Iwa Kuchciak
Wymiana informacji gospodarczej w
innowacyjnym przedsiębiorstwie
Ekonomiczne Problemy Usług nr 92, 147-165
nr 716 ekonoMiczne probLeMy usług nr 92 2012
iwa KuchciaK
uniwersytet łódzki
wyMiana inForMacji gospodarczej w innowacyjnyM przedsiębiorstwie
wprowadzenie
Informacja jest jednym z kluczowych zasobów będących w posiada-niu podmiotu gospodarczego. Źródła informacji dla procesu innowacyjnego mają charakter zarówno wewnętrzny, jak i zewnętrzny. Przykładem źródeł zewnętrznych jest informacja gospodarcza obejmująca wiedzę na temat wia-rygodności oraz kondycji finansowej kontrahentów.
Dostęp do informacji gospodarczych jest szczególnie istotny w przy-padku przedsiębiorstw innowacyjnych, dla których pozyskanie kapitału na rozwój i inwestycje jest sprawą kluczową. Zachowanie płynności finansowej stanowi bowiem podstawę rozwoju podmiotu gospodarczego, a brak dostępu do rzetelnej informacji gospodarczej uniemożliwia przeprowadzenie oceny wiarygodności partnera biznesowego i ograniczenie ryzyka zawieranych transakcji, tym samym i kosztów. Wykorzystanie wymiany informacji prze-kłada się na wzrost bezpieczeństwa i przejrzystości obrotu gospodarczego. Pozwala na racjonalizację kosztów i stabilizację działalności przedsiębiorstw innowacyjnych.
iwaKuchciak
148
Celem opracowania jest wskazanie roli, jaką odgrywa wymiana informa-cji gospodarczych w procesie podejmowania przez przedsiębiorstwa decyzji dotyczących rozpoczęcia współpracy lub jej kontynuowania z innym pod-miotem, oraz warunków dokonywanych transakcji. Zwrócona zostanie uwaga na problem, jakim jest wydłużanie terminów płatności, i scharakteryzowane zostanie znaczenie wymiany informacji gospodarczej w zachowaniu płyn-ności finansowej. Wskazane zostaną kierunki rozwoju wymiany informacji gospodarczej w Polsce na przestrzeni ostatnich lat, w tym postrzeganie roli wymiany informacji w opinii przedsiębiorstw.
1. ograniczenia kapitałowe w finansowaniu działalności innowa cyjnych przedsiębiorstw
Z dostępnych opracowań1 wynika, że pomimo systematycznego wzrostu innowacyjność polskich przedsiębiorstw odbiega od poziomów notowa-nych w większości krajów UE zarówno w zakresie innowacji produktowych i procesowych, jak również innowacji organizacyjnych i marketingowych. Polskie przedsiębiorstwa klasyfikowane są na jednych z ostatnich miejsc pod względem średnich nakładów na działalność innowacyjną i badawczo- -rozwojową, odsetka przedsiębiorstw wdrażających innowacje oraz średniej wartości produkcji sprzedanej wyrobów nowych lub istotnie ulepszonych2.
„World Economic Forum Executive Survey” w swoim najnowszym raporcie zaprezentował zestawienie 138 krajów w rankingu innowacyjności pod względem zaawansowania technologicznego oraz zdolności do wykorzy-stania potencjału płynącego z technologii teleinformatycznych. Indeks goto-wości do wykorzystania nowych technologii (networked Readiness index) dla Polski wyniósł 62. Dla porównania – w latach 2009–2010 na 133 kraje indeks 1 science, technology and innovation in Europe, the community innovation statistics
(CIS), 2008; S. V. Paravan, community innovation statistics. is Europe growing more
innova-tive?, Statistics in focus 61/2007; innovation in Europe. Results for the Eu, iceland and norway,
European Communities 2004; Por. European innovation scoreboard 2010. the innovation
union’s performance scoreboard for Research and innovation, Maastricht Economic and social
Research and training centre on Innovation and Technology (UNU-MERIT), 1 February 2011.
2 Szerzej: innowacyjność 2010, PARP, Warszawa 2010. Por. Program Operacyjny
Innowacyjna Gospodarka 2007–2013. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 1.10.2007 r.
149 wynosił 65. O potencjale innowacyjnym przedsiębiorstw świadczy zdolność do innowacji oceniona na 3,26 przy średniej ważonej 3,183.
Jednym ze sposobów wykorzystania tego potencjału jest zarządzanie zaso-bami materialnymi umożliwiające wyposażenie przedsiębiorstwa w technologie informacyjne, poniesienie nakładów na badania i rozwój oraz pozy-skanie specjalistycznej wiedzy. Za najpoważniejszą barierę we wprowadzaniu roz-wiązań innowacyjnych przedsiębiorstwa uważają brak możliwości sfinansowania takiego typu przedsięwzięć (ponad 50%). Dopiero w dalszej kolejności wskazy-wane jest zbyt duże ryzyko związane z wprowadzeniem innowacji (25%) oraz brak zainteresowania nowymi produktami/usługami ze strony klientów (22%)4.
W innych opracowaniach wśród czynników utrudniających działalność innowacyjną wymienia się także czynniki związane z wiedzą, współpracą podmiotów gospodarczych i naukowych oraz problemy ze znalezieniem odpo-wiednich partnerów5. Na trudności wynikające z nieterminowego regulowania należności jako barierę w prowadzeniu działalności wskazuje aż 25% wszyst-kich przedsiębiorstw z sektora MśP6. W Polsce wskaźnik ten jest znacznie większy i wynosi 87%7.
Ze względu na znaczenie środków własnych w finansowaniu przedsięwzięć innowacyjnych powstał cały szereg opracowań wskazujących na rolę dostępno-ści wewnętrznego finansowania w kreowaniu zachowań inwestycyjnych w przed-siębiorstwach8. Wynika z nich, że generalnie ograniczenie możliwości pozyska-nia finansowapozyska-nia wiąże się z większą wrażliwością przepływów pieniężnych. Co więcej, wskazuje się na silny związek między wielkością przepływów pieniężnych
3 Ranking 1–7, gdzie 1 oznacza, że źródłem innowacji jest wyłącznie korzystanie z
li-cencjonowania lub imitowanie podmiotów zagranicznych, zaś 7 świadczy o pochodzeniu in-nowacji z badań i pionierskich rozwiązań dotyczących produktów i procesów. S. Dutta, I. Mia,
the Global information technology Report 2010–2011transformations 2.0, 10th anniversary Edition, World Economic Forum 2011, s. 379.
4 trendy rozwojowe sektora MsP w ocenie przedsiębiorców w drugiej połowie 2010 roku, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, kwiecień 2011 r., nr 1/2011, s. 25.
5 innowacyjność 2008. stan innowacyjności, projekty badawcze, metody wspierania, społeczne determinanty, red. A. Żołnierski, PARP, Warszawa 2008, s. 56.
6 Szerzej: A. Ehmann, the sME Glass ceiling Growth obstacles in 2007, The Institute
of Directors (IoD) Policy Papers, http://www.iod.com/MainWebSite/Resources/Document/ policy_paper_glass_ceiling.pdf (29.07.2011.).
7 Badanie ankietowe Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, sierpień 2010.
8 Przegląd literatury z tego zakresu zawiera: R.G. Hubbard, capital-market imperfections
iwaKuchciak
150
a finansowaniem nakładów na B+R9 oraz na utrudnienia w przypadku najbardziej innowacyjnych podmiotów w finansowaniu inwestycji10. Niektóre z badań poru-szają także zagadnienie dostępu do źródeł finansowania w celu realizacji inwe-stycji, w tym finansowania publicznego, private equity11 oraz kredytów banko-wych12. Innym badanym aspektem są różnice w strukturze finansowania wystę-pujące między przedsiębiorstwami innowacyjnymi i pozostałymi13.
Teoretyczne rozważania znajdują potwierdzenie w praktyce gospodar-czej. W Polsce w 2009 roku 68,4% wszystkich nakładów na działalność inno-wacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych oraz 84,2% przedsiębiorstw z sektora usług stanowiły środki własne tych jednostek14. W drugiej połowie 2010 roku rozwiązania innowacyjne prawie zawsze były finansowane ze środków własnych (jedynie w 4% przypadków były to fundusze unijne, zaś w 2% inne kapitały zewnętrzne)15.
2. odroczony termin płatności w transakcjach handlowych
Ze względu na tak wysoki udział środków własnych niezmiernie ważną rolę odgrywa zatem zarządzanie należnościami, stosowanie bowiem kredytu kupieckiego w transakcjach jest popularną formą zarówno w odniesieniu do małych, jak i dużych podmiotów gospodarczych. świadczą o tym dane zesta-wione na rysunku 1.
9 Szerzej: B. Hall, investment and Research and Development at the Firm Level: Does
the source of Financing Matter?, NBER Working Paper 1992, No. 4096. Por.: C. Himmelberg,
B. Petersen, B., R&D and internal finance: a panel study of small firms in high-tech industries, ,,Review of Economics and Statistics”1994, No. 76, s. 38–51.
10 Szerzej: H. Hottenrott, B. Peters, innovative capability and Financing constraints for
innovation – More Money, More innovation?, ZEW Discussion Paper 2009, No. 09–081.
11 S. Kaplan, P. Stromberg, Financial contracting theory Meets the Real world: Evidence
from Venture capital contracts, Review of Economic Studies 2003, No. 70, s. 281–315.
12 Por. E. Mueller, F. Reize, Loan availability and investment – can innovative companies
better cope with Loan Denials?, ZEW – Centrum European Economic Forum Research,
Discussion Paper 2010, No. 10–025.
13 A. Cosh, A. Hughes, A. Bullock, I. Milner, sME finance and innovation in the
cur-rent economic crisis, Centre for Business Research University of Cambridge, University of
Cambridge, Cambridge, UK 2009, s. 22–23.
14 Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006–2009, GUS, Informacje
i opracowania statystyczne, Warszawa 2010, s. 21.
151 16,8 5 4,4 59,1 19,1 8,2 7,2 51,1 0 10 20 30 40 50 60 od 0 do 25 od 26 do 50 od 51 do 75 od 76 do 100 duże MSP
Rys. 1. Odsetek polskich przedsiębiorstw o udziale sprzedaży z odroczonym terminem zapłaty w sprzedaży ogółem (%)
Źródło: Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w II
kw. 2011 oraz prognoz koniunktury na III kw. 2011, NBP, lipiec 2011, s. 39.
Wśród ankietowanych przedsiębiorstw niezależnie od ich wielkości dominowały te z
udziałem kredytu kupieckiego o wartości sprzedaży w wysokości od 76% do 100%. Średni
udział przychodów ze sprzedaży z odroczoną płatnością w sumie przychodów ze sprzedaży
wyniósł 59,8%, zaś około 18% przedsiębiorstw w całości realizowało sprzedaż na zasadzie
odraczania płatności. Natomiast jedynie blisko 15% badanych przedsiębiorstw w ogóle nie
udzielało odroczonych terminów płatności
16.
Prowadzona przez przedsiębiorstwa polityka sprzedaży kształtowana była w większym
stopniu pod wpływem siły przetargowej odbiorców niż w wyniku wdrażania własnej strategii.
Decyzja o udzieleniu kredytu kupieckiego często wynika z braku lub z niedostatecznej
wiedzy o rzeczywistej sytuacji finansowej kontrahentów przed zawarciem kontraktu
17.
Sprzedaż towarów lub świadczenie usług z odroczonym terminem płatności (kredyt kupiecki)
wiąże się z ryzykiem braku płatności ze strony kontrahentów
18. Przyczyną nieotrzymania
należności mogą być opóźnienia w otrzymywanych przez kontrahenta płatnościach lub jego
bankructwo
19.
Na niektórych rynkach zagrożeniem mogą być zmiany sytuacji ekonomicznej i politycznej w
kraju dłużnika. Możliwość odzyskania należności w podziale na wysoką, średnią i niską
zaprezentowana jest na rysunku 2.
16 Najbardziej zadłużonym przedsiębiorstwem z tytułu zwykłych transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami w marcu 2011 r.
było przedsiębiorstwo z województwa łódzkiego, którego dług wynosił ponad 10,3 mln zł. Kompleksowy raport o długach -
marzec 2011 r., KRD BIG S.A., s. 74.
17 Por. Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw…., s. 39.
18 W literaturze zjawisko to określane jest mianem ryzyka kredytu kupieckiego. J. Kukiełka, M. Matusiak, J. Jaworski,
Bezpieczny obrót gospodarczy, czyli jak ograniczać ryzyko handlowe w transakcjach krajowych i eksportowych. Poradnik dla przedsiębiorców, Warszawa 2008, s. 5.
19 W Polsce rok 2009 stał się okresem przełomowym pod względem liczby prowadzonych procesów upadłościowych,
odnotowano w nim 693 postępowania upadłościowe, czyli o 63% więcej niż w roku poprzednim. P. Antonowicz, Procesy
upadłościowe przedsiębiorstw w Polsce. Raport z badań, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Warszawa–
Gdańsk, kwiecień 2010, s. 11.
Rysunek 1. Odsetek polskich przedsiębiorstw o udziale sprzedaży z odrocz-onym terminem zapłaty w sprzedaży ogółem (%)
Źródło: informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym
uwzględnieniem stanu koniunktury w ii kw. 2011 oraz prognoz koniun-ktury na iii kw. 2011, NBP, lipiec 2011, s. 39.
Wśród ankietowanych przedsiębiorstw niezależnie od ich wielkości dominowały te z udziałem kredytu kupieckiego o wartości sprzedaży w wyso-kości od 76% do 100%. średni udział przychodów ze sprzedaży z odroczoną płatnością w sumie przychodów ze sprzedaży wyniósł 59,8%, zaś około 18% przedsiębiorstw w całości realizowało sprzedaż na zasadzie odraczania płat-ności. Natomiast jedynie blisko 15% badanych przedsiębiorstw w ogóle nie udzielało odroczonych terminów płatności16.
Prowadzona przez przedsiębiorstwa polityka sprzedaży kształtowana była w większym stopniu pod wpływem siły przetargowej odbiorców niż w wyniku wdrażania własnej strategii. Decyzja o udzieleniu kredytu kupiec-kiego często wynika z braku lub z niedostatecznej wiedzy o rzeczywistej sytu-acji finansowej kontrahentów przed zawarciem kontraktu17.
Sprzedaż towarów lub świadczenie usług z odroczonym terminem płat-ności (kredyt kupiecki) wiąże się z ryzykiem braku płatpłat-ności ze strony
kontra-16 Najbardziej zadłużonym przedsiębiorstwem z tytułu zwykłych transakcji pomiędzy
przedsiębiorstwami w marcu 2011 r. było przedsiębiorstwo z województwa łódzkiego, którego dług wynosił ponad 10,3 mln zł. Kompleksowy raport o długach – marzec 2011 r., KRD BIG S.A., s. 74.
iwaKuchciak
152
hentów18. Przyczyną nieotrzymania należności mogą być opóźnienia w otrzy-mywanych przez kontrahenta płatnościach lub jego bankructwo19.
Na niektórych rynkach zagrożeniem mogą być zmiany sytuacji ekono-micznej i politycznej w kraju dłużnika. Możliwość odzyskania należności w podziale na wysoką, średnią i niską zaprezentowana jest na rysunku 2.
Źródło: European Payment Index 2009, Intrum Justitia 2009, s. 9.
Jak wynika z danych zamieszczonych na rysunku 1, najwyższą możliwością odzyskania charakteryzują się należności regulowane w wyznaczonym terminie oraz te z niewielkim opóźnieniem wynikającym ze specyfiki danego rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. Przekroczenie 85 dni powoduje gwałtowne obniżenie szans na odzyskanie należności w pełnej wysokości20. Zmiany w przeciętnym okresie realizacji płatności
przedstawione są w tabeli 1.
Tabela 1 Przeciętny czas realizowania płatności (liczba dni)
Rodzaje płatności 2007 2008 2009 2010
B2C 42 40 41 39
B2B 59 56 57 55
Sektor publiczny 69 65 67 63
Źródło: European PaymentIndex 2010, Intrum Justitia 2010, s. 6.
Niepokojącym zjawiskiem jest stopniowe wydłużanie terminu realizacji płatności. Tendencja ta widoczna jest we wszystkich sektorach. W Polsce w 2010 roku płatności B2C realizowane były w 32 dni, płatności B2B – 35, zaś w sektorze publicznym wynosiły 40 dni.
W odniesieniu do sytuacji płynnościowej polskich przedsiębiorstw należy wskazać, że wprawdzie od początku 2007 roku ulegała ona powolnemu, ale stopniowemu pogorszeniu, niemniej jednak nadal oceniana była jako relatywnie dobra. Jednocześnie można było
20 Średnie terminy spłaty są regularnie publikowane przez różne organizacje (np. w cyklicznych raportach: Atradius’
Payment Practices Barometer, Dun & Bradstreet Trade Payment Analysis, Grant Thornton International European Business Survey). Cechą wspólną opracowań jest wskazanie na wydłużanie się terminów płatności.
czas wyznaczony
czas -90 dni (-75%) -6 mcy (-80%) (-
-1 rok
(-45%) -2 lata (-30%) prawnie przedawnione 0% 50% 100% średnia niska wysoka
Rys. 2. Odzyskiwalność należności (%)
Comment [K.P.1]: dot. rys., tekst przy „średnia”: czy można zam. mcy na: mies.
Rysunek 2. Możliwość odzyskania należności
Źródło: European Payment index 2009, Intrum Justitia 2009, s. 9.
Jak wynika z danych zamieszczonych na rysunku 1, najwyższą możli-wością odzyskania charakteryzują się należności regulowane w wyznaczo-nym terminie oraz te z niewielkim opóźnieniem wynikającym ze specyfiki danego rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. Przekroczenie 85
18 W literaturze zjawisko to określane jest mianem ryzyka kredytu kupieckiego.
J. Kukiełka, M. Matusiak, J. Jaworski, bezpieczny obrót gospodarczy, czyli jak ograniczać
ryzyko handlowe w transakcjach krajowych i eksportowych. Poradnik dla przedsiębiorców,
Warszawa 2008, s. 5.
19 W Polsce rok 2009 stał się okresem przełomowym pod względem liczby
prowa-dzonych procesów upadłościowych, odnotowano w nim 693 postępowania upadłościowe, czyli o 63% więcej niż w roku poprzednim. P. Antonowicz, Procesy upadłościowe przedsiębiorstw
w Polsce. Raport z badań, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Warszawa–
153 dni powoduje gwałtowne obniżenie szans na odzyskanie należności w pełnej wysokości20. Zmiany w przeciętnym okresie realizacji płatności przedsta-wione są w tabeli 1.
Tabela 1 Przeciętny czas realizowania płatności (liczba dni)
rodzaje
płatności 2007 2008 2009 2010
B2C 42 40 41 39
B2B 59 56 57 55
Sektor publiczny 69 65 67 63
Źródło: European Payment index 2010, Intrum Justitia 2010, s. 6.
Niepokojącym zjawiskiem jest stopniowe wydłużanie terminu realiza-cji płatności. Tendencja ta widoczna jest we wszystkich sektorach. W Polsce w 2010 roku płatności B2C realizowane były w 32 dni, płatności B2B – 35, zaś w sektorze publicznym wynosiły 40 dni.
W odniesieniu do sytuacji płynnościowej polskich przedsiębiorstw należy wskazać, że wprawdzie od początku 2007 roku ulegała ona powolnemu, ale stopniowemu pogorszeniu, niemniej jednak nadal oceniana była jako relatyw-nie dobra. Jednocześrelatyw-nie można było zaobserwować ogólną poprawę termino-wości obsługi zadłużenia kredytowego dokonywaną kosztem obsługi zadłu-żenia pozabankowego21. Tendencje w 2011 roku w obsłudze zadłużenia przed-stawiono na rysunku 3.
20 średnie terminy spłaty są regularnie publikowane przez różne organizacje (np. w
cy-klicznych raportach: atradius’ Payment Practices barometer, Dun & bradstreet trade Payment
analysis, Grant thornton international European business survey). Cechą wspólną opracowań
jest wskazanie na wydłużanie się terminów płatności.
21 informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w iV kw. 2010 oraz prognoz koniunktury na i kw. 2011, NBP, styczeń 2011, s. 41.
iwaKuchciak
154
zaobserwować ogólną poprawę terminowości obsługi zadłużenia kredytowego dokonywaną
kosztem obsługi zadłużenia pozabankowego21. Tendencje w 2011 roku w obsłudze zadłużenia
przedstawiono na rysunku 3. 1,7 14,7 40,2 15,6 87,9 99,2 0 20 40 60 80 100 brak problemów z płynnością sporadyczne problemy częste problemy
zobowi zania handlowe nieterminowe zobowiązania bankowe nieterminowe
Rys. 3. Obsługa zadłużenia kredytowego oraz pozabankowego (%) Źródło: Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw…, s. 38.
Jak pokazano na rysunku 3, zwiększające się problemy z płynnością w pierwszej kolejności przekładają się na pogorszenie zdolności przedsiębiorstw do terminowego regulowania zobowiązań handlowych. Przy często występujących problemach z płynnością 99,2% badanych przedsiębiorstw przyznało, że opóźnia regulowanie zobowiązań handlowych, a około 40% również zobowiązań bankowych.
W kwietniu 2011 roku odnotowano zmniejszenie problemów z odzyskiwaniem należności w skali całego kraju. Ocena taka wynikała jednak z pewnej polaryzacji opinii. Jednocześnie wzrastała liczba przedsiębiorstw mających coraz mniejsze trudności z odzyskiwaniem należności (z 13,5% do 17,0%) oraz zwiększał się odsetek przedsiębiorstw, w których
problem niespłaconych należności narastał (z 17,7% do 19,3%)22.
3. Opóźnienia w regulowaniu płatności – zatory płatnicze
Można wskazać na cały szereg negatywnych konsekwencji dla prowadzenia działalności gospodarczej występowania opóźnień w płatnościach. Przede wszystkim jest nią obniżenie płynności i konieczność znalezienia innego źródła finansowania zobowiązań, co pociąga za sobą wyższe koszty finansowania i przekłada się na obniżenie rentowności działania. Ponadto skutkami opóźnień są dodatkowe koszty związane z dochodzeniem niespłaconych należności oraz prawdopodobieństwo wystąpienia strat w przychodach.
Konsekwencje problemów z należnościami są niezmiernie poważne w przypadku innowacyjnego działania polegającego na dokonywaniu inwestycji. Na konieczność
21 Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w IV kw. 2010 oraz prognoz koniunktury na I kw. 2011, NBP, styczeń 2011, s. 41.
22 P. Białowolski, Portfel należności polskich przedsiębiorstw. Informacja sygnalna, KRD BIG S.A., kwiecień 2011, s. 5.
Comment [K.P.2]: dpt. rys. - w ramce, w. 1, sł. zobowiazania: a zam. na: ą ą
Rysunek 3. Obsługa zadłużenia kredytowego oraz pozabankowego (%) Źródło: informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw…, s. 38.
Jak pokazano na rysunku 3, zwiększające się problemy z płynnością w pierwszej kolejności przekładają się na pogorszenie zdolności przedsię-biorstw do terminowego regulowania zobowiązań handlowych. Przy często występujących problemach z płynnością 99,2% badanych przedsiębiorstw przyznało, że opóźnia regulowanie zobowiązań handlowych, a około 40% również zobowiązań bankowych.
W kwietniu 2011 roku odnotowano zmniejszenie problemów z odzy-skiwaniem należności w skali całego kraju. Ocena taka wynikała jednak z pewnej polaryzacji opinii. Jednocześnie wzrastała liczba przedsiębiorstw mających coraz mniejsze trudności z odzyskiwaniem należności (z 13,5% do 17,0%) oraz zwiększał się odsetek przedsiębiorstw, w których problem niespła-conych należności narastał (z 17,7% do 19,3%)22.
3. opóźnienia w regulowaniu płatności – zatory płatnicze
Można wskazać na cały szereg negatywnych konsekwencji dla prowa-dzenia działalności gospodarczej występowania opóźnień w płatnościach. Przede wszystkim jest nią obniżenie płynności i konieczność znalezienia innego źródła finansowania zobowiązań, co pociąga za sobą wyższe koszty finansowania i przekłada się na obniżenie rentowności działania. Ponadto skutkami opóźnień są dodatkowe koszty związane z dochodzeniem niespłaco-nych należności oraz prawdopodobieństwo wystąpienia strat w przychodach.
22 P. Białowolski, Portfel należności polskich przedsiębiorstw. informacja sygnalna, KRD
155 Konsekwencje problemów z należnościami są niezmiernie poważne w przypadku innowacyjnego działania polegającego na dokonywaniu inwesty-cji. Na konieczność ograniczania inwestycji pod wpływem trudności w odzy-skaniu należności wskazuje 30,0% przedsiębiorstw23.
Zniwelowanie negatywnego wpływu wystąpienia strat w płatnościach na osiągnięte przychody wymaga dodatkowej sprzedaży. Jej wysokość uzależ-niona jest od wysokości poniesionej straty oraz od marży stosowanej przez przedsiębiorstwo. Przykładowe zestawienie zawarto w tabeli 2.
Tabela 2 Efekt strat w płatnościach należności
Marża 2% 3% 4% 5% 6% 7% stracona kwota wymagana dodatkowa sprzedaż wymagana dodatkowa sprzedaż wymagana dodatkowa sprzedaż wymagana dodatkowa sprzedaż wymagana dodatkowa sprzedaż wymagana dodatkowa sprzedaż 500 euro 25 000 16 667 12 500 10 000 8 333 7 143 10 000 euro 500 000 333 333 250 000 200 000 166 667 142 857
Źródło: European Payment index 2009…, s. 5.
Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 2, wymagana dodatkowa sprzedaż zwiększa się wraz ze wzrostem kwoty należności oraz obniżaniem marży stosowanej przez przedsiębiorstwo. Przeciętna utrata wartości należno-ści zwiększyła się w kolejnych latach. Dla porównania – w 2007 roku wynosiła 1,9% i wzrosła w 2010 do 2,6%. Dla Polski wskaźnik ten jest wyższy i ukształ-tował się w 2010 roku na poziomie 3,1%24.
Opóźnienia są również wskazywane jako kluczowa przyczyna pojawiania się zatorów płatniczych. Występowanie zatorów płatniczych stanowi poważny problem gospodarczy25. Utrudniają one lub nawet uniemożliwiają terminową
23 Tamże, s. 7.
24 European Payment index 2010…, s. 3.
25 Szerzej: J. Albert, T. Leader, Review of the effectiveness of European community
leg-islation in combating late Payments, Contract 30-CE0039936/00-92,
iwaKuchciak
156
realizację zobowiązań przez przedsiębiorstwo ze względu na nieuzyskanie w ter-minie płatności od swoich kontrahentów za sprzedane wyroby lub usługi26. Może to mieć negatywne konsekwencje dla budżetu państwa, kiedy to nieregulowanie publiczo-prywatych zobowiązań przez przedsiębiorstwa powoduje zmniejszanie wpływów budżetowych. Wreszcie próba rekompensaty niezapłaconych należ-ności powodować może wzrost cen i tym samym powstanie presji inflacyjnej27.
Trudności sprawia oszacowanie skali zjawiska zatorów płatniczych w odniesieniu tylko do przedsiębiorstw innowacyjnych, gdyż dostępne sta-tystyki całościowo ujmują segment przedsiębiorstw. W 2010 roku aż 84% badanych przedsiębiorstw zadeklarowało, iż zetknęło się ze zjawiskiem nie-płacenia bądź nie-płacenia po terminie przez kontrahentów lub/i zgłaszało trud-ności ze ściąganiem należtrud-ności. Wśród nich problem ściągania należtrud-ności w nieco większym stopniu dotknął sektor MśP, jak również branżę budow-laną. Najczęściej wymienianą przyczyną opóźnień w płatnościach i/lub nie-płacenia należności były trudności finansowe kontrahentów28. W kwietniu 2011 roku 53% przedstawicieli przedsiębiorstw uznało, że zjawisko nietermi-nowego regulowania należności występuje często29.
Wyniki te potwierdzają badania zatorów płatniczych przeprowadzane przez Dun & Brastreet w Polsce w sześciu branżach: budowlanej, metalo-wej, spożywczej, spedycyjnej, RTV/AGD i kosmetycznej. Zgodnie z wyni-kami wzrosły one w 2010 roku o 15% (do 7,75 mld zł) w porównaniu z rokiem 2009. Podobnie w porównaniu z 2009 rokiem zwiększyła się o 12% liczba nieuregulowanych na czas faktur, zaś średnia zaległość w zapłacie wynosiła 18 dni w przypadku umów między przedsiębiorstwami i 24 dni, gdy jej stro-nami są władze publiczne. Ponad 70% przedsiębiorstw, które mają problemy z odzyskiwaniem płatności, stanowią małe podmioty. Dla nich problemem jest już 5000 zł zaległości30.
26 Late Payment of commercial Debt, Research Paper 97/25, 12 February 1997, s. 3. 27 Rynek zarządzania wierzytelnościami w Polsce oraz perspektywy jego rozwoju do 2014 r.,
Instytut Badań nad Gospodarką Krajową, Warszawa, październik 2010, s. 5–8.
28 informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw…., s. 40.
29 Raport biG. wskaźnik bezpieczeństwa działalności gospodarczej, „BIG InfoMonitor”,
kwiecień 2011, s. 7–9.
30 Najwyższy przyrost opóźnionych w spłacie należności w 2010 r. w porównaniu z 2009
odnotowany został w branży budowlanej (33%), metalowej (18%) oraz spożywczej (10%). A. Fandrejewska, coraz mniej firm płaci w terminie, „Parkiet”, 26.07.2011, http://www.parkiet. com/artykul/1077642.html (27.07.2011).
157 Opóźnienia w realizacji płatności występują nie tylko w Polsce. Dane krajowe można odnieść do wyników międzynarodowych. Długość średniego opóźnienia w 2010 roku wynosiła 18 dni, podczas gdy w Polsce zgodnie z tymi badaniami ukształtowała się ona na niższym poziomie w przypadku płatno-ści B2C oraz B2B wynoszącym 15 dni i nieco dłuższym dla sektora publicz-nego – 20 dni31.
Porównania można dokonać także w oparciu o tzw. Payment Index. Jest to wskaźnik wykorzystywany do porównania poszczególnych gospodarek, regionów oraz sektorów. Wykorzystywane są w nim miary służące do oceny płynności. Przy uwzględnieniu tych elementów Payment Index dla Polski wynosi 163, co klasyfikuje ją w grupie wymagających podjęcia działań zmie-rzających do ograniczenia ryzyka32.
4. wymiana informacji w procesie ograniczania ryzyka transakcyjnego w aspekcie legislacyjnym
Skala występowania opóźnień w spłacie należności w połączeniu z ich negatywnymi konsekwencjami generowanymi dla przedsiębiorstw i dla całej gospodarki wpłynęła na poszukiwanie rozwiązań tego problemu. Jedną z sugerowanych dróg powinno być ograniczanie ryzyka transakcji handlo-wych poprzez sprawdzanie wiarygodności płatniczej kontrahentów.
Na szczeblu międzynarodowym wyrazem tych działań stało się wdro-żenie dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transak-cjach handlowych33. Zwracała ona uwagę na generowanie przez nadmiernie długie terminy płatności oraz opóźnienia w płatnościach znacznych obciążeń administracyjnych i finansowych dla przedsiębiorstw mogących prowadzić do niewypłacalności podmiotów. Promowała ona ujednolicenie zasad naliczania odsetek od opóźnień w płatności jako instrumentu mającego na celu powstrzy-manie przed przekraczaniem terminów płatności oraz rozwiązanie kwestii pro-cedur ściągania należności. W marcu 2011 roku została ona zastąpiona nową
31 European Payment index 2010…, s. 31. 32 Tamże, s. 31.
33 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/35/WE z dnia 29 czerwca 2000 r.
w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, Dz. Urz. UE L z 29.06.2000, nr 200, poz. 35, s. 35.
iwaKuchciak
158
dyrektywą o tej samej nazwie, której celem jest zapewnienie wierzycielom lepszej ochrony, w szczególności małym i średnim przedsiębiorcom w Unii Europejskiej34. W nowej dyrektywnie zwrócona została uwaga na koniecz-ność podnoszenia świadomości na temat środków zaradczych w przypadku opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych wśród przedsiębiorców.
Odpowiedzią Polski na regulacje unijne było uchwalenie w 2003 roku ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych35, zastąpionej w 2010 roku ustawą o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych36. Główną słabością dotychczasowej ustawy były przede wszyst-kim liczne ograniczenia, tj. zamknięty katalog przedsiębiorców uprawnionych do przekazywania informacji, nieprecyzyjne przepisy uniemożliwiające fak-tyczną współpracę biur informacji gospodarczej z instytucjami utworzonymi na podstawie prawa bankowego. Obowiązująca poprzednio ustawa nie dawała również możliwości wymiany informacji o wierzytelnościach sprzedanych.
Założeniem nowej ustawy było zapewnienie szczelności sytemu infor-macji gospodarczej za pomocą stworzenia ram prawnych dla funkcjonowa-nia nowoczesnych mechanizmów umożliwiających weryfikację wiarygodno-ści płatniczej kontrahenta poprzez udostępnianie informacji o zobowiązaniach z różnych tytułów prawnych, bez ograniczeń nałożonych poprzednią ustawą. Dostęp do informacji o kontrahencie powinien bowiem sprzyjać udrażnianiu systemu płatniczego stanowiącego tak istotny problem dla rozwoju przedsię-biorstw, szczególnie o charakterze innowacyjnym.
Regulacje nowej ustawy rozszerzyły zakres podmiotowy na wszystkich wierzycieli i przedmiotowy poprzez dodanie do katalogu tytułów prawnych uprawniających do przekazania informacji gospodarczych do biur o zadłu-żeniu z tytułu umów o świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyj-nych, przewozu osób i bagażu w komunikacji masowej, dostarczania wszel-kich rodzajów mediów. Ponadto wprowadzono mechanizmy pozwalające na wymianę informacji pomiędzy różnymi podmiotami przetwarzającymi dane
34 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/7/UE w sprawie zwalczania
opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (wersja przekształcona), Dz. Urz. UE L z 16.02.2011, nr 48, poz. 7, s. 1.
35 Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych,
Dz.U. nr 139, poz. 133, z późn. zm.
36 Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie
159 o dłużnikach, w tym pomiędzy biurami gospodarczymi a biurem informacji kredytowej, jak też pomiędzy biurami a podobnymi instytucjami działającymi w krajach Unii Europejskiej37.
5. stan obecny wymiany informacji gospodarczej i postrzeganie jej znaczenia przez przedsiębiorców
Działania legislacyjne w połączeniu z podejmowanymi przez rząd i instytucje wspierające przedsiębiorczość działaniami na rzecz promowa-nia współpracy między podmiotami w celu podnoszepromowa-nia ich innowacyjności wpłynęły na rozwój wymiany informacji gospodarczych w Polsce. Obecnie na rynku informacji gospodarczej funkcjonują, przede wszystkim działające na podstawie ustawy, biura informacji gospodarczej, tj. InfoMonitor BIG S.A.38, Krajowy Rejestr Długów BIG S.A.39 i ERIF BIG S.A.40 Poza tym informa-cje o dłużnikach posiada Biuro Informacji Kredytowej S.A., windykatorzy, fundusze sekurytyzacyjne, podmioty zajmujące się zarządzaniem i obrotem wierzytelnościami, a także wywiadownie gospodarcze i agencje ratingowe41. Wszystkie biura informacji gospodarczej gromadzą, przechowują, prze-twarzają i udostępniają informacje o dłużnikach, a także konsumentach i pod-miotach niebędących konsumentami, którzy terminowo realizują swoje zobo-wiązania. Ponadto instytucje te zbierają i ujawniają informacje o podmiotach, wobec których posłużono się cudzymi lub podrobionymi dokumentami42.
Wymiana informacji gospodarczych stanowi przede wszystkim narzędzie prewencyjne polegające na powstrzymywaniu się od niewywiązywania się ze
37 Szerzej: Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych…
38 W 2011 r. biuro informacji dysponowało 5,6 mln informacji o zaległych zadłużeniach
przedsiębiorców i konsumentów.
39 Na koniec stycznia 2011 r. w bazie KRD BIG S.A. znajdowało się w ponad 2 mln dłużników.
40 Po pierwszym półroczu 2011 roku w Rejestrze Dłużników ERIF znajdowało się blisko
750 tys. rekordów. W ciągu zaledwie trzech miesięcy liczba obecnych tam długów wzrosła aż o ponad 30%. Wartość zadłużeń wpisanych do rejestru przekroczyła 3 mld zł.
41 Dodatkowo funkcjonuje rejestr dłużników niewypłacalnych, wprowadzony ustawą z dnia
20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, Dz.U. 2001, nr 17, poz. 209 (tekst jednolity).
42 Płatność, aby mogła być zgłoszona do biura informacji gospodarczej, musi spełnić
warunki określone w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
iwaKuchciak
160
zobowiązań w obawie przed wpisem do rejestru dłużników. Ponadto pozwala ona na skuteczniejsze uzyskanie zapłaty w przypadku dokonania wpisu do reje-stru w obawie przed konsekwencjami, takimi jak utrudniony dostęp do banko-wych i pozabankobanko-wych źródeł finansowania oraz utrata wiarygodności. Biura informacji gospodarczej oprócz swojej podstawowej działalności oferują pro-dukty i usługi pozwalające monitorować okresowo wiarygodność kontrahentów, które mają na celu wspomagać zarządzanie wierzytelnościami, oraz prowadzą działalność edukacyjną poprzez publikowanie raportów na temat zadłużenia.
O skuteczności działania biur informacji gospodarczej świadczą wyniki przeprowadzanych badań dotyczących korzystania z biur informacji gospodar-czej i postrzegania ich roli w odzyskiwaniu niespłacanych należności. Pierwsze z nich zostało przeprowadzone w 2006 roku przez Ministerstwo Gospodarki w celu zebrania informacji na temat efektów wprowadzenia w 2003 roku ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zgodnie z jego wynikami pomimo niedoskonałości tej ustawy43 56% przedsiębiorców i organizacji przed-siębiorców zadeklarowało, że korzysta z biura informacji, a 20% ankietowanych odpowiedziało, że zamierza korzystać. Ci z respondentów, którzy wskazali, że zamierzają korzystać z usług biura, podali następujące powody: poprawa zarzą-dzania ryzykiem kredytowym i operacyjnym, możliwość umieszczania w bazie biura dłużników oraz dokonywanie ich weryfikacji, uzyskanie wiedzy o dłuż-nikach, poprawa ściągalności należności, ułatwiona selekcja nierzetelnych kon-sumentów i zwiększenie skuteczności windykacji należności44.
Inne badania przeprowadzono w 2010 roku na zlecenie Rejestru Dłużników ERIF przez SMG/KRC Millford Brown. Aż 76,3%, przedstawi-cieli przedsiębiorstw uznało, iż znalezienie się w rejestrze dłużników skłania przeciętnego dłużnika do spłaty swoich długów. Obawę o utratę wiarygod-ności po dokonaniu wpisu do rejestru dłużników wyraziło 72,3% badanych przedsiębiorstw, podczas gdy na trudności w pozyskaniu kolejnych odroczo-nych terminów płatności wskazało 31,2% badaodroczo-nych45.
43 Wskazywanym jednoznacznie utrudnieniem były liczne ograniczenia nałożone ustawą
z dnia 14 lutego 2003 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych.
44 ocena skutków regulacji problemów występujących na rynku informacji gospodar-czych, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2008, s. 31–32.
45 wiedza Polaków o biurach informacji gospodarczej i postawy wobec niespłaconych długów, http://www.naszedlugi.pl/admin/docs/final-a-b-kwarciak-erif-prezentacja-27-maja-2010.pdf
161 Wyniki te można porównać z wynikami raportów biura InfoMonito, zgodnie z którymi historia współpracy jest bardzo ważna dla przedsiębiorstw. W 2011 roku aż 69% przedsiębiorców udzieliło odpowiedzi, że odmawia nie-którym klientom dostarczenia usługi lub wystawienia faktury z odroczoną płatnością ze względu na złą historię współpracy46.
O pozytywnej ocenie skuteczności rejestru dłużników świadczy także wynik odpowiedzi na pytanie o uniknięcie nawiązania współpracy z nierze-telnymi kontrahentami dzięki wykorzystaniu informacji zawartych w reje-strach dłużników. W skali od 0 do 9 (0 oznaczało zdecydowanie nie, 9 – zdecy-dowanie tak) średnia udzielonych odpowiedzi przez przedsiębiorców wynio-sła 7,14. W przypadku pytania o zapobiegnięcie sprzedaży produktów/usług nierzetelnym klientom indywidualnym średnia była nawet wyższa i wyniosła 7,23. Uzyskane odpowiedzi świadczą o silnym akcentowaniu prewencyjnego wykorzystania rejestru dłużników w rozwiązywaniu problemu niespłaconych wierzytelności przez przedsiębiorstwa.
Działalność biur informacji gospodarczej przynosi już widoczne efekty. Dzięki najdłużej działającemu z nich – KRD BIG S.A. – odzyskano już ponad 11,33 mld zł wierzytelności. Ponad połowa dłużników (58%) zalegających z płatnościami nie dłużej niż rok zwraca dług po samym ostrzeżeniu o moż-liwości dopisania do KRD. Kolejne 27% dokonuje płatności, gdy już znajdzie się w rejestrze47.
Przedstawione wyniki badań świadczą o rosnącej świadomości przedsię-biorców dotyczącej znaczenia wymiany informacji gospodarczej. W kontek-ście rosnącego udziału kredytu kupieckiego w wartości sprzedaży oraz wspo-mnianych licznych negatywnych konsekwencji powodowanych niespłacaniem należności w wyznaczonych terminach poprawa przejrzystości obrotu gospo-darczego jest niezmiernie ważna. Odnosi się to w szczególności do przedsię-biorstw innowacyjnych, które zgłaszają wysokie zapotrzebowanie na kapitał tak niezbędny w finansowaniu wszelkich innowacyjnych przedsięwzięć.
46 Raport biG. wskaźnik bezpieczeństwa Działalności Gospodarczej…, s. 7–9.
47 Kompleksowy raport o długach – marzec 2011…, s. 79. O świadomości korelacji
moni-torowania należności i bezpieczeństwa obrotu świadczą także wyniki cyklicznego badania Indeksu Należności Przedsiębiorstw przeprowadzanego przez KRD BIG S.A.
iwaKuchciak
162
podsumowanie
Tworzenie rejestrów/biur wymiany informacji gospodarczej oraz dostęp do tych baz danych staje się coraz popularniejszym sposobem ograniczania asyme-trii informacji między podmiotami gospodarczymi. Działalność biur informa-cji gospodarczej wspiera przedsiębiorstwa w minimalizowaniu ryzyka transakinforma-cji i w odzyskiwaniu zaległych należności poprzez oferowanie dostępu do baz danych zawierających informacje na temat terminowości regulowanych zobowiązań przez kontrahentów. Korzystanie z tych informacji umożliwia przedsiębiorcom ograni-czanie ryzyka związanego z podejmowaniem współpracy z partnerami, w tym dokonywaniem sprzedaży z odroczonym terminem płatności. Ponadto współ-praca z biurami informacji kredytowej umożliwia uzyskanie przewagi konkuren-cyjnej tak istotnej w przypadku innowacyjnych przedsiębiorstw.
Pewne trudności w efektywnym korzystaniu z biur informacji kredyto-wej wynikają z dużego rozproszenia rejestrów dłużników, działających nie-zależnie od siebie, i niedostatecznej współpracy i wymiany informacji pomię-dzy nimi. Mogą one wynikać z faktu, że w Polsce rynek wymiany informa-cji funkcjonuje zaledwie od kilku lat i że dopiero nowa ustawa o udostępnia-niu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych stworzyła rozwiązania, które pod względem wiarygodności danych – w tym możliwej współpracy z bankowymi bazami danych, szybkości przepływu informacji oraz bezpieczeństwa przetwarzania i transferu – nie odbiegają od rozwiązań przyjętych w innych państwach europejskich.
Wprawdzie potrzeba będzie kilku kolejnych lat, aby wprowadzone ustawą zmiany mogły być ocenione pod kątem ich efektywności na rynku wymiany informacji gospodarczych, w tym ich znaczenia dla tak ważnych w gospodarce przedsiębiorstw innowacyjnych, jednak już teraz należy pozy-tywnie ocenić odnotowywany w badaniach wzrost świadomości przedsiębior-ców na temat roli wymiany informacji gospodarczej w poprawie bezpieczeń-stwa obrotu. Najbliższe lata powinny przynieść zwiększony zakres korzysta-nia przez przedsiębiorstwa z usług biur informacji gospodarczej. Proces ten może zostać przyspieszony dzięki prowadzeniu na szerszą skalę kampanii pro-mocyjnej i edukacyjnej przez funkcjonujące na rynku biura informacji gospo-darczej we współpracy z władzami państwowymi i instytucjami wspierają-cymi przedsiębiorców.
163 Literatura
Albert J., Leader T., Review of the effectiveness of European community legislation in
combating late Payments, Contract 30-CE0039936/00-92,
http://ec.europa.eu/en-terprise/policies/single-market goods/files/late_payments/doc/finalreport_en.pdf. Antonowicz P., Procesy upadłościowe przedsiębiorstw w Polsce. Raport z badań,
Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, warszawa–Gdańsk, kwie-cień 2010.
Białowolski B., Portfel należności polskich przedsiębiorstw. informacja sygnalna, KRD BIG S.A., kwiecień 2011.
Cosh A., Hughes A., Bullock A., Milner I., sME finance and innovation in the current
economic crisis, Centre for Business Research University of Cambridge,
Uni-versity of Cambridge, Cambridge, UK 2009.
Dutta S., Mia I., the Global information technology Report 2010–2011.
transforma-tions 2.0, 10th anniversary Edition, World Economic Forum 2011.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/35/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, Dz. Urz. UE L z 29.06.2000 r., nr 200, poz. 35.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (wersja przekształcona), Dz. Urz. UE L z 16.02.2011 r., nr 48, poz. 7.
Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006–2009, GUS, Informacje
i opracowania statystyczne, Warszawa 2010.
European innovation scoreboard 2010. the innovation union’s performance scoreboard for Research and innovation, Maastricht Economic and social Research and training
centre on Innovation and Technology (UNU-MERIT), 1 February 2011.
European Payment index 2009, Intrum Justitia 2009. European Payment index 2010, Intrum Justitia 2010.
Fandrejewska A., coraz mniej firm płaci w terminie, „Parkiet”, 26.07.2011, http:// www.parkiet.com/artykul/1077642.html.
Hall B., investment and Research and Development at the Firm Level: Does the
source of Financing Matter?, NBER Working Paper 1992, No. 4096.
Himmelberg C., Petersen B., R&D and internal finance: a panel study of small firms
in high-tech industries, ,,Review of Economics and Statistics”1994, nr 76.
Hottenrott H., Peters B., innovative capability and Financing constraints for
innova-tion – More Money, More innovainnova-tion?, ZEW Discussion Paper 2009, nr 09–081.
Hubbard R.G., capital-market imperfections and investment, ,,Journal of Economic Literature” 1998, No. 36.
informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu ko-niunktury w iV kw. 2010 oraz prognoz koko-niunktury na i kw. 2011, NBP, styczeń 2011.
iwaKuchciak
164
informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem sta-nu koniunktury w ii kw. 2011 oraz prognoz koniunktury na iii kw. 2011, NBP,
li-piec 2011.
innowacyjność 2008. stan innowacyjności, projekty badawcze, metody wspierania, społeczne determinanty, red. A. Żołnierski, PARP, Warszawa 2008.
innowacyjność 2010, PARP, Warszawa 2010.
innovation in Europe. Results for the Eu, iceland and norway, European
Communi-ties 2004.
Kaplan S., Stromberg P., Financial contracting theory Meets the Real world: Evidence
from Venture capital contracts, Review of Economic Studies 2003, No. 70. Kompleksowy raport o długach – marzec 2011 r., KRD BIG S.A.
Kukiełka J., Matusiak M., Jaworski J., bezpieczny obrót gospodarczy, czyli jak
ogra-niczać ryzyko handlowe w transakcjach krajowych i eksportowych. Poradnik dla przedsiębiorców, Warszawa 2008.
Late Payment of commercial Debt, Research Paper 97/25, 12 February 1997.
Mueller E., Reize F., Loan availability and investment – can innovative companies
better cope with Loan Denials?, ZEW – Centrum European Economic Forum
Research, Discussion Paper 2010, No. 10–025.
ocena skutków regulacji problemów występujących na rynku informacji gospodar-czych, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2008.
Paravan S.V., community innovation statistics. is Europe growing more innovative?, Statistics in focus 61/2007.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warsza-wa, 1.10.2007.
Raport biG. wskaźnik bezpieczeństwa działalności gospodarczej, BIG InfoMonitor,
kwiecień 2011.
Rynek zarządzania wierzytelnościami w Polsce oraz perspektywy jego rozwoju do 2014 r., Instytut Badań nad Gospodarką Krajową, Warszawa, październik 2010. science, technology and innovation in Europe, the community innovation statistics
(CIS) 2008.
trendy rozwojowe sektora MsP w ocenie przedsiębiorców w drugiej połowie 2010 roku, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, kwiecień 2011, nr 1.
Ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Dz.U. nr 139, poz. 133, z późn. zm.
Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymia-nie danych gospodarczych, Dz.U. nr 81, poz. 530.
wiedza Polaków o biurach informacji gospodarczej i postawy wobec niespłaco-nych długów,
165 summary
Many payments in commercial transactions is made after the time. Such delays in payment have a negative impact on the liquidity and complicate the financial mana-gement of companies. So that an information sharing can have important effects, especially in an innovative companies. The aim of this paper is to offer a compre-hensive overview of the economic effects of information sharing systems, joining together theory and empirical aspects. Moreover the paper shows the development in exchange of information in Poland over the past years, including the perception of the role of the exchange of information, in the opinion of the companies.
