Wpływ rozłożenia potoku ruchu w sieci transportowej na poziom emisji CO2 przez środki transportu

Pełen tekst

(1)PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 97. Transport. 2013. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski Mariusz Wasiak, Jolanta ak Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu. WPYW ROZOENIA POTOKU RUCHU W SIECI TRANSPORTOWEJ NA POZIOM EMISJI CO2 PRZEZ RODKI TRANSPORTU Rkopis dostarczono, kwiecie 2013. Streszczenie: Zanieczyszczenia wynikajce z uytkowania rodków transportu s rónorakie. W artykule podjto prób ustalenia wpywu rozoenia potoku ruchu w wybranym fragmencie sieci transportowej na wielkoci emisji CO2. Dla analizy wybrano cig Warszawa – Kraków, w którym przemieszcza si mona rónymi rodkami transportu, które emituj róne iloci dwutlenku wgla do atmosfery. Przeprowadzono rozoenie potoku pasaerów na sie transportow dla trzech wariantów wedug trzech kryteriów czstkowych: minimalnych kosztów rednich, minimalnych kosztów kracowych i minimalnej emisji CO2. Na podstawie rozwaa mona stwierdzi , e najwicej potoku ruchu dla kryterium emisji dwutlenku wgla obciyo poczenia autobusowe i kolejowe. Najmniej potoku skierowano na poczenia samochodowe i lotnicze. Sowa kluczowe: rozoenie potoku ruchu, emisja dwutlenku wgla, cig komunikacyjny.. 1. WPROWADZENIE Dwutlenek wgla jest jedn z substancji produkowanych przez rodki transportu. Jego ilo emitowana w zalenoci od korzystania z rónych pojazdów nazywa si ladem klimatycznym. Emisja CO2 na jednego mieszkaca w Polsce ksztatuje si na poziomie przecitnym dla krajów Unii Europejskiej [4]. Zagadnienie emisji dwutlenku wgla i badanie jej wielkoci pochodzcej od rodków transportu zostao szeroko opracowane w literaturze [5, 6, 9]. Do bada wykorzystywano róne metody, np. teori rozpywu ruchu [14]. Modelowano take wartoci emisji dwutlenku wgla dla rónych warunków brzegowych [1], take przy uyciu specjalnego oprogramowania, takiego jak COPERT II [9], MOBILE6 [11] czy VERSIT+ [12]. W Polsce najwicej bada emisji zwizków szkodliwych spalin, zarówno w warunkach laboratoryjnych jak i w warunkach rzeczywistych, prowadzonych jest przez Politechnik Poznask [10]. Badania dotyczce rozoenia potoku ruchu na sie prowadzone s od wielu lat..

(2) 10. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski, Mariusz Wasiak, Jolanta ak. Od 1976 do 2005 roku przygotowano blisko cztery tysice artykuów na ten temat [13]. Podobne badania, jak w niniejszym artykule, zostay przeprowadzone w 2004 roku i polegay na rozoeniu potoku ruchu na sie z punktu widzenia minimalnych kosztów zewntrznych [8]. Zanieczyszczenia wynikajce z uytkowania rodków transportu s róne. Jedn z emitowanych substancji jest dwutlenek wgla. W niniejszym artykule podjto prób oceny wpywu rozoenia potoku pasaerów w cigu komunikacyjnym Warszawa – Kraków, na emisj dwutlenku wgla. Rozoenie przeprowadzono z punktu widzenia trzech rónych kryteriów czstkowych: kosztów rednich, kosztów kracowych oraz cakowitej emisji dwutlenku wgla. Dokonano tego w trzech wariantach: dla istniejcej struktury pocze przy aktualnej liczbie podrónych, dla biecej struktury pocze przy zaoeniu wzrostu liczby pasaerów o prawie 40% oraz przy wzrocie liczby pasaerów o 40% i uwzgldnieniu wybudowania linii Kolei Duych Prdkoci (zakoczenie budowy do 2020 roku). Nastpnie przeprowadzono ocen wariantów rozoenia z punktu widzenia poszczególnych kryteriów. Do wyznaczenia emisji dwutlenku wgla przez rodki transportu uyto Kalkulator CO2 [3] przygotowany przez Fundacj Aeris Futuro. Kalkulator ten pozwala na oszacowanie iloci dwutlenku wgla produkowanego przez jednego pasaera poruszajcego si rónymi pojazdami. Na podstawie szeregu naukowych opracowa przygotowane zostay jednostkowe wartoci emisji [4], które zostay zaimplementowane do tej aplikacji.. 2. PRZEDMIOT BADA Przedmiotem bada jest fragment cigu komunikacyjnego relacji Warszawa – Kraków. Charakteryzuje si on multimodaln technologi przewozu, to znaczy pomidzy dwoma wyrónionymi wzami mona przemieszcza si przy pomocy rónych rodków transportu. Na drogi stanowice ten cig dokonane zostao rozoenie potoku ruchu w aspekcie oceny dostosowania infrastruktury do zada. Rozwaone zostay trzy warianty alternatywnego rozoenia, które zostay ocenione na podstawie kilku kryteriów czstkowych. Dziki temu przeprowadzona ocena jest kompleksowa. Dla potrzeb modelowania rozoenia potoku ruchu w cigu komunikacyjnym wykorzystane zostay narzdzia teorii grafów. Zakadamy, e poczenia midzy dwoma wyrónionymi miastami tworz sie transportow, któr mona przedstawi w postaci trójki uporzdkowanej [7]:. S. G , FL , FW. (1). gdzie: G – struktura sieci transportowej, która skada si z wzów transportowych oraz pocze pomidzy nimi, FL – zbiór funkcji opisanych na poczeniach sieci transportowej, FW – zbiór funkcji opisanych na wzach sieci transportowej..

(3) Wpyw rozoenia potoku ruchu w sieci transportowej na poziom emisji CO2 przez …. 11. Do przedstawienia struktury sieci wykorzystano graf G (graf Berge’a bez ptli), taki e:. G. W,L. (2). gdzie: W – zbiór numerów (nazw) wzów sieci transportowej (gdzie: i, j, k – numery wzów, W – liczba wszystkich wzów): W 1, 2,..., i, j , k ,...,W ,. ^. i z j` , kade o interpretacji pocztku poczenia w w le o numerze i i kocu w w le o numerze j. Ponadto numer wza pocztkowego musi by róny od numeru wza kocowego. uki przedstawiaj istniejce i (lub) przewidywane poczenia pomidzy wzami. Na zbiorze L, czyli pocze (komunikacyjnych), okrelony zosta zbiór funkcji FL, taki e: FL ^ f n i, j

(4) : i, j

(5) W u W , i z j, n 1, 2,..., N ` . Kada funkcja posiada okrelon interpretacj, np. czasu przejazdu, odlegoci lub liczby jednostek dwutlenku wgla emitowanego przez jednego pasaera na danym poczeniu. Na zbiorze W, czyli wzów komunikacyjnych, okrelony zosta zbiór funkcji FW, taki e: FW ^ f m i

(6) : i W , m 1, 2,..., M ` . W analizowanym przypadku na zbiorze L – zbiór pocze w grafie G: L. ^ i, j

(7) : i, j

(8) W uW ,. `. wierzchoków nie zostaa opisana adna funkcja, wic zbiór FW jest pusty (FW ൌ ሻ. Wielko zapotrzebowania na przewóz (liczba pasaerów, która ma zosta przetransportowana) w relacji przewozu (a, b) (gdzie a – numer wza bdcy ródem potoku ruchu, nalecy do zbioru numerów róde A, b – numer wza bdcy ujciem potoku ruchu, nalecy do zbioru numerów uj B) zostaa oznaczona jako xab (a ‫ א‬A, b ‫א‬B). Zdefiniowano take zbiór relacji przewozu E w postaci E ‫ ؿ‬A ൈ B, przy czym (a, b) ‫ א‬E. Zaoono, e dla kadej relacji (a, b) ‫ א‬E istnieje zbiór dróg wicych pocztek relacji przewozu z jej kocem, oznaczony symbolem Pab. Ponadto w kadym zbiorze zdefiniowanym w ten sposób istnieje co najmniej jedna droga, która oznaczana bdzie indeksem p, przy czym p ‫א‬Pab.. 3. ZAPIS FORMALNY PROBLEMU BADAWCZEGO Rozoenie potoku ruchu na sie transportow polega na przydzieleniu odpowiedniej jego wielkoci dla odpowiednich pocze przy uwzgldnieniu ogranicze naoonych na sie oraz zgodnie ze wska nikiem jakoci rozwizania – minimalizacja bd. maksymalizacja funkcji celu. Zadania optymalizacyjne rozoenia potoku ruchu mog by jednokryterialne (gdy wystpuje jedno kryterium oceny rozwizania) i wielokryterialne (gdy wystpuje wiele kryteriów oceny rozwizania). Na potrzeby bada przeprowadzone zostao wielokryterialne rozoenie potoku ruchu w wybranym fragmencie sieci transportowej. Kryteriami oceny organizacji realizacji zada przez system transportowy X(v) w kadym wariancie v, v ‫ א‬V s:.

(9) 12. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski, Mariusz Wasiak, Jolanta ak. f1(X(v)) – koszty rednie przemieszczania potoku ruchu w analizowanym fragmencie sieci transportowej (koszty rednie c przemieszczania potoku ruchu po drogach o numerach p w relacji (a, b) dla kadego wariantu rozoenia v s sobie równe i przyjmuj warto minimaln):. f1 X(v)

(10). min ^c p ,ab X(v)

(11) c pc,ab X(v)

(12) `. (3). ^X v

(13) `. f2(X(v)) – koszty kracowe przemieszczania potoku ruchu w analizowanym fragmencie sieci transportowej (koszty kracowe m przemieszczania potoku ruchu po drogach o numerach p w relacji (a, b) dla kadego wariantu rozoenia v s sobie równe i przyjmuj warto minimaln):. f 2 X( v )

(14). min ^m p ,ab X(v)

(15) m pc,ab X(v)

(16) `. (4). ^X ( v )`. f3(X(v)) – koszty w postaci iloci dwutlenku wgla emitowanej przez pasaera przemieszczajcego si po analizowanym fragmencie sieci transportowej (cakowita ilo dwutlenku wgla e emitowanego przez pasaerów przemieszczajcych si po drogach o numerach p w relacji (a, b) dla kadego wariantu rozoenia v jest sobie równa i przyjmuje warto minimaln):. f 3 X( v )

(17). min ^e p ,ab X(v)

(18) e pc,ab X(v)

(19) `. (5). ^X ( v )`. Globalna funkcja kryterium F(X(v)) skada si z trzech kryteriów czstkowych, wedug których oceniany bdzie kady wariant X(v) rozoenia potoku ruchu na analizowanym fragmencie sieci transportowej. Jest ona wic wektorem w postaci: F X v

(20)

(21). f1 X v

(22)

(23) , f 2 X v

(24)

(25) , f 3 X v

(26)

(27). o. min

(28). (6). X v. Kady wariant rozoenia potoku ruchu X(v) musi spenia ograniczenia i warunki nakadane na potok ruchu [7].. 4. ZAPIS FORMALNY PROBLEMU BADAWCZEGO 4.1. STRUKTURA SIECI TRANSPORTOWEJ W artykule prowadzone s rozwaania na badanym fragmencie sieci transportowej, którego struktur przedstawiono na rys. 1..

(29) Wpyw rozoenia potoku ruchu w sieci transportowej na poziom emisji CO2 przez …. WARSZAWA. 1. 2. poczenia kolejowe. 6. 3. poczenia lotnicze. 7. 4. poczenia samochodowe. 8. 5. poczenia autobusowe. 9. 11. poczenia KDP (budowa). 12. 13. KRAKÓW. 10. Rys. 1. Struktura sieci transportowej Warszawa – Kraków (ródo: opracowanie wasne). Na potrzeby modelowania rozoenia potoku ruchu w sieci zdefiniowano nastpujce elementy zbiorów W i L:. W. ^1, 2,3, 4,5, 6, 7,8,9,10,11,12`. ° 1, 2

(30) , 1,3

(31) , 1, 4

(32) , 1,5

(33) , 1,11

(34) , 2, 6

(35) , 3, 7

(36) , 4,8

(37) , ½° L ® ¾ ¯° 5,9

(38) , 6,10

(39) , 7,10

(40) , 8,10

(41) , 9,10

(42) , 11,12

(43) , 12,10

(44) ¿°. (7). (8). Przejazd kolej odwzorowany ukiem (2, 6) midzy Warszaw i Krakowem odbywa si bdzie przez Centraln Magistral Kolejow. uk (3, 7) przedstawia istniejce poczenie lotnicze pomidzy Portem Lotniczym Warszawa Okcie a Portem Lotniczym Kraków Balice. uk (4, 8) stanowi poczenie samochodowe midzy centrum Warszawy i centrum Krakowa, za uk (5, 9) poczenie autobusowe midzy Warszaw – Dworcem Zachodnim a Regionalnym Dworcem Autobusowym w Krakowie. Dodatkowo rozpatrywany bdzie uk (11, 12), który przedstawia planowane do wybudowania poczenie Kolei Duych Prdkoci, które czciowo bdzie realizowane po linii kolejowej nr 4 (Centralna Magistrala Kolejowa), nastpnie przez Bukowno, Olkusz i Port Lotniczy Kraków Balice do stacji Kraków Gówny. Planowany termin oddania poczenia do uytku to 2020 rok. Zgodnie z zaoeniem przyjtym w punkcie 2 nie byo moliwe przedstawienie Warszawy i Krakowa jako wzów w postaci jednego wierzchoka, gdy wystpowayby midzy nimi a cztery uki. Dokonano wic rozszerzenia struktury. Przyjto, e podró rozpoczynaa si bdzie w Warszawie na Placu Zamkowym (wze 1) i w pierwszej fazie bdzie odbywaa si do miejsc rozpoczcia podróy danym rodkiem transportu. Punktem docelowym w Krakowie jest Rynek Starego Miasta (wze 10). Przyjazd do Krakowa odbywa si bdzie do punktu opuszczenia rodka transportu. Z tej przyczyny odwzorowano dodatkowe uki (1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (1, 11), (6, 10), (7, 10), (8, 10), (9, 10), (12, 10)..

(45) 14. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski, Mariusz Wasiak, Jolanta ak. 4.2. WARIANTY ROZOENIA POTOKU RUCHU DLA ZADANEGO FRAGMENTU SIECI TRANSPORTOWEJ Rozoenie potoku ruchu na sie zostao przeprowadzone dla trzech wariantów. Zbiór wariantów V mona okreli nastpujco (gdzie: v – numer wariantu, V – liczba wariantów): V 1, 2,..., v,..., V ^1, 2,3` .. ^. `. Wariant 1 to rozoenie potoku pasaerów o wielkoci pochodzcej z 2010 roku na istniejce drogi w analizowanym fragmencie sieci transportowej, tj. na poczenie kolejowe, lotnicze, samochodowe i autobusowe. Wariant 2 to rozoenie potoku pasaerskiego na sie w stanie istniejcym, lecz wielko potoku ruchu bdzie zwikszona w stosunku do chwili obecnej o prawie 40% (prognoza na rok 2020). Wariant 3 to rozoenie potoku pasaerów na analizowany cig, przy uwzgldnieniu wybudowaniu dodatkowego poczenia – linii Kolei Duych Prdkoci, której budowa ma rozpocz si po wybudowaniu poczenia KDP „Y” (Warszawa – ód – Pozna/Wrocaw z odgazieniem na lini CMK). Planowany termin wybudowania to 2020 rok. Wielko potoku ruchu bdzie zwikszona w stosunku do chwili obecnej o prawie 40% (prognoza na rok 2020). Na podstawie szacunków przyjto, e potok podrónych obciajcy analizowany cig komunikacyjny wynosi 4000 pasaerów na dob (stan na 2010 rok). Przyjmujc e nie wszystkie podróe realizowane s codziennie to potok roczny w analizowanej relacji wynosi 1 460 tys. pasaerów. Taka wielko bdzie rozkadana na sie w wariancie 1. W wariancie 2 i 3 rozkadana bdzie na sie wielko o prawie 40% wiksza (prognoza na rok 2020).. 4.3. WYNIKI BADA Przeprowadzono rozoenie potoku ruchu na analizowan sie transportow przy pomocy programu Solver, bdcego dodatkiem do pakietu Microsoft Excel. W tablicy 1 zestawiono obcienie uków w sieci transportowej dla pierwszego kryterium czstkowego – rozoenia wedug kryterium równych kosztów rednich dla wszystkich analizowanych wariantów. W tablicy 2 za dla drugiego kryterium czstkowego – rozoenia wedug kryterium równych kosztów kracowych. Tablica 1 Obci enie uków [tys. pas./rok] dla rozo enia wedug kryterium równych kosztów rednich Lp.. uk. Interpretacja. Wariant 1. Wariant 2. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 2 3 4 5. (2, 6) (3, 7) (4, 8) (9, 10) (11, 12). poczenie kolejowe poczenie lotnicze poczenie samochodowe poczenie autobusowe poczenie KDP. 1048 9 17 385 --------. 1209 193 103 502 --------. 1065 28 26 398 490. (ródo: opracowanie wasne). Wariant 3.

(46) Wpyw rozoenia potoku ruchu w sieci transportowej na poziom emisji CO2 przez …. 15. Tablica 2 Obci enie uków [tys. pas./rok] dla rozo enia wedug kryterium równych kosztów kra cowych Lp. uk Interpretacja Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 2 3 4 5. (2, 6) (3, 7) (4, 8) (9, 10) (11, 12). poczenie kolejowe poczenie lotnicze poczenie samochodowe poczenie autobusowe poczenie KDP. 739 250 123 349 --------. 890 433 209 466 --------. 761 275 135 365 473. (ródo: opracowanie wasne). 1400 1200 1000 800 600 400 200 0. Obcieniepotokiemruchu [tys.pas./rok]. Obcieniepotokiemruchu [tys.pas./rok]. Wartoci obcienia uków dla rozoenia potoku ruchu wedug kryterium równych kosztów rednich przedstawiono na rys. 2, za dla kryterium równych kosztów kracowych na rys. 3. Na osi Y umieszczono wielko obcienia potokiem w tysicach pasaerów na rok. Supki na wykresie prezentuj kolejno wartoci dla pierwszego, drugiego i trzeciego wariantu.. Rys. 2. Wykres obcienia potokiem – rozoenie wedug kryterium równych kosztów rednich (ródo: opracowanie wasne). 1000 800 600 400 200 0. Rys. 3. Wykres obcienia potokiem – rozoenie wedug kryterium równych kosztów kracowych (ródo: opracowanie wasne). W tablicy 3 zestawiono obcienie uków w sieci transportowej dla trzeciego kryterium czstkowego – rozoenia wedug kryterium cakowitej emisji dwutlenku wgla przez pasaerów dla wszystkich analizowanych wariantów. Tablica 3 Obci enie uków [tys. pas./rok] dla rozo enia wedug kryterium emisji dwutlenku wgla Lp.. uk. Interpretacja. Wariant 1. Wariant 2. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1 2 3 4 5. (2, 6) (3, 7) (4, 8) (9, 10) (11, 12). poczenie kolejowe poczenie lotnicze poczenie samochodowe poczenie autobusowe poczenie KDP. 502 158 176 624 --------. 690 217 242 858 --------. 530 162 186 659 471. (ródo: opracowanie wasne). Wariant 3.

(47) 16. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski, Mariusz Wasiak, Jolanta ak. Obcieniepotokiem ruchu[tys.pas./rok]. Powysze wartoci obcienia przedstawiono na rys. 4. 1000 800 600 400 200 0. Rys. 4. Wykres obcienia potokiem – rozoenie wedug kryterium równej cakowitej emisji CO2 (ródo: opracowanie wasne). 4.4. ANALIZA WYNIKÓW BADA Najlepszym wariantem rozoenia potoku pasaerów na sie transportow jest wariant nr 3. Dla wszystkich kryteriów czstkowych tego wariantu wartoci funkcji celu s nisze ni dla wariantu nr 2. W stosunku do wariantu drugiego: dla kryterium równych kosztów rednich zanotowano spadek wielkoci podrónych na konwencjonalnym poczeniu kolejowym o 12%, na poczeniu lotniczym a o 85%, na poczeniu samochodowym o 75% i na poczeniu autobusowym o 21%. Jak wida , z punktu widzenia kadego uytkownika gówn preferencj wyboru rodka jest cena za usug. Warto funkcji celu zmniejszya si o prawie 4%. Z kolei dla kryterium równych kosztów kracowych nastpi spadek potoku na poczeniu kolejowym o 15%, na poczeniu lotniczym o 37%, na poczeniu samochodowym o 35% i na poczeniu autobusowym o 22%. Z punktu widzenia centralnego planisty nie nastpiy a tak due rónice w rozoeniu potoku ruchu na sie , a warto funkcji celu zmniejszya si o 6%. Dla ostatniego kryterium zwizanego z emisj dwutlenku wgla na wszystkich poczeniach nastpi spadek potoku o 23% (poczenie lotnicze o 25%) i o tyle samo zmniejszya si warto funkcji celu. Taka sama cz potoku z kadej gazi zostaa przekazana na nowobudowane poczenie kolejowe. Dla wszystkich kryteriów nastpio znaczne przejcie potoku przez now lini kolejow KDP z innych gazi transportu. Poczenie to posiada korzystniejsze charakterystyki w stosunku do pozostaych. Najgorszym wariantem rozoenia potoku pasaerów na sie transportow jest wariant nr 2. Wartoci kosztów przemieszczania potoku pasaerów po analizowanym cigu komunikacyjnym zwikszyy si wraz ze wzrostem liczby podrónych. Powoduje to „zapchanie” si sieci. Jest to sygna dla decydentów, e przy przewidywanym wzrocie naley rozbudowa siatk pocze, by koszty byy te same. Jednym z rozwiza moe by dobudowanie fragmentu linii Kolei Duych Prdkoci, co spowoduje przejcie potoku pasaerskiego przez ni i spowoduje zbilansowanie si szeregu kosztów. Powyej porównane zostay dwa warianty, które róni si midzy sob wyposaeniem infrastrukturalnym. Na podstawie przeprowadzonych bada naley jeszcze odpowiedzie.

(48) Wpyw rozoenia potoku ruchu w sieci transportowej na poziom emisji CO2 przez …. 17. na pytanie jak zwikszenie wielkoci potoku ruchu obciajcego sie komunikacyjn w cigu Warszawa – Kraków bez dobudowania nowego elementu infrastruktury wpynie na rozoenie potoku pasaerów w sieci. W tym celu naley porówna wariant pierwszy z drugim. Dla kryterium równych kosztów rednich obcienie potokiem ruchu zwikszyo si nastpujco: poczenie kolejowe o 13%, poczenie lotnicze o 95%, poczenie samochodowe o 83% i poczenie autobusowe o 23%. Spowodowao to wzrost kosztów przemieszczania z punktu widzenia kadego uytkownika o 4%. Z punktu widzenia centralnego planisty nastpi nastpujcy wzrost potoku: poczenie kolejowe o 18%, poczenie lotnicze o 42%, poczenie samochodowe o 41% i poczenie autobusowe o 25%. Zanotowano wzrost kosztów kracowych o 7%. Dla kryterium emisji CO2 nastpi jednakowy wzrost obcienia wszystkich uków o 27%, co spowodowao wzrost cakowitej emisji o 38%.. 5. PODSUMOWANIE I WNIOSKI W artykule dokonano rozoenia potoku ruchu pasaerów na cig transportowy Warszawa – Kraków. Istotnym elementem oceny rozoenia dla poszczególnych wariantów byo kryterium emisji dwutlenku wgla przez pasaerów podróujcych rónymi rodkami transportowymi. Na podstawie przeprowadzonej analizy mona stwierdzi , e przy istniejcej strukturze pocze i przy istniejcej liczbie podrónych najwicej potoku pasaerów z punktu widzenia emisji dwutlenku wgla powinno zosta obsuone przez autobusy dalekobiene komunikacji zbiorowej. Nastpnie usytuoway si poczenia kolejowe. Najmniej potoku skierowano na poczenia samochodowe i lotnicze. Naley zauway , e pomidzy wielkoci obcienia kolei a samochodów jest do dua rónica (ponad 300 tys. pasaerów na rok). W przypadku rozoenia dla wariantu drugiego (zwikszenie potoku pasaerów bez zmiany struktury pocze) obcienia uków s analogiczne do wariantu pierwszego. Z kolei w przypadku wariantu trzeciego, w którym zaoono istnienie linii Kolei Duych Prdkoci potok ruchu zosta prawie po równo rozdzielony pomidzy kolej konwencjonaln i duych prdkoci. Jednak najwicej potoku take skierowano na poczenia obsugiwane przez autobusy dalekobiene. Najmniej na samochody osobowe i samoloty. Na podstawie rozwaa naley wycign nastpujce wnioski: najbardziej przyjazne rodowisku (cechujce si najmniejsz emisj dwutlenku wgla przez pasaera) s autobusy dalekobiene komunikacji zbiorowej i koleje. Powinny one obsugiwa najwiksz liczb pasaerów w analizowanym cigu. Czas jazdy autobusem jest dwa razy duszy ni kolej, wic pasaerowie wybieraj gównie ten drugi rodek transportu. Samochody osobowe z racji tego, e zazwyczaj wykorzystywane s tylko przez jednego pasaera (w artykule analizowano zapenienie przez 1,4 pasaera), emituj do duo dwutlenku wgla do atmosfery. Taki sam wniosek naley wycign dla samolotów. Z tego punktu widzenia powinno najrzadziej wybiera si te rodki transportu. Jednak z punktu widzenia, którym kieruj si klienci moe by odwrotnie..

(49) 18. Tomasz Ambroziak, Marianna Jacyna, Piotr Gobiowski, Mariusz Wasiak, Jolanta ak. Praca naukowa zrealizowana w ramach projektu badawczego pt. „Ksztatowanie proekologicznego systemu transportowego” (EMITRANSYS), nr PBS1/A6/2/2012 finansowanego przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju.. Bibliografia 1.. 2.. 3. 4.. 5. 6. 7. 8.. 9. 10. 11.. 12. 13. 14.. Ashmore M. R. i in.: Effects of traffic management and transport mode on the exposure of schoolchildren to carbon monoxide. Proceedings of the Second International Conference on Urban Air Quality: Measurement, Modelling and Management Held 2000, str. 49-57. European Environment Agency: EMEP/EEA air pollutant emission inventory guidebook [on-line]. [dostp 30 marca 2013]. Dostpny w World Wide Web: http://www.eea.europa.eu/publications/emepeea-emission-inventory-guidebook-2009. Fundacja Aeris Futuro: Kalkulator CO2 [on-line] [dostp 30 marca 2013]. Dostpny w World Wide Web: http://aerisfuturo.pl/kalkulator/index.html. Fundacja Aeris Futuro: Kalkulator CO2. Metodyka szacowania ladu klimatycznego z transportu [online] [dostp 31 stycznia 2013]. Dostpny w World Wide Web: http://archiwum.aerisfuturo.pl/pliki/Metodologia_transport.pdf. Hesek F.: Modelling of air pollution from road traffic. International Journal of Environment and Pollution 2001, tom 16, nr 1-6, str. 366-373. Huang C. i in.: Dynamic road vehicle emission inventory simulation study based on real time traffic information. Environmental Science 2012, tom 33, nr 11, str. 3725-3732. Jacyna M.: Modelowanie i ocena systemów transportowych. OWPW, Warszawa 2009. Jacyna M., Kakietek S., Przygocki M.: Wielokryterialne modelowanie rozoenia potoku ruchu w multimodalnym korytarzu transportowym. Cz. II – ocena dostosowania infrastruktury do zada. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Seria Transport. Zeszyt 52, Warszawa 2004. Mensink C, De Vlieger I, Nys J.: An urban transport emission model for the Antwerp area. Atmospheric Environment 2000, tom 34, nr 27, str. 4595–4602. Merkisz J.: Ekologiczne problemy silników spalinowych. Tom I i II. Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna 1998, 1999. Rakha H., Ahn K., Trani A.: Comparisons of MOBILE5a, MOBILE6, VT-MICRO, and CMEM models for estimating hot-stabilized light-duty gasoline vehicle emissions. Canadian Journal of Civil Engineering 2003, tom 30, nr 6, str. 1010-1021. Smit R., Smokers R., Rabe R.: A new modeling approach for road traffic emissions: VERSIT+. Transportation Research Part D 2007, tom 12, nr 6, str. 414-422. Wu C., Lei H., Yan X., Zhou F.: Data Mining for Bibliometric Analysis of Traffic Flow. Proceedings of Conference on Web Mining and Web-based Application WMWA '09 2009, str. 28-31. Zhang J., Zhao J., Jia S., Li Q., Liu S.: A Method to Estimate the Spatial Distribution of Transport Carbon Emissions in Shanghai. Proceedings of 19th International Conference on Geoinformatics, 2011.. EFFECT OF CARBON DIOXIDE EMISSIONS FOR TRAFFIC FLOW DISTRIBUTION IN SELECTED PART OF TRANSPORT NETWORK Summary: Pollution resulting from use of means of transport are varied. This article attempts to assess the impact of distribution of the traffic flow in the selected part of transport network on the CO2 emissions. The analysis covers connection between Warsaw and Cracow, where is it possible to move different means of transport, which emit different amounts of carbon dioxide into the atmosphere. Passengers flow distribution carried on the network for three variants of the three sub-criteria: minimum average cost, minimum cost and minimum limit CO2 emissions. On the basis of considerations it can be concluded that most of the traffic flow to the criterion of carbon dioxide emissions burdened bus and train. Least passengers flow directed to the car and air connections. Keywords: distribution of the traffic flow, emissions of carbon dioxide, transport route.

(50)