"Sienkiewicz a western", Zygmunt Fedyk, "Litteraria" VIII Wrocław 1976 : [recenzja]

Jan Zieliński

"Sienkiewicz a western", Zygmunt

Fedyk, "Litteraria" VIII Wrocław 1976

: [recenzja]

Biuletyn Polonistyczny 20/2 (64), 176

/11/ FED YK Zygmunt: Sienkiew icz a w estern . " L it te r a r ia " VIII, Wro­ cław 1976, s . 67-78.

Podstaw ą wywodu je s t te z a , iż popularność pow ieści Sienkiew icza zbiega się z p o p u larn o ścią w esternów . W iększość westernów opowiada o cz a sach p ie rw sz e j e k sp an sji na Dziki Zachód, której Sienkiew icz był świadkiem i rep o rte rem . 1 Sienk iew icz, i w esterny odwołują się do po­ dobnych wzorców archetypicznych. " L is t y z podróży do Ameryki" d zieli od pierw szych w esternów tylko k ilk an aście la t. M etoda p is a r s k a Sienk ie­ w icza ułatw ia i prowokuje e k ran izację jego pow ieści. W estern i "T r y lo ­ g ia " re a liz u ją podobne schem aty: m oraln o ści, bohatera i tła . Zatem mię­ dzy pow ieściam i Sienk iew icza a filmami kowbojskimi istn ieje pokrew ień­

stwo genetyczne, związane z pobytem p is a r z a w Ameryce w latach 1876­ -1878.

B P /6 4 /1 9 J .Z .

/11/ FIUT A lek san d er: Dowód nie to żsam o ści. P ro z a Wilhelma M acha. Wrocław 1976, O s s . , PAN. Kom. Nauk o L ite ratu rze P o lsk ie j. Roz­ praw y L ite rac k ie 16, s s . 150, zł 3 0

,-K siążk a nie pretenduje do całościo w ej m onografii tw ó rczości M acha, je s t natom iast p rób ą rek on stru k cji jego światopoglądu artysty czn ego, wy­ dobycia "kom pleksu n ieidentyczności" i zbadania oddziaływań psychologicz- n o -literaćk ich . P odstaw ą owej rek on stru k cji je s t c a ło ść dorobku p ro z a ­ to rsk iego p is a r z a : tw ó rczość k ry tyczn o literack a i a rty sty czn a. P rzy jęcie takich założeń badaw czych pozw ala odsłonić wewnętrzne mechanizmy r z ą ­ dzące tym p isarstw em , odnaleźć praw idłow ości w pozornych niekonsekwen­ c jac h . Rozw ażania szczegółow e koncentrują się wokół zagadnień: tw órczość krytyczna rozpatryw ana w kontekście c a ło śc i zjaw isk życia literack iego i dorobku artystyczn ego p is a r z a , mit ziemi rodzinnej w p ro zie M acha, gen ealogia lite ra c k a tej p ro zy , problem bo h atera.