Flis, Stanisław
"Polacy na Wydziale Lekarskim
Uniwersytetu w Królewcu.
Poszukiwania wstępne", Andrzej
Skrobacki, "Archiwum Historii
Medycyny" XXVII, 1964, z. 1-2 :
[recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2, 234-235
źródło do h isto rii języ k ó w sło w iań sk ich (np. N ow y T e stam e n t M ik ła w śa J a k u - bipa z L a u b n itz z r. 1548, S ta r y T e stam e n t J a n a B je d ric h a F ry co z la t 1791 1796, zbiory k az ań z la t 1823— 1850, śpiew n ik ów z X V I — X I X w ieku). D ział staro d ru k ó w , u lotek, słow n ików i g ra m a ty k z X V II — X I X w iek u za in te re su je h istory k ów i językozn aw ców . K o re sp o n d e n cja poszczególn ych d ziałaczy ilu s tr u je p o w iązan ia ruch u łuży ckiego z ruchem czeskim i polsk im (J. I. K r a szew ski, A. P arcze w sk i, J . H an k a i J . D obrow sky), rozw oju in telige n cji łu ży c k ie j, d ziałaln ości w y d aw n iczej (np. rę k o p isy „G a ze ty S e r b s k ie j” — „S e r b s k a
N ow ina",, gazety „Ł u ż y c e ” — „ Ł u z ic a ”) oraz zw iązków z lite ra tu r ą p o lsk ą
(s. 58). R ozw ój ru ch u łu ży ck iego w ok resie m ięd zy w ojen n y m i w la ta c h po roku 1945 m a sw ą d o k u m en tację do n astę p u ją c y c h sp ra w : N arodow ego K o m i tetu S e rb sk ie g o z la t 1919— 1920, Ł u ż y c k ie j P a rtii L u d o w e j z la t 1920— 1924, Ł u ży ck iej R ad y L u d o w e j z la t 1918— 1932, O rg an iz acji M n iejszości N arodow ych (Ja n S k a la , „K u ltu rw e h r ”) z la t 1925— 1936, p o lity k i g e rm a n iz acy jn ej z la t 1925— 1945 o raz R ad y N aro d o w ej i K o m ite tó w N arodow ościow ych z la t 1945— 1948 (s. 62). K o re sp o n d e n cja i m ate riały d ziałaczy obok autob iograficzn y ch i politycznych m ate riałó w (A. B a rt, J . H. Im iš, K . A. M u k a, J . P atâ , M. U rban) z a w ie ra ją rów n ież źród ła do h isto rii k u ltu ry (np. J . E. D obručký, M. H an d rik , A. H olan, J . A. Je n e ), s la w isty k i (np. M. D im ask o je, J . A. S m olar, J . W jela).
In fo r m a c ja F . M ě t š k a o A rch iw u m K u ltu ry Ł u ży ck iej d o k u m en tu je celow ość p o b y tu A u to ra o m aw ian ej k sią ż k i w O lszty n ie ja k i p o stu lu je k o nieczność p o d ję cia b a d a ń w B u d ziszyn ie przez śro d o w isk o olszty ń sk ie.
T a d e u sz C ry g ie r
A N D R Z E J S K R O B A C K I, P o lacy n a W ydziale L e k a r sk im U n iw ersy tetu
w K rólew cu . P osz u k iw a n ia w stępn e. A rch iw u m H isto rii M edycyn y X X V II,
1964, zesz. 1— 2, s. 41— 47.
W ym ieniony w ty tu le te m a t je s t op racow an iem w stępn ych p oszu k iw ań i b a d a ń m łodego, olszty ń sk iego h isto ry k a m edycyny. T e m at ten, uzupełn ion y w y n ik am i d alszy ch b a d a ń i sze rz e j rozw in ięty, będzie przedm iotem ro zp raw y d o k to rsk iej au to ra. Ju ż je d n a k te n iekom pletn e w y n ik i b a d a ń stan o w ią cenne u zupełn ien ie dotychczasow ych p u b lik a c ji polskich . T a k np. S łow n ik L ek a rzó w
P o lskich S ta n isła w a K o ś m i ń s k i e g o zaw iera, w g S k r o b a c k i e g o ,
zaledw ie 91 n azw isk osób n arod ow ości p o lsk ie j, k tó re stu d io w ały n au k i m edyczne w K ró lew cu . T y m czasem w stęp n e p o szu k iw a n ia a u to ra a rty k u łu u staliły , że na p rze strze n i 400 la t istn ien ia U n iw e rsy tetu K ró lew ieck ie go m edycynę stu d io w ało w nim 189 P olak ó w , p rzy czym 55 sp o śró d n ich u z y sk ało stopień d o k to rsk i. J e s t rzeczą ch a ra k te ry sty czn ą , że n ajw ię c e j P o lak ó w s tu d iu jący ch n au k i le k a rsk ie w K ró lew cu pochodziło z .z ie m po lsk ich b. zaboru ro sy jsk ie g o (33, w tym 6 z W arszaw y), nieco m n iej (32) z ziem b. zaboru p ru sk iego . P o zo stali pochodzili z P o lsk i przed rozb iorow ej, z P ru s W schodnich, z N iem iec i z b . zaboru a u stria c k ie g o . W w y n ik u d alszy ch po szu k iw ań au to ra liczb a P o lak ó w stu d iu ją c y c h m ed ycynę w K ró lew cu n iew ątp liw ie w zrośn ie.
P on ad to a u to r u w zględn ił w sw e j p racy 141 G d ań szczan , stu d iu ją c y c h n au k i m edyczne w K ró lew cu . D o k to rat u zy sk ało sp o śró d nich 20.
Ze zn anych le k arzy polskich , k tó rzy stu d io w ali lu b p rze b y w ali n a U n iw e r sy te cie K ró lew ieck im , a u to r w y m ien ił m. in. w y bitn ego d zia ła cza k aszu b sk ie g o F lo ria n a C eynow ę oraz dw óch zn akom itych ch iru rgó w : prof. A n ton iego Ju r a sz a i p ro f. J a n a M ik u licza-R ad e ck iego .
S w ó j w yw ód na te m a t P o lak ó w stu d iu ją c y c h na W ydziale L e k a rsk im U n i w e rsy tetu w K ró lew cu a u to r p oprzedził tre śc iw ie u ję ty m om ów ieniem d ziejów te j uczelni i je j rozw oju . W ro zw ażan iach sw oich nie pom in ął też y ię z ó w k u ltu ra ln y ch i gospod arczy ch , ja k ie istn ia ły m iędzy sto licą P ru s a P o lsk ą . S k ą d in ą d w iadom o, że w ięzy te uległy w y b itn em u rozlu źn ien iu p o p ie rw sz ej w o jn ie św ia to w e j. M im o b lisk ie g o położenia n aw et K ró lew iec i W ilno nie u trzy m y w ały m iędzy so b ą żad n y ch sto su n k ó w n a u k o w y c h 1). N a to m iast au tor a rty k u łu słu sz n ie stw ierd ził, że do rozbiorów P o lsk i P o lacy o d g ry w ali zn aczną ro lę n a U n iw e rsy tecie K ró lew ieck im , m im o że b y ł on bastio n e m p ro te sta n tyzm u .
P a r ę n ieścisło ści w te k ście a rty k u łu zaliczyć n ależy do błędów k orek torskich . O m aw ian a p r a c a A n d rz e ja S k r o b a c k i e g o , choć n ie zakończona, s t a now i cenn y w k ład do d ziejów m ed ycy n y p o lsk ie j i p o sia d a n iem ałe zn aczenie d la n asze go region u.
S ta n isla w F lis
B O H D A N K O Z IE Ł Ł O -P O K L E W S K I, 600 la t B a rcze w a. N ak ł. P rezy d iu m M ie jsk ie j R a d y N a ro d o w ej w B arczew ie. W yd. „P o je z ie rz e ” , O lsztyn 1964, s. 42, w te k ście ilu stra cje .
O m aw ian e w y d aw n ictw o stan o w i w p o p u larn y m za ry sie p rze g ląd n a jw a ż n iejsz y ch w y d arze ń d ziejow ych 600-letniego B a rcze w a. We w stęp ie pod an o p o d staw o w e in fo r m a c je d otyczące podziału te ry to ria ln eg o i a d m in istra cy jn e go P ru s o raz W arm ii, n astęp n ie — h isto rię p oczątk ów o sad n ictw a w rejo n ie d z isie jsz e g o B a rc z e w a w ra z z p ie rw o tn ą lo k a liz a c ją grod u (W artb erg) i je g o u p ad k iem , osobno p o d k reślon o p rze w ag ę lu d n o ści p r u sk ie j w p ierw szy m ok resie k o lo n izacji oraz w z ra s ta ją c y u d ział elem en tu p o lsk iego w d alszy ch je j stad iach . N a stęp n ie p rze d staw io n o to p o g ra fię „n o w eg o ” B a rcze w a, szczegóły w y n ik a ją c e z d oku m en tu lo k a cy jn e g o m ia sta , je g o u str ó j i o rg a n iz a c ję p r z e strzen n ą. D a le j — opis h erbu o raz gen ezę d aw n ej i o becn ej n azw y m iasta, je g o d alsze d zie je z w y od ręb n ien iem zw iązku B a rc z e w a z p o w stan ie m sty cz niow ym . Z n a jd u je m y te ż ch a ra k te ry sty k ę obiektów zaby tk ow ych w ra z z od p o w ied n im i rep ro d u k c ja m i oraz osobno — rys b io g ra ficzn y F e lik sa N o w o w ie j sk iego, k tórego m uzeum is tn ie je w B arcze w ie . K o ń co w ą (w p ro p o rcji o b ję tościow ej je d n ą czw artą) część te k stu pośw ięcon o o k resow i pow ojen n em u m ia sta , p r z e d sta w ia ją c ob raz zniszczeń i odbudow y, k sz ta łto w a n ia się a d m in i s tr a c ji p ań stw o w e j oraz in sty tu c ji politycznych. O m ów iono też p ok rótce rozw ój lu dn ości, rzem iosła, h an d lu i u słu g k om un aln ych o raz ośw iaty i k u ltu ry . W ażnym elem en tem p o gląd o w y m s ą tu ilu str a c je (w su m ie 12). W te j m ierze przeoczen iem w y d a je się je d y n ie b r a k r e p ro d u k c ji h erbu m iasta.
T e k st o pracow an o z p rzy k ła d n ą dla te go ty p u w y d a w n ictw p rze jrzy sto ścią , w n iew ielu w y p a d k a ch ty lk o zap o m n ian o przełożyć term in o lo gię ściśle n a u k ow ą n a jęz y k p o p u la rn e g o w y d aw n ictw a (opis zabytków ). N a jisto tn ie jsz e zastrzeżen ie b u dzić m ogą pew n e lu k i w p o d an ej b ib lio g ra fii zw łaszcza je śli chodzi o lite ra tu rę p o lsk ą, k tó ra w n osi istotn e elem en ty w ie d zy o p olsk ości B a rc z e w a i p o w ia tu (prace i a rty k u ły T. G r y g i e r a , Z. L i e t z a , J . O b ł ą k a , Wł. O g r o d z i ń s k i e g o , W. W r z e s i ń s k i e g o ) . K o n se k w en cje te go z d a j ą się być w idoczn e w tekście, gd zie z pietyzm em pod an o d aty w szy stk ich pożarów , z a n ie d b u ją c n ieco s ta ty sty k ę p o lsk ą (zn a jd u je m y np., iż w 1864 r.
J) P or. W acław G iz b ert S t u d n i c k i , S p ra w o zd a n ie z w y cieczki n au k o w ej
do K ró lew ca. W ilno 1930.
