ło sił k s. A . B ł a w a t . O godz. 9 o d ­ p r a w ił M szę św . i w y g ło s ił h o m ilię k s. E. B o n i e w i c z n a te m a t: U fa jm y M iło s ie r d z iu B o ż e m u . O godz. 10 o d p r a w ił M szę św . i w y g ło sił h o m ilię U w ie l­ b ia j m y M iło sie rd zie B o ż e — k s. W . R y ś .

C e n tr a ln a u ro c z y s to ś ć k o n g re s o w a k u czci M iło sie rd z ia B ożego ro z p o c z ę ła s ię o godz. I I 30. N a p la c p rz e d p o m n ik ie m N a jm iło s ie rn ie js z e g o w y ru s z y ła z k o śc io ła p ro c e s ja k ilk u d z ie s ię c iu k się ż y k o n c e le b r a n s ó w p o d p rz e w o d n ic ­ tw e m k s. b p a M . K o ł o d z i e j c z y k a , p o m o c n ic z e g o b is k u p a c z ę sto c h o w ­ sk ie g o . W p ro c e s ji w z ię ła ró w n ie ż u d z ia ł lic z n a g r u p a a lu m n ó w W yższego S e m in a r iu m D u c h o w n e g o z O łta rz e w a .

O d p o lo w e g o o łta rz a u s ta w io n e g o n a p o d w y ż s z e n iu o b o k p o m n ik a J e z u s a N a jm iło s ie rn ie js z e g o sło w a p o w ita n ia s k ie ro w a ł do u c z e s tn ik ó w k s. E. В o- n i e w i с z, r e k t o r m ie js c o w e j w s p ó ln o ty o ra z w s p ó ło r g a n iz a to r k o n g re s u . W c z a sie M szy św . ś p ie w a ł c h ó r S e m in a r iu m D u c h o w n e g o . Ś p ie w o m to w a ­ rz y s z y ła o r k ie s tr a . P o d n io s łą h o m ilię o k o lic z n o śc io w ą w y g ło sił w s p o m n ia n y w y ż e j b is k u p p o m o c n ic z y d ie c e z ji c z ę s to c h o w s k ie j. N a w ią z u ją c d o p e ry k o p y e w a n g e lic z n e j o u c z n ia c h z g ro m a d z o n y c h w w ie c z e r n ik u „z b o ja ź n i p rz e d Ż y d a m i” o ra z d o słó w C h r y s tu s a „ P o k ó j w a m ” , u k a z a ł a k tu a l n e z a g ro ż e n ia d la K o śc io ła w P o ls c e o ra z w e z w a ł do u fn o ś c i w M iło sie rd z ie B oże, k tó r e u k a z u je w ie rz ą c y m p e w n ą d ro g ę o c a le n ia . Z a k o ń c z y ł g o rą c y m w e z w a n ie m d o m o d litw y n a in te n c ję O jc a Ś w ię te g o i K o ścio ła. P o h o m ilii g łó w n y c e le ­ b r a n s o d c z y ta ł p rz y g o to w a n y i z a tw ie rd z o n y p rz e z w ła d z ę k o ś c ie ln ą a k t z a ­ w ie r z e n ia ś w ia ta n ie s k o ń c z o n e m u M iło s ie rd z iu B oga.

W c zasie o fia r o w a n ia ró ż n e p rz e d s ta w ic ie ls k ie g r u p y c z c ic ie li M iło s ie r­ d z ia B ożego z g łó w n ie js z y c h m ia s t i re g io n ó w k r a j u s k ła d a ły sy m b o lic z n e d a r y , w ś ró d k tó r y c h z n a la z ły się b o c h e n c h le b a , k ie lic h m s z a ln y , o rn a t, k w ia ­ ty itp . W c z a sie K o m u n ii św . w ie r n y c h o d ś p ie w a n o d z ię k c z y n n y h y m n C ieb ie B o g a w y s ła w ia m y . N a z a k o ń c z e n ie u ro c z y s te j M szy św . s ło w a p o d z ię k o w a ­ n ia w ję z y k u n ie m ie c k im (z ró w n o c z e s n y m tłu m a c z e n ie m n a ję z y k p o ls k i) w y g ło sił g e n e r a ln y p rz e ło ż o n y k s ię ż y p a llo ty n ó w . Z a m y k a ją c e u ro c z y s to śc i k o n g re s u słow o p o ż e g n a n ia o ra z p o d z ię k o w a n ia d la u c z e s tn ik ó w i o rg a n iz a ­ to r ó w w y p o w ie d z ia ł p rz e ło ż o n y p o ls k ie j p r o w in c ji s to w a r z y s z e n ia p a llo ty n ó w — k s. C z e sła w P a r z y s z e k . O s ta tn im o fic ja ln ie z a p ro g r a m o w a n y m a k te m części k u lto w e j k o n g re s u b y ł tz w . A p e l G o lg o ty , k tó r y ze w z g lę d u n a p r z y k r ą p o g o d ę o d b y ł się w m ie js c o w y m k o śc ie le p o d w e z w a n ie m M iło sie rd z ia B ożego.

W s p o m n ia n a p r z y k r a , z im n a , c h m u r n a i w ie tr z n a p o g o d a s p r a w iła , że u d z ia ł w ie r n y c h w c z a sie c e n tr a ln e j u ro c z y s to ś c i k u lto w e j b y ł z n a c z n ie m n ie js z y , a n iż e li o c z e k iw a n o . W części k u lto w e j u c z e s tn ic z y ło p rz y p u s z c z a l­ n ie o k o ło 3 000 w ie rn y c h . N a le ż y p r z y ty m zaz n a c z y ć , że b y li to w w ię k sz o śc i p rz e d s ta w ic ie le lu b d e le g a c i lic z n y c h g r u p r o z s ia n y c h p o c a ły m k r a j u . U c z e s tn ic tw o w k o n g re s ie n ie d a je w ię c p e łn e g o o b ra z u r u c h u c zcicieli w P o lsc e . N a u w a g ę z a s łu g u je z w ię k s z e n ie się lic z b y k s ię ż y u c z e stn ic z ą c y c h w p r a c a c h k o n g re s u .

P o d k o n ie c s p r a w o z d a n ia ro d z i się p y ta n ie o o w o c e te g o ju ż d ru g ie g o k o n g re s u .

M a ją c p rz e d o cz y m a je g o p rz e b ie g , n a s u w a s ię n a jp i e r w o b s e r w a c ja n a ­ t u r y o g ó ln e j: r u c h c z c ic ie li M iło s ie rd z ia B ożego w y sz e d ł z w y c ię sk o z fa z y w a l­ k i o b ro n n e j, p a r ty z a n c k ie j, n a c e c h o w a n e j tr o c h ę p r z e k o r ą i ry z y k ie m . W szed ł ju ż o b e c n ie w e ta p sp o k o jn e g o p o s ia d a n ia i ro z w o ju n a u m o c n io n y c h p o z y ­ c ja c h . P o z w a la to ru c h o w i n a o k rz e p n ię c ie i z a jm o w a n ie sw eg o m ie js c a w n o r ­ m a ln y c h s t r u k t u r a c h k o ś c ie ln y c h , tz n . g łó w n ie w p a r a f ia c h .

D ru g i k o n g re s p o tw ie r d z ił i w y k a z a ł, że r u c h M iło s ie rd z ia je s t rz e c z y ­ w is to ś c ią r e l ig i jn ą sz e ro k o ro z p o w s z e c h n io n ą w K o śc ie le p o ls k im . N ie m o ż n a go ig n o r o w a ć lu b n ie d o strz e g a ć . S to s u n k o w o lic z n y i w z r a s t a ją c y u d z ia ł d u c h o w ie ń s tw a w k o n g re s ie je s t p o tw ie r d z e n ie m te g o f a k tu .

N a jja ś n ie js z ą i n a jc e n n ie js z ą c e c h ą te g o r u c h u j e s t to , iż b u d z i o n n a ­ d a l e n tu z ja z m r e lig ijn y , o fia rn o ś ć i z a a n g a ż o w a n ie p rz e d e w s z y s tk im w ś ró d lu d z i ś w ie c k ic h . Ś w ia d c z y o ty m z a ró w n o lic z e b n o ść ś w ie c k ic h u c z e s tn ik ó w k o n g re s u , j a k ic h s p o n ta n ic z n y u d z ia ł w d y s k u s ja c h i in n y c h p r a c a c h k o n g r e ­ so w y c h . R u c h m iło s ie rd z ia n a le ż y o b e c n ie do n a jb a r d z ie j s p o n ta n ic z n y c h

i a u te n ty c z n y c h ru c h ó w p o ls k ie g o la ik a tu . N a d ty m f a k te m i z ja w is k ie m K o śc ió ł w P o ls c e n ie m o ż e p rz e jś ć o b o ję tn ie do p o r z ą d k u d z ie n n e g o . P o w i­ n ie n go p e łn ie j n iż d o ty c h c z a s w y k o rz y s ta ć do d u s z p a s te rs k ie g o i a p o s to ls k ie ­ go u a k ty w n ie n ia w s z y s tk ic h r e z e r w i sił d rz e m ią c y c h je szcze w s z e ro k ic h k r ę g a c h lu d u B ożego w n a s z y m k r a j u .

k s . E u g e n iu s z W e r o n S A C , O łta r z e w I I . K O Ś C IÓ Ł G Ł O S Z Ą C Y M IŁ O S IE R D Z IE B O Ż E

Z p ra c d o k tr y n a ln e j części k o n g re s u

W d n ia c h od 26 do 29 k w ie tn ia ', 1984 o d b y ł się n a J a s n e j G ó rz e w C zę­ sto c h o w ie k o n g re s , p o ś w ię c o n y czci M iło sie rd z ia B ożego.

P re le g e n c i, w ś ró d k tó r y c h b y li k się ż a b is k u p i o ra z k s ię ż a p ro f e s o ro w ie z w y ż sz y c h u c z e ln i te o lo g ic z n y c h , p o d a li w s z e r o k im n a ś w ie tle n iu tr e ś c i o d ­ n o sz ą c e się do k u lt u M iło s ie rd z ia B ożego o ra z do w ią ż ą c e j się z ty m n a d z ie i w o b lic z u z a g ro ż e ń : n a r k o m a n ii, a lk o h o liz m u , la ic y z a c ji, b r a k u p o s z a n o w a n ia ż y cia , r o z p a d u ro d z in y , r o z p a d u s y s te m u w a r to ś c i o p a rte g o n a E w a n g e lii. P re le g e n c i a k c e n to w a li w s w o ic h w y p o w ie d z ia c h p o tr z e b ę k u lt u M iło s ie r­ d z ia B ożego w ż y c iu c o d z ie n n y m w n o w y c h w a r u n k a c h sp o łe c z n y c h , w k t ó ­ r y c h s ta w ia się p rz e m o c p o n a d s p r a w ie d liw o ś c ią . B óg, k tó r y je s t O jc e m M iło ­ s ie rd z ia , w c ią ż o p ie k u je s ię lu d ź m i i św ia te m . O b ja w ił s w o je M iło sie rd z ie w J e z u s ie C h ry s tu s ie . C z ło w ie k w y c h o w a n y w sz k o le J e z u s a M iło sie rn e g o m o ż e s ta ć się n a rz ę d z ie m B o ży m , z d o ln y m k o n s e k r o w a ć ś w ia t od w e w n ą tr z z n a d z ie ją n a s tw o r z e n ie c y w iliz a c ji o p a r te j o M iło ść M iło s ie rn ą .

P r a w d a o B o ży m M iło s ie rd z iu s ta n o w i d o b rą p o d s ta w ę ta k ż e d la w s p ó ł­ c z e sn e g o d u s z p a s te rs tw a . D u s z p a s te rs tw o o p a r te o M iło s ie rd z ie B oże je s t — z d a n ie m n ie k tó r y c h p r e le g e n tó w i d y s k u ta n tó w —- n a jp e łn ie j c h ry s to c e n try c z n e , a z a ra z e m m a r y j ­ n e. J e s t d o s tę p n e ta k ż e d la lu d z i ś w ie c k ic h w s p ó łp r a c u ją c y c h z k s ię ż m i i r o d z in a m i z a k o n n y m i. Ś w ie c c y u c z e s tn ic z ą w ty m d u s z p a s te r s tw ie w ro li p o d m io tu n a sw ó j sp o só b , z g o d n y ze s ta tu s e m c z ło w ie k a św ie c k ie g o , k tó r y m a u ś w ię c a ć i k o n s e k r o w a ć ś w ia t o d w e w n ą trz .

C z ło w ie k d o z n a je B ożego M iło s ie rd z ia w sw y m p o w o ła n iu do is tn ie n ia , a ta k ż e w c zasie całe g o sw e g o ż y c ia i w sa m y m fa k c ie z b a w ie n ia . Ż y ją c po d o k ie m O p a trz n o ś c i B o żej, a z a ra z e m w p a tr z o n y w e w z o rc z ą p o s ta w ę J e z u s a C h r y s tu s a , c zło w ie k m o że ró w n ie ż ze sw e j s tr o n y ro z w ija ć m iło s ie rd z ie : a) w s to s u n k u do B oga, b) w s to s u n k u do b liź n ic h , c) w s to s u n k u do rz e c z y w i­ s to śc i s tw o rz o n y c h . R o z w ija ć M iło sie rd z ie B o g a, z n a c z y p rz e d e w s z y s tk im o d ­ z w ie rc ie d la ć J e g o d o sk o n a ło śc i, J e g o ży czliw o ść i d o b ro ć , u ja w n io n ą ch o ćb y w s a m y m fa k c ie z a ło ż e n ia K o ścio ła.

T e m u o s ta tn ie m u z a g a d n ie n iu p o św ię c ił sw o je w y p o w ie d z i k s. doc. d r M. B r z o z o w s k i w r e f e r a c ie p t. K o śc ió ł g ło s zą c y M iło s ie r d z ie B o że. A u to r d a ł p ró b ę e k le z jo lo g ii, n a ś w ie tlo n e j n a u k ą o M iło s ie rd z iu B ożym . A u to r w y ­ s z e d ł od f a k tu , że K o śc ió ł n ie ty lk o g ło si M iło s ie rd z ie B oże p o p rz e z sw o ją p o słu g ę , słow o, s a k r a m e n t y św ., p rz e z k u l t T ró jc y P r z e n a jś w ię ts z e j i O sobę J e z u s a C h ry s tu s a , a le ró w n ie ż je s t o b ja w ie n ie m M iło s ie rd z ia B ożego w s a ­ m y m sw o im is tn ie n iu .

1. M iło sie rd z ie B oże w fa k c ie is tn ie n ia K o śc io ła

Z n a m ie n n a b y ła sc e n a , g d y je d e n z u c z n ió w , F ilip , p ro s ił C h r y s tu s a : „ P a ­ n ie , p o k a ż n a m O jc a ” . W o d p o w ie d z i u s ły s z a ł: „ K to w id z i M n ie, te n w id z i ta k ż e O jc a ” . T a k a je s t p r a w d a ; b o m ię d z y n a t u r ą lu d z k ą C h ry s tu s a , a jeg o n a t u r ą b o s k ą is tn ia ła u n ia h ip o s ta ty c z n a . U n ia is tn ie je te ż m ię d z y C h r y s tu ­ s e m a K o śc io łe m . N a te j p o d s ta w ie m o ż n a o rz e k a ć , że k to w id z i K o śció ł, w i­ d z i C h ry s tu s a . K to w id z i K o śció ł, d o s trz e g a d z ie ło M iło s ie rd z ia B ożego, b o

B IU L E T Y N T E O L O G II L A IK A T U ₁₄₁

K o śc ió ł je s t sz c z e g ó ln y m p r z e ja w e m M iło sie rd z ia B oga w s t o s u n k u do lu d z ­ ko ści. Bóg o b ja w ił c z ło w ie k o w i sw o je M iło sie rd z ie . S a m f a k t, że S y n B oży s ta ł się c z ło w ie k ie m , że C h r y s tu s p rz e z s w o je n a u c z a n ie o b ja w ia ś w ia tu B eże M iło sie rd z ie , św ia d c z y o ty m , że Bóg p o c h y la się n a d c z ło w ie k ie m . C z y n i to w sp o só b w o ln y , n ic z y m n ie p rz y m u sz o n y .

F u n d a m e n ta ln ie K o śció ł g ło si M iło sie rd z ie B oże p rz e z s a m f a k t sw eg o is tn ie n ia ; s p r a w u je je te ż w im ie n iu B oga. C h rz e s t je s t p o c h y le n ie m się n a d g rz e s z n ik ie m , k tó r y z o s ta je w c ie lo n y w M ity c z n e C iało C h ry s tu s a . S a k r a ­ m e n t je s t w ogóle „ w c ie le n ie m ” się C h r y s tu s a w c z ło w ie k a , k tó r y zaw ió d ł, u p a d ł w d ro d ze.

E u c h a r y s tia k a r m i lu d z i id ą c y c h do d o m u O jca. N ie m ó g ł C h r y s tu s o k a ­ zać w ię k s z e j m iło ści. Z o s ta w ia sie b ie g rz e s z n ik o m za p o k a r m ; je s t to n a j ­ w ię k s z y p r z e ja w M iło ści M iło s ie rn e j. D la u ś m ie r z e n ia lu d z k ie g o c ie r p ie n ia u s ta n o w ił C h r y s tu s k a p ła ń s tw o , w k tó r y m d o p u sz c z a w szc z e g ó ln y sp o só b n ie k tó r y c h lu d z i do u d z ia łu w S w e j f u n k c ji k a p a ła ń s k ie j i p ro r o c k ie j.

S a m o w ię c is tn ie n ie K o śc io ła je s t z n a k ie m M iło s ie rd z ia B ożego ro z m ie ­ szczo n eg o w ś ró d n a ro d ó w . W y ra z e m te g o s ą w s z y s tk ie s a k r a m e n t y ś w ię te , s z czeg ó ln ie c h rz e s t i s a k r a m e n t p o je d n a n ia .

K u lt M iło sie rd z ia B ożego d o k o n u je się w K o śc ie le ta k ż e w s a m e j czci o d d a w a n e j T ró jc y P r z e n a jś w ię ts z e j. W ta je m n ic y T ró jc y P r z e n a jś w ię ts z e j d r u g a O so b a B o sk a je s t od w ie k ó w p rz e z n a c z o n a n a to , a b y się w c ie liła i d o ­ k o n a ła z b a w ie n ia , sz c zeg ó ln ie w p e r s p e k ty w ie g rz e c h u p ie rw o ro d n e g o . Z a w ­ sze m u s im y m ie ć n a u w a d z e t e n o d w ie c z n y p la n z b a w ie n ia , d a n ia się B oga c z ło w ie k o w i, lu d z k o ś c i. B óg o b ja w ia się lu d z k o ś c i i d o k o n u je z b a w ie n ia w O so b ie J e z u s a C h r y s tu s a . W sz y s tk o , co d o k o n a ło s ię w C h ry s tu s ie , s ta ło się d la n a sz e g o z b a w ie n ia , a w ię c : T a je m n ic a W c ie le n ia , N a ro d z e n ia , Ś m ie rc i. Z m a r tw y c h w s ta n ia , W n ie b o w s tą p ie n ia i Z e s ła n ia D u c h a Ś w ię te g o .

B óg d a ł w s z y s tk o , a b y ś w ia t n ie z g in ą ł. W sz y s tk o , co o tr z y m a liś m y , je s t je g o m iło śc ią . S tą d n ie m a te ż ż a d n e j s p rz e c z n o śc i m ię d z y k u lte m M iło s ie r­ d z ia B ożego a k u lt e m S e rc a J e z u s a , czy te ż k u lte m m a r y jn y m a k u lte m M iło sie rd z ia B ożego.

M o żem y B oże M iło s ie rd z ie u w ie lb ia ć w ta je m n ic y J e z u s a n a ro d z o n e g o , c ie rp ią c e g o , z m a r tw y c h w s ta łe g o , w Z e s ła n iu D u c h a Ś w ię te g o , w s y m b o lu J e z u s o w e g o S e r c a ; a cześć te ż m o ż e m y p r a k ty k o w a ć p o p rz e z p o ś re d n ic tw o M a tk i N a jśw ., k tó r a n a jb a r d z ie j u k o c h a ła C h ry s tu s a .

D la te g o w o ln o n a m p o w ie d z ie ć , że K o śc ió ł g ło si M iło s ie rd z ie B oże p rz e z s a m f a k t sw eg o is tn ie n ia , p rz e z k u l t m a r y jn y i k u lt C h r y s tu s a M iło sie rn e g o . K o śc ió ł g ło si p o n a d to M iło s ie rd z ie B oże p rz e z k a ż d y m iło s ie r n y cz y n w y k o n a ­ n y p rz e z k tó r e g o k o lw ie k ze s w o ic h czło n k ó w . D o w y k o n a n ia ta k ie g o c z y n u m o ż e n a s z re s z tą u z d o ln ić je d y n ie D u c h Ś w ię ty .

2. C z y n n e m iło s ie rd z ie K o śc io ła

K o c h a n ie d ru g ie g o c z ło w ie k a , św ia d c z e n ie je m u m iło śc i, m o ż e b y ć d la n a s w ja k im ś w y m ia r z e n a w e t p r z y je m n e . T a ag apé, g d z ie d a je m y , a n ic z te g o n ie m a m y , je s t m o ż liw a ty lk o w D u c h u Ś w ię ty m . T y lk o O n m o że c z ło w ie k a do te g o u zd o ln ić.

C zło w iek , k tó r y s p e łn ia c z y n y m iło s ie rd z ia , o b ja w ia ty m s a m y m i g ło si M iło s ie rd z ie B oże. T e n sp o só b g ło s z e n ia M iło s ie rd z ia B ożego b y ł z n a n y w K o śc ie le od p o c z ą tk u J e g o is tn ie n ia . D la te g o K o śc ió ł o p ie k o w a ł się n p . w ię ź n ia m i, id e n ty f ik o w a ł się z lu d ź m i u c iś n io n y m i, p rz e ś la d o w a n y m i. S tą d i n a s z a tr o s k a o lu d z i u c iś n io n y c h je s t o b ja w e m M iło s ie rd z ia B oga. N ie k tó ­ r y c h lu d z i, n ie ro z u m ie ją c y c h ta je m n ic y B ożego M iło s ie rd z ia , ta k a p o s ta w a m o że d ra ż n ić . T y m d a się n p . tłu m a c z y ć f a k t, że h itle r o w c y ro z s trz e liw a li lu d z i r a t u ją c y c h Ż y d ó w . W n ie k tó r y c h k r a j a c h w s p ó łc z e s n y c h p o tę p ia się K o śc ió ł za u d z ie la n ie p o m o c y u c iś n io n y m ; c z y n i się K o śc io ło w i z a r z u t u p r a ­ w ia n ia p o lity k i, choć w rz e c z y w is to ś c i św ia d c z y o n je d y n ie M iło sie rd z ie B oga.

S ą to p rz y k ła d y , k o n k r e tn e f o r m y g ło s z e n ia M iło s ie rd z ia B ożego b e z słów . W ty c h w s z y s tk ic h p r z y p a d k a c h K o śc ió ł g ło si M iło s ie rd z ie B oże czy ­ n e m . S ta n o w i to z a ra z e m p o tw ie r d z e n ie f a k t u , że c z ło n k o w ie K o śc io ła s ą z d o ln i do r e a liz a c ji d z ie ł m iło s ie rd z ia . J e s t to d z ia ła ln o ś ć a n a lo g ic z n a do te j, j a k ą z a d e m o n s tr o w a li a p o s to ło w ie P io t r i J a n u z d r a w ia ją c c h ro m e g o . Z a p y ­ t a n i „ c z y ją m o c ą a lb o w c z y im im ie n iu ” to c z y n ili (Dz 4,7) o d p o w ie d z ie li u s ta m i P io t r a n a p e łn io n e g o D u c h e m Ś w ię ty m , że m o c ą i „ w im ię J e z u s a C h r y s tu s a N a z a re jc z y k a , k tó r e g o w y u k rz y ż o w a liś c ie , a k tó r e g o B óg w s k r z e ­ s ił z m a r tw y c h ” (Dz. 4,10).

W d a ls z y c h w y w o d a c h k s . M . B r z o z o w s k i z w ró c ił u w a g ę n a to , w ja k i m s to p n iu ta je m n ic a M iło s ie rd z ia B ożego z n a jd u j e się w p r a w d a c h e w a n g e liz a c y jn y c h . P r a w d y te s ą n a s t ę p u ją c e : B óg c ie b ie o so b iśc ie z n a i k o c h a . N ie je s te ś liśc ie m , k tó r y m o ż e s p a ś ć i z m a r n ie ć . B óg w ie , że je s te ś g rz e s z n y , że je s te ś sła b y , że u p a d a s z . A m im o w s z y s tk o d a ł S w eg o S y n a , a b y ś n ie z g in ą ł i a b y ś m ia ł ż y c ie w ie c z n e . T o b ie d a je J e g o m iło ść, J e g o ś w ię to ść , J e g o z b a w ie n ie . D a je ci u s p r a w ie d liw ie n ie . D a je ci ż y c io w ą m is ję , ży cio w y p la n , ż y c io w ą s z a n s ę , a b y ś te n p la n sp e łn ił, a b y ś go z re a liz o w a ł. N a le ż y j e ­ d y n ie z a u fa ć B o żej M iłości, p r z y ją ć p la n C h r y s tu s a z a w ie rz y ć , a O n s p r a w i, że ż y c ie ta k ie g o c z ło w ie k a n ie b ę d z ie z m a r n o w a n e . T o są f u n d a m e n ta l n e z a s a d y e w a n g e liz a c ji. B óg k a ż d e g o c z ło w ie k a z n a i k o c h a , ta k ż e teg o , k tó r y o d c h o d z i. O trz y m u je m y m o c o d n o w y , m o c p o tr z e b n ą do r e a liz a c ji p la n u ż y ­ c ia a ż do w e jś c ia do d o m u O jca.

Z k o le i k s. M . B rz o z o w sk i z w ró c ił u w a g ę n a p r a w d ę , k tó r ą J a n P a w e ł II g ło si w e n c y k lic e D iv e s in m is e r ic o r d ia , m ó w ią c o p r y m a c ie m iło s ie rd z ia n a d sp ra w ie d liw o ś c ią . J e s t to szc z e g ó ln y w y c in e k p r z e p o w ia d a n ia K o ścio ła, n a d z w y c z a j a k tu a l n y i w a ż n y . N ie is tn ie je n a p r a w d ę ja k ie g o k o lw ie k p rz e c i­ w ie ń s tw o p o m ię d z y s p r a w ie d liw o ś c ią a m iło ś c ią . S p ra w ie d liw o ś ć w y r a ż a s ię w ś w ia d c z e n iu m iło s ie rd z ia . W y s ta rc z y p rz e ś le d z ić S t a r y i N o w y T e s ta m e n t. G d z ie g ło si się s p r a w ie d liw o ś ć B ożą, ta m o w a s p r a w ie d liw o ś ć p o w o d u je , ż e B óg s w o je m u n a ro d o w i o k a z u je n a jw s p a n ia ls z ą m iło ść. „ J a c ie b ie n ie z a p o m ­ n ę ” — to je s t o rę d z ie S ta r e g o Z a k o n u .

W N o w y m T e s ta m e n c ie p o le g a to n a o d p u s z c z e n iu g rz e c h ó w , n a p r z e b a ­ c z e n iu o d s tę p s tw i w in c z ło w ie k a . C z ło w ie k d o z n a ją c y B o żej s p r a w ie d liw o ś c i s t a j e się n a w z ó r B oga z d o ln y do p e łn ie n ia m iło s ie rd z ia . C z ło w ie k u s p r a w ie ­ d liw io n y , to c z ło w ie k m iło s ie rn y . D la te g o C h r y s tu s u k a ż e ja k o w z o ry : m iło ­ s ie rn e g o S a m a r y ta n i n a o ra z o jc a s y n a m a r n o tr a w n e g o , z a p o m in a ją c e g o n ie ty lk o r o z tr w o n ie n ie m a j ą tk u , a le i o s o b is tą z n ie w a g ę . A co n a jw a ż n ie js z e : w d n iu S ą d u O s ta te c z n e g o ci, k tó r z y o k a z a li m iło s ie rd z ie , o tr z y m a ją z b a w ie ­ n ie . T o je s t p e łn a sp ra w ie d liw o ś ć .

D o s trz e g a m y , że B óg s w o ją s p r a w ie d liw o ś ć o b ja w ia p o p rz e z re a liz a c ję sw e g o m iło s ie rd z ia . K o śció ł ta k tę p r a w d ę w id zi, tz n . d o s trz e g a d o m in a c ję m iło s ie rd z ia n a d s p r a w ie d liw o ś c ią B ożą.

B óg o k a z u je sw o ją s p r a w ie d liw o ś ć , c z y n ią c m iło s ie rd z ie ; c z ło w ie k , k tó r y d o z n a ł o d k u p ie n ia , je ś li ż y je s p r a w ie d liw ie , s t a r a się c z y n ić m iło s ie rd z ie .

K o śc ió ł g ło si u c z y n k i m iło s ie rd z ia : g rz e s z n y c h u p o m in a ć . M ilc z e n ie w o b e c z ła je s t c z y n e m n ie m iło s ie rd z ia . J e ś li ch c e sz p o s tą p ić w o b e c zło cz y ń cy w sp o só b n a jb a r d z ie j n ie m iło s ie rn y , n ie u p o m in a j go. N a w e t n a r a ż a n i e się n a u t r a t ę ż y c ia n ie m o że s ta n o w ić p rz e s z k o d y w n a p o m in a n iu g rz e s z n y c h . W z o re m s t a je się t u t a j C h ry s tu s , k tó r y w y rz u c a ł n ie u c z c iw o ść fa ry z e u s z o m n a z y w a ją c ic h „ p o b ie la n y m i g ro b a m i” .

P r z y k ła d e m d la n a s je s t św . J a n C h rz c ic ie l. G d y w id z ia ł w ie lu fa r y z e u ­ sz ó w i s a d u c e u s z ó w , m ó w ił im : „ P le m ię ż m ijo w e , k to w a m p o k a z a ł, ja k u c ie c p rz e d n a d c h o d z ą c y m g n ie w e m ” ? (M t 3,7). U m ia ł p o w ie d z ie ć H e ro d o w i: „ N ie w o ln o c i j e j tr z y m a ć ” — to zn aczy ' ż o n y b r a t a tw e g o (M t 14,4); za to z a p ła c ił ży ciem .

N a n a s z e j z ie m i św . S ta n is ła w a ze S z c z e p a n o w a s p o tk a ł p o d o b n y los za to , że n ie z a w a h a ł się p o w ie d z ie ć p r a w d y i n a p o m in a ć k r ó la B o le sła w a Ś m ia łe g o .

C y p r ia n K a m il N o rw id w p o ło w ie u b ie g łe g o s tu le c ia , k ie d y ż y ł w w ie l­ k ie j n ę d z y , a r z ą d c a r s k i z a p e w n ił, iż u d z ie li m u a m n e s tii i b ę d z ie m ógł s w o b o d n ie p o w ró c ić do k r a j u i do sw e g o m a j ą tk u , o d p o w ie d z ia ł, że n ie p r z y j­ m ie je j ze w z g lę d u n a b e z b o ż n ik ó w ż y ją c y c h w P e te r s b u r g u i s to ją c y c h u s t e r u rz ą d ó w , a b y ic h n ie u p e w n ia ć , że ś w ia te m rz ą d z i ż a n d a r m e r ia , d e sp o ­ ty z m , d y p lo m a c ja i p ie n ią d z . T o b y ł a k t m iło s ie rd z ia .

N ig d y n ie m śc ić się za d o z n a n e k rz y w d y , n ie c z y n ić zła, n ie p o tę p ia ć c z ło w ie k a , w y d a w a ć o są d o f a k ta c h , o c z y n a c h , a n ie o c z ło w ie k u , k tó r y je w y k o n u je , to p o s ta w a , k tó r a p ły n ie z n a u k i o m iło s ie rd z iu B oga i ja k o ta k a je s t ś w ia d c z e n ie m te g o m iło s ie rd z ia .

K o śció ł p r z e s tr z e g a w s w o im n a u c z a n iu w szc z e g ó ln y sp o s ó b p rz e d r e a ­ liz o w a n ie m tzw . c z y ste j s p r a w ie d liw o ś c i. I t u t a j k s. B rz o z o w sk i p rz y p o m n ia ł n a z a k o ń c z e n ie za J a n e m P a w łe m II, iż je s t s p r a w ą w ia d o m ą , że w im ię s p r a w ie d liw o ś c i m ie rz y się in n y c h , p o z b a w ia lu d z i ży cia . S a m a s p r a w ie d li­ w o ść m o że d o p ro w a d z ić do z a p rz e c z e n ia i z n ie w a ż e n ia s a m e j sie b ie , o ile n ie d o p u śc i o w e j w ię k s z e j m o cy , ja k ą je s t m iło s ie rd z ie .

3. Z d y s k u s ji n a d m iło s ie rd z ie m

W c z a sie d y s k u s ji p o d k re ś la n o p o n a d to , że w sz y sc y lu d z ie w ie rz ą c y są z o b o w ią z a n i do g ło s z e n ia B ożego M iło sie rd z ia n a so b ie w ła ś c iw y c h d ro g a c h ży cia . P rz e z n a s b o w ie m p r a g n ie d z ia ła ć B óg. S p e łn ia ją c n a s z e o b o w ią z k i s t a n u m a m y g ło sić M iło sie rd z ie B oże n a co d z ie ń . C z ło w ie k m a o k a z y w a ć m iło s ie rd z ie in n y m n a k a ż d y m m ie js c u . N ie je d n o k r o tn ie m o że te ż ch o d z ić o o g ó ln e d o b ro n a r o d u , o w z a je m n ą ży czliw o ść, a le ta k ż e o w a lk ę z w a d a m i. D z ię k i M iło s ie rd z iu B o ż e m u m o ż e m y cz y n ić d o b ro m im o s k ło n n o ś c i do zła. C h o d z i p r z y ty m o to , b y lu d z ie u m ie li p o k u to w a ć i d z ia ła ć w o d o so b n ie n iu , w u k r y c iu w ła s n e g o d o m u , bo ty lk o w u k r y c iu n a jł a tw ie j m o ż n a o d p o w ie ­ d zieć n a z b a w c z e in te n c je B o g a, ja k ie m o ż e m ie ć w s to s u n k u do n a s . C z ę sto w ię k s z a c h w a ła B o g a p ły n ie z te g o , że s a m i p o d e jm u je m y ro b o c z e d z ia ła n ia w im ię M iło s ie rd z ia B o g a n iż z te g o , że in n y c h n a w o łu je m y do d z ia ła n ia .

k s . A n a s ta z y B ła w a t S A C , O łta r z e w