А С Г A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S F O l IA OECONOMICA 99, 1989
Marko Rant
POWIĄZANIE KOMPUTEROWEGO PRZETWARZANIA DANYCH NA POTRZEBY PROOUKCJI
Z KOMPUTEROWYM STEROWANIEM PROCESAMI PRODUKCJI
A, Wprowadzenia
Skuteczne k i e r o w a n ie p roduk cją wymaga d o k ła d n e j znajomości danych, któr<* um ożliwią sprawna p rzygotow anie procesów produkcji. Wymaga też znajomości danych, s łu ż ą c y c h ste ro w a n iu i a n a l i z i e t y c h procesów. Znajomość danych pozwala bowiem na u sp ra w n ia n ie tyc h procesów lub - co n a jm n ie j - na utrzym anie ic h j a k o ś c i na już osiąganym poziom ie. R a c jo n a ln o ś ć procesów p r o d u k c ji wymaga oceny ic h s k u te c z n o ś c i przy pomocy a n a l i z y zmian kosztów d la z a d anej i l o ś c i p r o d u k c j i , a także a n a l i z y j a k o ś c i produktów lub u- s ł u g .
Je d en ro d z a j p r o d u k c j i może z a w ie ra ć w s o b ie różne typy p r o cesów p ro d u k c y jn y c h ; powiązane ze sobs lub od s i e b i e n i e z a l e ż n e . Mogą one być organizowane na różnych poziomach, odmiennie d la typów p r o d u k c j i , różnych z punktu w id z en ia p o w t a r z a ln o ś c i produk c j i . Różne typy p r o d u k c j i , odmiennie zo rg a n izo w a n e , mogą w y s t ę pować ł ą c z n i e w j e d n e j o r g a n i z a c j i p rac y z rz e s z o n e j i mogą być zorganizowane podobnie. Możliwa j e s t też s y t u a c j a , że o r g a n i z a c j e p ra c y z rz e s z o n e j o różnym sposobie zo rg an izo w ania mogą być między sobą połączone tym samym rodząjem p r o d u k c j i .
P r o f . , W y d z ia ł O r g a n i z a c j i U n iw e r s y t e t u w M a r ib o r z e , jugo- s ł a w i a .
Różne typy procesów p r o d u k c ji wymagają różnych podstaw o rg a n i z a c y j n y c h , a w k onsekw encji różnych systemów in fo rm a c y jn y c h . Systemy in fo rm a c y jn e zaś zapewnić muszą w y s t a r c z a j ą c y stopiert w ia r y g o d n o ś c i , d o k ła d n o śc i i term inowości danych. Daje to s o l i d ne podstawy dobrego procesu decyzyjnego w zarząd zaniu p ro d u k c ją , a także w c a ł e j o r g a n i z a c j i .
Wszystko t o , co p ow iedziano, j e s t także ważne d la komputero wo wspomaganego z a rzą d z a n ia procesami p r o d u k c j i . Komputerowe p r z e tw a r z a n ie danych zwiększa t y l k o w iarygodność i szybkość p r o cesu p r z e tw a r z a n ia .
B. Wzajemna z a le ż no ść systemu in fo rm a c y jn e g o , podejmowania d e c y z j i , o r g a n i z a c j i i d y s c y p l i n y
Celem systemu in fo rm a cy jn e g o j e s t zapew nienie i n f o r m a c j i n ie z b ę d n e j do podejmowania d e c y z j i w k ie r o w a n iu i zarządzaniu w s zy s tk im i obszarami - a w ięc również i p r o d u k c j i . W związku z
tym niezbędne j e s t o k r e ś l e n i e , czy nasze systemy in fo rm a c y jn e są w s t a n i e d o s t a r c z y ć w y s t a r c z a j ą c y c h danych. Powinno to być o k r e ś lo n e zarówno d la już i s t n i e j ą c y c h , ja k i d la planowanych p r o cesów. Celem t a k ie g o p r z e d s i ę w z i ę c i a b yłoby dokonanie p o d z ia łu p rzy c zy n z ł y c h d e c y z j i na t e , k t ó r e w y n ik a ją z n ied o sta tk ó w s y stemu in fo rm a c y jn e g o , oraz t e , k t ó r e w y n ik a ją z n ie w ła ś c iw e g o p rocesu d ecyzyjneg o lub z ł e j o r g a n i z a c j i p r a c y . Z łe d e c y z je o i e zawsze są w y łą c z n ie r e z u lt a te m n ieodpow iednich i n f o r m a c j i lubda- n ych; spóźnione (a w ięc również z ł e ) d e c y z je mogą również być konsekwencją nazbyt powolnego procesu ic h podejmowania lub z ł e j o r g a n i z a c j i p r a c y , a także n i s k i e j d y s c y p l i n y .
Na ogół w in i s i ę system in fo rm a c y jn y za p r z e k r a c z a n i e t e r m i nów d o s t a r c z a n i a i n f o r m a c j i , za n i e w ła ś c iw e w y k o rz y s ta n ie m o ż li wości p ro d u k c y jn y c h . Tym samym jednak ukrywamy p rzy c zy n y
praw-1 T. R. P r i n s , I n f o r r a a c i o n l s i s t e m i za o r g a o iz o v a n je p i a n i r a n j a i k o n t r o l e , Vuk K a r a d ź ic , Beograd 1978.
dziwę, t a k i e J a k : zbyt późne p r ze k a za n ie p oleceń z komórek sprze daży do komórek p r o d u k c j i , któreg o r e z u lta te m j e s t zbyt późne i nieodpow iednie przygotow anie p r o d u k c j i , lub zbyt późne zamówie n i e m a te ria łó w . MoZe to wywoływać zmiany plenów p r o d u k c ji i - od powiednio do tego - w yd łużenie cyklów p r o d u k c y jn y c h . Nözbyt c z ę s t o , n i e s t e t y , zdarza s i ę , że problemy t a k i e wywoływane s ą 'p r z e z powolne i z ł e podejmowanie d e c y z j i , z ł ą o r g a n i z a c j ę p racy i n i ską d y s c y p l i n ę . P o w s ta je w tym m ie js c u p y t a n i e : w czy® mogłoby być pomocne komputerowe wspomagane p r z e tw a r z a n ie danych, J e ś l i n ie w s t a w i a n i u tyc h n ie rozwiązanych problemów w ostrz eje zym ś w i e t l e .
C. Z a le ż n ość systemu in form acyjn eg o od typu procesu produkcyjnego
K ie d y s i ę o k r e ś l a sposób k i e r o w a n ia procesem p r o d u k c ji i j e go o r g a n i z a c j ę oraz - odpowiednio - k ie d y s i ę o k r e ś l a wymagania s ta w ia n e systemowi organizacyjn em u , dobrze j e s t dokonać pogrupo wania procesów p r o d u k c ji г punktu w id z en ia p o w t a r z a ln o ś c i
pro-2 d u k c j i jednego wyrobu .
Jednostkowe p roce sy p roduk cyjne c h a r a k t e r y z u j ą s i ę n astęp u ją c ym i cechami:
- prawdopodobieństwo powtórnego wytworzenia id entycznego produktu równe j e s t zeru;
- c y k l p roduk cyjny j e s t d ł u g i ;
- p ow iązanie z innymi procesami p r o d u k c j i j e s t n i k ł e ;
- dokładność p la n o w a n ia , k o n t r o l i i a n a l i z y oraz k ie r o w a n ia procesem p r o d u k c ji j e s t n is k a .
Cechy c h a r a k t e r y s t y c z n e systemu in fo rm a cyjn e g o stosowanego w t a k i ę h procesach p r o d u k c j i są n a s t ę p u ją c e :
- szybkość z b i e r a n i a i p r z e tw a r z a n ia i n f o r m a c j i j e s t n i s k a , Ja k o że i d e c y z je n i e są s z y b k ie ;
2 0. S . A r a n d j e l o w i ć , Kompjuterska o r g a n i z a c i j a ' u savremenoj p r i v r e d i , P r i v r e d n a k n j i g a , G o r n j i M ila n o v ac 1983,
- częs to 11 iwość p r z e tw a rz a n ia danych j e s t mała, jako Zn de c y z j e p zmianach sg rzadkim z ja w isk ie m ;
- dokładność i wiarygodność danych są n i i s z e .
bpuradyczne procesy produkcyjne mają n as tęp u jąc e cechy chn-rak to r y s tyczr.e:
- p roduk cja tych samych wyrobów ma m ie js c e , choć n ie zawsze n a s tę p u je po s o b ie ;
- c y k } c orod u kcyjoe sa k r ó t k i e ;
- « y s tę p u je s i l n e powiąż arm- z innymi procpsami p r o d u k c y jn y mi ;
- s to p ie ń w y k o rz y s ta n ia z d o ln o ś c i prod ukcyjn ych j e s t większy n iż w procesach jednostkowych;
- dokładność p la n ow a nia , k o n t r o lo w a n ia , a n a liz o w a n ia i kie- rcw ania zwiększa s i ę o l i c z b ę powtórzeń w p r o d u k c ji tych samych P rodUк tów;
- wybrarisi cząstkowe procesy p r o d u k c ji są zautomatyzowane. Cechy c h a r a k t e r y s t y c z n e systemu in fo rm a cyjn e g o stasowanego w ł a k ic h procesach p r o d u k c ji są n a s t ę p u ją c e :
- szybkość z b i e r a n i a i p r z e tw a r z a n ia i n f o r m a c j i j e s t większa 1 w z r a s t a j ą c e , ponieważ potrzebnych j e s t w i e l e szybko p o d ję ty c h d e c y z j i , co wynika z d n i e j i l o ś c i zmian, j a k i e mogą z a j ś ć w pro c e s i e p r o d u k c j i ;
- zwiększa S i ę c z ę s t o t l i w o ś ć p rz e tw a r z a n ia danych, gdyż i l o ś ć d e c y z j i j e s t również w ię k sza ;
- dokładność danych j e s t dyża;
- p o j a w i a j ą s i ę problemy term inow ości i n f o r m a c j i i danych ze względu na k r ó t k i c y k l p rod u k cyjn y.
P ro c e sy p r o d u k c ji c i ą g ł e j c h a r a k t e r y z u j ą s i ę n astęp u jąc ym i c e c h a m i:
- prod ukcja tego samego wyrobu j e s t , p r z y n a jm n ie j na p e wien o k r e s , n ie p rz e rw a n a , c i ą g ł a ;
- c y k l e p rodukcyjne są k r ó t k i e ze względu na p o d z ia ł p rac y i a u t o m a t y z a c ję ;
- p ow iązanie z innymi procesami produkcyjnymi J e s t s ła b e lub żadne;
- dokładność p la n ow a nia , k o n t r o l i , a n a l i z y i k i e r o w a n ia J e s t również duża; dokładność tę osiąg a s i ę przed rozpoczęciem p r o cesu produk cyjnego; w t r a k c i e jego trw a n ia p la n o w a n ie , k o n t r o l a , a n a l i z a i k ie r o w a n ie og ra n icza n e są do w ejść i w y jś ć , a w nim samym do zachowania sta n u;
* c i ą g ł e procesy produkcyjne autom atyzuje s i ę w coraz w ię k szym s t o p n iu .
Cechy c h a r a k t e r y s t y c z n e systemu in fo rm acyjn eg o stosowanego w t a k i c h p rocesach p r o d u k c ji są n a s t ę p u ją c e :
- szybkość z b i e r a n i a i p rz e tw a r z a n ia danych j f ' S t bardzn wy soka ;
- równie wysoka j e s t dokładność danych;
- z powodu podanych przyczyn i wymagań czasowych nakładanych na p r z e tw a r z a n ie i n f o r m a c j i w potrzebno dane w t a k i c h procesach p r o d u k c ji wprowadzane są komputery.
C zyniąc ten p rze g lą d podstawowych c h a r a k t e r y s t y c z n y c h cech różnych typńw procesu produkcyjn ego i wymagań s ta w ia n yc h s y s t e mom inform acyjnym, s t w i e r d z i ć można, że wymagania ró ż n ią s i ę do ta k ie g o s t o p n i a , że trudno byłoby zaspokoić j e za pomocą tego sa mego systemu in fo rm a c y jn e g o . Tym b a r d z i e j ma to m ie js c e w t a k i c h rod zajach p r o d u k c j i , k t ó r e c h a r a k t e r y z u j ą s i ^ występowaniem j e d n ocześnie k i l k u odmiennych procesów p r o d u k c j i . Konieczno jest za tem z n a l e z i e n i e tego, co w system ie Inform acyjnym m iałoby być wspóln e, a co j e s t zróżnicowane w odmiennych typach procesu pro* dukcyjnego. Takie s t w i e r d z e n i a mogą być podstawą budowania od pow iednich systemów in fo rm a c y jn y c h oraz tw orze nia komputerowo wspomaganego za rzą d z a nia procesem p r o d u k c j i 5.
Wskażemy te r a z na zależność systemów in fo rm a c y jn y c h od e l a s ty c z n o ś c i procesu p r o d u k c j i . Przy p ro je k to w a n iu procesu p ro d u k c j i konieczna j e s t p o d j ę c ie d e c y z j i o s to p n iu jego e l a s t y c z n o ś c i . Decyzja ta z k o l e i d y k t u je wybór systemu in fo rm a c y jn e g o .
Im b a r d z i e j proces j e s t e l a s t y c z n y , tym m niejsza wiarygodność danych. Powoduje to wyższe ceny produktu* system p r o d u k c j i ' j e s t
3 H. 8. M a y n a r d , Savremena o r g a n i z a c i j a p r o iz v o d n j e , RO K u l t u r n i c e n t a r , N i l 1979.
m niej zautomatyzowany, wymagania s ta w ia n e przed systemem i n f o r macyjnym przez w y d z ia ły przygotowania p racy 3łj w yso k ie, p ro d u k c j e toczy s i ę w o p a re m o n i e w y s t a r c z a j ą c ą informacji,*. Waga wspo maganego komputerowo k i e r o w a n ia produkcji} polega na tym, Ze u- m ozliw ia ono przewidywanie możliwości lu b , co n a jm n ie j, s p o d z ie wanych a l t e r n a t y w ,
W m niej e l a s t y c z n y c h procesach p r o d u k c ji możliwe j o a t groma dzenie i p r z e tw a rz a n ie dużej l i c z b y szczegółowych dnnych. Wynika
to z m ałej m ożliw ości zmian. W przypadku, j e ś l i zarówno system p r o d u k c j i , jak i system in fo rm a c y jn y są zautomatyzowane, mogą być one wspomagane komputerowo (NC * s te ro w a n ie numeryczne). W takim też przypadku, przy wysokim reż im ie p r o d u k c j i , wprowadzanie zmian mających na c e lu a d a p ta c ję do wymagaó rynku j e s t trudne i k o sz towne .
0. S c e n t r a l i z owane lub zdecen t r a l i z o w a n e j s p r z edaż, o p e ra c yjn e p r z ygotowa n i e p rac y w j i r o du к c j i i z an p э t j z e n i e
Funk cje sprzedaży i z a o p a trz e n ia oraz fun kcja oporacyjnego przygotowania p racy w p r o d u k c ji mogą mieć c h a r a k t e r :
- s c e n t r a l i z o w a n y , - zd e c e n tra liz o w a n y lub - mieszany.
Ten o s t a t n i przypadek ma m ie js c e , k ie d y na p rod uk cję skład a s i ę k i l k a procesów prod ukcyjn ych łub gdy j e s t ona zorganizowana w k i l k u podstawowych o r g a n i z a c j a c h p racy z r ze s zo n e j Jub innych o r g a n i z a c j a c h p r a c u j ą c y c h .
Im b a r d z i e j procesy p r o d u k c ji są między sobą powiązane, tym b a r d z i e j r a c jo n a ln e j e s t c e n t r a l i z o w a n i e tych f u n k c j i . D e c e n t r a l i z a c j a j e s t b a r d z i e j r a c jo n a l n a wtedy, gdy: - p roce sy p racy są r o z d z ie lo n e , - są one o d d z ie lo n e p r z e s t r z e n n i e , - i s t n i e j e duża różnorodnoić co do p o w t a rz a ln o ś c i p r o d u k c ji t y c h samych wyrobów,
- i s t n i e j e duże zróż nicow anie co do s t o p n ie z o rg a n iz o w a n ia . Systemy in fo rm a c y jn e zależne są również od s to p n ia s c e n t r a l iz o w a n ia f u n k c j i sprzedaży i z a o p a trz e n ia oraz o p e ra cyjn eg o przygotow ania p rac y w p r o d u k c j i . Im b a r d z i e j pnwiązane są p r o cesy p r o d u k c j i , tym w a ż n ie js z e s t a j e s i ę poszukiw anie zadowala ją c eg o r o z w ią z a n ia wspólnego d la odmiennych (a w s p ó ln i« w ystępu j ą c y c h ) typów procesów p r o d u k c j i . R o zw iązanie o p t y m a l iz u ją c e i
punktu w idzenia jednego typu ргосези p r o d u k c ji j e s t , na o g ó l, o- siąp ane kosztem innych w s p ólw ystę p ują cych typów. S kuteczność roz w ią z a n ia wspólna d la w sp ó łw y stę p u ją cy ch typów z a le ż y od odpo w iedniego sposobu z a p ro je k to w a n ia p ołączon ych procesów produkcji. W s z ys tk o , co p ow iedziano, j e 3 t również prawdziwo d la r o z p r o szonych procesów p r o d u k c ji, w o d n i e s i e n i u zaś do systemu i n f o r macyjnego n a le ż y wziąć pod uwagę i t o , że wyposażenie d l a t a kieg o pow iązania j e s t zwykle ubogie. Odnosi s i ę to zarówno do wy p osażen ia w e w n ę tr in e y b , ja k i do wyposażenia o r g a n i z a c j i , k t ó r a m iałab y zapewnić komunikację zewnętrzną (np. t e l e w i z y j n ą ) .
P rz y o k r e ś l a n i u мугоэдэЛ d o ty czą cy ch k3 z t 3ł t u systemu i n f o r macyjnego n a l e ż y wziąć pod uwagę n ie t y l k o t e c h n o lo g ic z n o p ow ią za n ie p ro c e s u p r o d u k c j i , a l e także sprawę z u ż y c ie m a te ria łó w w p r o d u k c j i . W s z c z e g ó ln o ś c i n i e j e s t bez z n a c z e n ia , czy magazyno wanie m a te ria łó w i n arzę d z i j e s t wspólne czy o d d z ie lo n e . W w ię k s z o ś c i przypadków, przy odpowiednim w yposażeniu, j e s t rac jo na ln e, aby magazynowanie b y ło c e n t r a l n i e ste row a ne , choć poszczególn e magazyny mogą być f i z y c z n i e z d e c e n tr a liz o w a n e .
E. S t a b i l n o ś ć o t o c z e n ia ja k o warunek s p o łe c z n e j p r o d u k c j i
Skuteczn ość p r o d u k c j i j e s t w bezpośrednim związku ze s t a b i l n o ś c ią o t o c z e n ia . Częste zmiany w o t o c z e n iu z a k ł ó c a j ą bowiem p rod uk cję oraz sprzedaż i z a o p a t r z e n i e , a także operatywne p r z y gotowanie p rac y w p r o d u k c j i . Tak w ię c przew id yw alno ść procesów
gospodarczych z a le ż y w ogromnym s to p n iu od s t a b i l n o ś c i otoczenia. Im Dardzie,} przewidywalne są procesy gospodarcze, tym ł a t w i e j s z o j e s t z b i e r a n i e i p r z e tw a rz u n ie i n f o r m a c j i potrzebnych do k i e r o wania tymi procesam i, Zmiany w ystę p ują ce w o to c ze n iu wymagają c z ę s to c a ł k o w i c i e nowego sposobu p r z e t w a r z a n i a , a także z b i e r a n ia nowych, dodatkowych danych. Zwiększa to k o sz ty systemów i n f o rm a c y jn y c h , a także k o sz ty k ie r o w a n ia i z a rzą d z a n ia p rodukcją lub c a ł ą o r g a n i z a c j ą p rac y z r z e s z o n e j.
Obrazuje to potrzebę s t a b i l i z a c j i w różnych p r z e k r o ja c h spo łe c z n y c h , w tym również w ia ryg o d n o śc i planowania sp ołeczn eg o, j a ko ze bę d zie ono wpływać na b a r d z i e j s t a b i l n e (p rze z to i t r u d n i e j s z e ) z a o p a tr z e n i e p r o d u k c j i - jeden z warunków s k u te c z n e j p r o d u k c j i . W takimi s ta b iln y m o to c z e n iu wspomagane komputerowo p r z e tw a r z a n ie danych bę d zie b a r d z i e j r a c j o n a l n e i wiarygodne i d o s t a r c z y odpowiednich danych do skutecznego k i e r o w a n ia i z a r z ą d zania p rodukcją i o r g a n iz a c ja m i p rac y z r z e s z o n e j. N ie powinno to Jednakże s łu ż y ć ja k o p r e t e k s t do u t r u d n i a n i a wprowadzania t e c h n o lo g ic z n y c h czy o r g a n i z a c y jn y c h udoskonaleń procesów p r o d u k c j i i innych procesów t a k i c h ja k sprzedaż czy z a o p a tr z e n i e . N ie wolno za żadną cenę u t r u d n ia ć rozw oju, w s z c z e g ó ln o ś c i ‘r o z woju nowych produktów czy nowych procesów p r o d u k c ji .
W b a r d z i e j s t a b i l n y c h warunkach będzie możliwe b a r d z i e j s t a b i l n e org anizow an ie w o r g a n i z a c j a c h p rac y z rz e s z o n e j. To Z3Ś, z k u i e i , umożliwi tw o rz e n ie b a r d z i e j s t a b i l n y c h , a w ięc i l e pszych systemów i r f o r r o a c y j n y c h . Systemy t a k i e , z d r u g i e j s t r o n y , « s p i e r a ć będą zastosowanie, do n ic h p r z e tw a r z a n ia komputerowego, co j e s t sposobem d a ls z e g o d o s k o n a le n ia tych systemów.
F . S z k o le n ie
P rzy rozw iązyw aniu wymienionych problemów zbliżamy s i ę coraz b a r d z i e j do za g a d n ie n ia w ie d zy. J e s t to n ie t y l k o problem
wie-‘J M. P a n t , P i a n i r a n j e in k o n t r o l a p r o iz w o d n je , "Moderna o r g a n i z a c i j a ” 1979; i d e m , Oelo j e smotrno o d r e d i t i l e , Se j e p r i p r a v í ja n o , C F I S , VS0D, K i a n j 1980.
dzy ekspertów w y sp e cja liz o w a n y c h w p r o je k to w a n iu L wdrażaniu systemów in fo rm a c y jn y c h i związanego z nimi p r z e tw a r z a n ia danych. J e s t to także problem wiedzy pracowników, k t ó r y c h system i n f o r macyjny d otyczy pracowników o b s łu g u ją c y c h system p r z e tw a r z a n ia danych oraz ty c h , k t ó r z y w y k o rz y s tu ją pochodzące z n ieg o dana do podejmowania d e c y z j i .
Nie j e s t to problem przygotowania o c h a r a k t e r z e szkolnym, a l e - n ie mniej ważryy - problem s z k o le n ia za tru d n io n yc h pracow ników. S y s t f ^ y in fo rm a c y jn e , wraz ze związaną z nimi technologią, okazuja swoją wartość dop iero wtedy, k ie d y lu d z ie z nimi p r a c u j ą c y są świadomi wagi w ia ryg o d no ści i term inow ości danych, że r a c j o n a l n e j e s t p r z e tw a r z a n ie w y łą c z n ie t a k i c h danych, a także tego, że t y l k o dane w ten sposób uzyskane u m o ż liw ia ją poprawne
e k o n o m i c z n i e d e c y z je w k ie r o w a n iu i zarząd z aniu w o g ó le , э w ię c , odpowiednio, także \ w z .irz id z a n iu p r o d u k c ją . Wszystko to j e s t prawdziwe w s z c z e g ó ln o á c i w o d n i e s i e n i u do systemów i n f o r m a c y j nych wspomaganych koftputerem.
Potrzebna J o s t wiedzu o pow iązaniach poszczególnych d z i e d z in lub f u n k c j i wewnątrz o r g a n i z a c j i procy z r z e s z o n e j. Potrzebna j e s t też wiedza o m oż liw ościach t a k i c h powiązart również i sz e rs z y c h n iż te w p r z e d s i ę b i o r s t w i e . Najważniejszym w a ru n k ie « i s t n i e n i a t a k i c h powiązali j e s t wiedza o m oż liw ościa ch wprowadzenia dowol nego ro d z a ju zmian. Można p o w ie d z ie ć , żo w p rze d sięb io rstw ie p r o dukcyjnym
i s t n i e j ą
dwa p rzeciw staw ne s o b ie o b s z a ry . Jeden ? n ic h to obszar związany z rynkiem. J o s t on tym h a r d z i e j s k u t e c z n y, r o z p a t r u j ą c problem z punktu w id z en ia tego obszaru, im b a r d z i e j j e s t w s t a n i e adaptować s i g do zmiennych wymagań rynku. W o p o z y c j i z n a jd u je s i ę d r u g i , związany z p r o d u k c ją . J e s t on tym b a r d z i e j s k u te c z n y , r o z p a t r u j ą c problem z punktu w id z en ia wyłącz n i e tego obszaru, iw m niejsze zachodzą zmiany d o ty czą ce produk c j i (s ą one z a k łó c e n ia m i, powodują dodatkowe k o sz ty i s t r a t y cza s u ) . J e s t więc ważne, aby system in fo rm a c y jn y b ył zbudowany w t a k i sposńb, aby c h r o n i ł przed n iep o trze b n ym i z a k łó c e n ia m i p r o d u k c j i , a je d n o c z e ś n ie u m o ż l i w i a ł , j e ś l i to t y i k o m ożliwe, t e r minową a d a p ta c ję do warunków rynku. Można to o s ią g n ą ć , p r z y n aj-raniej cz ęściow o , z b i e r a j ą c odpowiednie i terminowe dane, a t a k i e odpowiednio p r z e tw a r z a ją c dane w sposób udoskonalony i u ła tw io n y zastosowaniem komputera.
G. Oprogramowanie
Na rynku dostępne są różne ro d z a je oprogramowania. W w ię k s z o ś c i są to p a k i e t y do komputerowo wspomaganego zarządzania pro- 'd u k c ją lub procesem p r o d u k c j i . Skuteczne zastosow anie tego op ro
gramowania wymaga d o p e ł n i e n i a w i e l u , n i e k i e d y n i e z b y t w yraź nie o k r e ś lo n y c h , warunków. Jednym z n ic h j e s t w ła ś c iw e zorganizowa n i e . Nie n a le ż y a i ę spodziew ać, że komputer j e u sp ra w ni; problem zorganizow ania z o s ta n ie j e d y n i e z a o s tr z o n y . Potrzeb a r o zw iąz a n ia tego problemu wywołuje n i e k i e d y opór przeciw ko wdrażaniu kompu terowo wspomaganego z a rzą d z a n ia p r o d u k c ją . Innym warunkiem j e s t jeg o p rz y sto s o w a n ie do naszego systemu ekonomicznego i p o l i t y c z nego. Większość tego oprogramowania j e s t pochodzenia z a g r a n i c z nego. Dostosowane j e s t w ięc ono do wymagań systemu społecznego i p o l i t y c z n e g o , w j a k i c h z o s t a ł o stworzone. Nie może ono być bez p o ś re d n io zastosowane w naszych ( j u g o s ł o w i a ń s k i c h , przyp. t ł . ) warunkach.
Je k j j Z w c z e ś n ie j z o s t a ł o p o d k re ś lo n e , i s t o t n y j e s t wybór t a k ie g o oprogramowania, k t ó r e odpowiada wymaganiom szczegółowym typu procesów p r o d u k c j i . Podnieśmy je s z c z e raz problem ł ą c z e n i a k i l k u odmiennych typów procesów p r o d u k c j i w c e l u u z y sk a n ia za- m ie rz a n e j j e d n o l i t e j p r o d u k c j i . Zazwyczaj j e s t rzeczą trudną o- ponowanie t a k i e j p r o d u k c j i przez system p r z e tw a r z a n ia danych jednego ro d z a ju , p o ł ą c z e n ie zaś k i l k u rodzajów przetwarzania, od p o w ia d a ją c y c h k i l k u rodzajom p r o d u k c j i , wymaga p rz y sto s o w an ia i k o o r d y n a c j i . W s z c z e g ó ln o ś c i n a le ż y zw rócić uwagę na r ó ż n ic e w s to p n iu zo rg an izo w ania różnych procesów p r o d u k c j i , w y stę p u ją c y c h ł ą c z n i e w j e d n e j p r o d u k c ji lub ł ą c z n i e w j e d n e j o r g a n i z a c j i p r a cy z r z e s z o n e j.
Zakup s p rz ę tu i oprogramowania n ie w y sta rc z a do komputerowo wspomaganego z a rzą d z a n ia procesami p r o d u k c j i łub p rod uk cją w
p-g ó l e . Racjonalnym rozwiązaniem j e s t s k r ó c e n ie czasu u czenia s i ę i sporządzania oprogramowania d z i ę k i zakupowi gotowego o p ro g ra mowania. J e s t jednak nadal rzeczą niezbędną p rzy sto so w an ie zaku pionego oprogramowania do naszych warunków i m o ż liw o ś c i, a takže przy sto so w an ie n a s z e j o r g a n i z a c j i do wymagart tego opracowania. Nie j e s t to w y łą c z n ie zadanie wstępne, j e a t to c i ą g ł y p ro c e s, jako že zarćwno oprogramowanie, Ja k i nasz sposób zorganizowania muszą być c i ą g l e usprawniane.
Tłumaczył J e r z y S. C zarne ck i
Marko Rant
THE CONNECTION OF COMPUTER ПАТА PROCESSING IM PRODUCT ION WITH COMPUTER-SUPPORTED CONTROL
OF PRODUCTION PROCESSES
The author a n a ly z e s th re e typoa of p r o d u c tio n p ro c e ss e s or- q a n i z a t i o n and corres p o n d in g th r e e typ e s of in fo r m a tio n systems. The c h a r a c t e r i s t i c s of both groups of systems are constructed and matched to each o t h e r . According to the above c h a r a c t e r i s t i c s
the author a n a ly z e s the f u n c t i o n s of 3 a l e s , p u rc h a sin g and ope r a t i v e p r e p a r a t i o n of work. The author c o n s id e r s a problem of s t a b i l i t y ot e n v ir o n m e n t, t r a i n i n g of p e rson ne l and s o f t w a r e . He s t r e s s e s tho f a c t th a t s o f tw a r e s e x i s t i n g on the market are not s u i t e d w e l l enough to the req u ire m e nts of a g iv e n o r g a n i z a t i o n and they have to bo developed c o n t i n u o u s l y .
