Wykaz habilitacji i doktoratów literaturoznawczych w roku akademickim 2006/2007

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S

W YKAZ HABILITACJI

I

DOKTORATÓW LITERATUROZNAW CZYCH

W ROKU AKADEM ICKIM 2006/2007

Habilitacje

Czarny humor w tw órczo•ci Witkacego, Gombrowicza, Schulza. Lala trzydzieste

Celem pracy jest analiza estetycznych, filozoficznych i moralnych aspektów czarnego humoru w twórczo•ci W itkacego, G om browicza i Schulza. Rozprawa opisuje ró•nice i podobie•stwa w literackich formach •m iechu ze •mierci: W itkacowski sarkazm w ykluczonego, Schulzow sk% ironi• i empati• oraz Gom brow iczow ski •miech z nico•ci. W a•nym elem entem pracy jes t przedstawienie zale•no•ci mi•dzy czarnym humorem a totalitaryzuj%c% si• rzeczyw isto•ci% lat trzydziestych. English version:

The work focuses on the analisis o f the esthetic, philosophical and moral aspects o f the black hum our in the art o f W itkacy, G om browicz and Schulz. It describes the differences and the sim ilarities among literary form o f laugh in the face o f death: W itkacy's sarcasm o f someone who is being ostracized, Schulz’s irony and empathy, G om brow icz’s laugh at nothingness. The crucial elem ent o f the dissertation is that it reveals the relation between the phenom enon o f black humour and totalitarian experience o f the thirties.

Doktoraty

(I pa)dziernika 2006 - 30 wrze•nia 2007*

B A U ER M a rcin

Struktura relacji w wybranych polskich pami!tnikach wojennych z XVII w.

Praca po•w i•cona jes t strukturze relacji w wybranych polskich pam i•tnikach z wojen XVII w. Analizie poddano dziesi•+ tekstów: Jana Piotra Sapiehy, Stanis•awa •ó•kiewskiego, Samuela Mas- kiewicza, W ojciecha Dem bo••ckiego, Kazimierza Bogus•awa M askiewicza, Jakuba 4osia, Jana W •adys•awa Poczobuta Odlanickiego, Miko•aja Jemio•owskiego, Jana Floriana Drobysza Tuszy•skiego i M iko•aja D yakow skiego, które stanowi% przegl%d relacji z kampanii wojennych prowadzonych przez Rzeczpospolit% Obojga Narodów w XVII stuleciu, od wojny z M oskw % w latach 5609-5658* do wyprawy wiede•skiej Jana III Sobieskiego w 5683 r. G•ów nym problem em badawczym s% literackie aspekty pami•tnikarskich relacji, m.in. charakterystyka autora-bohatera, obecno•+

roz-wini•tych technik narracyjnych i ewolucja gatunku w kierunku form bliskich literaturze w•a•ciwej. Praca referuje rów nie• biografie autorów pami•tników oraz. szczegó•ow y stan bada• nad poszczególnymi utworami.

English version:

The dissertation is concerned with the structure o f relation in selected Polish memoirs from the I7'h century wars. Ten texts have been analysed: by Jan Piotr Sapieha, Stanis•aw •ó•kiewski, Samuel M askiewicz, W ojciech Dembo••cki, Kazimierz Bogus•aw M askiewicz, Jakub !o•, Jan W •adys•aw Poczobut Odlanicki, Miko•aj Jemio•owski, Jan Florian Drobysz Tuszy•ski and Miko•aj Dyakowski. They are the review o f relations from war campaigns waged by the Polish-Lithuanian Commonwealth during the 17'** century, since the war against Grand Duchy o f M oscow (1609-1618) till king John III Sobieski’s R elief o f Vienna in 1683. Main research issue is constituted by the literary aspects of memoirs, among other tilings characteristics o f author-hcro, presence o f advanced narrative techniques and evolution o f m em oirs towards the forms which are close to the exact literature. The dissertation also presents the biographies o f memoirs’ authors and detailed state o f research on the respective works.

F L IS Z E W S K A O lga

M etafizyka •mierci, czasu i m i•o•ci w twórczo•ci Olgi Tokarczuk

Praca po•w i•cona jes t analizie i interpretacji kategorii •m ierci, czasu i mi•o•ci w twórczo•ci prozatorskiej Olgi Tokarczuk. Badania prowadzone s" w uj•ciu antropologicznym. Podstawowym celem pracy jest uchwycenie najistotniejszych pyta• egzystencjalnych, daj"cych si• wyodr•bni# w prozie Tokarczuk. Praca sk•ada si• ze wst•pu, trzech zasadniczych rozdzia•ów , zako•czenia i bibliografii. English version:

This work deals with the analysis and interpretation o f categories o f death, time and love in the works o f prose by Olga Tokarczuk. The study is conducted in an anthropological grasp. The primary aim o f this work is to seize the most essential queries o f hum an existence which are depicted in the prose by Tokarczuk. The work consists o f introduction, three chapters, conclusions and bibliography.

G A J A K -T O C Z E K M a •g o rza ta

Franciszek P róchnicki - dydaktyk i teoretyk literatury

Praca po•w i•cona je s t dzia•alno•ci Franciszka Próchnickiego - wybitnego nauczyciela galicyj-skiego drugiej po•ow y XIX w., autora pierwszego programu do nauczania j•zyka polgalicyj-skiego, wielu podr•czników dla m •odzie•y, jak te• artyku•ów po•wi•conych sprawom polskiej szko•y. Celem pracy by•o przybli•enie osi"gni•# twórcy metodyki j•zyka polskiego - wobec braku opracowa• na ten temat - jak te• w ykazanie kontynuacji jego my•li we wspó•czesno•ci. Praca sk•ada si• ze wst•pu, jedenastu zasadniczych rozdzia•ów, zako•czenia i bibliografii.

English version:

The dissertation is concerned with the activity o f Franciszek Próchnicki - the outstanding Polish secondary-school-teacher in the second half o f XIX century in Polish Galicia, the author o f the first introduction o f Polish language teaching, a lot o f books for pupils and many influential articles devoted to the matters o f Polish education. The main aim o f this work is to bring the activity o f this creative teacher nearer - in the fact o f the lack o f scientific descriptions on this subject - and to proof the continuation o f his thoughts in the education o f the XXI century. The work consists o f an introduction, eleven main chapters, conclusion and bibliography.

JA N O W S K A M ag d alen a

P osta• - cz•ow iek - charakter. M odernistyczna personologia w tw órczo•ci Zofii N a•kowskiej

Praca dotyczy filozofii cz!owieka stworzonej przez Zofi" N a!kowsk# w powie$ciach, dzienniku, opow iadaniach i tekstach publicystycznych. G!ównym celem jest w skazanie literackich sposobów opisyw ania cz!ow ieka przez polsk# pisark" modernistyczn#. Praca obejm uje analiz" s!ownika personologicznego pisarki, aforyzmów, motywów animalnych oraz porów nanie koncepcji cz!owieka Zofii Na!kowskiej i Alexisa Carrcla. Ko%cowa cz"$& dotyczy zestawienia personologii z interakcjoniz- mcm W itolda Gom brow icza oraz charakterologi# Karola Irzykow skiego, a tak'e literackiego auto-portretu pisarki. Praca je s t podzielona na cz"$& wst"pn#, osiem rozdzia!ów zasadniczych, cz"$& podsum ow uj#c# i bibliografi".

English version:

The dissertation is concerned with the philosophy o f a man in Zofia Nalkow ska’s stories, diary and journalistic writings. The main aim o f this work is to indicate literary methods of describing the man by Polish modernist writer. The work consists o f pcrsonology diary analysis, aphorisms, animal motifs and the comparison o f Zofia N alkow ska(s and Alexis C arrel’s conceptions o f hum an philosophy. The final part o f the dissertation deals with the juxtaposition o f Nalkow ska’s personology, W itold G om brow icz’s interactionism and Karol Irzykow ski’s literary conceptions o f the man and N alkow ska’s literary self-portrait. The work consists o f an introduction, eight main chapters, sum m ary and bibliography.

K A C Z O R O W S K A M onika

Przek•ad ja k o kontynuacja twórczo•ci w•asnej (na przyk•adzie wybranych translacji Stanis•awa Bara!czaka z j"zyk a angielskiego)

Przedmiotem bada% je s t przek!ad jako kontynuacja tw órczo$ci w!asnej, a wi"c taki, w którym dom inuje funkcja artystyczna i którego celem nie jest odtw orzenie orygina!u, poinformowanie czytelnika literatury docelow ej o zamy$le autora tekstu )ród!owego, ale napisanie w!asnego utworu poetyckiego. Egzem plifikacj# tego zjawiska s# przek!ady Stanis!aw a Bara%czaka z poezji anglo-j"zycznej. M etodologia: praca czerpie z ustale% tzw. system owych teorii przek!adu *Szko!y M ani-pulacyjnej i Szko!y Polisystemow ej+; przek!ady poetyckie Stanis!awa Bara%czaka z j"zyka angiel-skiego s# opisyw ane jak o oczyw iste transformacje tekstów )ród!ow ych, przy jednoczesnym wska-zywaniu na historyczne, polityczne, spo!eczne i artystyczne uwarunkow ania tych t!umacze%. Cel: prezentacja translatorskiego dorobku poety jako integralnej cz"$ci jeg o dorobku wraz z konsek-wencjami tego faktu dla poetyki przek!adów.

English version:

The dissertation is concerned with translation as a continuation o f poetic activity o f a trans-lator. In poetic translation a translator does not aspire to inform a reader o f a translation *Target T ext+ about an intention o f an author o f an original literary work *Source Text+, but to create his ow n poetic work. Stanislaw B ara%czak translations from E nglish-language poetry are exam ples o f the activity. M ethodology: propositions o f M anipulation School and Polisystem School; the poetic translations o f Bara%czak are described as the obvious trans-form ations o f the source texts; at the same time the historical, political, social and artistic context is show ed. The m ain aim o f this work is to present the translations o f the poet as an integral part o f his work and to present the consequences o f the fact for the poetics o f his translations.

K A • M IK R C Z A K M onika

„Pod okiem pam i•ci". M iejsce S•owackiego w wybranych program ach i podr•cznikach szko•y polskiej XX w.

D ysertacja s!u"y identyfikacji m iejsca Juliusza S!owackiego w polskiej szkole XX w. Pod-stawowym celem pracy jest analiza obecno#ci romantyka w w ybranych program ach i podr$cznikach szko!y #redniej, ukazana na tle ogólnej sytuacji rodzim ego szkolnictwa w odniesieniu do ró"nych #cieraj%cych si$ koncepcji dydaktycznych czy kierunków interpretacji, powi%zanych z aktualnymi idea!ami w!adz oraz rozwojem cywilizacyjnym pa&stwa. Na g!ów ne rozwa"ania sk!adaj% si$ dwie cz$#ci, prezentuj%ce odpowiednio: programy i podr$czniki od czasów galicyjskich po schy!ek XX w., podzielone na sze#' analogicznych rozdzia!ów oraz podrozdzia!y; prac$ otw iera wprowadzenie, wie&cz% za# uwagi ko&cowe, bibliografia oraz indeks osobowy.

English version:

T he dissertation is concerned with identification o f place o f Juliusz S!owacki in Polish school in XX century. The main aim o f this work is to analyze the status o f rom antic poet in chosen program s and schoolbooks o f secondary school. This analysis is show n against a background o f general situation in native education with respect to different didactic conceptions or directions of interpretation, connected with current ideals o f authorities as well as civilization developm ent of country. M ain deliberations consist o f two parts concerning with: program s and schoolbooks since G alician tim es till the end o f XX century, divided into six parallel chapters and sub-sections. The work starts with an introduction and ends with final conclusions, bibliography as well as personal index.

M IE S Z E K M a !g o rza ta

Staropolskie interm edia (w teatrach szkolnych)

Praca po#w i$cona je s t analizie staropolskich intermediów szkolnych. Rozprawa przedstawia specyfik$ m i$dzyaktów z poszczególnych scen, próbuje odpow iedzie' na pytanie, czy i w jaki sposób charakter placówki, jej zadania i #rodki edukacyjne, wp!yn$!y na kszta!t intermediów. Jednocze#nie w pracy wskazane zosta!y elementy wspólne, podobnie ukszta!towane i powtarzaj%ce si$ w intersceniach ze wszystkich szkó!. Przedmiotem opisu s% tak"e wzajemne stosunki (podobie&-stwa, ró"nice, kierunki inspiracji) teatru szkolnego, dworskiego i popularnego w zakresie intcrsceniów. W rozprawie om ów iono rów nie" wybrane struktury #wiata przedstaw ionego oraz problem komizmu w m i$dzyaktach szkolnych. Podj$ta zosta!a równie" próba odtworzenia kszta!tu scenicznego m i$dzy-aktów. Ze wzgl$du na ró"norodny charakter podejmowanych zagadnie& w pracy wykorzystano cztery metody: analityczn%, porównawcz%, strukturaln% oraz semiologiczn%.

English version:

The dissertation’s concern is the analysis o f old Polish interludes in school theatres. The aim of this work is to present the specificity o f interludes from particular environm ents and, on the other hand, to show comm on and recurrent elem ents that appear in all these schools. The dissertation set school interludes against interludes form courts theatres and the so-called “ popular” theatre to show sim ilarities and differences between them, as well as ways o f inspiring one another. The work presents as well how selected elem ents like the plays’ plot and protagonists were constructed. It m oreover discusses the question o f comedy in school interludes. T here was also made an attempt to reconstruct stage presentation o f interludes. Four methods were used to address the variety o f problems that are discussed in the work: analytical, comparative, structural and semiological.

M IK O S Z J o a n n a

G atunkowe fo rm y dziennikarskie w dodatkach kulturalnych do gazet w okresie mi•dzywojennym

Rozprawa doktorska Gatunkowe fo rm y dziennikarskie w dodatkach kulturalnych w okresie

mi•dzywojennym podejm uje prób! charakterystyki wybranych dodatków mi!dzywojnia. Praca sk•ada

si! zc wst!pu, siedmiu rozdzia•ów, 7. których ostatni pe•ni funkcj! zako#czenia. Ca•o$% dysertacji zamyka „A neks& zawieraj'cy wykaz dodatków dwudziestolecia, a tak(e fotografie stron tytu•owych wybranych suplem entów prasy codziennej.

English version:

The doctoral dissertation Journalistic generes in the culture supplem ent to the daily new spapers

in the interw ar period was written at the University o f •ód* in 2006. The thesis supervisor was

Prol. dr Barbara Bogo•!bska. The dissertation consists o f eight chapters. It presents the features o f the daily new spapers supplements edited after 1918. The author discusses appendixes which were published for exam ple in Warsaw, Cracow, •ód* and Vilna. Joanna M ikosz describes different kinds o f the culture supplements +literary, theater, cinema, TV and radio appendixes-. She focuses her attention on the content and the graphic side and also points out the functions o f the supplements. The author d istin g u ish e s for intancc informative, esthetic, com m unicative, cultural, cognitive and educational duties o f the appendixes.

The phenom enon o f supplements to the daily newspapers cannot be treated as a occasional one, but was the huge publication undertaking the scale o f which was impressive.

The doctoral dissertation was published in the 2007. The book has been titled The culture

supplem ents to the daily newspapers in the interwar period.

P O R A D E C K I M ateusz

Obraz w•adzy w polskiej literaturze fa n ta sy na prze•om ie X X i X X I w.

Praca po$w i!cona jest analizie obrazu w•adzy w $wiatach przedstaw ionych w polskich utworach fantasy pow sta•ych na prze•omie XX i XXI w. Sk•ada si! z pi!ciu rozdzia•ów po$wi!conych ustrojom i systemom w•adzy, percepcji w•adzy w $wiadomo$ci bohaterów i postaci dalszoplanowych, obrazom w•adców i politycznej grze o w•adz!. Celem pracy byio zbadanie wp•ywu wspó•czesnego $wiata na kreacj! $w iatów przedstawionych.

English version:

The dissertation is concerned with the analysis o f the image o f the pow er in Polish fantasy literature at the turn o f the 20<h and 21/3 century. It consists o f five chapters concerning forms of government, political systems, perception o f power among heroes, the image o f the rulers, political games. The purpose o f the dissertation was to analyze the influence o f contem porary world on the worlds created by the writers.

R O D E D a g m ara

Tradycja i w spó!czesno•• w film o w ej twórczo•ci Dereka Jarmana. Próba m onografii

Praca jest m onografi' twórczo$ci filmowej Dereka Jarmana. Sk•ada si! z wst!pu, pi!ciu rozdzia•ów , zako#czenia, uzupe•nia j' bibliografia oraz film ogralia prac artysty. Autorka rozpoczyna od analizy dzie•a Jarm ana w kontek$cie dokona# awangardy filmowej. Nast!pnie opisuje wykorzys4 tanie elementów przestrzeni autobiograficznej, ewoluuj'ce od postawy $wiadka do postawy wyzwania; obrazy Anglii, powstaj'ce z odczytania przesz•o$ci przez pryzmat w spó•czesnych twórcy problemów; zagadnienia obco$ci i represyjnego systemu spo•ecznego oraz $w iadectwa kryzysu AIDS.

English version:

The thesis is a monograph on the film works o f Derek Jarman. It consists o f an introduction, five chapters and an ending; it is supplemented with a bibliography and film ography o f the artist’s works. The author begins with an analysis o f Jarm an's oeuvre in the context o f the achievements o f the film avant-garde. She then investigates how the elem ents o f the autobiographical space are used, tracing the evolution o f the director’s stance from witness to dissenter; the pictures of England that emerge from reading the past through the prism o f the current problem s, raising the issues o f otherness, a repressive social system and a testimony o f the AIDS-crisis.

SA R Z A • A Paw e•

Tw órczo•• Konstancji Benislawskiej na tie poezji religijnej polskiego o•wiecenia

Praca po!w i"cona jest #yciu i twórczo!ci o!wieceniowej poetki - Konstancji z Ryków Beni-slawskiej. Chocia# autorka Pie•ni sobie •piewanych #y•a w epoce polskiego o!w iecenia, jej liryki odbiegaj$ zarów no pod wzgl"dem formy, jak i tre!ci od kanonu obow i$zuj$cej wów czas poetyki i dlatego uwa#a si" je za fenomen. Przedmiotem bada% sta• si" dorobek literacki inflanckiej poetki przedstawiony na tle poezji religijnej polskiego o!wiecenia. Praca uwzgl"dnia równie# szeroki kontekst kulturowy i spo•eczno-polityczny przemian cyw ilizacyjnych prze•omu XVI1/XVIII w. Rozprawa sk•ada si" ze wst"pu, z cz"!ci po!wi"conej krótkiej charakterystyce epoki o!wiecenia w Europie i w Polsce, z dyskursu m erytorycznego, który obejm uje m.in. analiz" Pie•ni sobie

•piewanych, walory literackie dziel$, zainteresowania i uzdolnienia autorki liryków religijnych, ze

szczególnym uw zgl"dnieniem wp•ywu mistyki hiszpa%skiej i europejskiej tradycji literackiej na sposób kszta•towania wypow iedzi poetyckiej; z rozdzia•u w iod$cego zatytu•ow anego Twórczo••

Konstancji Benislawskiej na tle poezji religijnej polskiego o•wiecenia. Ca•o!& zam yka zako%czenie,

aneks, bibliografia oraz streszczenie w j"zyku angielskim. English version:

The dissertation is concerned with the life and artistic w orks o f the Enlightenm ent poet - Konstancja z Ryków Benis•awska. Although the author o f P ie•ni sobie •piewane lived in the epoch o f the Polish Enlightenm ent, her lyrics stray from the canon o f the poetics existing at that time as far as their form and contents are concerned and, therefore, they rem ain an unusual phenomenon. The subject o f the research became the literary output o f the poet from Inflanty presented against a background o f religious poetry o f the Polish Enlightenm ent. The work also includes a wide cultural and socio-political context o f the changes o f civilization which took place on the turn o f the seventeenth century. The dissertation consists o f an introduction, a part devoted to a short characteristic o f the Enlightenment in Europe and in Poland, and a content-related discourse which, am ong other things, takes into consideration an analysis o f P ie•ni sobie •piewane

- Songs sung fo r myself, literary virtues o f her work, the interests and talents o f the poet

- Konstancja von der Rück Benis•awska, with particular attention paid to the influence o f Spanish mysticism and European literary tradition on the way o f creating poetical speech, and o f the main chapter entitled Literary output o f Konstancja Benis!awska a t the background o f religious poetry

o f the Polish Enlightenment. The whole is closed by a conclusion, annex, bibliography and